Ο ιεραποστολικός οργανισμός της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος ανοίγει γραμμή επικοινωνίας μαζί σας προκειμένου να ενημερωθείτε για το πολύπτυχο και πολυσήμαντο έργο της στον τομέα της κατήχησης, της ιεραποστολής και του πολιτισμού στα πέρατα του κόσμου μέσα από θεολογικά άρθρα που αποτυπώνουν βιωματικά το έργο της ευαγγελικής διακονίας και του θεολογικού προβληματισμού στο σύγχρονο γίγνεσθαι. Με αυτόν τον τρόπο πιστεύουμε ότι ο συνδυασμός θεολογικού λόγου και προβολής εκδόσεων είναι μία κίνηση πνευματικής εγρήγορσης, διδαχής και μαρτυρίας σε επίπεδο θεωρίας και πράξης.

Η καθολική ευθύνη διαδόσεως της χριστιανικής σκέψης

† Σεβ. Μητροπολίτου Κορέας Αμβροσίου 

Ο ιερός Χρυσόστομος τονίζει πάμπολλες φορές ότι η διάδοση της χριστιανικής μαρτυρίας είναι έργο καθολικής ευθύνης. Κάθε πιστός, ως μέλος του Σώματος του Χριστού, πρέπει να ενδιαφέρεται για την επέκτασή της στην οικουμένη. Ερμηνεύοντας το αποστολικό λόγιο : «Και ελθών ευηγγελίσατο ειρήνην υμίν τοις μακράν και τοις εγγύς» (Εφεσ. 2,17), γράφει: «Τι σημαίνει, να συναγάγη εις εν; Ότι έκανε ένα σώμα τους ευρισκόμενους πλησίον και μακράν, και αυτός που διαμένει στην Ρώμη θεωρεί μέλος του τους Ινδούς» (1). Ερμηνεύοντας επίσης την Κυριακή Προσευχή και τονίζοντας την γενική πληθυντικού της προσευχής αναφέρει τα εξής αξιοπρόσεκτα: «Και ακόμη όρισε, καθένας από εμάς που προσευχόμαστε να λαμβάνει πρόνοια για ολόκληρη την οικουμένη. Διότι δεν είπε Γενηθήτω το θέλημά σου σε μένα ή σε μας, αλλά σε όλα τα μέρη της γης, ώστε να διαλυθεί η πλάνη, να φυτευθεί η αλήθεια, να ξερριζωθεί όλη η κακία, να επανέλθει η αρετή και να μη διαφέρει ως προς αυτήν καθόλου από την γη ο ουρανός» (2). Και για να τονίσει το ενδιαφέρον μας για την οικουμένη και την χαρά, την οποία πρέπει να νιώθουμε για την σωτηρία των πολιτών της λέει: «Γιατί εάν γίνεται μεγάλη χαρά στον ουρανό για κάποιον αμαρτωλό που μετανοεί, πολύ περισσότερο γίνεται χαρά για την σωτηρία της οικουμένης» (3).

Ας μας επιτραπεί να επαναλάβουμε ότι η διάδοση της χριστιανικής μαρτυρίας, όπως μας διδάσκει το Ευαγγέλιο και η μακραίωνη Παράδοση της Εκκλησίας είναι έργο όλης της Εκκλησίας (4). Η προτροπή του Κυρίου προς τους Αποστόλους δεν αφορούσε μόνον σε μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων, αλλά στο πλήρωμα της Εκκλησίας συνολικά. Το έργο της χριστιανικής μαρτυρίας δεν είναι κάτι το επιμέρους, στο οποίο άλλοι μπορεί να συμμετέχουν και άλλοι όχι. Γι᾽ αυτό και δεν υπάρχουν «Ιεραποστολικές» και μη «Ιεραποστολικές Εκκλησίες». Σε οποιαδήποτε γωνιά της γης βρίσκεται η Εκκλησία του Χριστού είναι εξ ορισμού Αποστολική. Γιατί εάν δεν είναι Αποστολική, όπως ομολογούμε στο Σύμβολο της Πίστως, τότε δεν είναι Εκκλησία του Χριστού. Όσο μπορεί να ζήσει ο άνθρωπος χωρίς αναπνοή άλλο τόσο μπορεί να ζήσει και η Εκκλησία χωρίς το έργο διαδόσεως της χριστιανικής μαρτυρίας, γιατί είναι η «ανάσα» της.

