4 Μαΐου
† Μνήμη τῆς ἁγίας μάρτυρος Πελαγίας, τῆς ἀπό Ταρσοῦ.
 ῾Η ῾Αγία Πελαγία ἐγεννήθηκε στήν πόλη Ταρσό τῆς Κιλικίας33 καί ἔζησε κατά τούς χρόνους τοῦ αὐτοκράτορος Διοκλητιανοῦ (284-305 μ.Χ.). ᾿Εμεγάλωσε σέ εἰδωλολατρικό περιβάλλον. ῞Ομως, σέ νεαρή λικία, εἶδε σέ ὅραμα τόν ᾿Επίσκοπο τῆς πόλεως Λίνο, ὁ ὁποῖος ἐβάπτιζε καί ἐπέστρεφε πολλούς ἀπό τούς ἐθνικούς στήν πίστη τοῦ Χριστοῦ. ῎Ετσι ἐπεθύμησε νά τόν δεῖ καί ἀφοῦ ἐζήτησε ἄδεια ἀπό τή μητέρα της μέ τό πρόσχημα ὅτι θά μεταβεῖ στήν τροφό της, πού ἐζοῦσε σέ ἄλλη πόλη, προσῆλθε στόν ᾿Επίσκοπο καί ἐβαπτίσθηκε. ᾿Αφοῦ παρέδωσε τά πολυτελή ἐνδύματά της, ἐνδύθηκε μέ φτωχικά ροῦχα καί ἐπαρουσιάσθηκε στή μητέρα της. ῞Οταν μητέρα της ἀντίκρισε τή θυγατέρα της μέ αὐτή τήν ἐνδυμασία καί ἄκουσε γιά τή μεταστροφή της στόν Χριστό, τήν κατήγγειλε στόν υἱό τοῦ Διοκλητιανοῦ καί στή συνέχεια στόν ἴδιο τόν Διοκλητιανό. ῾Ο αὐτοκράτορας ἔδωσε ἐντολή νά πυρώσουν ἕνα χάλκινο βόδι μέσα στό ὁποῖο ἔριξαν τήν ῾Αγία, ὁποία εὑρῆκε ἔτσι μαρτυρικό θάνατο.
῾Η Σύναξη τῆς ῾Αγίας Μάρτυρος Πελαγίας ἐτελεῖτο στό Μαρτύριον αὐτῆς κοντά στό ναό τοῦ ῾Αγίου ῾Ιερομάρτυρος Κόνωνος.
† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου μάρτυρος Φλωριανοῦ.
῾Ο ῞Αγιος Μάρτυς Φλωριανός34 ἐγεννήθηκε στήν πόλη ῎Εμς τῆς Αὐστρίας35. ῏Ηταν ἀνώτερος ἀξιωματοῦχος τοῦ Ρωμαϊκοῦ στρατοῦ καί ὑπηρετοῦσε στήν πόλη Νόρικουμ τῆς Αὐστρίας36 κατά τούς χρόνους τοῦ αὐτοκράτορος Διοκλητιανοῦ (284-305 μ.Χ.). ῾Ομολόγησε τήν πίστη του στόν Χριστό ἐνώπιον τοῦ διοικητοῦ ᾿Ακυλίνου καί ἐβασανίσθηκε σκληρά. Στό τέλος, τοῦ ἔδεσαν μιά πέτρα στό λαιμό καί τόν ἔριξαν στόν ποταμό ῎Εμς37, ὅπου ἐτελειώθηκε μαρτυρικά τό 303 μ.Χ.
῾Ο ῞Αγιος Φλωριανός εἶναι ἕνας ἀπό τούς προστάτες ῾Αγίους τῆς Αὐστρίας.
† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τῆς ἁγίας Μόνικας, μητρός τοῦ ἱεροῦ Αὐγουστίνου.
