ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ
 

«Ἀνέσπερον Φῶς ἐκ Φαναρίου»,
Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος Χατζῆ ( † )
Ἐπιμελείᾳ Μητροπολίτου Φιλαδελφείας Μελίτωνος

Κυκλοφόρησε ἀπό τίς ἐκδόσεις τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας, μέ ἐπιμέλεια τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Φιλαδελφείας κ. Μελίτωνος, συλλογή κειμένων (εὐαγγελικῶν, θεομητορικῶν καί ἁγιολογικῶν λόγων, καθώς καί προσφωνήσεων, χαιρετισμῶν καί συνεντεύξεων) τοῦ ἀειμνήστου Μητροπολίτου Χαλκηδόνος Γέροντος Μελίτωνος, τῆς ἐμβληματικῆς αὐτῆς μορφῆς τῆς Ὀρθοδοξίας τοῦ 20ου αἰώνα καί στενοῦ συνεργάτου τοῦ μεγαλόπνοου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Ἀθηναγόρα.

Ὁ Μητροπολίτης Φαναρίου κ. Ἀγαθάγγελος, Γενικός Διευθυντής τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ελλλάδος, γράφει, μεταξύ ἄλλων, στόν πρόλογό του: «Ἐμβαθύνοντας στήν θεολογική σκέψη τοῦ Χαλκηδόνος Μελίτωνος νοιώθεις λυρικά ὅτι πρόκειται γιά μιά εἰδική κατάσταση μαρτυρίας τῆς εὐαγγελικῆς ἀλήθειας καί συγκεκριμένα γιά τήν διακήρυξη τῆς πίστεως κάτω ἀπό συνθῆκες διωγμοῦ καί βίας. Ἔχεις ζωντανή τήν αἴσθηση τῆς ὑποσχέσεως πού ὁ Χριστός δίδει στούς Μαθητές Του νά μήν ἀνησυχοῦν γιά τό πῶς θά μιλήσουν ἤ γιά τό τί θά ποῦν ὅταν συλληφθοῦν καί προσαχθοῦν σέ ἐχθρικές ἀρχές καί ἐξουσίες. Τό Ἅγιο Πνεῦμα σέ μιά τέτοια περίπτωση θά μιλήσει μέσα τους καί θά καθορίσει τό περιεχόμενο τῶν λόγων τους: «Ὅταν δέ παραδιδῶσιν ὑμᾶς, μή μεριμνήσητε πῶς ἤ τί λαλήσητε· δοθήσεται γάρ ὑμῖν ἐν ἐκείνῃ τῇ ὥρᾳ τί λαλήσετε. Οὐ γάρ ὑμεῖς ἐστε οἱ λαλοῦντες ἀλλά τό Πνεῦμα τοῦ Πατρός ὑμῶν τό λαλοῦν ἐν ὑμῖν» (Ματθ. 10, 19-20). Για τό πρόσωπο τοῦ μακαριστοῦ Γέροντος Μητροπολίτου ἰσχύει το ψαλμικό «Κύριος δώσει ρῆμα τοῖς εὐαγγελιζομένοις δυνάμει πολλῇ (Ψαλμ. 67, 12). Αὐτός, φησί, τοῖς ἁγίοις ἀποστόλοις αὐτοῦ δώσει ρῆμα, εἰς τό δύνασθαι κηρύξαι τό Εὐαγγέλιον». Σέ ὅλα τά κείμενά του ἡ ἔκφραση τῆς ἐσχατολογικῆς του ἐλπίδας γιά τήν μαρτυρική πορεία τῆς Ἐκκλησίας, τόν συστηματικό μόχθο γιά τήν ὀρθόδοξη παράδοση καί τίς ρίζες μας, τήν εὐσέβεια, τούς καϋμούς, τούς πόνους καί τήν ἐλπίδα τῆς Ρωμηοσύνης, εἶναι πρόδηλη, «ἵνα διά τε τῆς μαρτυρίας διά τε τῆς ἀπολογίας ὠφελῶνται οἱ πάντες, ἰσχυροποιούμενοι μέν οἱ κατ' ἐκκλησίαν, θαυμάζοντες δέ καί εἰς πίστιν ὑπαγόμενοι οἱ ἐξ ἐθνῶν τήν σωτηρίαν πολυπραγμονήσαντες, οἱ λοιποί δέ ὑπ' ἐκπλήξεως κατεχόμενοι». Ὁ Μητροπολίτης Μελίτων συναισθάνεται ὅτι ἡ ἄμεση καί ζωτική παρουσία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι ἐξασφαλισμένη, διά μέσου ὁλόκληρης τῆς ἱστορίας καί μέχρι τήν τελική ἐσχατολογική ἀναμέτρηση, σέ κάθε ἱστορικο βῆμα τῆς Ἐκκλησίας. Γι’ αὐτό ὁ λόγος του καθίσταται φωτεινός, συναρπαστικός, ζωντανός καί ἐπίκαιρος».

