Σύναξις των Προκαθημένων των Αγιωτάτων Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών

Τα Πρακτικά της Συνάξεως των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών, η οποία συγκλήθηκε στο Πατριαρχικό Σταυροπήγιο του Ορθοδόξου Κέντρου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, στο Σαμπεζύ Γενεύης (21-27 Ιαν. 2016), ολίγους μήνες προ της συγκλήσεως της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Κρήτης (Ιούνιος 2016), αποτελούν μία μοναδική ιστορική πηγή για την Ορθοδοξία και τη συνοδική λειτουργία της. Πρόκειται για το τελευταίο κείμενο το οποίο υπέγραψαν όλοι οι Προκαθήμενοι των Αυτοκεφάλων Εκκλησιών.

Σχ. 17x24, Σελ. 544, Τιμ. 16€.

Le Livre noir - The Black Book (στην αγγλική και γαλλική γλώσσα)

Μαύρη Βίβλος Διωγμῶν καί Μαρτυρίων τοῦ ἐν Τουρκίᾳ Ἑλληνισμοῦ (1914-1918)*

Ἡ «Μαύρη Βίβλος» εἶναι μία ἀναλυτική καταγραφή ὅσων ὑπέστησαν οἱ Ἕλληνες τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης καί τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολῆς τήν περίοδο 1914-1918. Ἀποτελεῖ μία ἀπό τίς σημαντικότερες πρωτογενεῖς πηγές γιά τή Γενοκτονία τῶν Ἑλλήνων τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας. Εἶναι ἕνα συγκλονιστικό ντοκουμέντο, μιά ἀνεκτίμητη ἱστορική πηγή πού καταγράφει γεγονότα καί διασώζει τήν ἀλήθεια. Ἀποδεικνύει ποῦ ὁδηγεῖ ὁ ἐθνικισμός, ὁ πόλεμος καί τό θρησκευτικό μίσος. Δέν εἶναι ἕνα βιβλίο πού στρέφεται κατά τῆς Τουρκίας καί τῶν Τούρκων. Εἶναι ἕνα βιβλίο πού δείχνει πῶς οἱ κρατικοί μηχανισμοί μετατρέπουν τόν χθεσινό πρᾶο καί φιλήσυχο γείτονα, τόν φίλο, τόν συμμέτοχο στή χαρά καί τή λύπη, ἐκεῖνον πού σέβεται τήν πίστη τοῦ ἄλλου, σ’ ἕναν παρατηρητή τῆς ἐξόντωσης τῶν γειτόνων του ἤ, ἀκόμα χειρότερα, στόν φυσικό αὐτουργό αὐτῆς τῆς ἐξόντωσης. Εἶναι ἕνα βιβλίο πού μπορεῖ νά συμβάλει καθοριστικά στήν κατανόηση τοῦ παρελθόντος, ὑπό τήν προϋπόθεση ὅτι θά διαβαστεῖ χωρίς ἐθνικιστικές προκαταλήψεις. Ἡ «Μαύρη Βίβλος» εἶναι μιά αἰώνια, πανανθρώπινη κραυγή ἐναντίον τοῦ ἐθνικισμοῦ, τοῦ μίσους, τῆς προκατάληψης καί τοῦ θρησκευτικοῦ φανατισμοῦ.

Ἡ Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων μαζί μέ τήν Ἀποστολική Διακονία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος προχώρησαν στή μετάφραση καί τήν ἔκδοση τῆς «Μαύρης Βίβλου» στήν ἀγγλική καί τή γαλλική γλώσσα ὡς μιά ἐλάχιστη συνεισφορά στή μνήμη τῶν Ἑλλήνων τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης καί τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολῆς, ἀλλά καί στήν ἀναγκαία διεθνῆ συζήτηση, καθώς συμπληρώνονται 100 ἔτη ἀπό τό 1922.

* Ο τόμος εμπλουτίζεται με πλούσιο και σπάνιο φωτογραφικό υλικό στο οποίο αποτυπώνεται όλη η αλήθεια για το ολοκαύτωμα του Μικρασιατικού Ελληνισμού.

Σχ. 25Χ27, Σελ. 400, Τιμ. 25€.

