ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ  ΠΟΙΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ  ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ   ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ "ΠΟΡΦΥΡΟΓΕΝΝΗΤΟΣ"
ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ
  ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ   ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ ΟΙΚΟΤΡΟΦΕΙΟ    ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
Φωνή Κυρίου | Διακονία | Εορτολόγιο | Πολυμέσα

 

πίσω


ΟΜΙΛΙΑ Α'

ΟΜΙΛΙΑ B'

ΟΜΙΛΙΑ Γ'

ΟΜΙΛΙΑ Δ'

ΟΜΙΛΙΑ Ε'

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤ'

ΟΜΙΛΙΑ Ζ'

ΟΜΙΛΙΑ Η'

ΟΜΙΛΙΑ Θ'

ΟΜΙΛΙΑ Ι'

ΟΜΙΛΙΑ ΙΑ'

ΟΜΙΛΙΑ ΙΒ'

ΟΜΙΛΙΑ ΙΓ'

ΟΜΙΛΙΑ ΙΔ'

ΟΜΙΛΙΑ ΙΕ'

ΟΜΙΛΙΑ ΙΣΤ'

ΟΜΙΛΙΑ ΙΖ'

ΟΜΙΛΙΑ ΙΗ'

ΟΜΙΛΙΑ ΙΘ'

ΟΜΙΛΙΑ Κ'

ΟΜΙΛΙΑ Β'

ΕΙΣ ΤΗΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΤΕΛΩΝΗΝ ΚΑΙ ΤΟΝ ΦΑΡΙΣΑΙΟΝ

ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΠΑΡΑΒΟΛΗΝ.

Εὔπορός ἐστιν εἰς κακίαν ὁ νοητός τῆς κακίας προστάτης, καί πολύς μέν ἤδη καταβαλλομένους εἰς ψυχήν τούς τῆς ἀρετῆς θεμελίους τήν ἀρχήν εὐθύς ὑποσύραι, δι᾿ ἀνελπιστίας καί ἀπιστίας˙ πολύς δέ καί τοῖς τοίχοις οἷον ἀνεγειρομένοις τῆς κατ᾿ ἀρετήν οἰκίας, μεταξύ πάλιν ἐπιθέσθαι δι᾿ ἀκηδίας καί ρᾳθυμίας ἔτι δέ καί αὐτόν ἐπῳκοδομημένον ἤδη τόν ὄροφον τῶν ἀγαθῶν ἔργων δι᾿ ὑπερηφανίας καί ἀπονοίας κατενεγκεῖν. Ἀλλά στῆτε, μή πτοηθῆτε˙ εὐπορώτερος γάρ ἐστιν ἐν ἀγαθοῖς ὁ σπουδαῖος καί πλείω τήν ἰσχύν ἔχει πρός ἀντιπαράταξιν τῆς κακίας ἡ ἀρετή, (σελ. 48) τήν ἄνωθεν πλουτοῦσα χορηγίαν καί συμμαχίαν παρ᾿ αὐτοῦ τοῦ τά πάντα ἰσχύοντος, καί πάντας τούς τῆς ἀρετῆς ἐραστάς ἐνδυναμοῦντος δι᾿ ἀγαθότητα˙ ὡς μή μόνον ἄσειστος διαμένειν τοῖς συνεσκευασμένοις ὑπό τοῦ ἀντικειμένου ποικίλοις καί πονηροῖς μηχανήμασιν, ἀλλά καί τούς εἰς βάθος ἐμπεσόντας κακῶν ἀνεγείρειν ἔχειν καί ἐπανάγειν, καί διά μετανοίας καί ταπεινώσεως τῷ Θεῷ προσάγειν μετ᾿ εὐκολίας.

Δεἰγμα δέ καί παράστασις διαρκής˙ καί γάρ ὁ Τελώνης, τελώνης ὤν, καί οἷον τῷ πυθμένι τῆς ἁμαρτίας ἐνδιαιτώμενος, λόγῳ μόνῳ κοινωνήσας τοῖς κατ᾿ ἀρετήν ζῶσι, καί τούτῳ βραχεῖ, κουφίζεται καί ὑψοῦται καί ὑπερβαίνει πᾶσαν κακίαν, καί τῷ χορῷ τῶν δικαίων ἐγκαταλείπεται, παρ᾿ αὐτοὐ δεδικαιωμένος τοῦ ἀδεκάστου Κριτοῦ. Εἰ δέ καί ὁ Φαρισαῖος λόγῳ καταδικάζεται, ἀλλά Φαρισαῖος ὤν, καί δοκῶν εἶναί τις ἑαυτῷ, ἀλλ᾿ οὐκ ὤν δίκαιος ἐπ᾿ ἀληθείας, καί θρασυστομῶν οὐκ ὀλίγα, ἐν οἷς οὐκ ἐλάττω τῶν συλλαβῶν τά τόν Θεόν παροργίζοντα.

Διατί δέ ἡ μέν ταπείνωσις πρός ὔψος ἀνάγει δικαιοσύνης, ἡ δέ οἴησις πρός βυθόν κατάγει τῆς ἁμαρτίας; Διότι ὁ μέν οἰόμενος ἑαυτόν εἶναί τινα μέγαν, καί ταῦτα ἑνώπιον τοῦ Θεοῦ, ἐγκαταλιμπάνεται δικαίως ὑπό Θεοῦ, ὡς μή τῆς παρ᾿ ἐκείνου δοκῶν χρῄζειν ἐπικουρίας˙ ὁ δέ μηδέν οἰόμενος ἑαυτόν, καί διά τοῦτο βλέπων εἰς τούς ἄνωθεν οἰκτιρμούς, τυγχάνει δικαίως τῆς παρά τοῦ Θεοῦ συμπαθείας καί βοηθείας καί χάριτος˙ «Κύριος», γάρ φησιν, «ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δέ δίδωσι χάριν».