Σχ. 17Χ24, Σελ. 616, Τιμ. 20€.

 
     
 

Ημεροδείκτης 2023

Ο Ημεροδείκτης τοίχου περιέχει εορτολόγιο του έτους 2023 και μηνύματα για την εορτή κάθε ημέρας ή θέματα που αφορούν τη χριστιανική ζωή. Ο ημεροδείκτης κοσμείται με ωραιότατη φορητή εικόνα του Ιησού Χριστού, Παντοκράτορα, ευλογούντος δια της δεξιάς χειρός και κρατούντος Ιερόν Ευαγγέλιον.

Σχ. 21Χ29, Τιμ. 4€.

Επετηρίδα 2023

Η Επετηρίδα του 2023 περιέχει το εορτολόγιο του έτους, σημειωματάριο, τηλεφωνική ατζέντα, τις περιόδους νηστείας και χρήσιμες εκκλησιαστικές πληροφορίες. Το φετινό εγκόλπιο είναι αφιερωμένο σε 12 νεοφανείς Αγίους του εικοστού αιώνα.

Σχ. 9Χ14, Τιμ. 2€

 
     
ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΗ
 

Η ζύμη του Ευαγγελίου
Μητροπολίτου Φαναρίου Αγαθαγγέλου,  Γεν. Διευθυντού της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος

Επανεκδόθηκε επηυξημένη και σε χαρτόδετο εξώφυλλο η συλλογή εμβριθών ομιλιών του συγγραφέως σε ευαγγελικές περικοπές και σε σημαντικές εορτές του ετους, ένα πόνημα το οποίο βοηθά τους πιστούς να βιώσουν την εν Χριστώ ευχαριστιακή εμπειρία και να κατανοήσουν βαθύτερα τη δογματική διδασκαλία της Εκκλησίας μας. Η έκδοση αφιερώνεται στη μνήμη του μεγάλου βιβλικου Θεολόγου, Μητροπολίτου Γόρτυνος, κυρού Ιερεμίου (Φούντα).

Σχ. 14Χ21, Σελ. 418, Τιμ. 15€.

 

 
     
ΒΙΒΛΙΟΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
 

Εκκλησία-Άνθρωπος- Θάνατος   
Ο εκκλησιαζόμενος ανθρωπος μπροστά στον θάνατο  
Ομοτ. Καθηγητή Πανεπιστημίου Αθηνών Χαραλάμπους Γ. Σωτηρόπουλου

Στο Α΄ μέρος του έργου του διακεκριμένου Πατρολόγου παρουσιάζεται η σωτηριολογική διάσταση του θεανθρωπίνου οργανισμού της Εκκλησίας και η σημασία του ευχαριστιακού βιώματος για τον σύγχρονο άνθρωπο, ενώ στο Β΄ μέρος εκτίθεται η θεώρηση του θανάτου υπό το πρίσμα της μέλλουσας και αιώνιας ζωής. Ένα εκκλησιολογικό πόνημα που αναδεικνύει τον δυναμικό και αγιαστικό χαρακτήρα του λειτουργικού βιώματος στον θεανθρώπινο οργανισμό της Εκκλησίας.

Σχ . 14Χ24, Σελ. 112, Τιμ. 6€.

