| |
Στήν ἐπέτειο τῆς κοιμήσεως
τοῦ μακαριστοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κυροῦ Δημητρίου
Ὁ Ποιμήν ὁ καλός. Ἀπέθανε Μωϋσῆς ὁ ἱκέτης Κυρίου, καί ἔκλαψαν αὐτόν οἱ υἱοί Ἰσραήλ *
(Προδημοσίευση ἀπό τόν ὑπό ἔκδοσιν Τόμο
«Μαρτυρία Διακονίας ἀπό τήν Χώρα τοῦ Ἀχωρήτου»
Μητροπολίτου Φιλαδελφείας Μελίτωνος
 Ἡ καρδία τῆς Ὀρθοδοξίας, ἡ καρδία τοῦ Πατριάρχου Δημητρίου, τό σύμβολον καί βίωμα τῆς ἀγάπης, ἐσταμάτησε νά κτυπᾷ τά μεσάνυκτα τῆς περασμένης Τετάρτης, 2ας Ὀκτωβρίου.
Καί ἡ Μήτηρ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία, πένθιμον περιβληθεῖσα στολήν, θρηνεῖ τόν λαοφιλέστατον Πατριάρχην τοῦ αἰῶνος, τόν μέγαν ἐν τῇ ταπεινώσει, ἀποστολικῇ λιτότητι, πρᾳότητι καί καλωσύνῃ, τόν πολιόν Ποιμένα, τόν ἐκφραστήν τῆς χαρμολύπης τῆς Ὀρθοδοξίας καί τῆς πονεμένης Ρωμηοσύνης, Δημήτριον τόν Σεμνόν, ὅστις μετά τριήμερον περίπου ἀσθένειαν, ἐν μεγάλῃ ἠρεμίᾳ καί χριστιανικῇ γαλήνῃ παρέδωκε τό πνεῦμα εἰς τόν Πλάστην.
Ἔπεσεν ὁ Ὅσιος καί ὁ Δυνατός καί ἡ κοίμησίς του συνεκλόνισε τό Πανορθόδοξον, τόν διαχριστιανικόν κόσμον, ἔθνη καί λαούς πολλούς, καί μάλιστα τό ἡμέτερον Γένος, στερηθέντων πάντων τοῦ Μεγάλου Πνευματικοῦ Πατρός καί Πατριάρχου, ὁ ὁποῖος ἔσκεπε μέ τήν ἀγάπην Του καί ἐνίσχυε καί κατηύθυνε μέ τάς εὐλογίας καί ὁδηγίας Του τήν Μεγάλην Ἐκκλησίαν καί σύνολον τήν ὑπ᾽ οὐρανόν Ὀρθοδοξίαν.
***
«Ἀπέθανε Μωϋσῆς ὁ ἱκέτης Κυρίου, καί ἔκλαψαν αὐτόν οἱ υἱοί Ἰσραήλ». ( Δευτ. 34,5 καί 8).
Οἱ λόγοι οὗτοι τοῦ Δευτερονομίου, ἀναφερόμενοι εἰς τόν θάνατον τοῦ θεόπτου Μωϋσέως, τυγχάνουν πλήρως ἡρμοσμένοι καί λίαν ἐπίκαιροι εἰς τήν παροῦσαν περίπτωσιν τῆς ἐν Κυρίῳ κοιμήσεως τῆς Αὐτοῦ Θειοτάτης Παναγιότητος, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Δημητρίου τοῦ Α´, τοῦ Πνευματικοῦ Πατρός καί Ποδηγέτου, τοῦ Πατριάρχου τοῦ Γένους.
Διότι ὁ προπεμπόμενος σήμερον εἰς τήν αἰωνιότητα Πρωθιεράρχης τῆς Μητρός Ἐκκλησίας ὑπῆρξεν ὄντως, καθ᾽ ὅλην τήν ζωήν αὐτοῦ καί τήν ἀπό διαφόρων θέσεων μεγίστην προσφοράν αὐτοῦ πρός τόν λαόν τοῦ Θεοῦ τῆς Ἐδέσσης, τῆς Τεχεράνης καί τῶν Κοινοτήτων Ταταούλων καί Φερίκιοϊ καί γενικῶς τῆς Πόλεως ταύτης, ἰδιαιτέρως ὅμως καθ᾽ ὅλην τήν μακράν καί δαψιλῶς εὐλογημένην Πατριαρχίαν του, πιστή εἰκών τοῦ Μεγάλου Μωϋσέως ∙ καί το ῦτο ὄχι μόνον κατά τήν γαληνιαίαν μορφήν, ἀλλά κυρίως καί πρό πάντων κατά τό προφητικόν ἦθος καί τήν προσφοράν, ἀναδειχθείς χαρισματικός ἐν τῇ ταπεινώσει καί ἀφοπλιστικός ἐν τῇ ἁπλότητί του.
Ὁ ἀλήστου μνήμης καί ἄκρως δημοφιλής εἰς ὅλους καταστάς Οἰκουμενικός Πατριάρχης Δημήτριος διά τῆς γαλήνης, καρτερικότητος καί ἀγάπης του, ἐπλήρωσε θάμβους τόν λαόν τοῦ Θεοῦ εἰς Ἀνατολήν καί Δύσιν μέ τό ἱλαρόν φῶς τοῦ προσώπου του καί μέ ὅλας τάς θεοφιλεῖς πρωτοβουλίας του ἐπί εἴκοσι σχεδόν ἔτη, γενόμενος ἐν πᾶσι πρότυπον ἀγαθοῦ Ποιμένος καί Λευΐτου ἁγίας βιοτῆς.