(σελ. 50) Καί τοῦτο δεικνύς διά παραβολῆς ὁ Κύριος, «ἄνθρωποι», φησί, «δύο ἀνέβησαν εἰς τό ἱερόν προσεύξασθαι˙ ὁ εἷς Φαρισαῖος, καί ὁ ἕτερος Τελώνης». Θέλων ἐναργῶς παραστῆσαι τό ἐκ τῆς ταπεινώσεως κέρδος καί τήν ἐκ τῆς ὑπερηφανίας ζημίαν, εἰς δύο διεῖλε πάντας τούς τῷ ἱερῷ προσιόντας, μᾶλλον δέ τούς εἰς αὐτό ἀνιόντας, οὗτοι δέ εἰσιν οἱ προσευχῆς ἕνεκα τῷ τοῦ Θεοῦ ναῷ προσιόντες. Τοιαύτη γάρ ἡ τῆς προσευχῆς φύσις˙ ἀπό γῆς εἰς οὐρανόν ἀνάγει τόν ἄνθρωπον, καί πᾶν ἐπουράνιον ὑπερβᾶσα καί ὄνομα καί ὕψωμα καί ἀξίωμα, αὐτῷ παρίστησι τοῦτον τῷ ἐπί πάντων Θεῷ. Ἦν δέ καί τό ἱερόν ἐκεῖνο τό παλαιόν ἐφ᾿ ὑψηλοῦ κείμενον, ἐν μετεώρῳ τῆς πόλεως, ἐφ᾿ οὗ ποτε λόφου θανάτου τήν Ἰερουσαλήμ ἀναλίσκοντος, τόν θανατηρόφρον ἄγγελον ἰδών ὁ Δαβίδ ἐσπασμένον ρομφαίαν κατά τῆς πόλεως, ἀναβάς ᾠκοδόμησεν ἐκεῖ θυσιαστήριον τῷ Κυρίῳ καί ἀνήνεγκεν ἐπ᾿ αὐτοῦ τῷ Θεῷ θυσίαν καί ἐπεσχέθη ἡ θραῦσις. Εἰς τύπον καί ταῦτα τῆς κατά τήν ἱεράν προσευχήν σωτηρίου καί πνευματικῆς ἀναβάσεως καί τοῦ δι᾿ αὐτῆς ἱλασμοῦ (τυπικά γάρ ἦν ἐκεῖνα πάντα πρός σωτηρίαν ἡμῶν), εἰ δέ βούλει, καί εἰς τύπον τῆς καθ᾿ ἡμᾶς ταύτης ἱερᾶς Ἐκκλησίας, ἥτις ὄντως ἐφ᾿ ὑψηλοῦ κεῖται, ἀγγελικός τις ἄλλος οὖσα καί ὑπερκόσμιος χῶρος, ἐν ᾧ πρός ἐξιλασμόν τοῦ κόσμου παντός, καί θανάτου θραῦσιν, καί ζωῆς ἀθανάτου περιουσίαν, τό ἀναίμακτον καί μέγα καί ὄντως εὐπρόσδεκτον τῷ Θεῷ ἀναφέρεται θῦμα.

Διά ταῦτα τοίνυν οὐκ εἶπεν ἄνθρωποι δύο “προσῆλθον” τῷ ἱερῷ, ἀλλ᾿ «ἀνέβησαν» εἰς τό ἱερόν. Εἰσί δέ καί νῦν οἱ πρός τήν ἱεράν Ἐκκλησίαν ἐρχόμενοι, οὐκ αὐτοί ἀναβαίνουσιν, (σελ. 52) ἀλλά κατασπῶσι μᾶλλον τήν τόν οὐρανόν εἰκονίζουσαν Ἐκκλησίαν, οἵτινές εἰσιν οἱ συντυχίας χάριν καί ὁμιλίας τῆς πρός ἀλλήλους παραγινόμενοι, καί οἱ τά ὤνια προτιθέντες καί ἀγοράζοντες˙ ἐοίκασι γάρ ἀλλήλοις, οἱ μέν γάρ ὠνήν, οἱ δέ λόγους διδόντες ἀντιλαμβάνουσι τά κατάλληλα. Οὕς, ὥσπερ τοῦ ἱεροῦ ἐκείνου παντελῶς ὁ Κύριος ἔξωσέ ποτε, πρός αὐτούς εἰπών, «ὁ οἶκος μου οἶκος προσευχῆς κληθήσεται, ὑμεῖς δέ ἐποιήσατε αὐτόν σπήλαιον λῃστῶν», οὕτω καί τῶν οἰκείων τούτων λόγων ἐξέβαλεν, ὡς μή ἀναβαίνοτας εἰς τό ἱερόν ὅλως, κἄν ἑκάστης ἡμέρας ἔρχωνται.