 ῾Η ῾Αγία Μόνικα, μητέρα τοῦ ἱεροῦ Αὐγουστίνου († 15 ᾿Ιουνίου), ἐγεννήθηκε τό 332 μ.Χ. στήν πόλη Ταγάστη38 τῆς βόρειας ᾿Αφρικῆς ἀπό γονεῖς Χριστιανούς, εὐσεβεῖς καί φιλόθεους. ᾿Ενυμφεύθηκε τόν ἐθνικό διοικητή Πατρίκιο, ὁ ὁποῖος εἶχε ἐντελῶς διαφορετικό χαρακτήρα ἀπό τήν ῾Αγία. Αἰσθανόταν ἐνοχλημένος ἀπό τήν ἀδιάλειπτη προσευχή της, εὕρισκε τή φιλανθρωπική της διάθεση ὑπερβολική, ἀδυνατοῦσε νά κατανοήσει τή διάθεσή της νά ἐπισκέπτεται τούς πάσχοντες καί τούς ἀσθενεῖς. ῾Η ῾Αγία Μόνικα ἀντιμετώπιζε ὅλη αὐτή τήν κατάσταση μέ προσευχή καί ἀγωνιζόταν νά ἀναθρέψει τούς δύο υἱούς της καί τή θυγατέρα της μέ παιδεία καί νουθεσία Κυρίου, παρά τό γεγονός ὅτι ὁ σύζυγός της δέν συμφωνοῦσε στή βάπτιση τῶν παιδιῶν του. ῾Η ῾Αγία δέν ἀντιστεκόταν στή βίαιη ἰδιοσυγκρασία καί τίς ἠθικές παρεκτροπές τοῦ Πατρικίου. ᾿Εγνώριζε ὅτι αὐτά πού εἶναι ἀδύνατα γιά τούς ἀνθρώπους εἶναι δυνατά ἀπό τόν Θεό. Γι᾿ αὐτό ἦταν πολύ διακριτική καί ὑπομονετική. ῾Η προσευχή τῆς ῾Αγίας εἰσακούσθηκε καί ὁ Θεός ἐφώτισε τήν καρδιά τοῦ Πατρικίου καί μετά ἀπό δέκα ἕξι χρόνια ἐβαπτίσθηκε Χριστιανός, γιά νά κοιμηθεῖ μέ εἰρήνη τό 371 μ.Χ. Λίγα χρόνια ἀργότερα, τή νύχτα τοῦ Πάσχα στίς 25 ᾿Απριλίου τοῦ 387 μ.Χ., ὁ Αὐγουστίνος ἐβαπτίσθηκε ἀπό τόν ῞Αγιο ᾿Αμβρόσιο, ᾿Επίσκοπο Μεδιολάνων καί ῾Αγία ἦταν παρούσα στή βάπτιση τοῦ υἱοῦ της. Γράφει γιά τή στάση τῆς μητέρας του Μόνικας ὁ ἱερός Αὐγουστίνος στίς «᾿Εξομολογήσεις» του· «῾Η μητέρα μου ἔχυνε γιά μένα περισσότερα δάκρυα ἀπό ὅσα χύνουν οἱ μητέρες ἐπάνω στά νεκρά τέκνα τους. Μέ τή θέρμη τῆς πίστης, τήν ὁποία τῆς ἐχάριζε μεγάλη της εὐσέβεια, μέ ἔβλεπε ἠθικῶς νεκρό. Καί Σύ, Κύριε, εἰσάκουσες τή δέησή της καί δέν περιεφρόνησες τά δάκρυά της, μέ τά ὁποῖα ἐπότισε τό ἔδαφος, παντοῦ ὅπου προσευχόταν. Οἱ πόνοι της νά μέ ἀναγεννήσει διά τοῦ Πνεύματος ἦσαν σκληρότεροι ἀπό αὐτούς τούς ὁποίους ὑπέφερε νά μέ γεννήσει διά τῆς σαρκός»39.
῾Η ῾Αγία Μόνικα, αἰσθανόμενη ὅτι εἶχε ἀγωνισθεῖ γιά τήν πίστη τοῦ Χριστοῦ, ἐπέστρεψε στήν ᾿Αφρική καί ἐκοιμήθηκε μέ εἰρήνη, μετά ἀπό σύντομη ἀσθένεια, στήν πόλη ῎Οστια. Πράγματι εἶχε ἐκπληρώσει τόν ἱερό σκοπό της καί τή μαρτυρία της ὑπέρ τοῦ Χριστοῦ. ᾿Ενταφιάσθηκε στήν ῎Οστια καί τό ἱερό λείψανό της μετακομίσθηκε μετά ἀπό λίγα χρόνια στή Ρώμη, στίς 9 ᾿Απριλίου.
† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου Νεποτιανοῦ, τοῦ πρεσβυτέρου.