Ἐάν ἰδιαιτέρως χαρακτηριστικαί ἰδιότητες τοῦ Μωϋσέως ὑπῆρξαν ἀφ᾽ ἑνός μέν ἡ στερρά πίστις καί ἡ ἀνεπιφύλακτος ὑπακοή εἰς τόν Θέον -τόν Ὁποῖον ἐβίωσεν ἐνώπιος ἐνωπίῳ (Ἔξ. 33,11)-, ἀφ᾽ ἑτέρου δέ τό πρᾷον καί ἡ ἁπλότης ἐναντίον παντός τοῦ λαοῦ, αἱ αὐταί ἀρεταί καί τά αὐτά χαρακτηριστικά ἐκόσμουν διά βίου καί τόν μόλις πρό μικροῦ ἀκόμη εὐλογοῦντα καί ἁγιάζοντα πάντας ἡμᾶς πολυσέβαστον, πολυφίλητον καί πολύκλαυστον Πατέρα, Αὐθέντην καί Δεσπότην ἡμῶν Δημήτριον.
Καί ὅπως ὁ Μωϋσῆς ἐκ νηπίου ἐγνώρισεν ἀδιάψευστα τά τεκμήρια τῆς περί αὐτόν ἰδιαιτέρας τοῦ Θεοῦ Προνοίας, διά τῶν ὁποίων τῷ ἐπεφυλάσσετο μεγάλη καί ἱερά ἐφ᾽ ὁλόκληρον τόν Ἰσραήλ ἀποστολή, οὕτω καί ὁ ἀοίδιμος Πατριάρχης Δημήτριος, ὅλως ἀπροβλέπτως καί μάλιστα θαυματουργικῶς ἀνεδείχθη οἰακοστρόφος τῆς Πρωτοθρόνου κατ᾽ Ἀνατολάς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, μή ἔχων ποτέ διανοηθῆ ἤ ἐπιδιώξει τοιοῦτόν τι, ἀλλ᾿ ἀντιθέτως καί μετά δακρύων ἀποποιούμενος τήν ἐν λόγῳ προταθεῖσαν τότε εἰς αὐτόν ὑψηλήν τιμήν καί εὐθύνην καί κλῆσιν, μέχρις ὅτου ἡ πρός τήν Ἐκκλησίαν εὐσεβής ὑπακοή ἐνίκησε τήν ἑαυτοῦ ταπείνωσιν καί τόν ἔνθεον φόβον πρό τοῦ ὄντως μαρτυρικοῦ ἀξιώματος τοῦ Προκαθημένου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου.
Εἰς τήν περίπτωσιν, δηλαδή, τοῦ κεκοιμημένου Πατριάρχου ἡμῶν ἐγένετο σύγχρονος πραγματικότης, ἐκεῖνο ὅπερ συνέβαινεν εἰς περιπτώσεις μεγάλων Πατέρων τῆς Χριστιανικῆς ἀρχαιότητος, καθ᾽ ἅς ὁ Ἐπίσκοπος καθίστατο «μή βιασάμενος διά τήν ἀρχήν, ἀλλά μᾶλλον ὑπό τῆς ἀρχῆς βιασθείς».
***
Ὁ τῆς Κωνσταντίνου τό βλάστημα ἀπό Ἴμβρου καί Τενέδου «σκεῦος ἐκλογῆς» (Πράξ. 9,15) καταστάς καί ἐκλεγείς Οἰκουμενικός Πατριάρχης Δημήτριος ὁ Α´ ἐκλήθη νά συνεχίσῃ τό ἔργον ἑνός ρέκτου προκατόχου αὐτοῦ, τοῦ Ἀθηναγόρου τοῦ Α´, εἰς ἐποχήν, καθ᾽ ἥν αἱ διορθόδοξοι σχέσεις ἔπρεπεν ἀπό ἁπλῆς ἐπικοινωνίας νά ἐξελιχθοῦν εἰς σταθεράν ὁμόνοιαν καί οὐσιαστικήν συνεργασίαν, ὥστε ὄχι μόνον τά πανορθόδοξα τίμια συμφέροντα νά διακονηθοῦν κατά τόν θεοπρεπέστερον καί λυσιτελέστερον τρόπον, ἀλλά καί οἱ ἀπό ἐτῶν ἐπιζητούμενοι καί προαναγγελλόμενοι διμερεῖς θεολογικοί διάλογοι μετά τῶν κυριωτέρων Χριστιανικῶν Ἐκκλησιῶν καί Ὁμολογιῶν νά συγκροτηθοῦν εἰς τήν πρᾶξιν καί νά λειτουργήσουν ἐπωφελῶς, πρός προώθησιν τῆς προσπαθείας διά παγχριστιανικήν ἑνότητα, ἡ ὁποία ἐν συνεχείᾳ θά συνέβαλλεν ὁπωσδήποτε καί εἰς τήν παγκόσμιον εἰρήνην.