Ὁ δέ Φαρισαῖος καί ὁ Τελώνης ἀνέβησαν εἰς τό ἱερόν˙ ἀμφοτέροις γάρ εἷς ἦν σκοπός τό προσεύξασθαι, εἰ καί ὁ Φαρισαῖος μετά τήν ἄνοδον κατήνεγκεν ἑαυτόν, ὑπό τοῦ τρόπου περιτραπείς˙ σκοπός μέν γάρ αὐτοῖς τῆς ἀναβάσεως ὁ αὐτός (προσεύξασθαι γάρ ἀνέβησαν), ὁ δέ τρόπος ἀντίθετος˙ ὁ μέν γάρ συντετριμμένος καί τεταπεινωμένος ἀνήρχετο, παρά τοῦ ψαλμῳδοῦ προφήτου μαθών, ὅτι «καρδίαν συντετριμμένην καί τεταπεινωμένην ὁ Θεός οὐκ ἐξουδενώσει», ἐπεί καί αὐτός περί ἑαυτοῦ φησιν ὁ προφήτης, πάντως διά πείρας εἰδώς, «ἐταπεινώθην καί ἔσωσέ με ὁ Κύριος». Καί τί λέγω τόν προφήτην; Ὁ γάρ τῶν προφητῶν Θεός καθ᾿ ἡμᾶς δι᾿ ἡμᾶς γενόμενος ἐταπείνωσεν ἑαυτόν, καθά φησιν ὁ ἀπόστολος διό καί ὁ Θεός αὐτόν ὑπερύψωσεν. Ὁ δέ Φαρισαῖος μέγα φυσῶν καί (σελ. 54) ἀλαζωνευόμενος ἄνεισιν, ὡς καί δικαίωσων ἑαυτόν˙ καί ταῦτα ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, παρ᾿ ᾧ πᾶσα δικαιοσύνη ἡμῶν, ὡς ρᾴκος ἀποκαθημένης˙ οὐ γάρ ἤκουσε τοῦ λέγοντος, «ἀκάθαρτος παρά Κυρίῳ πᾶς ὑψηλοκάρδιος», καί «Κύριος ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται», καί «οὐαί οἱ δικαιοῦντες ἑαυτούς καί ἐνώπιον αὐτῶν ἐπιστήμονες».

Οὐ μόνον δέ τό ἦθος καί ὁ τρόπος αὐτούς διεῖλε διάφορος ὤν, ἀλλά καί τό τῆς προσευχῆς εἶδος˙ διπλοῦν γάρ καί τοῦτο˙ προσευχή γάρ ἐστιν οὐ δεήσεως μόνον, ἀλλά καί εὐχαριστίας πρόβλημα˙ καί ὁ μέν τῶν προσευξομένων ἄνεισι πρός τόν τοῦ Θεοῦ ναόν, δοξάσων καί εὐχαριστήσων τῷ Θεῷ, ὑπέρ ὧν ἔλαβε παρ᾿ αὐτοῦ, ὁ δέ αἰτήσω ἅπερ οὔπω ἔλαβεν, ὧν καί μάλιστα τῆς ἑκάστης ὥρας καθ᾿ ἡμᾶς ἁμαρτάνουσιν ἔτι καί ἡ τῶν ἁμαρτημάτων ἄφεσις˙ ἡ γάρ ὑπόσχεσις τῶν παρ᾿ ἡμῶν τῷ Θεῷ κατ᾿ εὐσέβειαν προσφερομένων, οὐ προσευχήν, ἀλλ᾿ εὐχήν ἔχει τήν ἐπωνυμίαν˙ καί τοῦτ᾿ ἐδήλωσεν ὁ εἰπών, «Εὔξασθε καί ἀπόδοτε Κυρίῳ τῷ Θεῷ ἡμῶν», καί ὁ λέγων, «Κρεῖσσον μή εὔξασθαι ἤ εὔξασθαι καί μή ἀποδοῦναι».

Ἀλλά τό διπλοῦν τῆς προσευχῆς εἶδος, διπλῆν ἔχει καί τήν ἀχρείωσιν τοῖς μή προσέχουσι˙ τήν μέν γάρ ὑπέρ ἀφέσεως ἁμαρτημάτων προσευχήν τε καί δέησιν ἀνύσιμον μέ ποιεῖ μετά τήν ἀποχήν τῶν κακῶν ἡ πίστις καί ἡ κατάνυξις, ἀνήνυτον δέ ἡ ἀπόγνωσις καί ἡ πώρωσις. Τήν δέ ὑπέρ ὧν εὖ παρά Θεοῦ πεπόνθαμεν εὐχαριστίαν, εὐπρόσδεκτον μέν ἡ ταπείνωσις ποιεῖ, καί τό (σελ. 56) μή κατεπαίρεσθαι τῶν οὐκ ἐχόντων, ἀπρόσδεκτον δέ ἡ ἐπί τούτοις ἔπαρσις, ὡς οἰκείᾳ σπουδῇ καί γνώσει προσγινομένοις, καί ἡ πρός τούς μή κεκτημένους κατάκρισις. Ἅπερ ἄμφω νοσῶν ὁ Φαρισαῖος, παρ᾿ ἑαυτοῦ καί τῶν οἰκείων λόγων ἐλέγχεται˙ ἀναβάς γάρ εἰς τό ἱερόν, εὐχαριστήσων οὐ δεηθησόμενος, ἔπαρσιν καί κατάκρισιν ἀφρόνως τε καί ἀθλίως τῇ πρός Θεόν εὐχαριστίᾳ κατέμιξε. Σταθείς γάρ φησίν, οὗτος πρός ἑαυτόν ταῦτα προσηύχετο «ὁ Θεός εὐχαριστῶ σοι, ὅτι οὐκ εἰμί ὥσπερ οἱ λοιποί τῶν ἀνθρώπων, ἅρπαγες, ἄδικοι, μοιχοί».