 
     
 

Η προσευχή της Ανατολικής Εκκλησίας -
Η θεία Λειτουργία αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου
  
Παύλου Ευδοκίμωφ       

Το μνημειώδες έργο του Παύλου Ευδοκίμωφ (1901-1970), ο οποίος με την έξοχη θεολογική και φιλοσοφική παιδεία και την ακαδημαϊκή του εμπειρία ως καθηγητού της Ηθικής Θεολογίας στο Ορθόδοξο Ινστιτούτο Θεολογίας του Αγ. Σεργίου στο Παρίσι, διατυπώνει με περιεκτική απλότητα και πατερικό βάθος την πεμπτουσία της ορθόδοξης παράδοσης και λειτουργικής θεολογίας για τη θεία Λειτουργία, τη θεανθρώπινη κοινωνία της Συνάξεως της Εκκλησίας. Στο Α΄ μέρος του έργου αναλύεται η θεολογία, ο συμβολισμός και η ιστορική εξέλιξη των λειτουργικών προσευχών, των ι.ακολουθιών,   της ευχαριστιακής εκκλησιολογίας και λειτουργίας, ενώ στο β΄ μέρος παρατίθεται το κείμενο και η ερμηνεία της Θ. Λειτουργίας. Το έργο δικαιωματικά θεωρείται εγχειρίδιο-σταθμός της ορθόδοξης λειτουργικής, καθώς αποτελεί απαραίτητο βοήθημα για κάθε πιστό προκειμένου να ανακαλύψει την ομορφιά και το βαθύτερο νόημα της θείας Λειτουργίας. Εντάσσεται στη σειρά « Λογική λατρεία».

Σχ . 14Χ21, Σελ. 248, τιμ. 10€

 
     
 

1821-2021 Οι Νεομάρτυρες του Γένους
Μητροπολίτου Φαναρίου Αγαθαγγέλου,  
Γενικού Διευθυντού της Αποστολικής Διακονίας
της Εκκλησίας της Ελλάδος

Συναξαριστικός εικονογραφημένος Τόμος με Συναξάρια όλων των Νεομαρτύρων, αφιέρωμα στην άλωση της Πόλης και τον τελευταίο αυτοκράτορα Κωνσταντίνο ΙΑ' Παλαιολόγο.

Ο αγώνας των Ελλήνων έγινε, όπως ομολογούσαν οι Αγωνιστές του 1821,   «για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία».   Δεν πρόκειται συνεπώς μόνο περί μιας εθνικής επετείου, αλλά περί συζεύξεως, αλληλοπεριχωρήσεως, κοινής πορείας και αδιατάρακτης ενότητας Ελληνισμού και Ορθοδοξίας. Αυτή την αλήθεια εκφράζουν οι άγιοι Νεομάρτυρες που ήταν η ψυχή του αγώνα. Αυτοί σήμερα, με την πίστη τους, τη θυσία τους και το μαρτύριο τους, μας δίνουν τη δύναμη να αντέχουμε, να αγωνιζόμαστε, να ελπίζουμε. Έτσι, το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα εισοδικό στην πίστη και τη μαρτυρία του ζώντος Τριαδικού Θεού, την ιστορία της Πατρίδας μας και του Γένους των Ελλήνων.

Σχ . 25Χ27,5, Σελ. 442, Τιμ. 30 €.

 
     
 

Ο ΄Αγγελος στην Πόλη ,
     Χαράλαμπου Κατσάρα

Εικονογραφημένο παιδικό βιβλίο με Τέσσερα διηγήματα βυζαντινής εποχής, στα οποία αναβιώνεται η ορθόδοξη συνείδηση των πιστών σε καιρούς χαλεπούς για την αυτοκρατορία. Η Βασιλεύουσα, οι πόλεις της Μ. Ασίας , το Δεσποτάτο του Μυστρά και οι τελευταίες ώρες πριν την Άλωση της Πόλης είναι τα σκηνικά όπου εκτυλίσσονται οι ιστορίες.

Σχ. 17Χ25, Σελ. 74, Τιμ. 4€.

