Η ζωή μετά θάνατον κατά την ορθόδοξη παράδοση
Jean Claude Larchet

Μία μοναδική και πρωτότυπη μελέτη για την περί θανάτου ορθόδοξη παράδοση, εκπονηθείσα από τον διεθνούς φήμης Πατρολόγο. Το έργο παρουσιάζει με εμβριθή τρόπο τη θεολογική θεώρηση της φύσης του θανάτου, την πνευματική δοκιμασία που συνεπάγεται η έλευσή του για τον μελλοθάνατο και τους οικείους του, τη διδασκαλία περί δοκιμασίας της ψυχής από τα τελώνια από την 3η μέχρι και την 9η ημέρα, την είσοδο της ψυχής στον άλλο κόσμο και την μερική κρίση της κατά την 40η ημέρα, την μέση κατάσταση της ψυχής μέχρι την τελική κρίση, την ορθόδοξη αναίρεση της ρωμαιοκαθολικής διδασκαλίας περί καθαρτηρίου πυρός, τις σχέσεις μεταξύ ζώντων και κεκοιμημένων και την ανάγκη των παρακλήσεων και των προσευχών υπέρ τεθνεώτων, τη διδασκαλία περί τελικής κρίσεως, αναστάσεως των νεκρών και αιώνιας ζωής και τη σύνδεσή της με την χριστιανική θεώρηση της ζωής ως πνευματικής προετοιμασίας για τον θάνατο και την αιώνια ζωή. Ο συγγραφέας παραθέτει πλήθος σχετικών βιβλικών και πατερικών χωρίων, ενώ δίδει μεγάλη σημασία στην εφαρμογή της περί θανάτου ορθοδόξου παραδόσεως και στον λειτουργικό βίο της Εκκλησίας. Μία αξεπέραστη έρευνα που δίδει ορθόδοξες απαντήσεις σε όλα τα περί θανάτου ερωτήματα του αναγνώστη.

Σχ. 15Χ22, Σελ. 408, Τιμ. 15€.

Ο μητροπολίτης Κιέβου Ιωάννης Β΄ (†1089) και οι Κανονικές Αποκρίσεις του
Παναγιώτη Τζουμέρκα, Καθηγητή Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Ο 3ος τόμος της σειράς «ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΝΟΜΟΚΑΝΟΝΩΝ» συνιστά ένα πολύ ενδιαφέρον πόνημα Κανονικού Δικαίου, αφού οι Κανονικές Αποκρίσεις του εκ Κωνσταντινουπόλεως Μητροπολίτου Κιέβου Ιωάννου Β΄ (1076-1089) αποτελούν το πρώτο κανονικό κείμενο που συντάχθηκε στην πρωτοχριστιανική Ρωσία. Πρόκειται κατ’ ουσία για μία προσπάθεια μεταφοράς και προσαρμογής του Κανονικού Δικαίου και της νομικής Βυζαντινής παραδόσεως στο ρωσικό κράτος. Η πρωτότυπη έρευνα επιβεβαιώνει τους στενούς δεσμούς της Εκκλησίας της Ρωσίας με την Μητέρα Εκκλησία, το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, αλλά και τη συμβολή των πρώτων Μητροπολιτών του Κιέβου, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων ήσαν ελληνικής καταγωγής, στην εδραίωση της Ορθοδοξίας στο νεοσύστατο ρωσικό κράτος. Στο Παράρτημα παρατίθεται το ρωσικό και το ελληνικό κείμενο των κανόνων κατά τα ακαδημαϊκά ειωθότα, ενώ πλούσια είναι και η βιβλιογραφία, με ιδιαίτερο βάρος σε μελετήματα και πηγές στη ρωσική γλώσσα.

Σχ. 14Χ21, Σελ. 208, Τιμ. 15€.

Υπόμνημα εις τον ΄Αγιον Ματθαίον τον Ευαγγελιστήν,
Ομιλίαι ΚΑ΄ -ΝΑ ΄
Ιωάννου Χρυσοστόμου

Ὁ 100ος τόμος της βραβευμένης από την Ακαδημία Αθηνών σειράς «Βιβλιοθήκη Ελλήνων Πατέρων και Εκκλησιαστικών συγγραφέων» περιλαμβάνει το Β΄ μέρος του ερμηνευτικού υπομνήματος του ιερού Χρυσοστόμου στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον.