Τό στῆναι τόν Φαρισαῖον οὐ τήν δουλικήν παράστασιν, ἀλλά τήν ἀπηρυθριασμένην ἀνάτασιν δηλοῖ, τήν ἀντικειμένην τῷ μή δέ τούς ὀφθαλμούς θαρροῦντι πρός οὐρανόν ὑπό ταπεινώσεως ἆραι. Εἰκότως δέ πρός ἑαυτόν ὁ Φαρισαῖος προσηύχετο˙ οὐ γάρ ἀνέβαινε πρός τόν Θεόν, εἰ καί όὐκ ἐλάνθανε τόν καθήμενον ἐπί τῶν Χερουβίμ, καί ἐπιβλέποντα τά ἔσχατα τῶν ἀβύσσων, ἡ αὐτοῦ τοιαύτη προσευχή˙ «εὐχαριστῶ σοι» γάρ εἰπών, οὐκ ἐπήνεγκεν, ὅτι δωρεάν, ὡς ἀσθενῆ πρός ἀντιπαράταξιν, ἐλεήσας ἔδωκάς μοι τήν ἀπό τῶν τοῦ πονηροῦ παγίδων ἐλευθερίαν˙ ἀνδρεῖον γάρ ἔστι κατά ψυχήν, ἀδελφοί, τό κρατηθέντα ταῖς τοῦ ἐχθροῦ πάγαις, καί περιπεσόντα τοῖς βρόχοις τῆς ἁμαρτίας, δυνηθῆναι τῇ μετανοίᾳ διαφυγεῖν. Διά τοῦτο προνοίᾳ μείζονι τά καθ᾿ ἡμᾶς διευθύνεται, καί πολλάκις μικρόν ἤ μηδέν σπουδάσαντες, πολλῶν καί μεγάλων παθῶν ἀνώτεροι σύν Θεῷ διεμείναμεν, συμπαθῶς κουφισθέντες διά τήν (σελ. 58) ἡμετέραν ἀσθένειαν˙ καί δεῖ τῆς δωρεᾶς ἐπιγνώμονας ἡμᾶς εἶναι, καί ταπεινοῦσθαι τοῦ παρασχόντος ἐνώπιον, ἀλλά μή ἐπαίρεσθαι.

Ὁ δέ Φαρισαῖος, «εὐχαριστῶ σοι», φησίν, ὁ Θεός˙ οὐχ ὅτι ἔλαβον βοήθειάν τινα παρά σοῦ, ἀλλ᾿ «ὅτι οὐκ εἰμί ὥσπερ οἱ λοιποί τῶν ἀνθρώπων»˙ ὡς ἄν οἴκοθεν καί παρ᾿ ἑαυτοῦ καί ἐξ οἰκείας ἔχων δυνάμεως τό μή εἶναι ἅρπαξ, καί μοιχός καί ἄδικος εἴπερ ἄρα καί οὐκ ἦν˙ οὐ γάρ προσεῖχεν ἑαυτῷ, ἵνα δίκαιος εἴη πιστεύεσθαι περί ἑαυτοῦ λέγων, ἀλλά πάντας μᾶλλον ἔβλεπεν, ἤ ἑαυτόν, καί πάντας, ὤ τῆς ἀπονοίας, ἐξουδενῶν, ἕνα μόνον ᾤετο δίκαιον εἶναι καί σώφρονα, ἑαυτόν˙ «οὐκ εἰμί», γάρ φησίν, «ὥσπερ οἱ λοιποί τῶν ἀνθρώπων, ἅρπαγες, ἄδικοι, μοιχοί, ἤ καί ὡς οὗτος ὁ Τελώνης». Τῆς ἀνοίας εἶπεν ἄν τις πρός αὐτόν, καί εἰ πλήν σοῦ, πάντες ἄδικοί τε καί ἅρπαγες, τίς ὁ τήν ἁρπαγήν καί τήν κάκωσιν ὑφιστάμενος; Τί δέ καί ὁ Τελώνης οὗτος, καί ἡ τούτου κατ᾿ ἐξοχήν προσθήκη; Οὐχ εἷς ὤν ἁπάντων μετά τῶν λοιπῶν καί οὗτος τῇ παρά σοῦ κοινῇ, καί ὡς εἰπεῖν οἰκουμενικῇ κατακρίσει συμπεριείληπται; Ἤ διπλασίας ἔδει τούτῳ τῆς καταδίκης, ὡς ὑπό τούς φαρισαϊκούς σούς ὀφθαλμούς, εἰ καί μακράν ἑστῶτι; Ἄλλως τε καί τελώνην μέν ὑπάρχοντα φανερῶς, ἄδικον ᾔδεις ὄντα, μοιχόν δέ πόθεν; Ἤ σέ τοῦτον ἀδικεῖν καί προπηλακίζειν ἀνεύθυνον, ἐπειδήπερ οὗτος ἄλλους ἠδίκει; Οὐκ ἔστι τοῦτο οὐκ ἔστιν, ἀλλ᾿ οὗτος μέν φέρων ἐν ταπεινῷ τῷ φρονίματι τήν σήν ὑπερήφανον κατηγορίαν καί τῷ Θεῷ προσφέρων σύν αὐτομεμψίᾳ τήν ἱκεσίαν, ἀφεθήσεται παρ᾿ αὐτοῦ δικαίως τῆς ὑπέρ ὧν αὐτός ἠδίκησε καταδίκης˙ σύ δέ καταδικασθήσῃ δικαίως, ὑπερηφάνως ἐκείνου τε καί πάντων ἀνθρώπων κατηγορῶν, καί μόνον ἁπάντων σεαυτόν δικαιῶν. «Οὐκ εἰμί ὥσπερ οἱ λοιποί τῶν ἀνθρώπων, ἅρπαγες, ἄδικοι, μοιχοί».

