Η Β΄ Προσυνοδική Πανορθόδοξος Διάσκεψις
(3-12 Σεπτεμβρίου,Σαμπεζύ 1982)
Συμφώνως προς το από 1 Μαρτίου Σεπτόν Γράμμα της Α.Θ. Παναγιότητος, του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Δημητρίου του Α', προς τους Προκαθημένους των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών και κατόπιν ομοφώνου σχετικής προτάσεως της ό λης Ο ρθοδοξου Εκκλησίας, συνήλθεν από 3-12 Σεπτεμβρίου 1982 εν τω εν Σαμπεζύ Γενεύης Ορθοδόξω Κέντρω του Οικουμενικού Πατριαρχείου η Β' Προσυνοδική Πανορθόδοξος Διάσκεψις. Τα απασχόλησαντα την Διάσκεψιν θέματα ήσαν τα κάτωθι :
Α. Εκ του καταλόγου των 10 θεμάτων της Ημερησίας Διατάξεως της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου :
α) Κωλύματα Γάμου,
β) Αναπροσαρμογή των περί νηστείας εκκλησιαστικών διατάξεων συμφώνως ταις απαιτήσεσι της συγχρόνου έποχης.
γ) Ημερολογιακών ζήτημα. Μελέτη του ζητήματος εν αναφορά προς την περί Πασχαλίου απόφασιν της Α' Οικουμενικής Συνόδου και εξεύρεσις τρόπου συμπράξεως μεταξύ των Εκκλησιών εν τω ζητημάτι τούτω, ως επίσης και το θέμα του κοινού υφ'απάντων των Χριστιανών εορτασμού του Πάσχα εν ωρισμένη Κυριακή,
Β. Καθορισμός κατά πόσον είναι δυνατόν εις το μέλλον να χειροτονώνται επίσκοποι εκ μοναχών, οι οποίοι εδέχθησαν απλώς την ευχήν της ρασοφορίας και ουχί μόνον εξ εκείνων, οι οποίοι εδέχθησαν το μέγα σχήμα (Ζήτημα απασχολούν την Ορθόδοξον Εκκλησία Βουλγαρίας, αλλά μη αποτελούν θέμα της Ημερησίας Διατάξεως της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου).
Γ. Ημερησία Διάταξις της προσεχούς Προσυνοδικης Πανορθοδόξου Διασκέψεως,
Αι Αντιπροσωπείαι των κατά τόπους Ορθοδόξων Έκκλησιών αι οποίαι έλαβον μέρος εις τας εργασίας της Διασκέψεως, απετελέσθησαν εκ των κάτωθι μελών :
Οικουμενικόν Πατριαρχείον : Μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος κ. Μελίτων, Μητροπολίτης Μύρων κ. Χρυσόστομος, Μητροπολίτης Φιλαδέλφειας κ. Βαρθολομαίος. Σύμβουλοι: Μητροπολίτης Νέας Ιερσέης κ. Σίλας, Πρωτοπρ. κ. Βόρις Μπομπρίνσκοϊ.
Πατριαρχείον Αλεξανδρείας : Μητροπολίτης Νουβίας κ. Συνέσιος, Μητροπολίτης Καρθαγένης κ. Παρθένιος, Μητροπολίτης Αξώμης κ. Πέτρος.
Πατριαρχείον Αντιοχείας : Μητροπολίτης Όρους Λιβάνου κ. Γεώργιος, Μητροπολίτης Ηλιουπόλεως κ. Σπυρίδων, Δρ. Σαμίρ Γκολάμ.
Πατριαρχείον Ιεροσολύμων : Μητροπολίτης Πέτρας κ. Γερμανός, Καθηγητής κ. Γεώργιος Γαλάτης, Καθηγητής κ. Βλάσιος Φειδάς.
Πατριαρχείον Μόσχας : Μητροπολίτης Κιέβου και Γαλικίας κ. Φιλάρετος, Μητροπολίτης Μίνσκ και Λευκορωσσίας κ. Φιλάρετος, Μητροπολίτης Κρουτίτσκης και Κολόμνας κ. Ιουβενάλιος. Σύμβουλοι: Πρωτοπρ. κ. Βιτάλιος Μποροβόϋ, κ. Γρηγόρυος Σκομπέϊ. Διερμηνεύς : κ. Βόρις Νελιούμποφ.
Πατριαρχείον Σερβίας : Επίσκοπος Σουμαδύας κ. Σάββας, Καθηγητής κ. Στόγοαν Γκίσεβιτς.
Πατριαρχείον Ρουμανίας : Μητροπολίτης Μολδαβίας και Σουτσάβας κ. Θεόκτιστος, Μητροπολίτης Βανάτου κ. Νικόλαος, Επίσκοπος Τυργοβιστίου κ. Βασίλειος. Σύμβουλοι: Πρεσβ. κ. Ίων Μπρία, Δρ. Νταν Ίλιε Τσομποτέα.
Πατριαρχείον Βουλγαρίας : Μητροπολίτης Στάρας Ζαγοράς κ. Παγκράτιος, Μητροπολίτης Βιδύνης κ. Φιλάρετος, Μητροπολίτης Βράτσης κ. Καλλίνικος. Σύμβουλος: Σταυροφ. Οικονόμος κ. Νικόλαος Συβίρωφ. Διερμηνείς: κ. Ιβάν Ζελέφ, κ. Πέτκο Μπελτνιέφ, κ. Σβέτοσλαβ Πιπέίρωφ, κ., Ζελιάσκο Ζελιάσκωφ.
Εκκλησία Κύπρου : Μητροπολίτης Πάφου κ, Χρυσόστομος, Μητροπολίτης Κηρυνείας κ. Γρηγόριος, Καθηγητής κ. Ανδρέας Μυτσίδης,
Εκκλησία Ελλάδος : Μητροπολίτης Κίτρους κ. Βαρνάβας, Μητροπολίτης Περιστερίου κ. Χρυσόστομος, Μητροπολίτης Νικοπόλεως και Πρεβέζης κ. Μελέτιος. Σύμβουλοι: Καθηγητής κ. Ιωάννης Καλογήρου, Καθηγητής κ. Βλάσιος Φειδάς.
Εκκλησία Πολωνίας : Επίσκοπος Γκτάνσκ και Βιαλυστόκ κ. Σάββας, Πρωτοπρ. κ. Α. Σεμενιούκ, Δρ Ιωάννης Ανχυμιούκ.
Εκκλησία Γεωργίας : Αρχιεπίσκοπος Τσοκονδίδης κ. Ιωάννης, Α ρχιεπίσκοπος Σουχούμης και Αμπχαζίας κ. Δαυίδ, Επίσκοπος Μετσχέτης και Δζεβαχέτης κ . Α νανίας.
Εκκλησία Τσεχοσλοβακίας : Μητροπολίτης Πράγας και πάσης Τσεχοσλοβακίας κ. Δωρόθεος, Πρωτοπρ. κ. Γιάροσλαβ Σουβάρσκυ, Διάκονος Δρ Σ. Προυζίνσκυ.
Εκκλησία Φιλλανδίας : Μητροπολίτης Ελσιγκίου κ. Ιωάννης, Επίσκοπος Ιοενσούου κ. Αλέξιος, Πρωτοπρ. κ. Μάττι Σιντόρωφ.
Της ενάρξεως του κυρίως έργου της Διασκέψεως προηγήθη, κατά Σάββατον 4 Σεπτεμβρίου, σύσκεψις των Αρχηγών των Αντιπροσωπειών προς καθορισμόν των διαδικασιακών εν γένει της λειτουργίας της Διασκέψεως. Ηκολούθησε, την Κυριακήν, 5 Σεπτεμβρίου, εν τω Ι . Ναώ του αγίου Αποστόλου Παύλου , μετά το πέρας της θ . Λειτουργίας , η επίσημος έναρξις των εργασιών. Ταύτην εκήρυξεν ο Αρχηγός της Αντιπροσωπείας του Οικουμενικού Πατριαρχείου Σεβ. Μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος κ . Μελίτων , δια λόγου αυτού έχοντος ως ακολούθως :
" Σεβάσμιοι σύνεδροι , αγαπητοί αδελφοί ,
Με χαράν , σεβασμόν και συγκίνησιν χαιρετίζομεν την ευλογημένην παρουσίαν πάντων υμών , των τιμίων εκπροσώπων των κατά τόπους αγίων Ορθοδόξων Εκκλησιών , εις το Πατριαρχικόν τούτο Σταυροπήγιον , ε πί τω σκοπώ της συγκροτήσεως της Β' Προσυνοδικής Πανορθοδόξου Διασκέψεως , και απευθύνομεν προς ένα έκαστον υμών προσωπικώς τον αδελφικόν λόγον του καλωσορισμού .
Προβαίνοντες εις την πραγματοποίησιν του σκοπού της ιεράς ταύτης συνάξεως ημών , καθηγιάσαμεν και καθωσιώσαμεν τας α παρχάς της με την χάριν και ευλογίαν της θείας Λειτουργίας , ε ν συμπροσευχή όλων ημών και μετά του πιστού λαού του Θεού.
Και ή δη , αδελφοί , δόξαν α ναπέμποντες τω ε ν Τριάδι Θεώ, ε κ προσώπου του Παναγιωτάτου Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως , Νέας Ρώμης και Οικουμενικού Πατριάρχου κ . κ . Δημητρίου , κηρύττομεν την έναρξιν των εργασιών της Β ' Προσυνοδικής Πανορθοδόξου Διασκέψεως και ε πικαλούμεθα ε π'αυτήν την ε πίπνοιαν του παναγίου Πνεύματος .
Η Διάσκεψις ημών αύτη , ω ς Πανορθόδοξος , είναι αντιπροσωπευτική και συγκεφαλαιωτική της ό λης μιας καί αδιαιρέτου αγίας Ορθοδόξου Εκκλησίας ημών . Επίσης , ω ς Προσυνοδική , αύτη εντάσσεται , κατά την ο ρθόδοξον ημών ε κκλησιολογίαν , εις τον θεσμόν της συνοδικότητος , ο οποίος κ αι εν τη οικουμενική κορυφώσει του της Αγία ς και Μεγάλης Συνόδου της Εκκλησίας , αποτελεί την υψίστην αυθεντίαν αύτης .