Πρός τούτοις, αἱ ἐν τῷ ἐξωτερικῷ Ἐπαρχίαι τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, τόσον αἱ ἀπώταται, ὡς αἱ τῆς Ἀμερικῆς, Αὐστραλίας καί Νέας Ζηλανδίας, ὅσον καί αἱ ἐν Δυτικῇ Εὐρώπῃ καί ἐν Ἑλλάδι, καθώς καί τά διάφορα Πατριαρχικά Ἱδρύματα, αἱ Πατριαρχικαί Μοναί καί Ἐξαρχίαι, οὐχ ἧττον δέ καί ἡ ἱερωτάτη Ἀκρόπολις τῆς Ὀρθοδοξίας, τό Ἅγιον Ὄρος, ἀνέμενον ὄχι μόνον σύντονον τήν ποιμαντορικήν ἐπιστασίαν καί μέριμναν ἀπό τοῦ Ἱεροῦ τούτου Κέντρου, ἀλλά καί λόγῳ τῶν ἀπαιτήσεων τῶν νεωτέρων καιρῶν, ἔχρῃζον γενναίων καί τολμηρῶν ἐνίοτε ἀναδιαρθρώσεων καί ἀνακατατάξεων, διά νά διακονηθοῦν θεοφιλέστερον καί ἀποτελεσματικώτερον οἱ θεοχάρακτοι θεσμοί τῆς Ἐκκλησίας.
Ἰδιαιτέρως δέ, ἡ κατά τήν δευτέραν δεκαετίαν τῆς εὐκλεοῦς Πατριαρχίας Δημητρίου τοῦ Α´ δημιουργηθεῖσα παγκοσμίως κατάστασις, ἀφ᾿ ἑνός μέν διά τῆς βαθμιαίως δημιουργουμένης ἡνωμένης Εὐρώπης, ἀφ᾽ ἑτέρου δέ διά τῆς ραγδαίας καί αἰφνιδίας καταρρεύσεως τῶν ἀθέων καί ὁλοκληρωτικῶν καθεστώτων εἰς τάς χώρας τῆς Κεντρῴας καί Ἀνατολικῆς Εὐρώπης, ἐδημιούργουν διά τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον καί τόν Προκαθήμενον αὐτοῦ, Σέ ἀοίδιμε Δέσποτα, νέας τεραστίας εὐθύνας παγκοσμίου βεληνεκοῦς, τήν σπουδαιότητα τῶν ὁποίων δέν παρέλειψες νά ὑπογραμμίσῃς καί Σύ καί νά διακονήσῃς τάς πνευματικάς ταύτας εὐθύνας.
***
Τοιοῦτον ὑπῆρξε τό πνευματικόν πανόραμα, τό ὁποῖον εἶχε πάντοτε πρό ὀφθαλμῶν ὁ ἁπλοῦς καί ἄκακος καί ταπεινός τήν καρδίαν Δημήτριος ὁ Α´. Καί ἐνῷ οὐδέποτε τόν εἴδομεν συνοφρυωμένον ἤ ἀγχώδη, ἐν τούτοις συχνάκις μία θλῖψις, ἀδιόρατος διά τούς πολλούς, ἐπλανᾶτο εἰς τό σεπτόν Πρόσωπόν του, ὁσάκις τό ἐν τῷ κόσμῳ κακόν ἀπεθρασύνετο καί ἔπληττε μαζικῶς τούς ἀθῴους. Ἐπίσης μεγάλως ἐθλίβετο ὁσάκις ἔβλεπεν ἐκκλησιαστικούς ἄνδρας νά μετέρχωνται εἰς τά τῆς Ἐκκλησίας μέσα κοσμικοῦ φρονήματος, ἤ ὁσάκις αἱ πολιτικαί ἐξουσίαι παραθεώρουν, διά παρεμβάσεων ἀνοικείων, τόν καθαρῶς πνευματικόν χαρακτῆρα καί τήν θεόσδοτον ἀποστολήν τῆς Ἐκκλησίας.
Ἠγρύπνει πάντοτε ὁ Πατριάρχης Δημήτριος ἐπί τῆς μεγάλης καί ἱερᾶς εὐθύνης τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Γένους, διό καί ἀναπολοῦμεν τό κάθε λεπτόν τῆς τιμίας Πατριαρχίας του μέ ἰδιαιτέραν ἐγρήγορσιν καί εὐγνωμοσύνην.
Εἰς τά εἴκοσι περίπου ἔτη τῆς Πατριαρχίας του ἔγιναν τόσα πολλά καί σπουδαῖα διά τήν ζωήν τῆς Ἐκκλησίας γενικῶς, ἀλλά καί διά τόν σύγχρονον κόσμον εὐρύτερον, διά τῆς νυχθημέρου προσπαθείας καί ἀγωνίας, ἀλλά καί τῆς ἀποστολικῆς ἀκτινοβολίας του, ὥστε δέν θά ἦτο ὑπερβολή νά τονισθῇ ὅτι ἡ Πατριαρχία τοῦ πρᾴου καί ταπεινοῦ τῇ καρδίᾳ Δημητρίου τοῦ Α´ ὑπῆρξεν ἡ γονιμωτέρα καί γενναιοτέρα ∙ καίδιάτο ῦτο ἀκριβῶς καί φωτεινοτέρα τοῦ αἰῶνος ἡμῶν.