Υπό αυτή την έννοια επίσης δεν υπάρχει χριστιανός «ιεραπόστολος» και μη «ιεραπόστολος». Όλοι οι χριστιανοί αφού είναι μέλη της «Αποστολικής Εκκλησίας» είναι με την ζωή και τον λόγο τους ιεραπόστολοι. Είναι γνωστή από την Αρχαία Εκκλησία η «ιεραποστολή των μη ιεραποστόλων», τότε που ο ένας διέδιδε με όποιο μέσο διέθετε την χριστιανική μαρτυρία στον άλλο. «Ο δούλος στον κύριό του, ο παιδαγωγός στο μαθητή του, ο γιατρός στον άρρωστο, η παραμάνα στο μωρό και στη μητέρα του, η γυναίκα στον άνδρα της (πόσες επιτυχίες δε σημείωσαν οι χριστιανές γυναίκες !), ο ταξιδιώτης στο συνοδοιπόρο του, ο έμπορος στον πελάτη του, ο τεχνίτης στον ομότεχνό του, ο στρατιώτης στο συνοπλίτη του, ο ναύτης στο συγκωπηλάτη του, με λίγα λόγια ο γνωστός στο γνωστό του» (5).

Παρ᾽ όλα αυτά, όμως, όταν γίνεται σήμερα λόγος για την διάδοση της χριστιανικής μαρτυρίας «εις πάντα τα έθνη», δυστυχώς, η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων σκέπτεται ότι αυτό είναι ευθύνη μόνον των κληρικών και μάλιστα των αγάμων. Δεν σκέπτονται, δηλαδή, ότι και ένας έγγαμος κληρικός θα μπορούσε να πάει με την οικογένειά του σε μια άλλη χώρα για να εργασθεί για την διάδοση του Ευαγγελίου. Και, ασφαλώς, ελάχιστοι σκέπτονται ότι και οι λαϊκοί έχουν ένα πολύ σημαντικό και ουσιαστικό μερίδιο ευθύνης για την περαιτέρω εξάπλωση της χριστιανικής μαρτυρίας. Χαρακτηριστικό της καθολικής ευθύνης, την οποία αποδίδει ο ιερός Χρυσόστομος σ᾽ όλα τα μέλη της Εκκλησίας για το έργο διαδόσεως του ευαγγελικού μηνύματος είναι ότι δεν κάνει καμμία διάκριση μεταξύ κληρικών και λαϊκών. Εν προκειμένω, είναι απόλυτα σαφής στο ερμηνευτικό του υπόμνημα στην προς Εφεσίους Επιστολή του αποστόλου Παύλου: « Τι σημασία έχει εάν συνεισφέρεις λιγώτερο; Τόσο έλαβες. Πρώτον αποστόλους· διότι αυτοί είχαν τα πάντα. Δεύτερον προφήτας· διότι υπήρχαν μερικοί οι οποίοι δεν ήσαν μεν απόστολοι, ήσαν όμως προφήτες, όπως ο Άγαβος. Τρίτον ευαγγελιστάς· αυτοί οι οποίοι δεν περιήρχοντο όλους τους τόπους, αλλά μόνον εκήρυτταν το Ευαγγέλιο, όπως η Πρίσκιλλα και ο Ακύλας. Ποιμένας και διδασκάλους· εκείνους στους οποίους εμπιστεύθηκε ολόκληρο το έθνος… Βλέπεις το αξίωμα; Ο καθένας οικοδομεί, ο καθένας καταρτίζει, ο καθένας υπηρετεί… Σε τίμησε ο Θεός και σε έταξε να οικοδομείς και να καταρτίζεις άλλον. Και ο απόστολος βεβαίως γι᾽ αυτό ήταν απόστολος, και ο προφήτης γι᾽ αυτό προφήτευε και έπειθε, και ο ευαγγελιστής γι᾽ αυτό ευηγγελίζετο, και ο ποιμένας και ο διδάσκαλος· σε όλους ανατέθηκε ένα έργο. Μη μου πεις λοιπόν για την διαφορά των χαρισμάτων, αλλά για το ότι όλοι είχαν ένα έργο » (6).

Εάν παρακολουθήσουμε την δράση του εξόριστου αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, θα εκπλαγούμε από τον ζήλο και τον τρόπο με τον οποίο προσπαθεί να προκαλέσει την ενεργητική συμμετοχή όσο είναι δυνατόν περισσοτέρων ανθρώπων στην ιερή υπόθεση διαδόσεως της χριστιανικής μαρτυρίας, όπως αυτό φαίνεται μέσα από τις επιστολές του από την εξορία.