(σελ. 60) Ταῦτα τά ρήματα καί τήν πρός τόν Θεόν καί τήν πρός πάντας ἀνθρώπους ὑπεροψίαν τοῦ Φαρισαίου παρίστησι, πρός δέ καί τό κάνον τῆς αὐτοῦ συνειδήσεως˙ τούς τε γάρ ἀνθρώπους κοινῇ πάντας ἐξουδενεῖ φανερῶς, καί τήν τῶν κακῶν ἀποχήν οὐ τῇ τοῦ Θεοῦ, ἀλά τῇ καθ᾿ ἑαυτόν δυνάμει προσμαρτυρεῖ. Εἰ δέ εὐχαριστεῖν φησιν, ἀλλά τάχα διά τοῦτο, καί πλήν αὐτοῦ πάντας ἀνθρώπους ἀκολάστους εἶναι νομίζει καί ἀδίκους καί ἅρπαγας, ὡς μηδενί, πλήν αὐτῷ, ἀξιοῦντος τοῦ Θεοῦ τήν ἀρετήν παρασχεῖν. Ἀλλ᾿ εἰ πάντες οἱ λοιποί τοιοῦτοι, τά τοῦ Φαρισαίου τούτου προκεῖσθαι τούτοις πᾶσι πρός διαρπαγήν ἐχρῆν. Οὐ φαίνεται δέ οὕτως˙ ἐπάγει γάρ αὐτός, ὅτι «νηστεύω δίς τοῦ σαββάτου, ἀποδεκατῶ πάντα ὅσα κτῶμαι». Οὐχ ὅσα κέκτημαί φησιν ἀποδεκατοῦν, ἀλλ᾿ ὅσα κτᾶται, τάς προσθήκας καί τάς ἐπαυξήσεις τῆς οἰκείας παριουσίας διά τούτου δηλῶν. Οὐκοῦν εἶχε μέν ἅπερ ἐκέκτητο, προσελάμβανε δέ ἀναπηρεάστως ἅπερ ἐδύνατο˙ πῶς οὖν χωρίς αὐτοῦ πάντες ἥρπαζον καί ἠδίκουν; Οὕτως αὐτέλεγκτόν ἐστιν καί αὐτεπίβουλον ἡ κακία! Οὕτως ἐστί συγκεκραμμένον ἀεί τό ψεῦδος τῇ ἀπονοίᾳ.

Τήν μέν οὖν ἀποδεκάτωσιν εἰς παράστασιν ἐκ περιουσίας τῆς οἰκείας δικαιοσύνης προήγαγε˙ πῶς γάρ ἅρπαξ ἔσται τῶν ἀλλοτρίων ὁ ἀποδεκατῶν τά οἰκεῖα; Τήν δέ νηστείαν εἰς τήν τῆς σωφροσύνης ἐπίδειξιν˙ ποιητική γάρ ἁγνείας ἡ νηστεία ἐστίν. Ἔστω τοίνυν, σώφρων ὑπάρχεις καί δίκαιος, εἰ δέ βούλει, καί σοφός καί νουνεχής καί ἀνδρεῖος καί εἴ τι τοιοῦτον ἕτερον˙ εἰ μέν παρά σεαυτοῦ λαβών ἔχεις, καί μή παρά τοῦ Θεοῦ, τί καταψεύδη καί τοῦ τῆς προσευχῆς σχήματος καί εἰς τό ἱερόν ἀναβαίνεις καί εὐχαριστεῖν μάτην λέγεις; Εἰ δέ παρά Θεοῦ λαβών ἔχεις, (σελ. 62) οὐκ ἔλαβες ἵνα κιμπάζῃς, ἀλλ᾿ ἵνα πρός οἰκοδομήν τοῖς ἄλλοις ὑπάρχῃς εἰς δόξαν τοῦ παρασχόντος. Χαίρειν οὖν ὡς ἀληθῶς ἔδει σύν ταπεινώσει καί εὐχαριστεῖν καί τῷ δόντι καί δι᾿ οὕς ἔλαβεν˙ οὐ γάρ ὑπέρ ἑαυτῆς μᾶλλον ἤ διά τούς ὁρῶντας ἡ λαμπάς λαμβάνει τό φῶς. Σάββατον δέ φησιν ὁ Φαρισαῖος οὐ τήν ἑβδόμην ἡμέρα, ἀλλά τήν ἑβδομάδα τῶν ἡμερῶν, ὧν τάς δύο νηστίμους ἄγων μεγαλαυχεῖ, ἀγνοῶν ὅτι αὗται μέν ἀνθρώπιναι ἀρεταί, ἡ δέ ὑπερηφανία δαιμονιώδης˙ διό καί ἀχρειοῖ ταύτας καί συγκατασπᾷ συζυγεῖσα, κἄν ἀληθεῖς ὦσι, πόσῳ μᾶλλον εἰ κεκιβδηλευμέναι.