Σχ. 24Χ21,Σελ. 416, Τιμ. 20€.

Η Θεραπευτική των πνευματικών νοσημάτων
Εισαγωγή στην ασκητική παράδοση της Ορθοδόξου Εκκλησίας
Jean Claude Larchet

O έγκριτος συγγραφέας αντιδιαστέλλει στη θεολογική σκέψη της Δύσεως, την πατερική παράδοση της Ορθοδοξίας. Οι όροι «Λυτρωτής» και «Σωτήρας» ταυτίζονται και το ρήμα «σώζω» σημαίνει επίσης και «θεραπεύω». Γι’ αυτό οι Πατέρες απέδωσαν στον Χριστό το προσωνύμιο «Ιατρός των ψυχών και των σωμάτων». Κάθε χριστιανός για να οικειοποιηθεί την Θεία Χάρη οφείλει να ασκηθεί διάγοντας πνευματική ζωή. Στο εκτενές δίτομο έργο παρουσιάζονται οι κλίμακες του πνευματικού βίου, οι πειρασμοί και οι τρόποι καταπολεμησής τους σύμφωνα με την πατερική και νηπτική παράδοση της Ορθοδόξου Εκκλησίας.

Τόμ. Α΄: Σχ. 14Χ21, Σελ. 656, Τιμ. 18€	Τόμ. Β: Σχ. 14Χ21, Σελ. 655, Τιμ. 18€

29 Ιουνίου

† Μνήμη τῶν ἁγίων Ἀποστόλων Πέτρου καί Παύλου.

Μητροπολίτου Φαναρίου Αγαθαγγέλου,
Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Ιούνιος,
Αθήνα 2009, εκδ. Αποστολική Διακονία, σελ. 428-464

῾Ο ᾿Απόστολος ΠΑΥΛΟΣ, ἡ ἡρωικότερη ἀποστολική μορφή τῆς πρώτης Χριστιανικῆς περιόδου, ὑπῆρξε ὁ κατ᾿ ἐξοχήν ᾿Απόστολος τῶν ᾿Εθνῶν, ὁ μοναδικός διδάσκαλος καί ὁ σπουδαιότερος παιδαγωγός τῆς Οἰκουμένης, ὁ ἐκκλησιαστικός ἀγωνιστής καί φυτουργός τῆς ᾿Εκκλησίας. Οἱ Πατέρες τῆς ᾿Εκκλησίας ἐκφράζονται μέ τό μεγαλύτερο θαυμασμό καί ἐξυμνοῦν μέ τά καλύτερα λόγια τήν προσωπικότητά του, τό καταπληκτικό ἱεραποστολικό ἔργο του καί τή μοναδική διδασκαλία του. Μάλιστα ὁ κυριότερος ἑρμηνευτής του, ὁ ῞Αγιος ᾿Ιωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἐκ τῶν κορυφαίων πατέρων τῆς ᾿Εκκλησίας, εὔστοχα τόν χαρακτηρίζει ὡς «τόν πρῶτον μετά τόν ῞Ενα» καί συνιστᾶ «μή θαυμάζειν μόνον ἀλλά καί μιμεῖσθαι τό ἀρχέτυπον τοῦτο τῆς ἀρετῆς». ῎Αριστος γνώστης τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας καί παιδείας, ἔφερε τό ἀληθινό φῶς τῆς θεογνωσίας, τό φῶς τοῦ Εὐαγγελίου ἀπό τήν ᾿Ανατολή στή Δύση.

῾Ο ᾿Απόστολος Παῦλος ἐγεννήθηκε στήν Ταρσό τῆς Κιλικίας , μεταξύ τῶν ἐτῶν 5-15 μ.Χ., ἀπό ᾿Ιουδαίους γονεῖς τῆς φυλῆς Βενιαμίν, ὁποία μαζί μέ τή φυλή τοῦ ᾿Ιούδα θεωροῦνται οἱ μόνες καθαρές φυλές . Κατεῖχε τή ρωμαϊκή ὑπηκοότητα ἀπό τόν πατέρα του, ὁ ὁποῖος ἦταν Ρωμαῖος πολίτης, δικαίωμα τό ὁποῖο ἀπέκτησε καί ὁ ἴδιος καί ἀπό τό ὁποῖο φαίνεται ὅτι ὁ κάτοχός του καταγόταν ἀπό τά ἀνώτερα στρώματα τῆς κοινωνίας τῆς Κιλικίας. Στό ἑβραϊκό του ἀρχικό ὄνομα Σαούλ ἤ Σαῦλος, κατά τή γνωστή τότε συνήθεια τῶν ᾿Ιουδαίων τῆς διασπορᾶς νά χρησιμοποιοῦν διπλή ὀνομασία, προστέθηκε ἀργότερα δεύτερο ὄνομα-καί ὡς Ρωμαῖος πιά πολίτης- τό χρησιμοποιούμενο στίς Πράξεις ἑλληνικό ἤ ρωμαϊκό ὄνομα Παῦλος, ὁμόηχο τοῦ ἰουδαϊκοῦ Σαῦλος (Σαῦλος-Παῦλος). ῾Η δεύτερη ὀνομασία δέν ἦταν ἀσυνήθης ἐνέργεια στίς εὐκατάστατες καί ὁπωσδήποτε σημαντικές ρωμαϊκές οἰκογένειες.