 
     
ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟ
 

† Μνήμη τῶν ἁγίων ᾿Αποστόλων Πέτρου καί Παύλου.

Μητροπολίτου Φαναρίου Ἀγαθαγγέλου, 
Συναξαριστής τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, Ἰούνιος, σελ 428-464

῾Ο ᾿Απόστολος ΠΑΥΛΟΣ, η ηρωικότερη ἀποστολική μορφή τῆς πρώτης Χριστιανικῆς περιόδου, ὑπῆρξε ὁ κατ᾿ ἐξοχήν ᾿Απόστολος τῶν ᾿Εθνῶν, ὁ μοναδικός διδάσκαλος καί ὁ σπουδαιότερος παιδαγωγός τῆς Οἰκουμένης, ὁ ἐκκλησιαστικός ἀγωνιστής καί φυτουργός τῆς ᾿Εκκλησίας. Οἱ Πατέρες τῆς ᾿Εκκλησίας ἐκφράζονται μέ τό μεγαλύτερο θαυμασμό καί ἐξυμνοῦν μέ τά καλύτερα λόγια τήν προσωπικότητά του, τό καταπληκτικό ἱεραποστολικό ἔργο του καί τή μοναδική διδασκαλία του. Μάλιστα ὁ κυριότερος ἑρμηνευτής του, ὁ ῞Αγιος ᾿Ιωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἐκ τῶν κορυφαίων πατέρων τῆς ᾿ Εκκλησίας, εὔστοχα τόν χαρακτηρίζει ὡς «τόν πρῶτον μετά τόν ῞Ενα» καί συνιστᾶ «μή θαυμάζειν μόνον ἀλλά καί μιμεῖσθαι τό ἀρχέτυπον τοῦτο τῆς ἀρετῆς». ῎Αριστος γνώστης τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας καί παιδείας, ἔφερε τό ἀληθινό φῶς τῆς θεογνωσίας, τό φῶς τοῦ Εὐαγγελίου ἀπό τήν ᾿Ανατολή στή Δύση.

῾Ο ᾿Απόστολος Παῦλος ἐγεννήθηκε στήν Ταρσό τῆς Κιλικίας336, μεταξύ τῶν ἐτῶν 5-15 μ.Χ., ἀπό ᾿Ιουδαίους γονεῖς τῆς φυλῆς Βενιαμίν337, ὁποία μαζί μέ τή φυλή τοῦ ᾿Ιούδα θεωροῦνται οἱ μόνες καθαρές φυλές. Κατεῖχε τή ρωμαϊκή ὑπηκοότητα ἀπό τόν πατέρα του, ὁ ὁποῖος ἦταν Ρωμαῖος πολίτης, δικαίωμα τό ὁποῖο ἀπέκτησε καί ὁ ἴδιος338 καί ἀπό τό ὁποῖο φαίνεται ὅτι ὁ κάτοχός του καταγόταν ἀπό τά ἀνώτερα στρώματα τῆς κοινωνίας τῆς Κιλικίας. Στό ἑβραϊκό του ἀρχικό ὄνομα Σαούλ ἤ Σαῦλος339, κατά τή γνωστή τότε συνήθεια τῶν ᾿Ιουδαίων τῆς διασπορᾶς νά χρησιμοποιοῦν διπλή ὀνομασία, προστέθηκε ἀργότερα δεύτερο ὄνομα - καί ὡς Ρωμαῖος πιά πολίτης - τό χρησιμοποιούμενο στίς Πράξεις340 ἑλληνικό ἤ ρωμαϊκό ὄνομα Παῦλος, ὁμόηχο τοῦ ἰουδαϊκοῦ Σαῦλος ( Σαῦλος-Παῦλος). ῾Η δεύτερη ὀνομασία δέν ἦταν ἀσυνήθης ἐνέργεια στίς εὐκατάστατες καί ὁπωσδήποτε σημαντικές ρωμαϊκές οἰκογένειες341.