Εἰπὲ   τῇ Ἐκκλησίᾳ- Εισηγήσεις ενώπιον της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος
Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστοδούλου ( † )

Στο παρόν έργο, το οποίο εκδίδεται κατόπιν ευλογίας του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερωνύμου Β΄ και της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, περιλαμβάνονται Εισηγήσεις του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κυρού Χριστοδούλου, τις οποίες εξεφώνησε επί πηδαλουχίας του στην Εκκλησία της Ελλάδος ενώπιον της Εκκλησιαστικής Ιεραρχίας. Στο έργο αποτυπώνονται τα οράματα και οι αγωνίες του μακαριστού για την πορεία της Εκκλησίας σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο.

Σχ. 17Χ24, Σελ. 600, Τιμ. 20€

Επετηρίδα 2022

Η Επετηρίδα του 2022 περιέχει το εορτολόγιο του έτους, σημειωματάριο, τηλεφωνική ατζέντα, τις περιόδους νηστείας και χρήσιμες εκκλησιαστικές πληροφορίες. Εφέτος είναι αφιερωμένη στις αλησμόνητες πατρίδες 1922-2022.

Σχ. 13, 5Χ8, 5, Τιμ. 1€.

Ημεροδείκτης τοίχου 2022

Ο Ημεροδείκτης τοίχου περιέχει εορτολόγιο του έτους 2022 και μηνύματα για την εορτή κάθε ημέρας ή θέματα που αφορούν τη χριστιανική ζωή. Κοσμείται με τετράχρωμη εικόνα της "Υπεραγίας Θεοτόκου, Βρεφοκρατούσης".

Σχ. 21Χ29, Τιμ. 4€.

Η προσευχή της Ανατολικής Εκκλησίας- Η θεία Λειτουργία αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου
Παύλου Ευδοκίμωφ

Το μνημειώδες έργο του Παύλου Ευδοκίμωφ (1901-1970), ο οποίος με την έξοχη θεολογική και φιλοσοφική παιδεία και την ακαδημαϊκή του εμπειρία ως καθηγητού της Ηθικής Θεολογίας στο Ορθόδοξο Ινστιτούτο Θεολογίας του Αγ. Σεργίου στο Παρίσι, διατυπώνει με περιεκτική απλότητα και πατερικό βάθος την πεμπτουσία της ορθόδοξης παράδοσης και λειτουργικής θεολογίας για τη θεία Λειτουργία, τη θεανθρώπινη κοινωνία της Συνάξεως της Εκκλησίας. Στο Α΄ μέρος του έργου αναλύεται η θεολογία, ο συμβολισμός και η ιστορική εξέλιξη των λειτουργικών προσευχών, των ι.ακολουθιών, της ευχαριστιακής εκκλησιολογίας και λειτουργίας, ενώ στο β΄ μέρος παρατίθεται το κείμενο και η ερμηνεία της Θ. Λειτουργίας. Το έργο δικαιωματικά θεωρείται εγχειρίδιο-σταθμός της ορθόδοξης λειτουργικής, καθώς αποτελεί απαραίτητο βοήθημα για κάθε πιστό προκειμένου να ανακαλύψει την ομορφιά και το βαθύτερο νόημα της θείας Λειτουργίας. Εντάσσεται στη σειρά « Λογική λατρεία ».

Σχ. 14Χ21, Σελ. 248, τιμ. 10€

Οι άγγελοι και η αποστολή τους
Jean Daniélou

Η κλασική πραγματεία αγγελολογίας του περίφημου πατρολόγου Jean Daniélou στην οποία εξετάζεται η πολύπλευρη αποστολή των αγγέλων: από την κοινοποίηση του Νόμου και την πνευματική προετοιμασία των εθνών, έως τη συμμετοχή τους στο σωτηριολογικό σχέδιο του Θεού και τον ρόλο τους τόσο στον λειτουργικό βίο της Εκκλησίας, όσο και στη ζωή κάθε πιστού ξεχωριστά. Το έργο καλύπτει ένα μεγάλο κενό στην ελληνόγλωσση βιβλιογραφία. Εντυπωσιακή είναι η χρήση πατερικών κειμένων και ο εύληπτος τρόπος με τον οποίο παρουσιάζεται η περί αγγέλων διδασκαλία της Εκκλησίας μας.

Σχ. 14Χ24, Σελ. 174, Τιμή: 6€

Ο μικρός άγγελος ταξιδεύει  
Αθηνάς Ντάσιου - Γιάννου

Ο μικρός άγγελος ταξιδεύει και δείχνει την μεγάλη αγάπη και φροντίδα των αγγέλων για κάθε χριστιανόπουλο, όχι μόνο όσο είναι μικρό, αλλά και όταν μεγαλώσει...