Επομένως , η Διάσκεψις αύτη είναι ιερά . Ουδεμίαν έχει ομοιότητα προς τα κοσμικά συνέδρια , πολύ δε περισσότερον ουδεμίαν έχει σχέσιν προς την πολιτικήν . Είναι , ε παναλαμβάνομεν και τονίζομεν , καθαρώς πνευματική εκκλησιαστική σύναξις ε ν α γίω Πνεύματι συγκροτούμενη , ουχί ε κ του κόσμου τούτου α λλ' εν τω κόσμω συνερχομένη , και εις μαρτυρίαν και διακονίαν προς αυτόν αποσκοπούσα , εντεταγμένη δε ε ν τω σχεδίω της Θείας Οικονομίας , δια την σωτηρίαν του ανθρώπου και του κόσμου , της κτίσεως όλης.
Από της οντολογικής ταύτης επόψεως της Διασκέψεως ημών , δύο είναι οι εν αυτή συνεργοί παράγοντες , ο θειος και ο ανθρώπινος . Α φ' ημών των ελαχίστων η ανθρωπίνη αδυναμία και κένωσις , η καθαρά καρδία και νόησις , η ελευθέρα έκφρασις τη ς προσωπικής γνώμης και βουλήσεως , πάντοτε βεβαίως εν τη προσπαθεία μας συμφωνίας προς το θείον θέλημα , α πό του παναγίου όμως Πνεύματος η χειραγωγία , το πλήρωμα και η τελείωσις .
Λέγοντες ταύτα ουδέν άλλο επιχειρούμεν , ειμή να υπομνήσωμεν εις εαυτούς και αλλήλους την πνευματικήν συγκρότησιν και διάστασιν , κατά την ορθόδοξονν ημών διδασκαλίαν και παράδοσιν , των τοιούτων εκκλησιαστικών συναθροίσεων, και επομένως και της ημετέρας , να συνειδητοποιησωμεν έτι περισσότερον έκαστος ημών των εκκλησιαστικών εντεταλμένων την ευθύνην και το χρέος ημών έναντι του Θεού, της Εκκλησίας και του ανθρώπου, και να πληροφορήσωμεν τον κόσμον περί τίνος πρόκειται.
Αδελφοί ,
Η ταπεινή αυτή ομιλία κατά την παρούσαν ιεράν ώραν της εν εκκλησία κατάρξεως του έργου ημών δεν προτίθεται να παρουσιάση τα ήδη πανορθοδόξως αντικείμενα αυτού, επί των οποίων θα ασχοληθώμεν από της αύριον, αλλά περιορίζεται, εις το να εισαγάγη πρώτον τον ομιλούντα και την όλην αδελφότητα εις τον απεριόριστον εκείνον χώρον του πνευματικού βάθους της Διασκέψεως ημών. Δηλαδή, να υπηρέτηση την προετοιμασίαν των πνευμάτων μας, των καρδίων μας, να μας φέρει εις το κλίμα του λόγου του Θεού, και απ'αυτού και της βιώσεώς του εν τη Εκκλησία να λάβωμεν, ως πνευματικόν σώμα υψίστης εκκλησιαστικής υπευθυνότητος, και έμπνευσιν και καθοδήγησιν και συνείδησιν χρέους και μέτρον λόγου και αδελφικής και υπευθύνου συμπεριφοράς επίμετρον.
Υπό το πνεύμα αυτό καταφεύγομεν εις τα θεία μηνύματα, τα οποία κατά συγκυρίαν έρχονται προς ημάς σήμερον εκ της λευτουργικής ζωής της Εκκλησίας, και ότι εκ των βιβλικών αναγνωσμάτων της σημερινής ΙΓ' Κυριακής του Ματθαίου και εκ του σημερινού εορτολογίου. Τα κείμενα ταύτα και το συναξάριον μας προσφέρουν τρία σημεία προς πνευματικόν θεωρίαν και στοχασμόν, αλλά και μας διδάσκουν και μας καθοδηγούν. Ταύτα δε προέρχονται: πρώτον, εκ της παραβολής της αμπέλου και των γεωργών του Ευαγγελίου της ημέρας, δεύτερον, εκ της παραγγελίας και προτροπές του Αποστόλου Παύλου, που ηκούσαμεν εις την σημερινήν αποστολικήν περικοπήν, και, τρίτον, εκ του σήμερον εορταζομένου Ζαχαρίου του προφήτου, πατρός του τιμίου Προδρόμου.
Ναι, η περίπτωσις του ιερέως προφήτου Ζαχαρίου, του πατρός του Προδρόμου, επικαίρως έρχεται να μάς υπομνήση και να μας κηρύξη, ότι το σχέδιον του Θεού δια την σωτηρίαν του ανθρώπου προχωρεί και πραγματοποιείται, παρ' όλα τα αντίθετα φαινόμενα, παρά την αδυναμίαν και πολλάκις παρά την εξ αυτής αντίδρασιν ή ακόμη και απιστίαν των οργάνων εκείνων που ετάχθησαν να υπηρετήσουν την πραγμάτωσιν του θείου σχεδίου· ότι η βουλή του Θεού οδεύει και προοδεύει πολλάκις με την χρήσιν τρόπων και μέσων και νόμων, που υπερβαίνουν την γνώσιν, την νόησιν και την όρασίν μας, με την θείαν μέθοδον του παραδόξου. Αντιμέτωπος του παραδόξου ευρέθη ο Ζαχαρίας εις το ένδον του ναού, λειτουργών το θυσιαστήριον του θυμιάματος ενώπιον του δεξιόθεν εστώτος Αρχαγγέλου Γαβριήλ. Αιφνιδιασμένος ήκουσε τον λογον της αποκαλύψεως, τον λόγον του σχεδίου και εθαύμασε, αλλά δεν το εβάστασε και εκλονίσθη και εδυσπίστησε, Και ύψωσε και αντέταξε τον λόγον τη αποορίας, της ανθρωπίνης λογικής, τον λόγον των γνωστών εις τους ανθρώπους νόμων της φύσεως. Και, λοιπόν, η πορεία του σχεδίου ανεχαιτίσθη ; Κάθε άλλο. Τότε υψώθη ο αποφασιστικός αντίλογος του λόγου του Θεού: «καί ἰδού ἔσῃ σιωπῶν καί μη δυνάμενος λαλῆσαι» ( Λουκ, 1, 20).
Προκειμένου να αναχαιτισθούν οι ανασταλτικοί ιδικοί μας δισταγμοί, η ολιγοπιστία μας, οι μικροί υπολογισμοί μας, η δειλία μας, και να προωθηθή το θείον σχέδιον, το έργον της σωτηρίας του ανθρώπου, η σοφία και φιλανθρωπία του Θεού ημπορεί την στιγμήν που ημείς νομίζομεν ότι είναι απαραίτητος ο λόγος, αντί του λόγου του αρνητικού, του αντιδραστικού, του κενού, να χρησιμοποιήση την σιωπήν μας, και δια της σιωπής να υπηρετήση η ουσία. Και όχι μόνον την σιωπήν, αλλ' ακόμη και την κωφότητα ημπορεί να επιβάλη και να χρησιμοπ o ιηθή ο Θεός δια να προφύλαξη την ακοήν μας κατά τρόπον οδυσσειακόν από τον σαγηνευτικόν ψίθυρον του πειρασμού της ερήμου. Διότι, όχι μόνον άλαλος αλλά και κωφός έμεινεν ο Ζαχαρίας μέχρι της γεννήσεως του Προδρόμου του Χριστού: «καί διέμεινε κωφός» (Λουκ. 1, 22).
Και ούτω , προβάλλει ενώπιον της προδρομικής ταύτης πανορθοδόξου Συνάξεώς μας ο εορταζόμενος προφήτης Ζαχαρίας , ο πατήρ του Προδρόμου , να μας υπομνήση ότι και η σιωπή και η κωφότης , κατά θείαν οικονομίαν , εις ωρισμένας στιγμάς γίνονται συνεργοί , ώστε να λαληθή και να γίνη ακουστός καθαρός μόνον ο λόγος του Θεού.
Και μετά τον Ζαχαρίαν έρχεται ο Απόστολος Παύλος , μέσω της Κορίνθου , να μας απευθύνη την επίκαιρον παραγγελίαν και προτροπήν του : «Γρηγορεῖ τε , στήκετε ἐν τῇ πίστει , ἀ νδρίζεσθε , κραταιοῦσθε . Πάντα ὑμῶν ἐν ἀγάπῃ γινέσθω» ( Α' Κορ . 16, 1314). Μας παραγγέλλει να μένωμεν άγρυπνοι . Και μάς μεταφέρει αμέσως εις τον εν Γεθσημανη όμοιον και συμπληρωματικόν λόγον του Κυρίου , εκείνον τον περίφημον « γρηγορεῖτε καί προσεύχεσθε , ἵ να μή εἰσέλθητε εἰς πειρασμόν» ( Ματθ . 26, 41).
Έ χομεν , λουπόν , την παραγγελλίαν και του Κυρίου και του Παύλου να γρηγορώμεν ωσάν άγρυπνοι φρουροί . Η προτροπή απευθύνεται προς όλους , ι διαιτέρως όμως αφορά εις τους εξ ημών επισκόπους , διότι και αυτή αύτη η λέξις επίσκοπος και η έννοια της είναι ταυτόσημοι προς εκείνας του γρηγορούντος , του άγρυπνου φρουρού που επισκοπεί από την σκοπιάν του φυλακίου , και διότι μείζονα έχομεν ευθύνην οι επίσκοποι . Ά λλωστε το « γρηγορεῖτε» του Κυρίου απηυθύνθη προς τους Αποστόλους κατά την ακραίαν στιγμήν της κρίσεως και του πάθους .