῾Ο ῞Αγιος ῾ Ιερώνυμος, ἔχοντας ὑπ᾿ ὄψιν του κάποια ἀρχαία παράδοση342 ἀναφέρει ὅτι ὁ Παῦλος καταγόταν ἀπό τά Γίσχαλα ἤ Κίσχαλα (Gischala) τῆς Γαλιλαίας τῆς Παλαιστίνης, πράγμα πού σημαίνει ὅτι κάποιος, ἐνδεχομένως, ἀπό τούς προγόνους του καταγόταν ἀπό τά Κίσχαλα.

Κατά τήν ὄγδοη μέρα ἀπό τῆς γεννήσεώς του ὁ Παῦλος περιτμήθηκε, γεγονός πού ἀποδεικνύει ὅτι οἱ γονεῖς του ἦταν εὐσεβεῖς καί νομοταγεῖς, ἄν καί ἦταν ἑλληνιστές, ὅπως καί ὁ ἴδιος ὁ Παῦλος ἦταν ἑλληνιστής τῆς διασπορᾶς.

Διαβάστε περισσότερα...

 
     
ΑΡΘΡΟ
 

Τα Ευαγγέλια και η θέση του Ιησού έναντι των εθνών -
Μεσοδιαθηκική περίοδος και προπαρασκευή

Γεωργίου Π. Πατρώνου,
Βιβλικές προϋποθέσεις της ιεραποστολής,
εκδ . Αποστολική Διακονία, Αθήνα 1983, σελ. 31-35.

Μεταξύ της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης υπάρχει μια ενδιάμεση περίοδος, που ονομάζεται στην επιστήμη « μεσοδιαθηκική περίοδος» και η οποία, όταν μελετάται το θέμα της βιβλικής βάσεως της «Θεολογίας της Ιεραποστολής» συχνά αγνοείται από τους πιο πολλούς ερευνητές. Και όμως η περίοδος αυτή είναι πολύ σημαντική για το θέμα μας. Στην εξέταση και διερεύνηση της θεολογίας της Ιεραποστολής, είναι ανάγκη παράλληλα με την παλαιοδιαθηκική βάση να διερευνώνται και οι νέες συνθήκες και τάσεις που δημιουργήθηκαν στο Ισραήλ κατά τους τρεις αιώνες, δηλ. από το 200 π. Χ. ως το 100 μ. Χ., και κατά τους οποίους έχουμε μια μεγάλη φιλολογική και θεολογική παραγωγή που εντάσσεται στην λεγόμενη «Αποκαλυπτική Γραμματεία». Η περίοδος αυτή τοποθετείται μεταξύ του τέλος του Κανόνος της Παλαιάς Διαθήκης και της αρχής του σχηματισμού της Καινής.

Είναι γνωστό, ότι κατά την διάρκεια των αιώνων μεταξύ των τελευταίων μεγάλων Προφητών της Παλαιάς Διαθήκης και της εμφανίσεως του Χριστιανισμού δεν έχουμε για τον Ισραήλ ουσιαστικές αλλαγές. Οι μεγάλες και ριζικές ανακατατάξεις είχαν πια συντελεσθεί κατά και μετά τη Βαβυλώνεια αιχμαλωσία. Με την επιστροφή του ο Ισραήλ από την αιχμαλωσία στην αγία γη άρχισε να αισθάνεται και πάλι ότι ήταν λαός εκλογής και λαός των υποσχέσεων του Θεού και κάτω από τη δυναμική ηγεσία του Έσδρα και του Νεεμία αποδύθηκε σε αγώνα και προσπάθεια «αγνισμού», απαλλαγής δηλαδή του λαού από τα «εθνικά» στοιχεία που επεβλήθηκαν επάνω του κατά τα χρόνια της εξορίας του.