Ὁ μέν Φαρισαῖος τοιαῦτα. «Ὁ δέ Τελώνης μακρόθεν ἑστώς, οὐκ ἤθελεν οὐδέ τούς ὀφθαλμούς πρός τόν οὐρανόν ἆραι, ἀλλ᾿ ἔτυπτεν εἰς τό ἑαυτοῦ στῆθος, λέγων˙ «Ὁ Θεός ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ». Ὁρᾶτε τήν ταπείνωσιν ὅση, καί τήν πίστιν καί τήν αὐτομεμψίαν; Ὁρᾶτε τήν ἄκραν συστολήν τῆς τε διανοίας καί τῶν αἰσθήσεων, ἅμα δέ καί τήν συντριβήν τῆς καρδίας τῇ προσευχῇ τοῦ Τελώνου τούτου συγκεκραμμένην; Ἀναβάς γάρ εἰς τό ἱερόν ὑπέρ τῆς τῶν οἰκείων ἁμαρτημάτων ἀφέσεως δεησόμενος, καλάς ἐπηγάγετο μεθ᾿ ἑαυτοῦ τάς μεσιτευούσας πρός τόν Θεόν, τήν ἀκαταίσχυντον πίστιν, τήν ἀκατάκριτον αὐτομεμψίαν, τήν μή ἐξουδενωμένην συντριβήν τῆς καρδίας, τήν ὑψοῦσαν ταπείνωσιν. Συνῆψε δέ καί τῇ προσευχῇ τήν προσοχήν ἄριστα. Μακρόθεν γάρ φησιν ἑστώς ὁ Τελώνης οὗτος. Οὐκ εἶπε σταθείς ὡς ἐπί τοῦ Φαρισαίου, ἀλλ᾿ ἑστώς˙ τήν ἐπί πολύν παράτασιν τῆς στάσεως διά τούτου δηλῶν, ὁμοῦ δέ καί τό ἐπίμονον τῆς δεήσεως καί τῶν ἱλαστηρίων ρημάτων˙ μηδέν γάρ ἕτερον μήτε προτιθείς, μήτε διανοούμενος, ἑαυτῷ μόνῳ προσεῖχε καί τῷ Θεῷ, αὐτήν ἐφ᾿ ἑαυτήν (σελ. 64) στρέφων καί πολυπλασιάζων μόνην τήν μονολόγιστον δέησιν, ὅπερ ἀνυσιμώτατόν ἐστι προσευχῆς εἶδος.

«Μακρόθεν οὖν», φησίν, «ὁ Τελώνης ἑστώς, οὐκ ἤθελεν οὐδέ τούς ὀφθαλμούς εἰς τόν οὐρανόν ἆραι». Αὕτη ἡ στάσις, καί στάσις ἦν ὁμοῦ καί ὑπόπτωσις, καί οὐκ εὐτελοῦς δούλου μόνον, ἀλλά καί καταδίκου παράστασις. Ἐμφαίνει δέ καί τήν ἀφειμένην τῆς ἁμαρτίας ψυχήν, μακράν μέν οὖσαν ἔτι Θεοῦ, διά τό μήπω τήν δι᾿ἔργων ἔχει πρός αὐτόν παρρησίαν, ἐγγίζει δέ προσδόκιμον οὖσαν Θεῷ, διά τήν ἀποχήν τῶν κακῶν καί τήν ἀγαθήν ἤδη πρόθεσιν. Οὕτως οὖν μακρόθεν ὁ Τελώνης ἑστώς, οὐκ ἤθελεν οὐδέ τούς ὀφθαλμούς εἰς τόν οὐρανόν ἆραι, τῷ τρόπῳ καί τῷ σχήματι τήν οἰκείαν κατάγνωσιν καί αὐτοπεμψίαν ἐπιδεικνύμενος˙ ἀνάξιον γάρ ἑαυτόν ἡγεῖτο καί τοῦ οὐρανοῦ καί τοῦ κατά τήν γῆν ἱεροῦ. Διό τοῦ μέν ἐπί τῶν προθύμων εἰστήκει, πρός δέ τόν οὐρανόν οὐδέ ἀτενίζειν ἐτόλμα, πόσῳ μᾶλλον πρός τόν τοῦ οὐρανοῦ Θεόν˙ ἀλλ᾿ ὑπό τῆς σφοδρᾶς κατανύξεως τύπτων τό ἑαυτοῦ στῆθος καί πληγῶν ἑαυτόν ἄξιον παριστάς ἐνεῦθεν, βαρυπενθῶν καί τούς στεναγμούς ἀναπέμπων ἐκεῖθεν καί τήν κεφαλήν ὡς κατάκριτος κλίνων, ἁμαρτωλόν ἐκάλει καί τό ἱλασμόν πιστῶς ἐπεζήτει, λέγων˙ «Ὁ Θεός ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ». Ἐπίστευσε γάρ τῷ λέγοντι «ἐπιστράφητε πρός με καί ἐπιστραφήσομαι πρός ὑμᾶς», καί τῷ προφήτῃ μαρτυροῦντι, «εἶπα ἐξαγορεύσω κατ᾿ ἐμοῦ τήν ἀνομίαν μου τῷ Κυρίῳ, καί σύ ἀφῆκας τήν ἀσέβειαν τῆς καρδίας μου».