Επαγρύπνησις , λοιπόν , ε πί του εαυτού μας , επί του έργου μας , επί της ευθύνης μας , επί της πραγματικότητος του ανθρώπου , επί του πειρασμού . Και όχι μόνον επαγρύπνησις , αλλά και προσευχή : «καί προσεύχεσθε» ( Ματθ . 26,41) Θα έλεγον , και νοερά προσευχη κατά τας ώρας των διαβουλεύσεων , κατά την στιγμήν της εκφράσεως της γνώμης μας και της λήψεως των αποφάσεών μας . Δια να μη εισέλθωμεν εις πειρασμόν . Διότι είναι αναπόφευκτον , και θα έλθουν οι πειρασμοί . Ό χι δε ατέχνως , αλλά εντέχνως , «κατά τάς μεθοδείας τοῦ διαβόλου» ( Εφ . 6,11). Κατά τας πονηροτάτας ταύτας μεθοδείας , είναι επόμενον να εμφανισθούν ενώπιον ημών οι πευρασμοί υπό το πρόσχημα της περισκέψεως , της συνέσεως , της προασπίσεως όχι της δυναμικής παραδόσεως , αλλά της στατικής συντηρήσεως , ή, πάλιν , της προασπίσεως ο μαδικών ή τοπικών συμφερόντων και εξυπηρετήσεως σπουδαίων , α λλ' εκ του κόσμου ερχομένων ή επιβαλλομένων λόγων , ή και , ακόμη , πειρασμού προερχόμενου εξ υποσυνευδήτων ελατηρίων αυταρκείας και αυταρεσκείας , ή και πνευματικής οκνηρίας και ατολμίας και δειλίας , ή, διατί όχι , υ πό τον ψυχολογυκόν αυτοματισμόν της διασφαλίσεως και επιδιώξεως προσωπικών σκοπιμοτήτων και συμφερόντων .
Αλλ' έτι περαιτέρω , πειρασμού ασφαλώς θα έλθουν και υπό το άλλο ένδυμα , του να αρέσωμεν εις τον κόσμον , υ πό το πρόσχημα της φιλελευθέρας , εχσυγχρονισμένης και προοδευτυκης τοποθετήσεως , μέχρι της απάτης της λαοκρατίας και της απο-χριστοποιήσεως της Εκκλησίας . Ταύτα πάντα λέγονται όχι από θεωρίας , ούτε υπό τύπον κηρύγματος , αλλά προέρχονται και από αγιογραφικάς προειδοποιήσεις και από αποστολικά , πατερικά και μοναστικά βιώματα και από την συνεχή ι στορικήν εμπειρίαν της στρατευομένης Εκκλησίας μέχρις αυτής της στυγμης . Και πάντα τα λεχθέντα συγκεφαλαιούνται εις τούτο , το οποίον έστω εις γνώσιν πάντων ημών : ό τι αόρατος και αυτόκλητος σύνεδρος της αρχομένης Διασκέψεώς μας θα είναι ο πατήρ των πειρασμών , ο Εωσφόρος , και μάλυστα υπό την πλέον απατηλήν εμφάνισιν και παρουσίαν , εκείνην του αγγέλου του φωτός.
Διότυ αυ πνευματυκαί και εκκλησιαστικαί συναθροίσεις είναι ο προσφιλής του χώρος . Εις τους χώρους αυτούς δίδει την πλέον αποφασιστικήν μάχην . Και τότε , ο Εωσφόρος εις υπέρτατον β αθμόν η δονίζεται καυ θριαμβεύει , ό ταν εκ τοιούτων χώρων και εκ τοιούτων συναθροίσεων , συνερχομένων εν τω ονόματι του Χριστού , αποσπά δια των πειρασμών του προς εαυτόν τους ενδίδοντας , προσφέρων εν τέλει εις αυτούς την τραγικήν ψευδαίσθησιν ότι προσεχώρησαν υπέρ Χριστού και της Ορθοδοξίας.
Την προειδοποίησιν ταύτη έκαμα και εις προηγουμένας Πανορθοδόξους Διασκέψεις.
Λοιπόν , α ς γρηγορώμεν και ας προσευχώμεθα.
Και επανέρχεται ο Απόστολος Παύλος , και συνεχίζει την παραγγελίαν του : «στήκετε ἐ ν τῇ πίστει» . Μας λέγει , να μένωμεν στερεοί και όρθιοι εις την πίστην . Τούτο είναι , το κεφάλαιον της Διασκέψεως ημών , η εμμονή εις την ορθόδοξον χριστιανικήν πίστιν μας και η προσφορά μαρτυρίας υπέρ αυτής . Και μάλιστα , θα προσέθετον , εμμονή και μαρτυρία της πίστεώς μας , ως παρέδωκαν αυτήν εις ημάς από του Κυρίου οι Απόστολοι και οι Πατέρες και οι Διδάσκαλοι και αι Οικουμενικαί Σύνοδοι και το άχρι του νυν βίωμα της Εκκλησίας , ήτοι η ορθόδοξος ημών παράδοσις .
Υπό την έννοιαν ταύτην , είναι , αυτονόητον , ότι , όλοι , οι συμμετέχοντες εις την Πανορθόδοξον ταύτην Διάσκεψιν , κατά πρώτον και κύριον λόγον είναι , φρουροί της ορθοδόξου πίστεως. Ουδείς εξ ημών δύναται να ι σχυρι σθή και να καυχηθή , ότι , είναι ορθοδοξώτερος του άλλου , και να ονειδίση τον α δελφόν του δια υποτονισμόν και υ ποβάθμισιν της Ορθοδοξίας . Τοιούτος φαρυσαϊσμός δεν έχει θέσιν εις τον ιερόν τούτον χώρον . Ποίος θα ετόλμα να είπη : « οὐκ εἰμί ὥσπερ οἱ , λοιποί τῶν ἀνθρώπων» ( Λουκ , 18, 11), ώσπερ οι λοιποί των συνέδρων ; Όμως, πάλιν οφείλομεν να προσέξωμεν την α ποστολικήν ταύτην παραγγελλίαν προς ενίσχυσίν μας εις την εμμονήν εν τη πίστει .
Αλλά δεν αρκεί η εμμονή εις την πίστιν . Χρειάζεται , και η προάσπισις της. Και μάλιστα εκεί όπου απειλείται από το άθεον και άπιστον περιβάλλον , από την ωργανωμένην αντιχριστιανικήν εκστρατείαν ή από το κύμα της εκκοσμικεύ σεως, και εν γένει από την κάθε ιδεολογίαν και κίνησιν και υπάρχουν τόσαι εις την εποχήν μας που ε πιζητούν να αλλοιώσουν τον Χριστιανισμόν , τοποθετούσαι , αυτόν εις την κατηγορίαν των διαφόρων ιδεολογικών , κοινωνικών και πολιτικών σχημάτων , που καταλέγουν εις την κατάληξιν –ισμός.
Δια τούτο και επιφέρει αμέσως ο Απόστολος Παΰλος το «ἀνδρίζεσθε , κραταιοῦ σθε ' . Δηλαδή , μάς παραγγέλλει , εις το θέμα της προασπίσεως της πίστεως και φυσικά εξυπονοείται , εν περιπτώσει αληθινού και πραγματικού κινδύνου της πίστεως , και όχι πλασματικής κινδυνολογίας , να αναπτύξωμεν ανδρικήν αγωνιστικότητα , που σημαίνει έντιμον μαχητικότητα , και ουχί εν φαινομένῳ αμύντορος και φρυκτωρού ουσιαστικήν φυγομαχίαν . Μαχητικότητα με δύναμιν και θάρρος .
Και εις την σπουδαίαν ταύτην παραγγελυίν ο Παύλος επιλέγει την κορωνίδα των προτροπών του και μάς προσφέρει την σπονδυλικήν στήλην της πνευματικής και εκκλησιαστικής υποστάσεως και του ζωηφόρου προορισμού της Διασκέψεως μας , ήτοι την αγάπην : «πάντα ὑμῶν ἐν ἀγάπῃ γινέσθω» .
Ο λέγων τούτο είναι ο ίδιος Απόστολος , ο οποίος εις το ΙΓ' κεφάλαιον της ιδίας Α' προς Κορυνθίους επιστολής του αναπτύσσει την εν τη Θεία Αποκαλύψει σωτηριολογικήν σημασίαν της αγάπης και την τοποθετεί υπεράνω και της προφητείας και της πίστεως , και της αυτοθυσίας και της ελπίδος ( πρβλ . Α' Κορ . 13, 1-13).
Η κατακλείς αύτη της Παυλικής παραγγελίας και προτροπής είναι πράγματι το σπουδαιότερον μήνυμα που χρειαζόμεθα . Και το χρειαζόμεθα ως το περισσότερον λησμονούμενον.
Διότι, εάν όλα τα άλλα από απόψεως συγκροτήσεως και λειτουργίας της Διασκέψεως μας είναι τέλεια, εάν όλαι αι γνώμαι και αι απόψεις που θα διατυπωθοϋν κατ' αυτήν είναι λογικώς και φιλοσοφικώς και θεολογικώς, και δη και εκκλησιολογικώς, και από πάσης άλλης απόψεως ακαδημαϊκώς άρτια, όμως εάν αγάπη δεν υπάρχει, κινδυνεύομεν να μεταβληθώμεν εις χαλκόν ηχούντα και κύμβαλον αλαλάζον.
Δια τούτο προτρεπόμεθα από τον Απόστολον, όλα όσα θα σκεφθώμεν θα διαβουλευθώμεν, θα αποφασίσωμεν και θα τελέσωμεν ως πράξεις εκκλησιαστικάς να γίνουν εν αγάπη. Διότι όταν προσέξωμεν, βλέπομεν ότι ο Παύλος δεν ορίζει, δεν προσδιορίζει το τι πρέπει να γίνη εν αγάπη, αλλά λέγει με σαφήνειαν και κατηγορηματικότητα: «πάντα ἡμῶν ἐν ἀγάπῃ γινέσθω». Τα πάντα εν αγάπη.
Λοιπόν, αυτή είναι η λυδία λίθος της Διασκέψεώς μας, η αγάπη. Αγάπη προς τον Θεόν, αγάπη προς αλλήλους, αγάπη προς τον εξω του ναού τούτου επαίτην της αγάπης της Εκκλησίας σύγχρονον άνθρωπον, τον οποίον «οὕτως ἠγάπησεν ὁ Θεός, ὥστε τόν υἱόν αὐτοῦ τόν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς πιστεύων εἰς αὐτόν μή ἀπόληται, ἀλλ' ἔχῃ ζωήν αἰώνιον» (Ιω. 3, 16).