Το γεγονός όμως, ότι πολύ λίγοι Ιουδαίοι επέστρεψαν από την αιχμαλωσία (1) και το μεγαλύτερο πλήθος του Ιουδαϊκού λαού παρέμεινε έξω από την εστία του και διασκορπίστηκε σ' ανατολή και δύση δημιούργησε νέες συνθήκες στον Ισραήλ και μετέβαλε τον χαρακτήρα της ιδιαιτερότητάς του και την στάση του απέναντι στα άλλα έθνη. Η Ιουδαϊκή κοινότητα της διασποράς (2) , με τα πολλαπλά προβλήματά της και ιδιαίτερα με τους κινδύνους που αντιμετώπιζε από το νέο πνεύμα του κοσμοπολιτισμού και του συγκρητισμού και από την επαφή του με τις φιλοσοφικές ιδέες του ελληνικού πνεύματος που ήταν εντελώς διάφορες από τις θρησκευτικές προϋποθέσεις του ιουδαϊκού πολιτισμού, άρχισε να αισθάνεται πολιτιστική και θρησκευτική ανασφάλεια. Οι από έξω, λοιπόν, κίνδυνοι, καθώς και η ανάγκη διαφύλαξης της ιουδαϊκής αυτοσυνειδησίας σ' όλο το φάσμα της «διασποράς», οδήγησε τον Ισραήλ σε πνευματική αντεπίθεση. Έτσι δημιουργήθηκε η πρώτη και βασική ώθηση για την ανάπτυξη της ιουδαϊκής ιεραποστολικής προπαγάνδας.

Υπάρχουν ερευνητές οι οποίοι δέχονται ότι η «διασπορά» ήταν απλώς η πρώτη κίνηση και αφορμή για τη δημιουργία και ανάπτυξη της ιεραποστολικής αυτής ιουδαϊκής προπαγάνδας. Υπήρξαν όμως βαθύτερα αίτια τα οποία διαφοροποίησαν τη στάση του Ισραήλ έναντι των άλλων εθνών. Και αυτά τα αίτια ήσαν: Η παρακμή που παρατηρήθηκε στο Ιουδαϊκό έθνος και η διαπίστωση ότι ο Ισραήλ δεν μπορεί πλέον να επηρεάσει δυναμικά τα άλλα εθνικά έθνη, οδήγησε στην πεποίθηση ότι η ιουδαϊκή κοινότητα θα επιβιώσει και θα διαδραματίσει ένα παγκόσμιο ρόλο μόνο σαν θρησκευτική ενότητα. Προς αυτήν τη κατεύθυνση βοήθησε σημαντικά και η επιτυχία της επαναστάσεως των Μακκαβαίων, που ενίσχυσε την εμπιστοσύνη του λαού στη θρησκεία. Παράλληλα, ο μονοθεϊσμός του Ισραήλ σύντομα μετέτρεψε τον Ιουδαϊσμό σε παγκόσμια θρησκεία και αργότερα δια μέσου των κοινοτήτων της διασποράς έδωσε αγώνα εναντίον των άλλων τρόπων σκέψεως και ιδιαίτερα κατά των φιλοσοφικών ιδεών του Ελληνισμού (3).

Η ιεραποστολική ιουδαϊκή προπαγάνδα ενισχύθηκε σημαντικά και από την μετάφραση της Παλιάς Διαθήκης από τους Ο΄. Η μετάφραση αυτή δεν βοήθησε μόνο στο να διατηρήσουν την θρησκευτική τους πίστη οι Ιουδαίοι της διασποράς, αλλά και να αποφύγουν τους άμεσους κινδύνους αφομοιώσεως λόγω της απομακρύνσεώς τους από την εβραϊκή γλώσσα. Η ελληνική μετάφραση, επίσης, βοήθησε σημαντικά και τους προσήλυτους, τους ξένους δηλαδή που εισήλθαν στην ιουδαϊκή κοινότητα και ενίσχυσαν έτσι με την προσέλευσή τους στη θρησκεία του Ισραήλ τις τάσεις για ανάπτυξη της ιεραποστολικής δραστηριότητας.

Ένα τρίτο στοιχείο και ίσως το σπουδαιότερο από πλευράς της ιστορίας της ιεραποστολής, είναι το γεγονός της διαδόσεως δια της ελληνικής μεταφράσεως των Ο΄ σε όλο σχεδόν τον ελληνορωμαϊκό κόσμο, που χρησιμοποιούσε σαν γλώσσα επικοινωνίας την κοινή ελληνική, των αντιλήψεων και ιδεών της Παλιάς Διαθήκης περί Θεού, περί δημιουργίας του κόσμου και του ανθρώπου, περί πτώσεως και αμαρτίας, και περί της υποσχέσεως του θεού να σώσει τους λαούς και τα έθνη δι' αποστολής στον κόσμο ενός Μεσσία Χριστού, που με την παρουσία του στην ιστορία θα σημάνει και την παρουσία του Θεού στον κόσμο (4).