(σελ. 66) Τί δέ τό ἐπί τούτοις; «Κατέβη οὖτος δεδικαιωμένος», φησίν ὁ Κύριος, «ἤ ἐκεῖνος˙ ὅτι πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτόν ταπεινωθήσεται, ὁ δέ ταπεινῶν ἑαυτόν ὑψωθήσεται». Ὡς γάρ τό αὐτόχρημα τύφος ἐστίν ὁ διάβολος καί ἴδιόν ἐστι τούτῳ ἡ ὑπερηφανία κακόν, διό καί νικᾷ καί συγκατασπᾷ συμμιγεῖσα πᾶσαν ἀρετήν ἀνθρωπίνην, οὕτως ἡ πρός τόν Θεόν ταπείνωσις ἀγγέλων τῶν ἀγαθῶν ἐστιν ἀρετή καί νικᾷ πᾶσαν ἀνθρωπίνην κακίαν ἐπιγενομένην τῷ πταίσαντι˙ ὄχημά γάρ ἐστιν ἡ ταπείνωσις τῆς πρός τόν Θεόν ἀναβάσεως, κατά τάς νεφέλας ἐκείνας, αἵ μέλλουσιν ἀνοίσειν πρός τόν Θεόν τούς ἐσομένους εἰς ἀπείρους αἰῶνας μετά Θεοῦ, καθάπερ ὁ ἀπόστολος προεφήτευσεν˙ «ἁρπαγησόμεθα», λέγων, «ἐν νεφέλαις εἰς ἀπάντησιν τοῦ Κυρίου εἰς ἀέρα, καί οὕτω πάντοτε σύν Κυρίῳ ἐσόμεθα». Οἷον γάρ τίς ἐστι νεφέλη, καί ἡ ταπείνωσις, διά μετανοίας συστᾶσα καί τάς τῶν δακρύων λιβάδας ἐκ τῶν ὀφθαλμῶν ἀφιεῖσα καί τούς ἀξίους ἐκ τῶν ἀναξίων ἐξάγουσα καί ἀνάγουσα καί τῷ Θεῷ συνιστᾶσα, δωρεάν δεδικαιωμένους διά τήν εὐγνωμοσύνην τῆς προαιρέσεως.

Ἀλλ᾿ ὁ μέν Τελώνης κακοτέχνως σφετεριζόμενος τά ἀλλότρια πρότερον, τῆς κακοτεχνίας ἀφέμενος ὕστερον καί μή δικαιῶν ἑαυτόν, δεδικαίωται, ὁ δέ Φαρισαῖος τῶν ἄλλοις προσηκόντων μή ἀντεχόμενος καί δικαιῶν ἑαυτόν κατακέκριται. Οἱ δέ καί τῶν ἄλλων προσηκόντων μή ἀπεχόμενοι, καί δικαιοῦν ἐπιχειροῦντες ἑαυτούς, τί πείσονται;

Ἀλλά τούτους μέν ἀφῶμεν, ἐπεί καί ὁ Κύριος, ὡς ἄρα μή λόγῳ καταπειθεῖς. Ἔστι δ᾿ ὅτε καί ἡμεῖς ταπεινούμεθα προσευχόμενοι, (σελ. 68) καί ἴσως οἰόμεθα τοῦ Τελώνου κομίζεσθαι τό δικαίωμα. Οὐκ ἔχει δέ οὕτως˙ ἐκεῖνο γάρ δεῖ σκοπεῖν, ὅτι παρά τοῦ Φαρισαίου κατά πρόσωπον ὁ Τελώνης καί μετά τό ἐκστῆναι τῆς ἁμαρτίας ἐξουθενούμενος καί αὐτός ἑαυτόν ἐξουθενῶν κατεδίκαζε μή μόνον οὐκ ἀντιλέγων, ἀλλά καί συνηγορῶν ἐκείνῳ καθ᾿ ἑαυτοῦ.

Ὅταν οὖν καί αὐτός τήν ἐν χερσί κακίαν ἀφείς, τοῖς δι᾿ αὐτήν ἐξουθενοῦσι καί λοιδοροῦσιν οὐκ ἀντιλέγῃς, ἀλλά συγκαταδικάζων σαυτόν, ὡς ὄντα τοιοῦτον, διά προσευχῆς ἐν κατανύξει πρός μόνον καταφεύγεις τόν ἐκ Θεοῦ ἱλασμόν, ἴσθι σεσωσμένος τελώνης ὤν. Πολλοί γάρ φησιν ἑαυτούς ἁμαρτωλούς καί λέγομεν ἴσως καί ἔχομεν˙ ἀτιμία δέ καρδίαν ἐδοκίμασεν˙ ὥσπερ γάρ ὁ μέγας Παῦλος πόρρω τῆς φαρισαϊκῆς μεγαλαυχίας ἐστί, καίτοι πρός τούς ἐν Κορίνθῳ γλώσσαις λαλοῦντας γράφων, «εὐχαριστῶ τῷ Θεῷ μου πάντων ὑμῶν μᾶλλον γλώσσαις λαλῶν» (ἵνα γάρ ἐκείνους καταστείλῃ κατά τῶν μή τό χάρισμα κεκτημένων ἐπαιρομένους, τοιαῦτα γράφει ὁ ἀλλαχοῦ πάντων περίψημα ἑαυτόν εἶναι λέγων)˙ ὥσπερ οὗν ὁ Παῦλος ἐκεῖνα γράφων, πόρρω τῆς φαρισαϊκῆς μεγαλαυχίας ἐστίν, οὕτως ἐστί καί τά τοῦ Τελώνου ρήματα λέγειν, καί ταπεινολογεῖν κατ᾿ ἐκεῖνον, καί μή δικαιωθῆναι καθάπερ ἐκεῖνος δεῖ γάρ τοῖς τελωνιακοῖς ρήμασι προσεῖναι καί τήν ἀπό τῶν κακῶν μετάθεσιν, καί τήν ἐν τῇ ψυχῇ διάθεσιν, καί τήν κατάνυξιν, καί τήν ὑπομονήν ἐκείνου˙ ἐπεί καί ὁ Δαβίδ ἔργοις δεῖν ἔδειξε τόν ὑπεύθυνον ἑαυτόν παρά Θεῷ λογιζόμενον καί μετανοοῦντα, (σελ. 70) δικαίαν ἡγεῖσθαι καί φορητήν τήν παρ᾿ ἑτέρων εἰς αὐτόν ὕβριν καί ἀτιμίαν˙ μετά γάρ τήν ἁμαρτίαν κακῶς ἀκούων παρά Σεμεεί, πρός τούς ἀμύνεσθαι βουλομένους ἔλεγεν, «ἄφετε αὐτόν καταρᾶσθαί με, ὅτι Κύριος εἶπεν αὐτῷ καταράσασθαι τόν Δαβίδ», τήν ἀπό τοῦ Θεοῦ διά τήν εἰς αὐτόν ἁμαρτίαν συγχώρησιν, ἐκείνου πρόσταγμα λέγων εἶναι˙ καίτοι δεινῇ τότε καί μεγάλῃ συμφορᾷ προσεπάλαιεν ὁ Δαβίδ, ἄρτι τοῦ Ἀβεσσαλών ἐπαναστάντος αὐτῷ.