Θαυμάζει π.χ. τον Παιάνιο γράφοντάς του ότι: «ενώ είσαι εγκατεστημένος σ᾽ ένα χωριό, φροντίζεις για ολόκληρη την οικουμένη, για όσα συμβαίνουν στην Παλαιστίνη, στην Φοινίκη και στην Κιλικία, για την οποία και οφείλεις να φροντίζεις περισσότερο» (7). Επίσης του ζητά με μεγάλο ενδιαφέρον να τον πληροφορήσει λεπτομερώς για το επιτελούμενο έργο στον τόπο της διακονίας του: « Γράφε λοιπόν το πλήθος των άθλων σου και λέγε μου ακριβώς πόσους κατακειμένους σήκωσες, πόσους πεσμένους ανόρθωσες, ποιούς ταλαντευομένους στήριξες, σε ποιούς κουρασμένους από τον μακρό χρόνο συμπαραστάθηκες, ποιούς ράθυμους ενεργοποίησες, ποιούς φιλόπονους τους έκανες ακόμα πιο φιλόπονους και γενικά όλα ένα προς ένα τα ανδραγαθήματα της μάχης σου αυτής » (8).

Περιγράφοντας τις εχθρικές ενέργειες αυτών που θέλουν να καταστρέψουν τις Εκκλησίες στην Γοτθία γράφει προτρεπτικώς τα εξής: «… να μη παραλείπετε να προσφέρετε ό,τι μπορείτε. Γιατί, και αν ακόμα δεν ωφελήσετε σε τίποτε πια, πράγμα που δεν το πιστεύω, όμως για την γνώμη και την πρόθεσή σας θα έχετε ετοιμασμένο τον μισθό σας από τον φιλάνθρωπο Θεό » (9).

Σε επιστολή του προς τους πρεσβυτέρους και μοναχούς στην χώρα της Απαμείας, τους παρακαλεί « να διεγείρουν τους πάντες » στο ιεραποστολικό έργο. Στην συνέχεια αφού εκφράσει την μεγάλη του χαρά για το ότι ο πρεσβύτερος Ιωάννης « παρά την δυσκολία των περιστάσεων προτίμησε να ξεσηκωθεί από το σπίτι του και να αναλάβει την αποδημία στην Φοινίκη », τους προτρέπει παρακλητικώς « εάν βρουν μερικούς γενναίους άνδρες που μπορούν να τον βοηθήσουν (δηλ. τον πρεσβύτερο Ιωάννη) στα σπουδαία αυτά εγχειρήματα…, να τους στείλουν με πολλή προθυμία μαζί του, σκεπτόμενοι πόσο μισθό θα έχουν από αυτό » (10).

Θλίβεται και αγωνιά όταν πληροφορείται ότι οι πρεσβύτεροι Σαλούστιος και Θεόφιλος έχουν δείξει οκνηρία και αποφεύγουν να προσφέρουν στον δοκιμαζόμενο λαό του Θεού ο,τι μπορούν. Σε επιστολή του προς τον Θεόδωρο γράφει για τον Σαλούστιο: «… σε παρακαλώ, χαρίζοντας μεγάλη χαρά και στον εαυτό σου και σε μένα, διέγειρέ τον περισσότερο και μη τον αφήνεις να κοιμάται ούτε να μένει αργός » (11).

Στην γενική επιστράτευση που κάνει ο Χρυσόστομος για το έργο της Εκκλησίας δεν εξαιρεί, ασφαλώς, τις γυναίκες. Γράφει π.χ. στην Ιταλική: «… είναι καθήκον σου και συ η ίδια, αλλά και με άλλες, όσες είναι δυνατόν, να δείξετε ενδιαφέρον που πρέπει για να καταπαύσει ο γενικός σάλος και η σύγχυση που κατέβαλε τις Εκκλησίες της Ανατολής » (12).

Ασφαλώς δεν είναι δυνατόν όλοι να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και τις οικογένειές τους και να πορευθούν προς τα Έθνη. Αλλά κανένας δεν απαλλάσσεται της ευθύνης για την διάδοση της χριστιανικής μαρτυρίας προς κάθε άνθρωπο καλής θελήσεως. Ο χρυσορρήμων Χρυσόστομος παροτρύνει ανθρώπους να στέλνουν βοήθεια σε ιεραποστολικώς εργαζομένους, έχοντας ως θεωρητικό υπόβαθρο την κραταιά πίστη του ότι η οποιαδήποτε βοήθεια « φέρνει κέρδος περισσότερο σε σένα που την προσφέρεις, παρά σ᾽ εκείνον που την δέχεται και πριν από εκείνον που την παίρνει ωφελεί εκείνον που δίνε ι» (13).