Εικονογράφηση : Αθηνά Κοντογιάννη

Σχ.: 22x28, Σελ: 36,Τιμ. 6 €.

Η Γέννηση στην Αγιογραφία
Φώτη Κόντογλου

Η ορθόδοξη Εκκλησία μας κράτησε και διατήρησε την παράδοση της αγιογραφικής τέχνης αμόλευτη, όπως κράτησε και την παράδοση της υμνογραφίας, της μουσικής και της αρχιτεκτονικής. Και λέγοντας αμόλευτη, θέλω να πω πως δεν την άφησε να ξεπέσει από τον πνευματικό χαρακτήρα της, ώστε να κάνει έργα σαρκικά και κοσμικά, όπως έγινε στη δυτική εκκλησία. Η λεγομένη Αναγέννηση στην Ιταλία στάθηκε στ' αληθινά η αναγέννηση της ειδωλολατρίας, δηλαδή της λατρείας του σαρκικού ανθρώπου που δεν γνωρίζει τι είναι η πνευματική ωραιότητα. Οι τεχνίτες που δουλέψανε κατά την Αναγέννηση ήτανε οι πιο πολλοί άνθρωποι χωρίς θρησκευτικό αίσθημα, χωρίς πίστη, και παίρνανε τα θρησκευτικά θέματα σαν πρόφαση μοναχά για να επιδείξουνε τη μαστοριά τους στη φυσικότητα και στη σαρκική τέχνη. Κι' οι ίδιοι οι Ιταλιάνοι το παραδέχουνται αυτό για τους μεγάλους τεχνίτες τους, αφού έχουνε για θαυματουργές εικόνες μονάχα τις παλιές βυζαντινές που βρεθήκανε στον τόπο τους, ενώ θα γελάσουνε αν τους πει κανένας πως κάνανε εικόνες θαυματουργές (δηλαδή εικόνες για να τις προσκυνά ο Χριστιανός) ο Ραφαέλος, ο Τισιάνος, ο Αντρέας ντε Σάρτο, ο Βερονέζης, ο Τιντορέττος κι' οι άλλοι μαστόροι της Αναγέννησης. Λοιπόν, για να μιλήσει κανένας σωστά, αγιογραφία, δηλαδή θρησκευτική ζωγραφική με πνευματικότητα, δεν κάνανε στην Αναγέννηση, για τούτο και τα έργα που φτιάξανε οι τότε τεχνίτες είναι θεατρικά, επιδειχτικά, χωρίς μυστικισμό, αντιπνευματικά, μην έχοντα καμμιά σχέση με την απλή και ταπεινή θρησκεία του Χριστού. Ενώ η ορθόδοξη αγιογραφία κράτησε την αρχαία πνευματική καθαρότητα ως τα τελευταία χρόνια. Αλλά και σε μας άρχισε να ξεπέφτει αυτή η τέχνη από το ύψος της πνευματικής απλότητας και να θέλει να κάνει και στις δικές μας εκκλησίες έργα κούφια και θεατρικά, γιατί η απιστία, η επίδειξη, κ' η μανία να μοιάσουμε τους άλλους στο κακό, μας τύφλωσε ολότελα. Σε όσους δεν έχουνε θρησκεία μέσα στην καρδιά τους αρέσουνε αυτά τα σαρκικά και αντιπνευματικά έργα, γιατί η σάρκα θαυμάζει τη σάρκα και δεν θέλει να βλέπει πνευματικά πράγματα, κι' ούτε μπορεί να τα νοιώσει. Το ανάποδο γίνεται στους ανθρώπους που νοιώσανε τη γλυκύτητα της πίστης· αυτοί δεν βρίσκουνε καμιά ουσία στα έργα που γινήκανε και γίνουνται για να δείξουνε τη μάταιη μαστοριά του ενός και του άλλου ζωγράφου, που τα εξηγεί μία ματαιόδοξη δασκάλα που τη λένε «αισθητική».