Ὁ Θεός ἐχαρίσατο αὐτῷ Ἁγίαν καί Ἱεράν Σύνοδον καί συνεργάτας, ἰδιαιτέρως σεβομένους τόν Πατριάρχην τοῦ Γένους καί ἁμιλλωμένους ἀλλήλους εἰς τήν πρός αὐτόν σύμπνοιαν καί ἀγαστήν συνεργασίαν, ὥστε μεγάλως νά κουφίζεται τό φορτίον τοῦ ζυγοῦ, τόν ὁποῖον ἐν ταπεινώσει εἶχεν ἐπιζητήσει νά ἀποποιηθῇ ὁ ἐν τῷ μέσῳ τῆς Ἐκκλησίας κείμενος Σεπτός Πατριάρχης.
Σπανίως Οἰκουμενικός Πατριάρχης ηὐτύχησε νά ἔχῃ τόσον ἀνέφελον μετά τῆς περί αὐτόν Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου συνεργασίαν -καί μάλιστα ἐν ἡμέραις μεγάλως ηὐξημένων εὐθυνῶν, οἷαι τῶν νεωτέρων χρόνων- ὡς ἠξιώθη ὁ μετά πάντων γνωρίζων νά εἰρηνεύῃ, νά ἀγαπᾷ τούς πάντας καί νά εὑρίσκεται μακράν ἀπό ψιθύρους καί καταλαλιάς Πατριάρχης Δημήτριος.
Ὡς ἐκ τούτου, ἔσχεν ἀπό Θεοῦ τό μέγα προνόμιον νά ἀναγνωρίζεται ὑπό πάντων ἄνευ διπλωματικῶν ἤ διά τῶν λεγομένων «δημοσίων σχέσεων» δολιχοδρομήσεων, ὡς ὁ ἀδιαμφισβήτητος Ἡγέτης, ὁ ὁποῖος καί μόνον ἐπί τῇ θέᾳ τοῦ ἱλαροῦ Προσώπου του κετένυσσε πλήθη καί ἄρχοντας, ἐμπνέων σεβασμόν, εἰρήνην καί εὐδοκίαν.
Ἐθεμελίωσε μίαν νέαν περίοδον διά τόν Οἰκουμενικόν Θρόνον. Περίοδον διακονίας τῆς ἀγάπης. Κατέβαλεν ἀόκνους προσπαθείας διά τήν εὔκλειαν τῆς παναγίας ταύτης ἕδρας. Καί μέ τό παράδειγμά του ἐσφράγισε τό ἀκραιφνές τῆς περιόδου ταύτης καί καταλείπει ἔργον καί ἐπιτεύγματα ἱστορικῆς καί τοῦτ᾽ αὐτό μοναδικῆς σημασίας. Ὁ Πατριάρχης Δημήτριος ἀπό τήν ἀνησυχίαν καί τήν πέριξ αὐτοῦ ἀοριστίαν, ἐκ τῶν λοιπῶν ἀναριθμήτων πειρασμῶν ἔσωθεν καί ἔξωθεν, ἐκ τῶν οἰκείων καί τῶν ἀλλοτρίων, ἔπλαθε τόν στηρίζοντα Ἄρτον· ὕφαινε τό θερμαῖνον ἔνδυμα· ἐπρόσεχε νά μή ἀπολεσθῇ οὔτε σταγών ἀπό τήν ἀληθῆ οὐσίαν τῆς Ἐκκλησίας.
***
Ναί, ὁ Οἰκουμενικός θρόνος ἐν τῷ προσώπῳ Σου, πεφιλημένε Πάτερ καί Δέσποτα, εὗρε τόν κήρυκα τῶν πολλῶν ἄθλων του, τόν ἀρίγνωστον καί ἀρίδηλον ἀρετῇ Πατριάρχην του, τόν ἀληθῆ ἑρμηνευτήν του.
Αἱ ἱστορικαί ἀνά τόν κόσμον, Ἀνατολῆς καί Δύσεως, πορεῖαι «Ἀγάπης, Εἰρήνης καί Ἑνότητος» πρός τάς Ἁγίας Ὀρθοδόξους καί λοιπάς Χριστιανικάς Ἐκκλησίας, διεκκλησιαστικούς ὀργανισμούς, τό καύχημα τοῦ Θρόνου, τό Ἅγιον Ὄρος, τήν Ἱεράν Νῆσον Πάτμον καί τόν Νέον Κόσμον, ἀφύπνισαν μεταξύ τῶν ἀνθρώπων τά εὐγενέστερα τῶν αἰσθημάτων καί ἀνεπτέρωσαν τό φρόνημα καί τάς ἐλπίδας τῶν ἐπτοημένων, διά νά τολμήσουν νά ἀποδυθοῦν ἐκ νέου εἰς τιμίους ἀγῶνας ὑπέρ εἰρήνης, δικαιοσύνης, καταλλαγῆς καί ἀγάπης, εἰς ὅλα τά μήκη καί πλάτη τῆς γῆς.
Τό μήνυμα τῆς Πορείας ἀνά τόν κόσμον τοῦ Πατριάρχου Δημητρίου ἦτο τό τῆς ἄκρας ταπεινώσεως ∙ α ὐτό τοῦτο τό γνώρισμα καί κόσμημα τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας. Καί ἦτο ἡ σεμνότης καί ἡ ἁπλότης ἐκεῖναι, αἱ ὁποῖαι κατέκτησαν τάς καρδίας τῶν Ὀρθοδόξων ἀπό ὅπου καί ἄν οὗτος διῆλθε, καί αἱ ὁποῖαι ἀφώπλισαν ἀκόμη καί τούς ὑπεναντίους καί κατέστησαν τόν Πατριάρχην μας προσωπικότητα παγκοίνως ἀναγνωριζομένην καί σεβαστήν.