Με αφορμή τα όσα εξετέθησαν ανωτέρω από την διδασκαλία και την πράξη του ιερού Χρυσοστόμου, ας μας επιτραπεί, ως πρακτική εφορμογή, να προσθέσουμε τέσσερα σημεία, στα οποία θα μπορούσε να δραστηριοποιηθεί κάποιος, κληρικός η λαϊκός, εργαζόμενος εκ των μετόπισθεν για την περαιτέρω διάδοση της ορθόδοξης μαρτυρίας στον σύγχρονο κόσμο.

Πρώτον: Δημιουργία ιεραποστολικών ομάδων εργασίας. Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούν να γίνουν από ομάδες εθελοντών, οι οποίοι θα εργάζονται ιεραποστολικά στα μετόπισθεν. Προετοιμασία π.χ. κειμένων Ορθόδοξης Κατήχησης, Κατηχητικών Βοηθημάτων, μεταφράσεων πατερικών έργων, design βιβλίων και φυλλαδίων, οπτικοακουστικού υλικού και ιστοσελίδων. Επίσης δημιουργίας μουσικών λειτουργικών κειμένων, αρχιτεκτονικών σχεδίων και στατικών μελετών για την ανέγερση Ιερών Ναών και άλλων εκκλησιαστικών κτηρίων.

Δεύτερον: Κηρύγματα, διαλέξεις και μαθήματα περί Ιεραποστολής. Για την καλλιέργεια ιεραποστολικών κλήσεων αλλά και του ιεραποστολικού ιδεώδους στον λαό του Θεού φρονούμε ότι θα είναι πολύ αποτελεσματικό να γίνονται τακτικά κηρύγματα, διαλέξεις, μαθήματα στα Κατηχητικά Σχολεία και στις ομάδες νέων ιεραποστολικού περιεχομένου, καθώς επίσης η διοργάνωση σχετικών εκδηλώσεων στις Ενορίες. Στις Ενορίες επίσης, θα μπορούσε να λειτουργεί ο αποστολικός θεσμός της «λογίας» (βλ. Α´ και Β´ Κορ. κεφ. 8 και 9), για την οικονομική ενίσχυση των ιεραποστολικών κλιμακίων.

Τρίτον: Εκπαίδευση στελεχών. Η καλύτερη επένδυση είναι να δοθούν κίνητρα και υποτροφίες σε νέους και νέες ταλαντούχους, προκειμένου να ειδικευθούν στην γλώσσα, ιστορία, φιλοσοφία και τον πολιτισμό μη Ορθοδόξων λαών, ώστε στην συνέχεια με την κατάρτιση που θα διαθέτουν να εργαστούν σε διάφορους τομείς, εντός η εκτός των «τειχών», του ιεραποστολικού έργου της Εκκλησίας.

Και Τέταρτον: Συστηματικότερη χρησιμοποίηση του «ηλεκτρονικού άμβωνα». Σήμερα σχεδόν τα πάντα, όπως είναι γνωστόν, προωθούνται μέσω του διαδικτύου με καταπληκτική επιτυχία. Στο διαδίκτυο «εντρυφούν όλο και περισσότεροι άνθρωποι, και μάλιστα εκείνων των ομάδων που δυσκολεύεται να τους συναντήσει αλλού ο λόγος της Εκκλησίας». Σήμερα σπανίζει άνθρωπος που δεν προσφεύγει στις ποικίλες ηλεκτρονικές τράπεζες πληροφοριών για να καλύπτει όλων των λογιών τις ανάγκες και προσδοκίες του (14). Το διαδίκτυο έγινε το σχολείο κυρίως των νέων, το οποίο μάλιστα λειτουργεί επί 24ωρου βάσεως. Το πέρασμα από τον «γραπτό λόγο» στον «ηλεκτρονικό λόγο» είναι ήδη πραγματικότητα (15). Το internet έγινε ο παγκόσμιος σύγχρονος άμβωνας. Οι ετερόδοξοι τον χρησιμοποιούν προ πολλού ευρέως. Κι οι ασχολούμενοι με την διάδοση της ορθόδοξης μαρτυρίας στον σύγχρονο κόσμο πρέπει να χρησιμοποιήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τον «ηλεκτρονικό άμβωνα» για να έχει οικουμενική απήχηση το κήρυγμά τους και νέοι πιστοί να προσθέτονται «καθ᾽ ημέραν τη εκκλησία» (Πραξ. 2,47). Ας μη ξεχνάμε ότι περισσότεροι «ένοικοι» του κυβερνοχώρου σημαίνει δυνάμει περισσότερα «μέλη» της Εκκλησίας. Και τέλος να προσθέσουμε ότι το διαδίκτυο είναι πρόσφορος ιεραποστολικός αγρός και γι᾽ αυτούς που δεν αποφασίζουν η που δεν μπορούν για διάφορους λόγους, να διακονήσουν στην πρώτη γραμμή, αλλά προτιμούν να εργάζονται από το σπίτι τους. « Και γαρ έξεστιν οίκοι καθημένους ταύτην την αλιείαν εργάζεσθαι » (16), μας συμβουλεύει ο ιερός Χρυσόστομος, λες και είχε προβλέψει την ηλεκτρονική επανάσταση!