῾Ο ῞Αγιος Νεποτιανός ἔζησε κατά τόν 4ο αἰώνα μ.Χ. καί ἐχειροτονήθηκε πρεσβύτερος ἀπό τό θεῖο του ῞Αγιο ῾Ηλιόδωρο († 3 ᾿Ιουλίου), ᾿Επίσκοπο ᾿Αλτίνου τῆς ᾿Ιταλίας40. ᾿Εκοιμήθηκε μέ εἰρήνη τό 395 μ.Χ. ῾Ο ῞Οσιος ῾Ιερώνυμος († 15 ᾿Ιουνίου) ἀφιέρωσε μιά πραγματεία του στόν ἱερατικό βίο τοῦ ῾Αγίου Νεποτιανοῦ.
† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ὁσίου πατρός ἠμῶν ῾Ιλαρίου, τοῦ Θαυματουργοῦ.
῾Ο ῞Οσιος ῾Ιλάριος ἔζησε μέ ἄσκηση καί προσευχή, ἀξιώθηκε ἀπό τόν Θεό τοῦ χαρίσματος τῆς θαυματουργίας41, εἶναι ἄγνωστο ὅμως τό ποῦ καί τό πότε συνέβησαν ὅλα αὐτά. Στό Συναξάρι του ἀναφέρεται ὅτι ὁ ῞Οσιος ἐκλείσθηκε μέσα σέ ἕνα πολύ μικρό κελλί, ὅπου μακριά ἀπό κάθε θόρυβο ἐλαμπρύνθηκε μέ τήν ἀπάθεια. ῎Ετσι ἐδέχθηκε καί τό θεῖο ἀξίωμα τῆς ἱερωσύνης. ῾Ο ῞Οσιος ῾Ιλάριος, ἀφοῦ ἀσκήτεψε θεοφιλῶς, ἐκοιμήθηκε μέ εἰρήνη.
† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τῶν ἁγίων μαρτύρων ᾿Αντωνίνου, ᾿Αφροδισίου, Βαλεριανοῦ, Λεοντίου, Μακροβίου καί Μίδα ἤ Μίλδα καί τῶν σύν αὐτοῖς μαρτυρησάντων.
Οἱ ῞Αγιοι αὐτοί Μάρτυρες ἐμαρτύρησαν μαζί μέ ἄλλους Χριστιανούς στή Σκυθόπολη42, ὅταν ἐπαρουσιάσθηκαν αὐτόκλητοι στόν ἄρχοντα τῆς χώρας καί τόν ἔλεγξαν γιά τήν εἰδωλολατρική πλάνη καί τούς ἀπάνθρωπους τρόπους. Συνέτριψαν μάλιστα καί τούς βωμούς τῶν εἰδώλων, πού τούς ἔριξαν στή γῆ. ῾Η ἐνέργεια αὐτή ἐξόργισε τούς εἰδωλολάτρες, οἱ ὁποῖοι ἐπετέθησαν ἐναντίον τους μέ ρόπαλα καί πέτρες καί τούς ἐφόνευσαν.
Τά ἱερά λείψανα τῶν Μαρτύρων περισυνέλεξαν εὐλαβεῖς Χριστιανοί, οἱ ὁποῖοι τά ἐνταφίασαν καί ἀνήγειραν ναό ἐπάνω στούς τάφους τους. ῾Η Σύναξη τῶν ῾Αγίων Μαρτύρων ἐτελεῖτο στό ᾿Αποστολεῖον τοῦ ῾Αγίου ᾿Ιακώβου τοῦ ᾿Αδελφοθέου, πού εὑρισκόταν μέσα στό ναό τῆς ῾Υπεραγίας Θεοτόκου τῶν Χαλκοπραττείων.
† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, ἀνακομιδή τῶν ἱερῶν λειψάνων τοῦ ἁγίου καί δικαίου Λαζάρου καί Μαρίας τῆς Μαγδαληνῆς, τῆς Μυροφόρου.
(Βλ. † 17 ᾿Οκτωβρίου).
Κατά τήν μέρα αὐτή, σύμφωνα μέ τά ὑπομνήματα τῶν Συναξαριστῶν, ῾Εορτολογίων καί Τυπικῶν, ἄγονται δύο περιστατικά· ἀνάμνηση τῆς ἀνακομιδῆς τῶν τιμίων λειψάνων τοῦ ῾Αγίου καί Δικαίου Λαζάρου καί τά ἐγκαίνια τοῦ αὐτοῦ ναοῦ τοῦ ῾Αγίου Λαζάρου43. Στά διάφορα ὑπομνήματα γίνεται μνεία καί στήν ἀνάμνηση τῆς ἀνακομιδῆς τῶν ἱερῶν λειψάνων τῆς ῾Αγίας Μαρίας τῆς Μαγδαληνῆς.