Η Γέννηση του Χριστού ζωγραφίζεται στα βυζαντινά εικονίσματα με την πνευματική αγιότητα που είναι ιστορημένη μέσα στο Ευαγγέλιο. Δηλαδή παριστάνεται σαν μυστήριο, ενώ η κοσμική ζωγραφική που είπαμε την ζωγραφίζει σαν μία σκηνοθεσία και τίποτα παραπάνω. Κυττάξετε καμμιά τέτοια ζωγραφιά, όπως είναι του Κορέτζιου είτε του Μουρίλλου, και θα νοιώσετε τι λέγω. Στις δικές μας τις εικόνες η Γέννηση παριστάνεται με απλόν και βαθύ τρόπο, χωρίς επιτηδευμένα στολίσματα και μάταιες αισθηματολογίες. Όλα είναι απλά και ταπεινά πλην μέσα στα απλά αυτά σχήματα υπάρχει εκείνο το θρησκευτικό πνεύμα που είναι άπιαστο για τους άθρησκους, γιατί είναι «ως πνοή αύρας λεπτής».

Ο τύπος της Γεννήσεως στους βυζαντινούς είναι τούτος: Στη μέση στέκεται ένα σπήλαιο σαν από κρουστάλινα βράχια περισκεπασμένο. Μέσα στο μαύρο άνοιγμά του είναι μια φάτνη και μέσα βρίσκεται ένα μωρό φασκιωμένο, ο Χριστός, κι' από πάνω του τον αχνίζουνε με το χνώτο τους ένα βόδι κ' ένα γαϊδούρι είτε άλογο.

Η Παναγία είναι ξαπλωμένη πλάγι στο τέκνο της απάνω σ' ένα στρωσίδι, όπως συνηθίζουνε στην Ανατολή. Στο απάνω μέρος από τα δεξιά είναι χορός Αγγέλων σε στάση δεήσεως, ενώ από τ' αριστερά ένας άλλος άγγελος με φτερά ανοιχτά, μιλά με τους τσομπάνηδες σαν να τους λέγει τη χαροποιά την είδηση. Στο κάτω μέρος από τα δεξιά παριστάνεται ο γέρο Ιωσήφ καθισμένος σ' ένα κοτρόνι και συλλογίζεται με το κεφάλι ακουμπισμένο στο χέρι του, κατά το Ευαγγέλιο που λέγει « ἠβουλήθη λάθρα ἀπολῦσαι αὐτήν», καθ' όσο δεν ήθελε να εκθέσει την Παναγία που γέννησε δίχως νάναι δικό του το παιδί. Μπροστά του στέκεται ένας γέρος τσομπάνης ακουμπισμένος στο ραβδί του, ντυμένος με προβιά, και του μιλά σα να θέλει να τον παρηγορήσει. Στα αριστερά είναι καθισμένη μία γρηά που βαστά στην αγκαλιά της το νεογέννητο γυμνό, και δοκιμάζει με το χέρι της το ζεστό νερό μέσα σε μια κολυμπήθρα, ενώ μία μικρή χωριατοπούλα με το τσεμπέρι χύνει νερό για να κολυμπήσουνε το μωρό. Γύρω τους κι' απάνω στις ραχούλες βοσκάνε πρόβατα, κάθουνται ξαπλωμένα και δυό τρία μαντρόσκυλα. Ένας τσομπάνης αρμέγει. Πίσω από τη σπηλιά φαίνουνται μέσα στα βουνά οι τρεις μάγοι καβαλλικεμένοι στάλογα, ο ένας σε άσπρο, ο άλλος σε μαύρο κι' ο άλλος σε κόκκινο. Η Παναγία ζωγραφίζεται και γονατιστή, μα αυτό θαρώ πως φραγκοφέρνει. Η σκηνή με τις γυναίκες που κολυμπάνε το βρέφος είναι παρμένη από τ' Απόκρυφα Ευαγγέλια. Είναι παράξενο πως οι βυζαντινοί ζωγράφοι που ήτανε ορθοδοξώτατοι, βάζουνε στις εικόνες τους σκηνές που δεν είναι γραμμένες στο Ευαγγέλιο, παίρνοντας τες από βιβλία που δεν είναι Κανονικά. Στο Μυστρά, στο Καχριέ Τζαμί κι' αλλού είναι ζωγραφισμένα επεισόδια από τη ζωή της Παναγίας παρμένα από το λεγόμενο Ευαγγέλιο του Ιακώβου που δεν είναι Κανονικό. Αλλά τέτοια καθέκαστα είναι ζωγραφισμένα στα Εισόδια, στον Ευαγγελισμό, στην ζωή Ιωακείμ και ’ννης κ.λπ. Για τη Γέννηση βρίσκεται γραμμένο στα Απόκρυφα πως σαν πιάσανε οι πόνοι την Παναγία, πήγε ο Ιωσήφ να βρει καμμιά μαμή, και βρήκε μία γρηά που τη λέγανε Σαλώμη, κι' αυτή έπλυνε το παιδί. Σε κάποιες αρχαίες τοιχογραφίες είναι γραμμένο και τόνομα της Σαλώμης. Στα πιο ωραία εικονίσματα η Παναγία παριστάνεται ξαπλωμένη κ' έχει ακουμπισμένο το κεφάλι της στο χέρι της, κ' η έκφρασή της είναι γλυκειά και μελαγχολική, ένα πράγμα πολύ κατανυχτικό. Σε λιγοστές εικόνες είδα ζωγραφισμένα μάτια απάνω στο σπήλαιο, σαν να είναι ζωντανό, όπως ζωγραφίζουνε πάλι σε σχέδιο αητού, τα σύννεφα που σηκώνουνε τους Αποστόλους στην Κοίμηση, στη Βάπτιση τον Ιορδάνη σαν γέρο και τη θάλασσα σαν νεράϊδα, τις πηγές του ποταμού σαν έναν πέτρινο άνθρωπο που βγαίνει από το στόμα του το νερό, κ.α. Η Ερμηνεία των Ζωγράφων του Διονυσίου του εκ Φουρνά των Αγράφων, γράφει για τον τύπο της Γεννήσεως: « Σπήλαιον, καί ἔσω εἰς τό δεξιόν μέρος ἡ Θεοτόκος βάλλουσα τό βρέφος ἐσπαργανωμένον μέσα εἰς τήν φάτνην καί ἀριστερά ὁ Ιωσήφ γονατιστός ἔχων τά χέρια ἐσταυρωμένα · καί ὄπισθεν τῆς φάτνης ἕνα βόδι κ' ἕνα ἄλογον βλέποντα τόν Χριστόν καί ὄπισθεν ποιμένες βαστάζοντες ράβδους καί βλέποντες μετά θάμβους τόν Χριστόν. Καί ἔξωθεν τοῦ σπηλαίου πρόβατα καί ποιμένες, ὁ ἕνας λαλών ἄϋλον καί ἕτεροι βλέποντες ἄνω μετά φόβου. Καί ἐπάνωθεν αὐτῶν ἕνας ἄγγελος εὐλογῶν αὐτούς, καί ἀπό τό ἄλλο μέρος οἱ μάγοι μετά βασιλικῆς στολῆς καθήμενοι ἐπάνω εἰς ἄλογα καί δεικνύοντες ἀλλήλοις τόν ἀστέρα. Καί ἐπάνωθεν τοῦ σπηλαίου πλῆθος ἀγγέλων...».