Αἱ διορθόδοξοι σχέσεις, ἡ σύσφιγξις καί ἡ πρόοδός των, ὑπῆρξαν ἕν ἐκ τῶν κυριωτέρων μελημάτων τῆς Πατριαρχίας Δημητρίου τοῦ Α´. Ἐγνώριζε καλῶς ὅτι ἄνευ τῆς πανορθοδόξου συνεργασίας, συμπνοίας καί ἑνότητος τίποτε δέν θά ἦτο δυνατόν νά ἐπιτευχθῇ εἰς ἡμέρας ὡς αἱ παροῦσαι, κατά τάς ὁποίας ὁ κόσμος ὅλος κινεῖται πρός συμφιλίωσιν, καταλλαγήν καί ἑνότητα. Διά τοῦτο καί ἐμερίμνησε διά τήν πανορθόδοξον ἑνότητα, οὐχί μόνον διά τῶν προσωπικῶν ἐπισκέψεων καί ἐπικοινωνιῶν αὐτοῦ μετά τῶν ἄλλων τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ἀλλά καί διά τῆς προωθήσεως τῶν θεμάτων, τά ὁποῖα πρόκεινται πρός συζήτησιν καί ἐπίλυσιν ἐν ὄψει τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὡς ἐκεῖνο τῆς Ὀρθοδόξου Διασπορᾶς, τοῦ ὁποίου ἡ ταχεῖα ἐπίλυσις, συμφώνως πρός τήν κανονικήν ζωήν καί τάξιν τῆς Ὀρθοδοξίας, εὑρίσκετο πάντοτε εἰς τό ἐπίκεντρον τῆς φροντίδος τοῦ Πατριάρχου ἡμῶν.
Οἱ διμερεῖς θεολογικοί διάλογοι, τούς ὁποίους ἐν φόβῳ Θεοῦ καί ἀκλινεῖ πρός τήν ἀκαινοτόμητον ἀλήθειαν τοῦ Εὐαγγελίου ἀφοσιώσει ἐνεκαινίασεν ὁ Πατριάρχης Δημήτριος μετά τῶν μειζόνων Χριστιανικῶν Ἐκκλησιῶν καί δογμάτων, ἀπετέλεσαν ὡσαύτως ἱστορικόν σταθμόν εἰς τά ἐκκλησιαστικά καί θεολογικά πράγματα τοῦ εἰκοστοῦ αἰῶνος, διά τῶν ὁποίων αἱ γενεαί τῶν ἐπερχομένων θά μακαρίζουν τήν ἁγίαν ψυχήν Δημητρίου τοῦ Α´. Διότι διά τῶν συνεχιζομένων διμερῶν τούτων διαλόγων, ὡς καί διά τοῦ ἐν τῇ Οἰκουμενικῇ Κινήσει πολύ ἐνωρίτερον ἀρξαμένου ἔργου μιᾶς γενικωτέρας καταλλαγῆς καί συνεργασίας, δέν κατέστη δυνατός βεβαίως ἀκόμη ὁ ποθούμενος βαθμός θεολογικῆς συμφωνίας, ὥστε νά ἀτενίζεται ὁρατή ἡ ἐπανένωσις τοῦ χριστιανικοῦ κόσμου εἰς μίαν Ἐκκλησίαν ∙ ὅμως οὐδείς δύναται νά ἀρνηθῇ ὅτι διά τῶν ἐν λόγῳ ἱερῶν καί τιμίων προσπαθειῶν καλλιεργοῦνται βαθμιαίως τά πνεύματα εἰς τό νά ἀναγνωρίζουν ἐκ νέου τήν σπουδαιότητα τῶν θεολογικῶν καί ἠθικῶν ἀξιῶν, τάς ὁποίας καθηγίασεν ἐν Οἰκουμενικαῖς Συνόδοις ἡ ἀδιαίρετος Ἐκκλησία τῆς πρώτης χιλιετίας, καί τάς ὁποίας ἐκράτησεν ἀναλλοιώτους διά τῶν αἰώνων -μέ ὑψηλότατον μάλιστα ἐνίοτε τίμημα- ἡ καθ᾽ ἡμᾶς μαρτυρική Ὀρθοδοξία καί δή καί ὁ διάκονος αὐτῆς καί τό Κέντρον αὐτῆς ∙ ὁ Πάνσεπτος οὗτος Θρόνος.
***
Ὡς πρός τάς σχέσεις δέ τοῦ ἀειμνήστου Πατριάρχου πρός τούς παντός βαθμοῦ ἀμέσους συνεργάτας καί ὑπαλλήλους ἐν τῇ Πατριαρχικῇ Αὐλῇ, θά εἶχεν ἀσφαλῶς ἕκαστος ἡμῶν νά διηγηθῇ συγκινητικά παραδείγματα καί στιγμιότυπα, μαρτυροῦντα τό μεγαλεῖον τῆς ἁγνῆς ψυχῆς τοῦ Πατριάρχου Δημητρίου. Γενικῶς ἐν προκειμένῳ δύναται νά λεχθῇ, χωρίς ἴχνος ὑπερβολῆς, ὅτι ποτέ ἴσως ἡ ἔννοια τῆς αὐθεντίας δέν εὑρέθη ταυτισμένη μέ τήν ἔννοιαν τῆς ἀγάπης ἐν τῷ προσώπῳ ἀνωτάτου ἐκκλησιαστικοῦ Λειτουργοῦ, οἷος εἰς τήν περίπτωσιν τοῦ Πατριάρχου Δημητρίου.