῾Ο ῞Αγιος ῾Ιερώνυμος, ἔχοντας ὑπ᾿ ὄψιν του κάποια ἀρχαία παράδοση ἀναφέρει ὅτι ὁ Παῦλος καταγόταν ἀπό τά Γίσχαλα ἤ Κίσχαλα (Gischala) τῆς Γαλιλαίας τῆς Παλαιστίνης, πράγμα πού σημαίνει ὅτι κάποιος, ἐνδεχομένως, ἀπό τούς προγόνους του καταγόταν ἀπό τά Κίσχαλα.

Κατά τήν ὄγδοη μέρα ἀπό τῆς γεννήσεώς του ὁ Παῦλος περιτμήθηκε, γεγονός πού ἀποδεικνύει ὅτι οἱ γονεῖς του ἦταν εὐσεβεῖς καί νομοταγεῖς, ἄν καί ἦταν ἑλληνιστές, ὅπως καί ὁ ἴδιος ὁ Παῦλος ἦταν ἑλληνιστής τῆς διασπορᾶς.

Στήν Ταρσό, ὅπου ἐπέρασε τά παιδικά του χρόνια, οἱ γονεῖς του ἐφρόντισαν νά ἀποκτήσει τήν καλύτερη καί ἀρτιότερη ἑλληνική μόρφωση, ὅπως ἄλλωστε αὐτό ἀποδεικνύεται καί ἀπό τίς ᾿Επιστολές του. ᾿Εκεῖ ἔμαθε τήν ἑλληνική γλώσσα καί ἐδιδάχθηκε γενικότερα τήν ἑλληνική σκέψη καί τόν τρόπο ζωῆς.

Στήν πόλη αὐτή ἡ ᾿Ιουδαϊκή παροικία διατηροῦσε τά ἤθη καί ἔθιμά της καί τήν κοινωνική ζωή της γύρω ἀπό τή Συναγωγή πού ἦταν τό πνευματικό κέντρο. ῾Η Συναγωγή ἀποτελοῦσε, ἐπίσης, τό κέντρο τῆς λατρείας τῆς θρησκείας, τῆς προσευχῆς καί τῆς διδαχῆς τοῦ λόγου καί τοῦ Νόμου τοῦ Θεοῦ. Γαλουχημένος ὁ Παῦλος μέσα σ᾿ αὐτό τό περιβάλλον εὐσεβείας ἄκουσε γιά τό σεβασμό στούς Πατριάρχες καί τούς Προφῆτες καί ἐδιδάχθηκε γιά τήν τήρηση τοῦ Νόμου μέ ζῆλο. Μεγαλωμένος σ᾿ ἕνα τέτοιο αὐστηρό θρησκευτικό ἰουδαϊκό περιβάλλον ὁ Παῦλος ἀπέκτησε βαθιά συνείδηση τῆς μεγάλης σημασίας πού εἶχε τήρηση τοῦ Νόμου γιά τήν ἐπιβίωση τοῦ λαοῦ τοῦ ᾿Ισραήλ, ἀλλά καί τήν ἐλπίδα ἀπελευθερώσεώς του ἀπό τούς Ρωμαίους. ῎Ετσι ἔμαθε τή μητρική του γλώσσα καί τά ἑλληνικά γράμματα πιό πολύ σέ ἰουδαϊκό παρά σέ ἑλληνικό περιβάλλον καί ἡ παίδευσή του καί ἡ ὅλη ἀνατροφή του ἦταν αὐστηρά ραββινική καί ἑβραϊκή. ῎Αλλωστε ἑβραϊκή-ἀραμαϊκή γλώσσα θά πρέπει νά ὁμιλεῖτο καί στό σπίτι του, γιατί ἔτσι ἐξηγεῖται καί εὐχέρειά του νά προσφωνήσει ἀργότερα τούς συγκεντρωμένους στά ῾Ιεροσόλυμα «τῇ ἑβραΐδι διαλέκτῳ».