Οι πιο ωραίες εικόνες της Γεννήσεως που αφήσανε οι παληοί ευσεβείς αγιογράφοι μας είναι κατά πρώτον οι ψηφιδωτές του Δαφνιού και του Οσίου Λουκά, έργα εξαίσια για οποίον νοιώθει τη βυζαντινή τέχνη και δεν θέλει σκηνοθεσίες και επιδείξεις κούφιες. ’λλη ωραία εικόνα της Γεννήσεως είναι στην Περίβλεπτο του Μυστρά, ίσως η ωραιότερη, καθώς και άλλη στην Παντάνασσα. Σπουδαία είναι και η Γέννηση στο Καχριέ Τζαμί της Πόλης (αρχαία Μονή της Χώρας), της Υπαπαντής στα Μετέωρα, στα μοναστηρια του Διονυσίου και του Δοχειαρίου στ' ’γιον Όρος, καθώς και του Αγίου Παύλου, στο μοναστήρι της Μεταμορφώσεως στα Μετέωρα, καθώς και στο μοναστήρι του Βαρλαάμ, έργο του Φράγκου Κατελάνου. Υπάρχουν κι' άλλες έμορφες Γεννήσεις σε αρχαία εξωκκλήσια, όλες στον ίδιο τύπο που ιστορήσαμε. Πλήθος Γεννήσεις στολίζουνε τα αρχαία χειρόγραφα, όπως είναι δυο που βρίσκουνται στο μοναστήρι των Ιβήρων. Το αμαρτωλό χέρι μου αξιώθηκε να ζωγραφίσει κάμποσες Γεννήσεις σε σανίδι, και δυό σε τοιχογραφία, τη μια στο οικογενειακό παρεκκλήσι του Γ. Πεσμαζόγλου στην Κηφισιά, την άλλη, σε πολύ μεγάλο σχήμα, στην εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής στο Λιόπεσι.

Δειτε το αφιέρωμα στα Χριστούγεννα