Μετά τον Ζαχαρίαν και τον Παύλον, το τελευταίον και σπουδαιότερον μήνυμά μας έρχεται από αυτόν τον Κύριόν μας, μέσω της περί αμπέλου και γεωργών παραβολής Του, που ηκούσαμεν κατά την θείαν Λειτουργίαν.
Προς την άμπελον παρωμοιώθη υπό του Κυρίου η Εκκλησία. Την άμπελον, την Εκκλησίαν, την φυτεύει ο Κύριος. Αλλά δεν την αφίνει άφρακτον. Ως οικοδεσπότης, και πύργον οικοδομεί και με φραγμόν την περιβάλλει. Την καλλιέργειαν, την περιποίησιν και την καρποφορίαν της αμπέλου την εμπιστεύεται εις γεωργούς.
Η παραβολή ενδεικτικώς αναφέρει, προς προειδοποίησιν, την περίπτωσιν των γεωργών εκείνων, οι οποίοι ούτε τον πύργον, ούτε τον φραγμόν, ούτε τον οικοδεσπότην, τέλος, και τους απεσταλμένους αυτού εσεβάσθησαν. Αλλά κυρίως ζητεί και άρχεται, να μας διδάξει το γεγονός ότι αν οι αμπελουργοί, εις τους οποίους ο Κύριος ενεπιστεύθη την άμπελόν Του και την καλλιέργειαν και την καρποφορίαν της, δεν υπήρξαν οι άξιοι της θείας προσφοράς και εμπιστοσύνης, όμως εξ αιτίας αυτών δεν πρόκειται να αφεθεί εις εγκατάλειψιν και μαρασμόν η άμπελος. Εάν οι γεωργοί αποδειχθούν κακοί, τότε θα επέμβη ο Κύριος οικοδεσπότης του αμπελώνος, ο οποίος και τον πύργον θα στήριξη και τον φραγμόν θα ενισχύση και τον αμπελώνα θα φυλάξη και αυτός θα καρποφορήση, διότι θα τον εκδώση εις άλλους γεωργούς: «καί τόν ἀ μπελῶνα ἐκδώσεται ἄλλους γεωργοῖς, οἵτινες ἀποδώσουσιν αὐτῷ τούς καρπούς ἐν τοῖς καιροῖς αὐτόν» (Ματθ. 21, 41).
Αδελφοί,
Εδώ, ως είναι και ως το πιστεύω, ευρισκόμεθα ως εντεταλμένοι των κατά τόπους Εκκλησιών ημών, αλλά συγχρόνως, υπό την ιδιότητα ταύτην, και ως κεκλημένου υπό του Κυρίου γεωργού του αμπελώνος Του εις την παρούσαν περίστασιν. Ο αμπελών υπάρχει, και θα υπάρχη, και ο πύργος και ο φραγμός. Το όλον θέμα εν τη κατακλείδι του λόγου τούτου είναι τι είδους γεωργοί θα είμεθα. Εύχομαι να αποβώμεν οι καλοί γεωργοί της αμπέλου. Και προς τούτο απευθύνομαι, εις τον φυτουργόν και Κύριον της αμπέλου, όπως απευθυνόμεθα εις εκάστην δι' επισκόπου εν Ευχαριστία λειτουργίαν της Ορθοδόξου ημών Εκκλησίας, και λέγω μεθ' υμών : «Κύριε, Κύριε, ἐπίβλεψον ἐξ οὐρανοῦ καί ἴδε, καί ἐπίσκεψαι τήν ἄμπελον ταύτην, καί κατάρτισεν αὐτήν, ἥν ἐφύτευσεν ἡ δεξιά Σου».
Αυτῳ τω φυτουργώ καιί Κυρίω της Εκκλησίας, δόξα και τιμή και προσκύνησις εν αυτή, συν τω Πατρί, τω Υιώ και τω Αγίω Πνεύματι, πάντοτε, νυν και αει και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν».
Ωσαύτως , εξ ονόματος των μελών της Β΄ Προσυνοδικής Πανορθοδόξου Διασκέψεως , ο Σεβ . Πρόεδρος ταύτης , ε πί τη ενάρξει των εργασιών αυτής, απέστειλε προς την Α. Θ. Παναγιότητα τον Οικουμενικόν Πατριάρχην και τους Μακαριωτάτους Προκαθημένους των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών το κάτωθι τηλεγράφημα :
"Σήμερον, Κυριακήν 5ην Σεπτεμβρίου, Β' Προσυνοδική Πανορθόδοξος Διάσκεψεις, επικλήσει Παρακλήτου, ήρξατο εργασιών αυτής. Χαρά και ευλαβεία γνωρίζοντες τούτο Υμετέρα Παναγιότητι, Μακαριότητι, επικαλούμεθα εφ' ημάς και προκείμενον ημίν επικαλούμεθα εφ' ημάς και προκείμενον ημίν ιερόν έργον θεοδέκτους προσευχάς και ευλογίαν Αυτής.
+ Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Μελιίτων, Πρύεδρος
Την Δευτέραν, 6 Σεπτεμβρίου, την πρωίαν, ήρξαντο αι κυρίως εργασίαι της Διασκέψεως δι' εν ολομελεία Συνεδρίας. Κατά ταύτην, μετ' εισήγησιν του Σεβ. Προέδρου, ανάγνωσιν των ληφθέντων τηλεγραφημάτων των Προκαθημένων των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών ως και ακρόασιν των χαιρετιστήριων μηνυμάτων, των οποίων κομισταί ήσαν οι Αρχηγοί των Αντιπροσωπειών, διεσαφήθη ότι αι ληφθησόμεναι υπό της Διασκέψεως αποφάσεις δεν πρόκειται να έχουν χαρακτήρα αμέσως εκτελεστόν, αλλ' ότι αύται αποτελούν εισηγήσεις προς την μέλλουσαν να συγκληθώ Αγίαν και Μεγάλην Σύνοδον. Εν συνεχεία, εγένετο εν ολομελεία, κατόπιν σχετικής Εισηγήσεως του Γραμματέως επί της προπαρασκευής της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, Σεβ. Μητροπολίτου Τρανουπόλεως κ. Δαμάσκηνου, η κατ' αρχήν συζήτησις επί των θεμάτων της Ημερησίας Διατάξεως. Η συζήτησις αύτη εσυνεχίσθη και κατά την επομένην ημέραν, Τρίτην, 7 Σεπτεμβρίου, έτι δε και κατά την μεθεπομένην, Τετάρτην, 8 Σεπτεμβρίου, καθ' ην η ολομέλεια ήκουσε τας περί ακριβέστερου υπολογισμού του Πασχαλίου επιστημονικάς διευκρινήσεις των επί τούτω κληθέντων αστρονόμων, εν οις κυρίως των Καθηγητών Γεωργίου Κοντοπούλου και Trudpert Lederle . Ανεγνώσθη δ' αφ' ετέρου και γραπτώς υποβληθείσα εις την Διάσκεψιν άποψις των Αγιορειτών Πατέρων, εις ην ούτοι εκφράζουν την αντίθεσιν αυτών ειδικώς ως προς την ενδεχομένην μεταβολήν της κρατούσης σήμερον εν τη Ορθοδοξία τάξεως εις τα της νηστείας και τα του Πασχαλίου.
Κατά την αυτήν ημέραν, Τετάρτην, 8 Σεπτεμβρίου, οι Αρχηγοί των Αντιπροσωπειών επεσκέφθησαν τας πολιτικάς αρχάς της Πόλεως και του Καντονίου της Γενεύης ως και το Π.Σ.Ε., γενό μενοι δεκτοί μετ' εγκαρδιότητος και πάσης τιμής.
Κατά την επομένην, Πέμπτην, 9 Σεπτεμβρίου, ειργάσθησαν κεχωρισμένως αι υπό της ολομελείας ορισθείσαι Επιτροπαί δια την επεξεργασίαν των τεσσάρων θεμάτων της Διασκέψεως, ήτοι των κωλυμάτων του γάμου, της αναπροσαρμογής των περί νηστείας εκκλησιαστικών διατάξεων, του ημερολογίου πασχαλίου και της εκ μικροσχήμων και μεγαλοσχήμων μοναχών χειροτονίας των επισκόπων.