***
Ἡ δέ ἐλαχιστότης μου ὅστις ἀπό Θεοῦ καί εὐμενεῖ προνοίᾳ Σου, ἀοίδιμε Πατριάρχα, ἔσχον τήν εὐλογίαν νά Σέ διακονήσω ἐκτενῶς ἀπό τῶν διαφόρων θέσεων τῶν Συνοδικῶν Γραφείων καί τελευταίως καί ἀπό τῆς νευραλγικῆς θέσεως τῆς Ἀρχιγραμματείας, καί νά δεχθῶ παρά τῶν σεπτῶν χειρῶν Σου τήν χάριν τῆς ἱερωσύνης καί ἀρχιερωσύνης, ἐν εὐγνωμοσύνῃ ὁμολογῶ κατά τήν ἱεράν ταύτην στιγμήν καί ὥραν, ὅτι ἡ μετά τοῦ Πατριάρχου Δημητρίου ἐν γένει ἀναστροφή ὑπῆρξε πηγή ἀλήστων μαθημάτων ἀδαμαντίνου ἐκκλησιαστικοῦ ἤθους καί ἀκραιφνοῦς Πατερικῆς σοφίας εἰς ὕφος ὅλως ἄτυφον καί ἀθόρυβον, διό καί περισσότερον ἴσως παντός ἄλλου θά αἰσθανθῶμεν ἐφεξῆς ἡμεῖς τά πνευματικά του τέκνα τόν ἐκ τῆς ἀπουσίας Του ἀπορφανισμόν.
***
Ἀλλά καί ὁ εὐλογημένος καί καρτερικός λαός τῆς πλέον ἀμέσου ποίμνης του ἐνταῦθα, ἐπί μακρόν θά ἐνθυμῆται ἀσφαλῶς τόν πρᾷον καί μειλίχιον, τόν στοργικόν καί λαοφιλῆ Ἀρχιποίμενά του, τόν ὁποῖον σήμερον κηδεύομεν καί προπέμπομεν εἰς τά παραμόνιμα.
Περίτρανον, ἄλλωστε, δεῖγμα τοῦ ὅτι ὁ ἤδη μακαριστός ἐν Πατριάρχαις Δημήτριος ὁ Α´ ὑπῆρξεν ὁ ἐν πᾶσι θεοπρόβλητος καί λαοφιλέστατος τῆς συγχρόνου Ὀρθοδοξίας Ἡγέτης, ἀποτελεῖ καί αὐτή αὕτη ἡ αὐτοπρόσωπος παρουσία καί συμπροσευχή σήμερον ἐνταῦθα, ὡς ὕστατος φόρος τιμῆς καί ἀγάπης, τῶν σεπτῶν Προκαθημένων τῶν κατά τόπους Ἁγιωτάτων Ὀρθοδόξων Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, ἐκπροσώπων ἄλλων Χριστιανικῶν Ἐκκλησιῶν καί δογμάτων, ἁπάσης τῆς ἀπό περάτων Ἱεραρχίας τοῦ Θρόνου, Ἱεραρχῶν ἄλλων Ἐκκλησιῶν, ἐκπροσώπων τῆς σεβαστῆς Τουρκικῆς Κυβερνήσεως, τοῦ Ἐξοχωτάτου Πρωθυπουργοῦ τῆς Ἑλλάδος μετ᾽ ἀνωτέρων ἐκλεκτῶν συνεργατῶν αὐτοῦ, τῆς Βουλῆς τῶν Ἑλλήνων, ἐπισήμου Ἀντιπροσωπείας τῶν Εὐρωπαϊκῶν Κοινοτήτων, ἀνωτάτων καί ἀνωτέρων πνευματικῶν Ἱδρυμάτων καί ἄλλων προσωπικοτήτων τοῦ πολιτικοῦ καί διπλωματικοῦ κόσμου καί λαοῦ ἐκ διαφόρων γεωγραφικῶν χώρων, πρός οὕς πάντας ἡ Ἀποστολική αὕτη καί Οἰκουμενική Ἐκκλησία ἐπιθυμεῖ διά τοῦ Ἱεροῦ Πατριαρχικοῦ Ἄμβωνος ὅπως ἐκφράσῃ τήν θερμοτάτην αὐτῆς εὐχαριστίαν διά πάσας ταύτας τάς συγκινητικάς ἐξοδίους ἐκδηλώσεις.