Η μεσοδιαθηκική αυτή περίοδος ήταν, πράγματι, μια περίοδος προπαρασκευής του κόσμου για την έλευση του Χριστού στην ανθρωπότητα. Μια περίοδος προπαρασκευής και αναμονής για να κηρυχθεί και να κατανοηθεί το ευαγγελικό μήνυμα του Χριστού για τη σωτηρία όλων των λαών και φυλών του κόσμου, από την Ιερουσαλήμ μέχρι τα πέρατα της γης.

Αναμφισβήτητα, λοιπόν, για να κατανοηθεί ορθά το καινοδιαθηκικό νόημα της Ιεραποστολής πρέπει να έχουμε πάντοτε υπόψη μας τις ιουδαϊκές προϋποθέσεις και αντιλήψεις της Π. Διαθήκης περί Θεού και περί της υποσχέσεως της σωτηρίας προς τα έθνη κατά τις έσχατες ημέρες, έστω και αν στην Π. Διαθήκη δεν υπάρχει καμία άμεση αναφορά στα έθνη και ούτε παρουσιάζεται κάποια ειδική εντολή Ιεραποστολής προς τους εθνικούς. Η ιουδαϊκή θρησκευτική προπαγάνδα και οι προσπάθειες προσηλυτισμού κατά την εποχή του Ιησού Χριστού ήταν μόνο μια απλή εξωτερική προπαρασκευή για την αρχική χριστιανική Ιεραποστολή, χωρίς όμως να έχει ο Ιουδαϊκός προσηλυτισμός τη μορφή μιας πραγματικής Ιεραποστολής (5) .

Αυτό που ήταν αποφασιστικό για την ιεραποστολική προσπάθεια του αρχικού Χριστιανισμού, όπως θα δούμε στη συνέχεια, ήταν το κύριο έργο και το μήνυμα του ιδρυτή της χριστιανικής πίστεως. Η προσχώρηση των εθνικών στη νέα πίστη ήταν «σημείο» πως οι έσχατοι καιροί είχαν ήδη ανατείλει για τον κόσμο, ο αναμενόμενος Μεσσίας είχε έρθει και ο χρόνος της Βασιλείας του Θεού είχε εγκαινιασθεί στην ιστορία. Για την Καινή Διαθήκη η Ιεραποστολή ορίζεται από δύο βασικά γεγονότα: το ένα ήταν η πεποίθηση ότι πράγματι η έσχατη ώρα για την ανθρωπότητα είχε ανατείλει και το άλλο ότι έφτασε ο καιρός να κληθούν στη σωτηρία και τα έθνη, για την τελική εκπλήρωση των υποσχέσεων του Θεού και κάθε προφητείας, πως όλα τα έθνη και οι φυλές της γης στο τέλος θα γίνουν μια ποίμνη με ένα Ποιμένα, το Χριστό του Κυρίου.

Η αναζήτηση της βιβλικής θεολογίας της χριστιανικής Ιεραποστολής, ασφαλώς, οδηγεί την έρευνα στη συσχέτιση των στοιχείων που μας παρέχει η Καινή Διαθήκη μ' εκείνα της Παλιάς. Χωρίς καμμία αμφιβολία υπάρχει κάποια συνέχεια στο θέμα μας μεταξύ Παλαιάς και Καινής Διαθήκης. Συνέχεια όμως δεν σημαίνει οπωσδήποτε και ταυτότητα. Και ούτε χρειάζεται να τονισθεί εδώ, ότι η συνέχεια της βιβλικής θεολογίας της Ιεραποστολής από την Παλαιά στην Καινή Διαθήκη είναι εντελώς διάφορη προς την έννοια και της ταυτότητας. Η βιβλική θεολογία τονίζει ιδιαίτερα αυτή τη συνέχεια. Και πολύ ορθά κάνει. Χρειάζεται όμως να τονισθεί συγχρόνως και η διαφοροποίηση που υπάρχει στη θεολογία της Ιεραποστολής μεταξύ της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης.