Τας Εκθέσεις των Επιτροπών τούτων παρουσίασαν εις την ολομέλειαν, την Παρασκευήν, 10 Σεπτεμβρίου, και το Σάββατον, 11 Σεπτεμβρίου, οι Πρόεδροι αυτών, ήτοι, αντιστοίχως, ο Σεβ. Μητροπολίτης Βανάτου κ. Νικόλαος, ο Σεβ. Μητροπολίτης Ελσιγκίου κ. Ιωάννης, ο Σεβ. Μητροπολίτης Ορους Λιβάνου κ. Γεώργιος και ο Σεβ. Μητροπολίτης Στάρας Ζαγοράς κ. Παγκράτιος. Την εισήγησιν της Επιτροπής επί του θέματος της νηστείας η ολομέλεια δεν απεδέχθη, καθ' όσον η Επιτροπή εισηγείτο όπως αι περί νηστείας εν ισχύι σήμερον διατάξεις της Εκκλησίας διατηρηθούν ως έχουν, ήτοι αναλλοίωτοι, ουδεμία δε μεταβολή επενεχθή ως προς το νόημα, τον χαρακτήρα και τον τρόπον της νηστείας, αφιεμένου απλώς υπό της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου εις την πνευματικήν διάκρισιν των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών να καθορίσουν εντός των πλαισίων των ισχυουσών διατάξεων το μέτρον οικονομίας, με το οποίον οι υπεύθυνοι ιεράρχαι και οι εντολοδόχοι αύτοι πνευματικοί πατέρες θα αντιμετωπίζουν τας ειδικάς (γενικάς ή ατομικάς) περιπτώσεις των Χριστιανών εκείνων, οι οποίοι έχουν δυσκολίαν εις την τήρησιν των ισχυουσών διατάξεων περί νηστείας, είτε λόγω άσθενείας, είτε λόγω ειδικών συνθηκών επικρατουσών εις τινας χώρας από πλευράς κλίματος, δυνατότητος εξευρέσεως νηστήσιμων τροφών και κοινωνικών δομών". Η εισήγησις αύτη εκρίθη ως μη συμβιβαζομένη προς την γενεστέραν διορθόδοξον επί του προκειμένου απόφασιν, διο και το θέμα παρεπέμφθη προς επανεξέτασιν υπό προσεχούς Προσυνοδικής Διασκέψεως, αφού προηγουμένως εξετάσθη τούτο υπό της Διορθοδόξου Προπαρασκευαστικής Επιτροπής. Τας εισηγήσεις των ετέρων τριών Επιτροπών η ολομέλεια ενέκρινε μετά τίνων διασαφήσεων και μεταβολών εις τα επί μέρους. Ειδικώτερον, η ολομέλεια συνεζήτησε δια μακρών την ιερωσύνην ως κώλυμα προς σύναψιν γάμου, ιδιαιτέρως δε την γνώμην μελών τινων της Επιτροπής, τα οποία υπεστήριζαν «επί τη βάσει της ενεστώσης καταστάσεως εν τισι, των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών και των εκασταχού ποιμαντικών αναγκών, την ανάγκην (α) της εις τον πρώτον βαθμόν της ιερωσύνης δυνατότητος τελέσεως μετά την χειροτονίαν γάμου, και (β) του δευτέρου γάμου των εν χηρεία κληρικών εντός των πλαισίων της εκκλησιαστικής οικονομίας».
Κατωτέρω δημοσιεύομεν το πλήρες κείμενον των Αποφάσεων της Διασκέψεως :
«Η Β' Προσυνοδική Πανορθόδοξος Διάσκεψις συνεκλήθη, κατά την τάξιν, υπό της Α.Θ. Παναγιότητος του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Δημητρίου του Α', κατόπιν ομοφώνου αποφάσεως της όλης Ορθοδόξου Εκκλησίας, συνήλθεν εν τω εν Σαμπεζύ Γενεύης Ορθοδόξω Κέντρω του Οικουμενικού Πατριαρχείου, από 3ης εως 12ης Σεπτεμβριίου 1982, τη συμμετοχή Αντιπροσωπειών εξ όλων των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών, και έλαβε τας ακολούθους αποφάσεις επί των θεμάτων της Ημερησίας αύτης Διατάξεως:
Ι. Επί του θέματος: Κωλύματα Γάμου.
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΓΙΑΝ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗΝ ΣΥΝΟΔΟΝ
( Αι αποφάσεις αύται δεν έχουσι κανονική ισχύν προ της επ' αυτών αποφάνσεως της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου )
1. Περί της εξ αίματος, κατ' ευθείαν γραμμήν και εκ πλαγίου, συγγενείας συγκατάβασις μέχρι και του 5 ου βαθμού σσυμπεριλαμβανομένου (κανών 54 της Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου).
2. Περί της εξ αγχιστείας συγγενείας συγκατάβασης μέχρι και του 5 ου συμπεριλαμβανομένου (κανών 54 της Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου).
3. Περί της πνευματικής συγγενείας εξ υιοθεσίας και εκ βαπτίσματος συγκατάβασυς μέχρι και του 2 ου βαθμού συμπεριλαμβανομένου.
4. Περί του μη αμετακλήτως λυθέντος ή ακυρωθέντος γάμου και του προϋπάρξαντος τρίτου, ότι συνιστούν απόλυτα κωλύματα προς σύναψυν γάμου, συμφώνως προς την κατηγορηματικώς καταδικάζουσαν την διγαμίαν και τον τέταρτον γάμον κανονική παράδοσιν.
5. Περί μοναχών, κωλυομένων εκ της μοναχικής κουράς προς σύναψυν γαμου, προτείνει, την δυνατότητα τελέσεως γάμου, εάν ούτοι, αποβαλόντες αιθαιρέτως ακουσίως ή κατ'ανάγκην την ιδιότητα του μοναχού, καταταχθώσι, δι' εκκλησιαστικής αποφάσεως εις την τάξιν των λαϊκών.
6. Η ιερωσύνη, εις οιονδήποτε των τριών αυτής βαθμών, αποτελεί, συμφώνως προς την ισχύουσαν κανονικήν παράδοσιν (κανών 3 της Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου), κώλυμα προς σύναψιν γάμου.
7. Περί των μικτών γάμων Ορθοδόξων μεθ' ετεροδόξων και ετεροθρήσκων ή απίστων ήχθη εις την απόφασυν, όπως
Ι. ο γάμος Ορθοδόξων μεθ'ετεροδόξων κωλύηται κατά κανονικήν άκρίβειαν, δυνάμενος όμως να ευλογηθεί κατά συγκατάβασιν και δια φιλανθρωπίαν, υπό τον ρητόν όρον ότι τα εκ του γάμου τούτου τέκνα θέλουν βαπτισθή και αναπτυχθή εν τη Ορθοδόξω Εκκλησία. Αι κατά τόπους Ορθόδοξοι Αυτοκέφαλοι Εκκλησίαι δύνανται να αποφασίζωσι περί τας κατά περίπτωσιν εφαρμογής της οικονομίας, αναλόγως των υφισταμένων ιδιαιτέρων ποιμαντικών αναγκών αυτών.
II . ο γάμος Ορθοδόξων μετ' αλλοθρήσκων ή απίστων κωλύηται απολύτως κατά κανονικήν ακρίβειαν, δυναμένων των κατά τόπους Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών, ιδίως, εν περιπτώσει τοιούτου γάμου, αποφασίζωσι περί της εφαρμογής ποιμαντικής οικονομίας προς το ορθόδοξον μέλος κατά τας υφισταμένας ιδιαιτέρας ποιμαντικάς ανάγκας αυτών.
8. Η κατά την εφαρμογών της περί κωλυμάτων γάμου εκκλησιαστικής παραδόσεως πράξις δέον να λαμβάνη υπ' όψιν και τας διατάξεις της εκασταχού σχετικής κρατικής νομοθεσίας, άνευ υπερβάσεως των ανεκτών ορίων της εκκλησιαστικής οικονομίας και συγκαταβάσεως.
II . Επί του θέματος: Αναπροσαρμογή των περί νηστείας εκκλησιαστικών διατάξεων συμφώνως ταις απαιτήσεσι της συγχρόνου εποχής.
Η Β΄ Προσυνοδική Πανορθόδοξος Διάσκεψις εξήτασε μετά πάσης προσοχής και επιμελείας και εν ελευθερία συζητήσεως το θέμα τούτο. Όμως, επειδή έκρινεν ανεπαρκή την επ'αυτού μέχρι τούδε γενομένην προετοιμασίαν και μη καταλήγουσαν εις ομόφωνον έκφρασιν της ενιαίας γνώμης της Ορθοδοξίας, προς αποφυγήν εσπευσμένης αποφάσεως και επί τω σκοπώ όπως δοθή εν τω μεταξύ η δυνατότης εις τας κατά τόπους Ορθοδόξους Εκκλησίας, όπως ετοιμάσουν το πλήρωμα αυτών εν πιστότητι, πάντοτε προς την διασφάλισιν της συνεχείας της ουσίας της παραδόσεως :
1. καλεί εις τας κατά τόπους Ορθοδόξους Εκκλησίας όπως αποστείλωσι τη Γραμματεία επί της προπαρασκευής της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου τας επί του ως άνω θέματος παρατηρήσεις αυτών, επί τη βάσει του μέχρι τούδε καταρτισθέντος φακέλλου,
2. παραπέμπει το θέμα τούτο προς επανεξέτασιν υπό προσεχούς Προσυνοδικής Πανορθοδόξου Διασκέψεως, αφού προηγουμένως εξετασθή τούτο υπό Διορθοδόξου Προπαρασκευαστικής Επιτροπής,
3. αποφαίνεται υπέρ της διατηρήσεως της παραδεδομένης τάξεως, μέχρι της εξετάσεως του θέματος υπό της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου επί τη βάσει των προτάσεων της Προσυνοδικής εκείνης Πανορθοδόξου Διασκέψεως, ήτις ήθελε εξετάσει το θέμα τούτο.
III . Επί του θέματος: Ημερολογιακόν Ζήτημα. Μελέτη του ζητήματος εν αναφορά προς την περί Πασχαλίου απόφασιν της Α' Οικουμενικής Συνόδου και εξεύρεσις τρόπου συμπράξεως μεταξύ των Εκκλησιών εν τω ζητήματι τούτω, ως επίσης και το θέμα του κοινού υφ' απάντων των Χριστιανών εορτασμού του Πάσχα εν ωρισμένη Κυριακή. Η Β' Προσυνοδική Πανορθόδοξος Διάσκεψις :
1. Ήκουσε τας επιστημονικάς επεξηγήσεις αστρονόμων καθηγητών επί του θέματος και α νεγνώρισεν , ότι εις ακριβέστερος προσδιορισμός της ημερομηνίας του Πάσχα πάντοτε την πρώτη Κυριακήν μετά την πανσέληνον μετά την εαρινήν ισημερίαν , κατά την απόφασιν της Α' εν Νικαία Οικουμενικής Συνόδου επί τη βάσει των επιστημονικών τούτων δεδομένων , θα ηδύνατο να συμβάλη εις την λύσιν του ζητήματος ,
2. Ευρέθη σύμφωνος , εν τω περαιτέρω εξετάσει του ζητήματος , επί των εξής κεφαλαιώδους σημασίας σημείων :
( α ) ό τι το όλον θέμα , πολύ πέραν της επιστημονικής ακρίβειας , είναι θέμα εκκλησιολογικής αυτοσυνειδησίας της μίας και αδιαιρέτου Ορθοδοξίας , της οποίας η ένοτης κατ' ουδένα λόγον ή τρόπον πρέπει , να διασαλευθεί·
( β ) ότι είναι θέμα υπευθύνου εκτιμήσεως υπό της Εκκλησίας των ποιμαντικών ευθυνών αυτής και των αντιστοίχων ποιμαντικών αναγκών του ποιμνίου αυτής· και
( γ ) ότι εις την σημερινήν διάρθρωσι , των ε κκλησιαστικών πραγμάτων ο πιστός λαός του Θεού είναι α νέτοιμος ή τουλάχιστον α προπαράσκευος και α πληροφορήτος δια να α ντιμετωπίση και δεχθή μίαν αλλαγήν εις το θέμα του προσδιορισμού της ημερομηνίας του Πάσχα .