***
Ἀλησμόνητε Πάτερ καί Δέσποτα,
Φεύγεις εἰς μίαν στιγμήν κοσμογονικῶν πέριξ ἡμῶν ἀλλαγῶν. Μᾶς φεύγεις πρόωρα. Μᾶς ἐγκαταλείπεις ὀρφανούς· τόν Πατριαρχικόν Σου θρόνον, τόν ὁποῖον θαυμασίως ἐτίμησας κυβερνήσας τήν Οἰκουμενικήν ὁλκάδα ἐμφρόνως, ἐπιδεξίως, πρᾴως καί θεαρέστως. Ἀφήνεις πενθοῦσαν τήν λατρεύσασάν Σε Ὁμογένειαν καί τούς ἀνά τά πλάτη καί μήκη τῆς γῆς Ὀρθοδόξους καί τό εὐσεβές ἡμῶν Γένος, τά ἰδεώδη τοῦ ὁποίου ὡσαύτως διηκόνησας μετά θαυμαστῆς καρτερίας καί θάρρους καί ὑπομονῆς καί ἐπιμονῆς, ὡς ἐμπειρικῶς καί βιωματικῶς μαρτυρῶ ∙ καί μαρτυροῦμεν ἅπαντες. Ἐγκαταλείπεις ἐν θλίψει τούς κυκλοῦντας τό Ἱερόν Σύνθρονόν Σου συναδελφούς Σου Ἱεράρχας. Ἀφήνεις ὀδυνώμενα καί μέ δακρυσμένους τούς ὀφθαλμούς τά πνευματικά Σου τέκνα, τά ὁποῖα ἠγάπησας ἀληθῶς καί ἐδίδαξας τήν ἐμμονήν εἰς τήν φύλαξιν τῶν Θερμοπυλῶν τοῦ ἱεροῦ τούτου Κέντρου τῆς Ὀρθοδοξίας, «ποτέ ἀπό τό χρέος μή κινοῦντα», ἀλλ᾽ ἀκολουθοῦντά Σοι τῷ Κυρηναίῳ τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως.
Ὅμως, Πανσέβαστε Αὐθέντα καί Δέσποτα Δημήτριε, κοιμήσου ἥσυχος τόν ὕπνον τοῦ δικαίου εἰς τήν Ἱεράν Πατριαρχικήν καί Σταυροπηγιακήν Μονήν τοῦ Βαλουκλῆ, τήν ἔξω τῶν τειχῶν τῆς Βασιλίδος ταύτης Πόλεως. Συνεχίζων τήν ἱερουργίαν πέριξ τοῦ Θρόνου τοῦ Ἀρνίου, εὔχου καί ὑπέρ ἡμῶν τῶν περιλειπομένων ἐν τῷ κόσμῳ. Διαβεβαιούμεθα δέ ὅτι θά φυλάξωμεν θεοφιλῶς καί ἀκριβῶς τήν παρακαταθήκην καί τό σεπτόν παράδειγμά Σου καί τά ἰδανικά Σου καί θά προσπαθήσωμεν, ὅση ἡμῖν δύναμις καί ἀντοχή, νά διακονήσωμεν τόν Ἱερόν τοῦτον θεσμόν τοῦ Φαναρίου, διά νά ἐκπέμπῃ τό ἱλαρόν Του φῶς, ὅπως ἐν τῆ ἁπλότητί Σου τό ἐξέπεμπες Σύ, πρός ὅλην τήν Οἰκουμένην.
Ναί, πολύκλαυστε καί πολυσέβαστε καί πολυφίλτατε Πάτερ καί Δέσποτα ∙ Σύ ὁ ὑπέρ πάντα ἄλλον Ποιμένα ταπεινωθείς καί ἀλγήσας ὑπέρ τῆς εὐκλείας καί τῆς δόξης καί τῆς ἑνότητος τῆς Ἁγίας Ὀρθοδοξίας καί ὑπέρ τῆς εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμου, ἀγάλλου καί εὐωχοῦ δικαίως ἐν τῇ δόξῃ τῇ περί τόν Θρόνον τοῦ ἐσφαγμένου Ἀρνίου, τοῦ ὁποίου εὐλαβής ἀπεικόνισις ὑπῆρξες ἐν μέσῳ ἡμῶν διά βίου.
Ναί, μακάριε Γέροντα, ἀναπαύου ἐν εἰρήνῃ. Οἱ φύλακες πού Σύ ἐγκατέστησας εἰς τήν ἱεράν ταύτην Ἔπαλξιν γρηγοροῦν φυλάσσοντες φυλακάς νυκτός καί προσδοκῶντες ἀνάστασιν.
Αἰωνία Σου ἡ Μνήμη, ἀνδρεῖε καί τιμιώτατε Πατριάρχα!
Αἰωνία Σου ἡ Μνήμη, Σεπτέ Προκαθήμενε τῆς Ἐκκλησίας!
Αἰωνία Σου ἡ Μνήμη, ἀλησμόντητε Πάτερ καί Δέσποτα!
Δημήτριος κεκοίμηται, Πατριαρχῶν κλέος, αὐτοῦ εἰς ἀνάπαυσιν μυριώνυμον εὖχος. Ἀμήν!