Υποσημειωσεις

(1) Χρυσοστόμου, Εις τον Ιωάννην, Ομιλία ξε ´, 59, 361.

(2) Χρυσοστόμου, Εις τον Ματθαίον, Ομιλία, ιθ´, PG 57, 280.

(3) Χρυσοστόμου, Λόγος εις το άγιον Πάσχα, PG 52, 768.

(4) Βλ. Ηλία Βουλγαράκη, Ιεραποστολή, Μεθόριος Χριστιανισμού και Ελληνισμού, Αθήνα, Μαΐστρος, 2007 2 , 51-56 και του ιδίου, «Η Ιεραποστολή είναι έργο όλης της Εκκλησίας», στο Ορθοδοξία και Οικουμένη: Χαριστήριος Τόμος προς τιμήν του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου Α´ , Αθήνα: Αρμός, 2000, 915. Βλ. επίσης Εύης Βουλγαράκη-Πισίνα, Η προσέγγιση των εθνικών, ενθ᾽ ανωτ., 366: « Συνεργάτη στο έργο της πρόσκλησης των εθνικών θεωρεί ο Χρυσόστομος κάθε χριστιανό, εν δυνάμει απηρτισμένο απόστολο. Πολύ μεγάλο μέρος του έργου του αφιερώνεται σε μιαν ακούραστη επανάληψη για την ανάγκη συμμετοχής όλων των πιστών στο ιεραποστολικό έργο ».

(5) Ηλία Βουλγαράκη , Ιεραποστολή, ενθ᾽ ανωτ., 75.

(6) Χρυσοστόμου, Εις την προς Εφεσίους , PG 62, 823. Βλ. και Περί Ιερωσύνης, Λόγος δ´, PG 48, 671.

(7) Χρυσοστόμου, Επιστολή ΣΔ´, Παιανίῳ, ΕΠΕ 38,368.

(8) Χρυσοστόμου, Επιστολή ΣΚ´, Παιανίῳ, ΕΠΕ 38, 390.

(9) Χρυσοστόμου, Επιστολή Σστ´, Θεοδούλω Διακόνω, ΕΠΕ 38, 372. Το ίδιο συμβουλεύει τους Γότθους Μοναχούς της περιοχής του Προμώτου: «Μη παραλείπετε να προσφέρετε ο,τι μπορείτε και σεις οι ίδιοι αλλά και με άλλους μαζί, με όσους είναι δυνατόν, ώστε να επιτευχθεί αναβολή του πράγματος ». Επιστολή ΣΖ´, Τοις Μονάζουσι Γότθοις τοις εν τοις Προμώτου , ΕΠΕ 38, 374.

(10) Χρυσοστόμου, Επιστολή ΝΕ´, Συμεών και Μάρι, πρεσβυτέρους και μονάζουσιν εν τη χώρα Απαμείας .

(11) Χρυσοστόμου, Επιστολή ΣΙ´, Θεοδώρῳ, ΕΠΕ 38, 378. Βλ. επίσης και Επιστολές ΣΓ´ και ΣΙΒ´.

(12) Χρυσοστόμου, Επιστολή ΡΟ´, Ιταλική , ΕΠΕ 38, 320.

(13) Χρυσοστόμου, Επιστολή PIZ ', Θεοδώρα.

(14) Βλ. Κώστα Ι. Κυριακίδη, «Ηλεκτρονική ιεραποστολή», Αγάπη και Μαρτυρία, Αναζητήσεις Λόγου και Ήθους στο έργο του Ηλία Βουλγαράκη, Αθήνα 2001, εκδ. Ακρίτας, σελ. 93.

(15) Πρβλ. Αναστασίου Αρχιεπισκόπου Τιράνων και πάσης Αλβανίας, Ιεραποστολή στα ίχνη του Χριστού, Αθήνα 2007, εκδ. Αποστολική Διακονία, σελ. 44.

(16) Χρυσοστόμου, Εις την Α΄ προς Κορινθίους, Ομιλία Γ΄, PG 61, 30.