Στην Κ. Διαθήκη δεν υπάρχει μόνο η εκπλήρωση κάθε εσχατολογικής προσδοκίας της Παλαιάς. Υπάρχει και κάτι εντελώς νέο που υπερβαίνει ακόμη και αυτές τις προφητικές προσδοκίες. Το «νέο», όμως, αυτό της Καινής δεν είναι κάτι το «ξένο» προς τις επαγγελίες της Παλαιάς και ούτε είναι κάτι το «άσχετο» προς τις προφητικές προσδοκίες. Απλούστατα αυτό το «νέο»είναι η εκπλήρωση που υπερβαίνει κάθε προσδοκία. Που τροποποιεί και διορθώνει κάθε προσμονή. Που ξαφνιάζει με την πληρότητα και την τελειότητά του κάθε ελπίδα.

Η Παλαιά Διαθήκη δεν είναι καθόλου «άσχετη» προς αυτό το «νέο» της Καινής Διαθήκης. Η πληρότητα και η τελειότητα της εκπληρώσεως της Καινής έχει φωτισθεί και διασαφηνισθεί επανειλημμένα στην Παλαιά Διαθήκη, έστω ελλιπώς και ατελώς, λόγω της ανθρώπινης ατέλειας και αδυναμίας. Που και αυτό ακόμη το προφητικό μάτι δεν μπόρεσε με σαφήνεια να ξεδιαλύνει και να οραματισθεί.

Βασική, λοιπόν, προϋπόθεση για τη διατύπωση μιας ορθής βιβλικής θεολογίας της Ιεραποστολής είναι η αποδοχή μιας αναμφισβήτητης ενότητας μεταξύ Παλαιάς και Καινής Διαθήκης. Και η αναγνώριση υπάρξεως μεταξύ των δύο Διαθηκών μιας θαυμαστής ποικιλίας, η οποία δεν μειώνει καθόλου αλλά αυξάνει υπέρμετρα και το κύρος και την σπουδαιότητα της βιβλικής θεολογίας για τη «Θεολογία της Ιεραποστολής». Το ιδιαίτερο νέο εδώ για την ιστορία της Ιεραποστολής είναι η ύπαρξη στην Καινή Διαθήκη μιας συγκεκριμένης εντολής για «πορεία» της χριστιανικής εσχατολογικής κοινότητας προς τα έθνη, για την εκπλήρωση της προαιώνιας υποσχέσεως του Θεού για σωτηρία όλου του ανθρώπινου γένους (6).


(1) Πρβλ. Έσδρα 2, 64 και Νεεμίου 7, 66, όπου αναφέρεται ότι επέστρεψαν από την αιχμαλωσία μόνο 42 χιλιάδες Ιουδαίοι (J . H . BAVINCK , ε.α., σελ. 25).

(2) Ο A . Harnack μας αναφέρει ότι μόνο στις Ρωμαϊκές περιοχές της Μεσογείου υπήρχαν κατά την εποχή της εμφανίσεως του Χριστιανισμού περί τα 4-4 ,5 εκατ. Ιουδαίοι. Μια ογκώδης δηλ. διασπορά που κάλυπτε το 7% του συνολικού πληθυσμού των περιοχών αυτών.

(3) Βλ. εκτενέστερα επί της περιόδου αυτής, J. BLAUW , ε.α. σελ. 55-58.

(4) Εκτενέστερα επάνω σ'αυτό το μεσσιανικό θέμα, βλ. Γ. Π. ΠΑΤΡΩΝΟΥ, Μεσσιανικαί και εσχατολογικαί προσδοκίαι της μεσοδιαθηκικής περιόδου (200 π. Χ.-100 μ. Χ.), Αθήναι 1970.

(5) Πρβλ. F . HAHN, ε.α. σελ. 170 κ.εξ.

(6) βλ. J. BLAUW, ε.α. σελ. σελ. 65-66.