Καί δή μετ᾿ ὀδύνης οὐ φορητῆς ἄκων τήν Ἱερουσαλήμ ἀπολιπών, ἐπεί πρός τήν ὑπώρειαν τοῦ Ἐλαιῶνος ἔφθασε φεύγων, τόν Σεμεεί προσθήκην εὗρε τῆς συμφορᾶς, λίθοις αὐτόν βάλλοντα καί ἀφειδῶς ἐπαρώμενον καί ἀναιδῶς καθυβρίζοντα καί ἄνδρα αἱμάτων ἀποκαλοῦντα καί ἄνδρα παράνομον, οἱονεί τό περί τήν Βηρσαβεέ καί τόν Οὐρίαν ἄγος εἰς ὀνειδισμόν τοῦ βασιλέως ὑπ᾿ ὄψιν ἄγοντα. Καί οὐδέ ἅπαξ ἤ δίς ἐπαρασάμενος καί λίθοις καί λίθων πληκτικωτέροις ρήμασι βαλών ἀπήλλαξεν˙ ἀλλ᾿ ἐπορεύετό φησιν ὁ βασιλεύς καί πάντες οἱ ἄνδρες αὐτοῦ μετ᾿ αὐτοῦ, καί Σεμεεί ἐπορεύετο ἐκ πλευρᾶς τοῦ ὄρους, ἐχόμενος αὐτοῦ, καταρώμενος καί λίθοις βάλλων ἐκ πλαγίου καί τῷ χοΐ πάσσων τόν βασιλέα. Οὐκ ἠπόρει δέ τῶν κωλυσόντων ὁ βασιλεύς. Ἀβεσσά γοῦν ὁ στρατηγός μή ἀνασχόμενος πρός τόν Δαβίδ εἶπεν˙ «Ἵνα τί καταρᾶται ὁ κύων ὁ τεθνηκώς οὗτος τόν κύριόν μου τόν βασιλέα; διαβήσομαι δή καί (σελ. 72) καί ἀφελῶ τήν κεφαλήν αὐτοῦ». Ὁ δέ βασιλεύς ἐπέσχεν αὐτόν καί πάντας τούς παῖδας αὐτοῦ, πρός αὐτούς εἰπών˙ ἄφετε αὐτόν, ὅπως ἴδοι Κύριος ἐν τῇ ταπεινώσει μου καί ἐπιστρέψοι μοι ἀγαθά ἀντί τῆς κατάρας αὐτοῦ.

Ὅ καί τότε μέν ἐτελέσθη καί εἰς ἔργον ἐξέβη, δείκνυται δέ καί διά τῆς κατά τόν Τελώνην τοῦτον καί τόν Φαρισαῖον παραβολῆς, ὑπό τῆς δικαιοσύνης ἀεί τελούμενον˙ ὁ γάρ ὑπεύθυνον ἑαυτόν ἀληθῶς αἰωνίου κολάσεως λογιζόμενος, πῶς οὐκ ἄν ὑπομείνῃ γενναίως, οὐκ ἀτιμίαν μόνον, ἀλλά καί ζημίαν καί νόσον καί πᾶσαν, ὡς εἰπεῖν, δυσπραγίαν καί κάκωσιν; Ὁ δέ τοιαύτην ὑπομονήν ἐνδεικνύμενος, ὡς χρεώστης οὕτω καί ὑπεύθυνος ὤν, δι᾿ἐλαφροτέρας καταδίκης καί προσκαίρου καί λυομένης λυτροῦται τῆς ὄντως βαρείας ἐκείνης καί ἀφορήτου καί ἀλήκτου κολάσεως, ἔστι δ᾿ ὅτε καί τῶν νῦν ἐπικειμένων δεινῶν, ἀρχήν ἐντεῦθεν λαμβανούσης τῆς δι᾿ ὑπομονήν οἷον ἐποφειλομένης θείας χρηστότητος˙ διό καί τις τῶν ὑπό Θεοῦ παιδευομένων ἔφη˙ «παιδείαν Κυρίου ὑποίσω, ὅτι ἥμαρτον αὐτῷ».

Γένοιτο δέ καί ἡμᾶς μετ᾿ ἐλέους, ἀλλά μή ἐν ὀργῇ καί θυμῷ Κυρίου παιδευομένους τῇ παιδείᾳ τοῦ Θεοῦ μή κατενεχθῆναι, ἀλλά κατά τόν ψαλμῳδόν ἀνορθωθῆναι εἰς τέλος, χάριτι κάι φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ˙ ᾧ πρέπει δόξα, κράτος, τιμή καί προσκύνησις σύν τῷ ἀνάρχῳ αὐτοῦ Πατρί, καί τῷ ζωοποιῷ Πνεύματι, νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Για ενημέρωση σχετικά με τα νέα, τις εκδηλώσεις, τις εκδόσεις και το έργο μας παρακαλούμε συμπληρώσετε τα παρακάτω στοιχεία. Για τους όρους προστασίας δεδομένων δείτε εδώ.