* Ἐλέχθη κατά τήν Ἐξόδιον Ἀκολουθίαν τοῦ ἀοιδίμου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Δημητρίου Α´, ψαλεῖσαν ἐν τῷ ἐν Φαναρίῳ Πανσέπτῳ Πατριαρχικῷ Ναῷ τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου, τῇ 8ῃ Ὀκτωβρίου 1991. |
|
Ένα βιβλίο αφιερωμένο σε μία από τις φωτεινότερες μορφές της σύγχρονης Ορθοδοξίας, τον όσιο Δανιήλ Κατουνακιώτη († 8 Σεπτεμβρίου 1929). Στο Α΄ μέρος, το « Συναξάρι του Οσίου Δανιήλ», παρουσιάζεται ο βίος του, η άρτια θεολογική παιδεία του (αριστούχος απόφοιτος της Ευαγγελικής Σχολής της Σμύρνης), και το αυστηρό ασκητικό ήθος του. Εκάρη μοναχός στην Μονή του Αγ. Παντελεήμονος του Αγίου Όρους το 1866, αλλά λόγω της πολιτικής του πανσλαβισμού από το Πατριαρχείο Μόσχας απεχώρησε το 1874 με άλλους μοναχούς στην Μικρά Αγία Άννα και ακολούθως στην μονή της Αγ. Αναστασίας της Φαρμακολυτρίας Θεσσαλονίκης. Επέστρεψε στο Άγ. Όρος και στην Μονή Βατοπαιδίου, ενώ το 1881 ίδρυσε την καλύβη του στα Κατουνάκια, το σημερινό ησυχαστήριο της κοινότητας των Δανιηλαίων. Στο Β΄ μέρος παρατίθενται 24 Επιστολές, λόγοι και ομιλίες του, κείμενα στα οποία αναδεικνύεται όχι μόνο ο εμβριθής και έγκριτος θεολόγος, αλλά και ο πεφωτισμένος ασκητής. Στις 20 Οκτωβρίου 2019 έγινε η αγιοκατάταξή του από την ΑΘΠ, κ.κ. Βαρθολομαίο. 
Ένα μνημειώδες έργο στο οποίο παρουσιάζονται τα ανά την οικουμένη διεσπαρμένα εντοίχια χριστιανικά ψηφιδωτά από τα μέσα του 3ου αιώνα μέχρι την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως (1453). Τις ψηφιδωτές παραστάσεις ο συγγραφέας τις περιγράφει ενταγμένες στο κτίσμα το οποίο κοσμούν (εκκλησία, παρεκκλήσιο, βαπτιστήριο, μαυσωλείο ή και κατακόμβη). Η επιστημονική παρουσίαση των ψηφιδωτών, η οποία γίνεται με γεωγραφικά κριτήρια (Κωνσταντινούπολη, Ρώμη, Θεσσαλονίκη, Ιταλία, Ραβένα, Κύπρος, Ελλάδα, Σικελία, Βενετία κ.ἄ.) διανθίζεται από την παράθεση ιστορικών μύθων και βιογραφιών. Το έργο προλογίζει ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος, ενώ πέρα από το πλήθος καλαίσθητων τετράχρωμων φωτογραφιών των ψηφιδωτών, περιέχει πλούσια διεθνή βιβλιογραφία για τον ερευνητή και γλωσσάρι αρχιτεκτονικών όρων. 
Η πολιτεία της ερήμου είναι μια πνευματικότητα θεοκεντρική, μεταλογική, οντολογική και εσχατολογική με άπειρες σωτηριολογικές, εκκλησιολογικές, ανθρωπολογικές και κοσμολογικές συνέπειες. Είναι μια πράξη με την οποία χαρίζεται η ζωή, το πλήρωμα της αλήθειας, της ελευθερίας και της αγάπης και ο άνθρωπος νικά και μεταμορφώνει τη μοναξιά, την αλλοτρίωση, την απόγνωση, την απελπισία και το θάνατο. Γι’ αυτό δεν σχετίζεται με κάποια παθητική εσωτερικότητα, κάποια μεταφυσική αρχή, με οποιοδήποτε αγγελισμό και θρησκευτικό ευδαιμονισμό. Είναι μία πνευματικότητα, που τη χριστιανική της, οντολογική πληρότητα και τελείωση εργάζεται και κατευθύνει το Πανάγιο Πνεύμα, με την ελεύθερη κατάφαση και απόφαση του ανθρώπου. Γι’ αυτό η πνευματικότητα της Ερήμου είναι μια δυναμική φανέρωση της Βασιλείας. 
Σε μια εποχή κατά την οποία τα ιερά μυστήρια καταντούν μέσα από νοοτροπίες ματαιοδοξίας και κενοδοξίας απλώς κοινωνικές τελετές, απογυμνωμένες από το λειτουργικό και μυστηριακό τους χαρακτήρα, είναι ουσιαστικό και σημαντικό να γνωρίσουμε τι συμβαίνει στην Εκκλησία κάθε στιγμή της λατρείας και της λειτουργικής ζωής. Πρώτα μαθαίνουμε, μετά αγαπάμε και στη συνέχεια πιστεύουμε. 
Ο άγιος Θεοφάνης, ο επονομαζόμενος Γραπτός, γεννήθηκε στην Παλαιστίνη το 745 και μαζί με τον αδελφό του Θεόδωρο έλαβε την εν Χριστώ παιδεία στην περίφημη Μονή του Αγίου Σάββα από το σοφό διδάσκαλο Γέροντα Μιχαήλ, βιώνοντας συγχρόνως την ορθόδοξη πνευματικότητα και το ασκητικό πνεύμα. Τα δύο αδέλφια διακόνησαν ως υποτακτικοί τον διδάσκαλό τους Μιχαήλ το 811 στη Μονή των Σπουδαίων, πλησίον του ναού της Αναστάσεως. Κατόπιν, ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Θωμάς Α΄ (807-820), αφού τους χειροτόνησε ιερείς, τους έστειλε στην Κωνσταντινούπολη και στη Ρώμη ως αντιπροσωπεία για τη στήριξη των διωκόμενων από τους Εικονομάχους Ορθοδόξων, αλλά και του Πατριαρχείου των Ιεροσολύμων που απειλούταν από τους Άραβες μουσουλμάνους. Τα δύο αδέλφια, Θεοφάνης και Θεόδωρος εγκαταστάθηκαν στην Μονή της Χώρας.