3. Έ κρινε , δια πάντα ταύτα , ότι πάσα αναθεώρησις επί το ακριβέστερον της πράξεως εν τω καθορισμώ της ημερομηνίας του Πάσχα , εν τη οποία πράξευ και έχομεν άλλωστε τον από αιώνων κοινόν εορτασμόν του Πάσχα ημών , α φεθή δι' ευθετώτερον καιρόν , του Θεού ευδοκούντος .
4. Θεωρεί απαραίτητον και την εφ' εξής συστηματικωτέραν κατά το δυνατόν πληροφόρησιν του ποιμνίου εις εκάστην επί μέρους Ορθόδοξον Ε κκλησίαν , ί να η Ορθοδοξία , εν ευρύτητι νου και καρδίας , προχώρηση επί της οδού της από κοινού , εν ακριβεία , αλλά και εν πιστότητι προς το πνεύμα και το γράμμα της αποφάσεως της Α' Οικουμενικής Συνόδου επιτεύξεως ενιαίου εορτασμού της μεγίστης των εορτών του Χριστιανισμού , τουθ'όπερ ήτο και η σαφής πρόθεσις της αγίας εκείνης Α' Οικουμενικής Συνόδου.
5. Διακηρύττ ει, ότι το ημερολόγιον και αι επί τούτου δημιουργηθείσαι ανώμαλαι καταστάσεις δεν πρέπει να οδηγώσιν εις διχασμούς , διαστάσεις ή και σχίσματα ακόμη , και ό τι τυχόν αντιφρονούντες προς την κανονικήν αυτών Εκκλησίαν πρέπει να υιοθετήσωσιν την εκ παραδόσεως καθιερωμένην τιμίαν αρχήν της υπακοής προς την κανονικήν Εκκλησίαν και της επανασυνδέσεως αυτών εντός των κόλπων αυτής εν ευχαριστιακή κοινωνία , και εν τη πεποιθήσει ότι « τό σάββατον διά τόν ἄνθρωπον ἐγένετο καί οὐχ ὁ ἄνθρωπος διά τό σάββατον» ( Μαρκ . 2, 27).
6. Α ναγνωρίζει την λυσιτέλειαν των καταβαλλομένων υπό της Γραμματείας επί της προπαρασκευής της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου προσπαθειών εν προκειμένω και την χρησιμότητα τυχόν μελλοντικής συνεχίσεως τούτων .
IV . Επί του θέματος : του καθορισμού κατά πόσον είναι δυνατόν εις το μέλλον να χειροτονώνται επίσκοποι εκ μοναχών , οι οποίοι εδέχθησαν απλώς την ευχήν της ρασοφορίας , και ουχί μόνον εξ εκείνων , οι οποίοι εδέχθησαν το μέγα σχίσμα, του απασχολούντος την Ορθόδοξον Εκκλησίαν της Βουλγαρίας, όπερ και δεν αποτελεί θέμα της Ημερησίας Διατάξεως της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου.
Η Β' Προσυνοδική Πανορθόδοξος Διάσκεψις, μελετήσασα το ως άνω θέμα συμφώνως τη αποφάσει της Α' Προσυνοδικής Πανορθοδόξου Διασκέψεως, θεωρεί ότι αι δύο «πράξεις» της χειροτονίας εις τον επισκοπικόν βαθμόν διαφόρων Ορθοδόξων τοπικών Εκκλησιών, είτε εκ των του μεγάλου σχήματος, είτε εκ ρασοφορίας, δεν προσσκρούουν εις την αρχαίαν παράδοσιν της Εκκλησίας.
Εν τω εν Σαμπεζύ, Γενεύης, Ορθοδόξω Κέντρω του Οικουμενικού Πατριαρχείου, τη 11η Σεπτεμβρίου 1982,
† ο Χαλκηδόνος Μελίτων, Πρόεδρος (Οικουμενικόν Πατριαρχείον)
† ο Νουβιίας Συνέσιος (Πατρ. Αλεξανδρείας)
† ο Όρους Λιβάνου Γεώργιος (Π. Αντιοχείας)
† ο Πέτρας Γερμανός (Πατρ. Ιεροσολύμων)
† ο Κιέβου Φιλάρετος (Πατρ. Ρωσσίας)
† ο Σουμαδιίας Σάββας (Πατρ. Σερβίας)
† ο Μολδαβίας Θεόκτιστος (Πατρ. Ρουμανίας)
† ο Στ. Ζαγοράς Παγκράτιος (Πατρ. Βουλγαρίας)
† ο Πάφου Χρυσόστομος ( Εκκλ. Κύπρου)
† ο Κίτρους Βαρνάβας (Εκκλ. Ελλάδος)
† ο Γκτάνσκ Σάββας (Εκκλ. Πολωνίας)
† ο Τσοκονδίδης Ιωάννης ( Εκκλ. Γεωργίας)
† ο Πράγας Δωρόθεος ( Εκκλ.Τσεχοσλοβακίας)
† ο Ιοενσούου Α λέξιος (Εκκλ.Φιλλανδίας)
† ο Τρανουπόλεως Δαμασκηνός, Γραμματεύς επί της προπαρασκευής
της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου
Εν συνεχεία, και περί το τέλος της εν ολομελεία συνεδρίας της 11ης Σεπτεμβρίου, ενεκρίθη η πρότασις της Συντακτικής Επιτροπής επί των θεμάτων, άτινα θα αποτελέσουν την Ημερησίαν Διάταξιν της προσεχούς Προσυνοδικής Πανορθοδόξου Διασκέψεως. Το κείμενον της προτάσεως έχει ως εξής :
«Η Β' Προσυνοδική Πανορθόδοξος Διάσκεψυς απεφάσισεν όπως εις την Ημερησίαν Διάταξιν της προσεχούς Προσυνοδικής Πανορθοδόξου Διασκέψεως περι ληφθώσιν, εκ των αναγραφομένων εις τον κατάλογον θεμάτων της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, τα κάτωθι θέματα:
1. Αναπροσαρμογή των περί νηστείας εκκλησιαστικών διατάξεων συμφώνως ταις απαιτήσεσι της συγχρόνου εποχής.
2. Σχέσεις Ορθοδόξων Εκκλησιών προς τον λοιπόν χριστιανικών.
3. Ορθοδοξία και Οικουμενική Κίνησις.
4. Συμβολή των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών εις επικράτησιν των χριστιανικών ιδεωδών της ειρήνης, της ελευθερίας, της αδελφοσύνης και της αγάπης μεταξύ των λαών και δρουν των φυλετικών διακρίσεων.
Παρακαλούνται εν τω μεταξύ αι κατά τόπους Ορθόδοξοι Εκκλησίαι, αίτινες δεν έστειλαν εισέτι τας διαρκούσης της Α' Προσυνοδυκης Πανορθοδόξου Διασκέψεως αναληφθείσας υπ' αυτών εισηγήσεις, όπως αποστείλωσιν αυτάς ως τάχιστα, ίνα καταστή δυνατή η εγκαίρος σύγκλησις της Διορθοδόξου Προπαρασκευαστικής Επιτροπής προς διατύπωσυν της ενιαίας επί ενός εκάστου των ως άνω θεμάτων ορθοδόξου απόψεως.
Αι Εκκλησίαι αίτινες δεν απέστειλαν τας υπ' αυτών αναληφθείσας εργασίας επί των θεμάτων της ημερησίας διατάξεως της προσεχούς Προσυνοδικής Πανορθοδόξου Διασκέψεως, είναι αι ακόλουθοι:
α)Πατριαρχείον Αλεξανδρείας.
1. Σχέσεις των Ορθοδόξων Εκκλησιών προς τον λοιπόν χριστιανικό κόσμον,
β) Πατριαρχείον Ιεροσολύμων.
1. Εκ του θέματος «Σχέσεις των Ορθοδόξων Εκκλησιών προς τον λοιπόν χριστιανικόν κόσμον»
-Ορθοδοξία και Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία
-Ορθοδοξία και Αγγλικανική Εκκλησία
2. Ορθοδοξία και Οικουμενική κίνησις
γ) Πατριαρχείον Ρωσσίας.
1. Εκ του θέματος «Σχέσεις των Ορθοδόξων Εκκλησιών προς τον λοιπόν χριστιανικόν κόσμον»
- Ορθοδοξία και Αρχαίαι Ανατολικαί Εκκλησίαι
δ) Πατριαρχείον Βουλγαρίας
1. Εκ του θέματος «Σχέσεις των Ορθοδόξων Εκκλησιών προς τον λοιπόν χριστιανικόν κόσμον»
-Ορθοδοξία και Αρχαίαι Ανατολικαί Εκκλησίαι
- Ορθοδοξία και Παλαιοκαθολική Εκκλησία
- Ορθοδοξία και Αγγλικανική Εκκλησία
ε) Εκκλησία Ελλάδος.
1. Αναπροσαρμογή των περί νηστείας εκκλησιαστικών διατάξεων συμφώνως ταις απαιτήσεσι της συγχρόνου εποχής.
2. Σχέσεις των Ορθοδόξων Εκκλησιών προς τον λοιπόν χριστιανικόν κόσμον.
στ) Εκκλησία Φιλλανδίας.
1. Σχέσεις των Ορθοδόξων Εκκλησιών προς τον λοιπόν χριστιανικόν κόσμον.