Τά ἱερά λείψανα τῆς ῾Αγίας Μαρίας τῆς Μαγδαληνῆς μετέφερε στήν Κωνσταντινούπολη ἀπό τήν ῎Εφεσο ὁ βασιλέας Λέων ὁ Σοφός (886-912 μ.Χ.) καί τά ἀπεθησαύρισε στή μονή τοῦ ῾Αγίου Λαζάρου, σέ ἀργυρή θήκη44.
᾿Εκ πρώτης ὄψεως φαίνεται ὅτι τό βάρος τῆς ἑορτῆς πέφτει στήν ἀνάμνηση τῆς ἀνακομιδῆς τῶν λειψάνων τοῦ ῾Αγίου Λαζάρου. Στήν πραγματικότητα ὅμως, τό βάρος, ὄχι ἁπλῶς μετατίθεται στήν ἐπιτέλεση τῶν ἐγκαινίων τοῦ ναοῦ, ἀλλά τελετή τῶν ἐγκαινίων ἦταν πού ξαναέφερε στήν ἐπιφάνεια καί τή μετακομιδή τοῦ ἱεροῦ λειψάνου στή Βασιλεύουσα. ῎Ετσι, ὁρίσθηκε κατ᾿ αὐτή τήν μέρα νά γίνεται μνεία καί τῆς ἀνακομιδῆς τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ ῾Αγίου Λαζάρου.
῾Ο ναός τοῦ ῾Αγίου Λαζάρου στήν Κωνσταντινούπολη ἐκτίσθηκε, μεταξύ τῶν ἐτῶν 900-912 μ.Χ., στήν τοποθεσία «Τόποι», μέ δαπάνες τοῦ αὐτοκράτορος Λέοντος. Τά ἐγκαίνιά του ἔγιναν στίς 4 Μαΐου τοῦ 912 μ.Χ., λίγες μέρες πρό τοῦ θανάτου τοῦ αὐτοκράτορος Λέοντος († 11 Μαΐου 912). ῾Ως γούμενος τῆς μονῆς τοῦ ῾Αγίου Λαζάρου ἀναφέρεται, ἐπί Λέοντος, ὁ Εὐθύμιος, ὁ ὁποῖος ἦταν ἄνθρωπος ἀρετῆς καί ἁγιότητος.
Στή μονή εἶχε καθορισθεῖ αὐτοκρατορική προσέλευση κατά τό Σάββατο τοῦ Λαζάρου.
† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ὁσίου πατρός ἠμῶν Νικηφόρου, γουμένου τῆς μονῆς τοῦ Μηδικίου.
῾Ο ῞Οσιος Νικηφόρος ἔζησε κατά τήν περίοδο τοῦ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Ταρασίου (784-806 μ.Χ.). ᾿Από νεαρή λικία ἐπόθησε τό μοναχικό βίο καί βλέποντας τήν εἰκονομαχία νά αὐξάνει κατέφυγε σέ κάποια μονή, ὅπου ἐκάρη μοναχός καί διῆγε τό βίο του μέ προσευχή καί ἄσκηση. ῞Οταν δέ ἐπῆλθε σχετική γαλήνη στήν ᾿Εκκλησία, οἱ μοναχοί τῆς μονῆς τοῦ Μηδικίου τῆς Τριγλίας τόν ἐζήτησαν γούμενο. ῾Ο ῞Οσιος Νικηφόρος ἦταν προσκείμενος στήν ὀρθόδοξη διδασκαλία περί τῶν ἱερῶν εἰκόνων καί ἀγωνίσθηκε σθεναρά κατά τῶν δυσσεβῶν εἰκονομάχων. Γιά τό λόγο αὐτό συνελήφθη, ἐκλείσθηκε στή φυλακή καί ἐξορίσθηκε. ᾿Εκοιμήθηκε στήν ἐξορία, ἐπί αὐτοκράτορος Λέοντος Εύ (813-820 μ.Χ.).
Μετά τήν κοίμηση τοῦ ῾Οσίου Νικηφόρου, γούμενος τῆς μονῆς τοῦ Μηδικίου ἐξελέγη ὁ ῞Οσιος Νικήτας ὁ ῾Ομολογητής († 3 ᾿Απριλίου).
 † Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις πατρός ἠμῶν ᾿Αθανασίου, ἐπισκόπου Κορίνθου.
῾Ο ῞Αγιος ᾿Αθανάσιος, ᾿Επίσκοπος Κορίνθου, ἀφοῦ ἔζησε μέ εὐσέβεια, ἐπί τῶν μερῶν τῶν βασιλέων Βασιλείου Βύ καί Κωνσταντίνου Ηύ (976-1028), ἐκοιμήθηκε μέ εἰρήνη.
 † Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ὁσίου πατρός ἠμῶν Νικηφόρου, τοῦ ἐν ῎Αθῳ ἀσκήσαντος.
῾Ο ῞Οσιος Νικηφόρος ἔζησε κατά τόν 11ο αἰώνα μ.Χ. ὡς συχαστής στά ἐρημικότερα μέρη τοῦ ῎Αθω. ῾Ο ῞Οσιος ἐπιδόθηκε στήν ἄσκηση τῆς ἀδιάλειπτης προσευχῆς καί γιά τήν τέχνη αὐτῆς ὁμιλεῖ στό ἔργο του «περί νοερᾶς προσευχῆς» στή Φιλοκαλία. ᾿Εκοιμήθηκε μέ εἰρήνη.
† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τῆς ὁσίας μητρός ἠμῶν Θεοδοσίας, πριγκιπίσσης τοῦ Βλαδιμίρ.
῾Η ῾Οσία Θεοδοσία ἦταν θυγατέρα τοῦ μεγάλου πρίγκιπος Μστισλάβου Μστισλάβιτς Οὐνταλόι καί ἐνυμφεύθηκε τόν πρίγκιπα τοῦ Νόβγκοροντ καί Βλαδιμίρ Γιαροσλάβο Βσεβολόντοβιτς, μέ τόν ὁποῖο ἀπέκτησε ἐννέα τέκνα, δύο ἀπό τά ὁποῖα ἔγιναν ῞Αγιοι, ὁ Θεόδωρος καί ᾿Αλέξανδρος Νέφσκϊυ.
᾿Αργότερα πριγκίπισσα Θεοδοσία ἐκάρη μοναχή μέ τό ὄνομα Εὐφροσύνη καί ἐκοιμήθηκε μέ εἰρήνη τό 1244.
† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τῶν ὁσίων πατέρων ἠμῶν ᾿Ισαάκ, Κλήμεντος, Κυρίλλου, Νικήτα καί Νικηφόρου, τῶν ἐκ Ρωσίας.
Οἱ ῞Οσιοι ᾿Ισαάκ, Κλήμης, Κύριλλος, Νικήτας καί Νικηφόρος ᾿Αλφάνωφ ἦσαν ἀδελφοί καί ἔζησαν κατά τό 14ο αἰώνα μ.Χ. στό Νόβγκοροντ. Τό 1389 ἵδρυσαν τό μοναστήρι τοῦ Σοκολνίτσκι καί ἀσκήτεψαν ἐκεῖ θεοφιλῶς. ᾿Εκοιμήθησαν μέ εἰρήνη.
Λόγῳ μιᾶς πυρκαγιᾶς, πού κατέστρεψε τό μοναστήρι τοῦ Σοκολνίτσκι, τά ἱερά λείψανά τους μετακομίσθηκαν στό μοναστήρι τοῦ ᾿Αντώνιεβ τό 1775.
῾Η μνήμη τους τιμᾶται, ἐπίσης, στίς 17 ᾿Ιουνίου.
 † Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, σύναξις τῆς ῾Υπεραγίας Θεοτόκου, τῆς «Παλαιᾶς», ἐν Ρωσίᾳ.
῾Η ἱερή εἰκόνα τῆς ῾Υπεραγίας Θεοτόκου τῆς «Παλαιᾶς» ἐμφανίσθηκε τό 1570 στήν περιοχή τοῦ Νόβγκοροντ. ῾Η εἰκόνα παρέμεινε στήν πόλη Τιχβίν μέχρι τό 1888 καί στίς 18 Σεπτεμβρίου τοῦ ἰδίου ἔτους ἀποδόθηκε στήν πόλη Στάργια Ρούσα. ῾Η παλαιορωσική εἰκόνα τῆς Θεοτόκου ὀνομάσθηκε ἔτσι, ἐπειδή γιά ἀρκετό χρονικό διάστημα ἦταν στήν Παλαιά Ρωσία, ὅπου τήν εἶχαν φέρει ῞Ελληνες ἀπό τήν ᾿Ολβία45 κατά τήν πρώτη περίοδο τῆς Χριστιανισμοῦ στή Ρωσία.
Ταῖς αὐτῶν ἁγίαις πρεσβείαις, ὁ Θεός,
ἐλέησον μᾶς. ᾿Αμήν.
|