Σημειούται ότι, όσον αφορά εις το θέμα «Συμβολή των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών εις επικράτησιν των χριστιανικών ιδεωδών της ειρήνης, της ελευθερίας, της αδελφοσύνης και της αγάπης μεταξύ των λαών και άρσιν των φυλετικών διακρίσεων», άπασαι αι αναληφθείσαι εργασίαι ήτοι των αγιωτάτων Εκκλησιών Ελλάδος και Τσεχοσλοβακίας, ως και η εκ των υστέρων, συμπληρωματικώς, υπό της αγιωτάτης Εκκλησίας της Βουλγαρίας αναληφθείσα τοιαύτη απεστάλησαν, εν καιρώ, τη Γραμματεία επί της προπαρασκευής της Συνόδου, δι' αυτής δε υπεβλήθησαν εις τας κατά τόπους Ορθοδόξους Εκκλησίας.
Εν τω εν Σαμπεζύ, Γενεύης, Ορθοδόξω Κέντρω του Οικουμενικού Πατριαρχείου, τη 11η Σεπτεμβρίου 1982.
Κατακλείων τας εργασίας της Διασκέψεως, ο Σεβ. Πρόεδρος αυτής, Μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος κ. Μελίτων απηύθυνε προς τους συμμετασχόντας εις αυτάς ομιλίαν, εν τη οποία επεχείρησε γενικήν αξιολόγησιν του υπ' αυτής επιτελεσθέντος έργου. Είπε μεταξύ άλλων: « Εδώ , ως εκ των συζητήσεων μας προκύπτει, ανεκαλύψαμεν εν τέλει ότι δεν είμεθα ακόμη έτοιμοι να λύσωμεν τα προβλήματα των άλλων, διότι ούτε αυτά καλώς τα γνωρίζομεν, αλλ' ούτε και έχομεν ήδη λύσει τους ημετέρους προβληματισμούς, μάλιστα δε και ότι ευρισκόμεθα εισέτι εν πολλοίς εις τήν κατάστασυν της ευδαιμονικής αταραξίας και μακαριότητος της αγίας κληρονομίας των Πατέρων, ήτοι των όντως προβληματισθέντων, των όντως μέχρι μαρτυρίου και θανάτου αντιμετωπισάντων τας αντιπνευματικάς καταστάσεις των εποχών των.
Κατελήξαμεν εις την διαπίστωσιν και την αλήθειαν ταύτην μετ' ωδύνων. Δεν υπάρχει τοκετός άνευ ωδύνων. Και διήλθομεν, λοιπόν, δια μέσου δοκιμασίας, μέχρις ου καταλήξωμεν εις την διαπίστωσιν, εις την αυτογνωσίαν, ήτοι την κεφαλαιώδη απαρχήν της αναγεννήσεως. Από της απόψεως ταύτης η Διάσκεψις η μών είναι και δύναται να καταγραφή εν τη ιστορία της εξελίξεως των καθ' ημάς πανορθοδόξων πραγμάτων ως καμπή όντως ιστορική". 1
Κατακλείων, ο Σεβ. Πρόεδρος ηυχαρίστησε πάντας τους συμβαλόντας εις την ετοιμασίαν, διοργάνωσιν και διεξαγωγήν της Διασκέψεως, ιδιαιτέρως δε τον Σεβ. Γραμματέα επί της προπαρασκευής της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, Μητροπολίτην Τρανουπόλεως κ. Δαμασκηνόν, «ο οποίος ουδενός εφεύσθη κόπου, ουδεμίας θυσίας προσωπικής και κατ' ουδέν παρέλειψε τας εντολάς του Οικουμενικού Πατριαρχείου (...) προς εξυπηρέτησιν και διευκόλυνσιν τον κατά τόπους Εκκλησιών εις το κεφάλαιον της αμέσου ενημερώσεως των επί των διαβιβαζομένων τη Γραμματεία αντιδράσεων και κειμένων των κατά τόπους Εκκλησιών ως προς τα θέματα της Συνόδου και προς συγκρότησιν της παρούσης Διασκέψεως και όλων των αναπόσπαστων προς αυτήν υποχρεώσει» και εκδηλώσεων».
Μεθ' ο, ο Σεβ. Πρόεδρος εκήρυξε την λήξιν των εργασιών της Β΄ Προσυνοδικής Πανορθοδόξου Διασκέψεως. >
Την επομένην, Κυριακήν, 12 Σεπτεμβρίου, εις τον Ιερόν Ναόν του αγίου Αποστόλου Παύλου ετελέσθη αρχιερατικόν συλλείτουργον τη συμμετοχή των Σεβ. Αρχηγών των Ορθοδόξων Αντιπροσωπειών. Τον θείον λόγον εκήρυξεν ο Σεβ. Μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος κ. Μελίτων όστις, εις την ομιλίαν του, ενημέρωσε το ορθόδοξον εκκλησίασμα επί των αποτελεσμάτων της Διασκέψεως και προέβη εις ρεαλιστικήν αποτίμησιν τούτων. Η ομιλία του Σεβ. Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος είχεν ως ακολούθως :
«Αγαπητοί αδελφοί,
Η ομιλία αύτη απευθύνεται, όχι προς την Προσυνοδικήν Πανορθόδοξον Διάσκεψιν, αλλά προς σας, τους αγαπητούς ορθοδόξους χριστιανούς, που αντιπροσωπεύετε εδώ αυτήν την στιγμήν το ευσεβές πλήρωμα της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας.
Ενώπιόν σας, μαζί σας, ανοίξαμε αυτήν την Διάσκεψιν, μαζί σας, ενώπιόν σας, και την κατακλείομεν,
Και την κατακλείομεν την Πανορθόδοξον Διάσκεψιν με πανορθόδοξον ευχαριστιακήν σύναξιν, με την τέλεσιν της θείας Λειτουργίας του Ιερού Χρυσοστόμου.
Αυτή η θεία Λευτουργιία μας, που τελείται από τον κανονικόν ορθόδοξον επίσκοπον, ή κατά εξουσιοδότησίν του από τον κανονικόν ορθόδοξον ιερέα, η κοινωνία μας εις την Ευχαριστίαν, είναι το θεμέλιον και το κορύφωμα, είναι το άπαν της Ορθοδοξίας μας.
Με αυτήν εκφράζεται η ορθή χριστιανική πίστις και η κανονική τάξις της Εκκλησίας μας. Αυτή συμπληρώνει, και ολοκληρώνει και υπερβαίνει κάθε πανορθόδοξον συνάντησιν και σύσκεψιν και διάσκεψιν. Αύτη είναι ο στέφανος των Οικουμενικών Συνόδων. Και όταν αυταί αι Σύνοδοι, δεν συγκροτούνται, και όταν Πανορθόδοξοι Διασκέψεις δεν πραγματοποιούνται, η Ορθοδοξία συνεχίζει, την λειτουργίαν του μυστηρίου της Εκκλησίας, της μιας, αγίας, καθολικής και αποστολικής Εκκλησίας του Συμβόλου της πίστεώς μας. Συνεχίζει το κήρυγμα των δύο πηγών της θείας Αποκαλύψεως, της Αγίας Γραφής και της Ιεράς Παραδόσεως, και ευαγγελίζεται εις τον κόσμον τον Λυτρωτήν του, τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν, με αυτή την θείαν Λειτουργίαν.
Ό,τι ετελέσαμεν εις την Διάσκεψιν μας και ό,τι παρελείψαμε, την καλήν πρόθεσιν και την αδυναμίαν μας, την θλίψιν και την ελπίδα μας, όλα τά προσεκομίσαμε μαζί με τα τίμια δώρα και τα καταθέσαμεν εις το Θυσιαστήριον και παρεκαλέσαμε τον Κύριο, που ήλθε και είναι εδώ ολόσωμος επάνω εις αυτό το Θυσιαστήριον, να τα μετουσίωση εις ζωήν της Εκκλησίας, την οποίαν Εκείνος ίδρυσε με το τίμιόν Του αίμα, το εκχυθέν υπέρ της του κόσμου σωτηρίας.
Και ετελέσαμεν την ιερουργίαν αυτήν εν τη κοινωνία των επισκόπων και τη κοινωνία του πιστού λαού του Θεού.
Τούτο είναι, θαυμαστόν πλήρωμα λευτουργικής ενότητοςς που θαυμαστώς εκφράζει, την ενότητα της Εκκλησίας, το ενιαίον της Ορθοδοξίας.
Αδελφοί,
Πρώτιστα αυτό το ενιαίον της Ορθοδοξίας ήτο το κύριον μέλημά μας να εκφράσωμεν εις αυτήν την Πανορθόδοξον Διάσκεψιν, μαζί σας, έτσι όπως είμεθα εδώ μαζί σας, όχι χωρίς την κατανόησίν σας και την γνώμην σας, όχι, έξω από την πραγματικότητα σας και τα προβλήματα σας. Αυτά που λέγω τώρα εις την εκκλησιαστικήν γλώσσαν διατυπώνονται , ως εξής: ενότης της ορθοδόξου Εκκλησίας και συνείδησις της Ορθοδόξου Εκκλησίας (όπο υ μέσα εις τον όρον Εκκλησία περικλείεται όλη η έννοια , δηλαδή περικλείεσθε και σεις , το πλήρωμά της ).
Αδελφοί μου αγαπητοί ,
Δεν πρόκευται , να σά ς απασχολήσω εδώ τώρα με τας λεπτομέρειας των εργασιών της Διασκέψεώς μας. Αυτά θα τα πληροφορήθηκε από το Ανακοινωθέν που εξεδόθη χθες και αναφέρει λεπτομερώς και τα θέματα και τας απόψεις μας.
Εκείνο που θεωρώ απαραίτητο και επιθυμώ να σας μεταδώσω αμέσως μετά την Διάσκεψιν εις την πρώτην αυτήν εδώ συνάντησιν και επικοινωνίαν της με σας το πλήρωμα της Εκκλησίας είναι τούτο : ότι εδώ περισσότερον από κάθε άλλην φοράν , αυτήν την φοράν , ολοφάνερα εσυνειδητοποιήσαμεν ως ποιμαίνουσα και διοικούσα Εκκλησία ότι δεν είναι δυνατόν να προοδεύσωμεν προ ς την Αγίαν και Μεγάλην Σύνοδον , πρώτον , χωρίς την άρρηκτη ενότητα της Ορθοδοξίας και , δεύτερον , χωρίς να σας συμβουλευθούμε , χωρίς να έχουμε την γνώμην σας .
Εδώ , αυτήν την φοράν , πέραν από τας μετριόφρονας εκκλησιαστικάς μας αποφάσισε επί των θεμάτων της ημερησίας μας διατάξεως , ε κάναμε την σπουδαιοτέραν ανακάλυψιν ότι υπάρχετε και σεις , το πλήρωμα , όχι βεβαία με την έννοιαν των ολίγων πολύ ευσεβών ανθρώπων , που του ς α ξίζει κάθε σεβασμός , κάθε τιμή και κάθε έπαινος , άλλα ότι υπάρχετε και σεις , το πλήρωμα με την πλήρη έννοιαν , σεις όλοι που σας εβαπτίσαμεν εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος εις την κολυμβήθραν της ορθοδόξου πίστεως , και μετά δεν σας εκατηχήσαμε , περιορισθέντες εις το Πιστεύω του αναδόχου , αλλά σας εγκαταλείψαμε εις την τύχην σας . Και είπαμε . Δεν το λέγω έγώ . Το λέγει το νόημα της Διασκέψεως , το λέγει το πνεύμα της Διασκέψεως : να σας ζητήσουμε συγγνώμην .
Αυτό είναι σπουδαία ανακάλυψυς και σπουδαίο ξεκίνημα . Αλλά δεν αρκεί . Δια τούτο ακόμη είπαμε ότι πρέπει να αρχίσουμε διάλογον μαζί σας . Ό χι ένα γενικόν και αόριστον διάλογον . Αλλά διάλογον ποιμένος και ποιμνίου σε κάθε τόπο , δηλαδή σε κάθε ένοριία , σε κάθε χωριό , σε κάθε πόλη , σε κάθε Μητρόπολη , σε κάθε Αυτοκέφαλη Εκκλησία . Δυάλογο από τας ρίζας προς τα επάνω . Αυτή ανεγνωρίσαμεν ότι είναι η ευθύνη μας , των ποιμένων , των επισκόπων .
Ό λα αυτά που σας λέγω τώρα είναι όχι η ερμήνευα , αλλά η συνοπτική έ κφρασις του πνεύματος , του πράγματος της Διασκέψεως . Θα το διαπιστώσετε όταν θα δημοσιευθούν τα Πρακτικά .
Την τεχνικήν του διαλόγου , την μέθοδόν του , θα την μελετήση και θα την φροντίση κάθε τοπική Ε κκλησία και κάθε υπεύθυνος ποιμήν . Ό μως κανείς μας δεν ημπορεί να αγνόηση την εξέλιξιν της εποχής μας εις την μεθοδολογίαν των διαλόγων . Κανείς μας δεν ημπορεί να αγνοήση πλην εκείνων που έχουν αυταρέσκειαν , και αυτάρκειαν και επιμένουν να παραμένουν υπό υ άλινον κώδωνα , ή μέσα εις το οχυρόν της ανασφαλούς ασφαλείας του παραδεδομένου , α πλώς και μόνον διότυ αυτό υπαγορεύει το συμφέρον των , αι σκοπιμότητες και αι επιδιώξεις των – κανείς μας , λέγω , δεν ημπορεί να αγνοήση σ'ένα ουσιώδους σημασίας διάλογο την σπουδαιότητα της θέσεως δύο αποφασιστικών θεσμών που διαμορφώνουν εις τον σύγχρονον κόσμον την κοινήν γνώμην , δηλαδή του θεσμού των δημοσίων σχέσεων και του θεσμού των μέσων μαζικής πληροφορήσεως .
Κατέρχομαι α πό ανάγκην εις τας λεπτομερείας αυτάς πρώτον δια να υπενθυμίσω εις τον εαυτόν μου και εις τους α δελφούς μου συμποιμένας μέσα εις χώρον της Ο ρθοδοξίας εκεί νο το οποίον ωρισμένοι εκ των συνέδρων με πολύν ρεαλισμόν και παρρησίαν α πεκάλεσαν νεομεσαιωνικήν α ντίληψιν και τρόπον α ντιμετωπίσεως υ πό της Ε κκλησίας των αιτημάτων της ε ποχής μας. Ποιάς δε εποχής ; Μιας ε ποχής που όλα α μφισβητούνται , ό λα προκαλούνται , ό λα συζητούνται και όλα διακυβεύονται. Μιας εποχής κατά την οποίαν ο αντίχριστος χρησιμοποιεί όλην αυτήν την τεχνικήν και την αξιοποιεί με σατανικήν μεν , α λλ' όμως ευφυίαν , μέχρι του ευφυέστατου σημείου αξιοποίησεως και του ποδοσφαιρικού γηπέδου. Ποιός ε πίσκοπος α πό ημάς κατώρθωσε να συλλάβη αυτό το μυστικόν του ποδοσφαιρικού γηπέδου ; Και ποιός κατώρθωσε να στρέψη τον πόλον της έλξεως α πό του γηπέδου τούτου προς την Ε κκλησίαν του ; Α λλά το σπουδαιότερον ερώτημα είναι τούτο : ποιός ποιμήν ενδιαφέρθηκε και α σχολήθηκε και εργάσθηκε , ώστε νά κερδίση υπέρ του Χριστού αυτά τα είδωλα της συγχρόνου κοινής γνώμης , τους ποδοσφαιριστάς , και να τους μετατρέψη , και εις αυτό το γήπεδον , σε αποστόλους και κήρυκας ;
Αλλά, αδελφοί, δεν θα με αρκέση ο χρόνος δια να διηγηθώ τον νεομεσαιωνισμόν μας .
Αυτά ως μήνυμα της Διασκέψεως μας.
Και τώρα έρχομαι εις το δεύτερο σημείο της ομιλίας μου , εις το μήνυμα του λόγου του Θεού που θα είναι κοφτερός περισσότερο από κάθε κοφτερό μαχαίρι ( πρβλ , Ε βρ , Η , 12), μαχαίρι όχι θανατηφόρο , αλλά σωστικής εγχειρήσεως , μαχαίρι χειρουργού .
Λέγει , λοιπόν , ο λόγος του Θεού που ακούσαμε σήμερα κατά την θείαν Λειτουργίαν από την ευαγγελικήν περικοπήν του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Ιωάννου με αυτό τούτο το στόμα του Κυρίου Ιησού : «οὐ γάρ ἀπέστειλεν ὁ Θεός τόν Υἱόν αὐτοῦ εἰς τόν κόσμον ἵνα κρίνῃ τόν κόσμον , ἀ λλ' ἵνα σωθῇ ὁ κόσμος δι' αὐτοῦ» (Ι ω . 3, 17).
Λέγει , λοιπόν , ο υιός ο Χρυστός , ο Θεός δεν μ' έστειλε έμενα , τον Υιό του , δια να σας κρίνω και να σας καταδικάσω , αλλά δια να σας σώσω . Ό χι μόνον σας , αλλά όλον τον κόσμον , ό λον τον κόσμον να μη τον κρίνω , να μη τον καταδυκάσω τώρα , αλλά τώρα να τον σώσω .
Εμείς παρερμηνεύσαμε την πρώτη αυτή παρουσία του Κυρίου εις τον κόσμον ω ς παρουσία «ρύσεως , κατακρίσεως καί καταδίκης . Και ε γίναμεν ως κήρυκες του Χριστού και του ευαγγελίου Του του βασιλέως βασιλικώτεροι , του Χριστού χριστότερου , ε γίναμε περισσότερο κριταί και ο λιγώτερον ευαγγελισταί σωτηρίας . Και ε δρέψαμε τους καρπούς : είμεθα υπό την κρίσιν εκείνων τους οποίους εκρίναμεν . Ημείς, όχι ο Κύριος . Διότι ο λόγος Του είναι ο ίδιος , σ αφής και αναλλοίωτος : ε γώ δεν ήλθα δια να σας κρίνω , ή λθα δια να σάς σώσω .
Η πρώτη του παρουσία είναι παρουσία σωτηρίας και όχι κρίσεως . Βέβαια, θα ελθη και η δευτέρα παρουσία Του . Ε κείνη θα είναι ημέρα κρίσεως όλων. Δεν αισθάνομαι την ανάγκην να επεκταθώ σε ανάπτυξη αυτού του δευτέρου ευαγγελικού μηνύματος. Είναι τόσο καθαρό , τόσο απλό , τόσο επιγραμματικό , τόσο δυνατό και τόσο κοφτερό που πράγματι μας καθαρίζει , μας θεραπεύει και δίδει την υγεία που έρχεται έπευτα από την εγχείρηση του καρκίνου .
Αυτό είναι ένα μήνυμα και ένα κήρυγμα γενικό που απευθύνεται προς τον κάθε χριστιανό , τον κάθε πιστό , τον κάθε άπιστο , τον κάθε άνθρωπο . Εδώ , εις την περίπτωσίν μας, αυτός ο τόσο γλυκύς, ο τόσον ανακουφιστικός, αλλά και τόσον φοβερός λόγος του Χριστού συμπληρώνει, τας αποφάσεις της Διασκέψεώς μας, τα αποτελέσματά της, το πνεύμα της, και δίδει, εις όλους εκείνους που καλούνται να μεταφέρουν το μήνυμα της Διασκέψεως εις τον κόσμον την βαθυτέραν διάστασιν του μηνύματος, δίδει την κατεύθυνσιν δια την εφαρμογήν ότι όλα πρέπει όχι να εμπνευσθούν και να οδηγηθούν από πνεύμα και διάθεσυν κρίσεως και επικρίσεως και καταχρήσεως, αλλά όλα να υπηρετήσουν και να στοχεύσουν την σωτηρίαν του ανθρώπου και του κόσμου όλου εις δόξαν Θεού. Αμήν.
Τα Πρακτικά της Β' Προσυνοδικής Πανορθοδόξου Διασκέψεως θα δημοσιευθούν προσεχώς υπό του εν Σαμπεζύ Ορθοδόξου Κέντρου την σειράν "Συνοδικά".
|