Περισσότερα

Δύο Ελληνικές Εκκλησίες-Διακονίες στο κέντρο της αρχαίας Ρώμη

Γεωργίου Β. Αντουράκη, Επιστημονική Επετηρίς της Θεολογικής Σχολής, ΛΕ΄,
Τιμητικόν αφιέρωμα εις Ι. Κ. Κορναράκην, Μ. Κ. Μακράκην,
Αθήνα 2000, σελ. 247-254.

Προλεγόμενα

Γνωστή είναι η τεράστια επίδραση της Ελληνικής και Βυζαντινής Παραδόσεως και Τέχνης όχι μόνο στη Ρώμη, αλλά και στα περισσότερα μεγάλα κέντρα της Ιταλικής χερσονήσου, όπως είναι: η Ραβέννα, η Βενετία, η Νεάπολη, η Σικελία, η Καλαβρία, «η Μεγάλη Ελλάδα» γενικά. 'Αλλωστε, μέχρι το μοιραίο Σχίσμα των δύο μεγάλων Εκκλησιών (1054) η τέχνη Ανατολής και Λύσεως ήταν ενιαία, και μάλιστα αδιάκοπη. Αυτό παρατηρείται και αργότερα -περίπου μέχρι το 1400-1500 ή την Ιταλική Αναγέννηση- όπου οι αλληλεπιδράσεις είναι έντονες ή και διαρκείς. Η Δύση συνεχώς αντιγράφει ή και «αφομοιώνει» την Ανατολή, επιστρέφοντας της αλλοιωμένα «τα σα εκ των σων». Τα θέματα των «αλληλεπιδράσεων-αφομοιώσεων» είναι μεγάλα και ανεξερεύνητα, αφού δεν υπάρχει -κυρίως από άποψη Τέχνης- ειδική μονογραφία, καθ' όσον γνωρίζομε.

Ο 'Αγιος Γεώργιος (al Velabro) και η Παναγία των Στολιδιών (in Cosmedin) αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα αλληλεπιδράσεων -των δέκα πρώτων αιώνων- και μάλιστα στην «καρδιά» της Ρώμης και όχι σε επαρχιακά Ρωμαιοκαθολικά κέντρα Τέχνης. Τα αξιόλογα αυτά μνημεία ευρίσκονται στο κέντρο της «αιώνιας» πόλεως, μεταξύ Καπιτωλίου και Παλατινού, κοντά στις όχθες τοι Τίβερη πόταμου. Και στα δύο μνημεία λειτουργούσε από τον 6ο αιώνα κ.ε. ο ωραίος βιβλικός θεσμός των «Διακονιών», δηλαδή: η περίθαλψη αρρώστων, γερόντων, ξένων, καθώς και η ενίσχυση πτωχών, ορφανών, χηρών και γενικά όσων είχαν ανάγκη. Ως γνωστόν, ο κοινωνικός Ευαγγελικός αυτός θεσμός ασκήθηκε ιδιαίτερα στο Βυζάντιο, κυρίως από τους μεγάλους Πατέρες της Ανατολής (Μ. Βασίλειος κ.λπ.). Πρβλ. και τις χριστιανικές «Αγάπες-Διακονίες», καθώς και την προσφορά των διακόνων-διακονισσών ή και τα γνωστά «Διακονικά» των χριστιανικών ναών. Ο Ελληνοχριστιανικός και Βυζαντινός θεσμός των Διακονιών εκφράστηκε και λειτούργησε και στην Εκκλησία της Ρώμης, κυρίως κατά τους 6ο και 7ο αιώνες, κατά τους οποίους δώδεκα επίσκοποι ή Πάπες ήταν Έλληνες και άλλοι τόσοι ή και περισσότεροι κατάγονταν από Ελληνο-Βυζαντινές περιοχές της «Μεγάλης Ελλάδος» κ.λπ. Από τον 8ο αιώνα μαρτυρούνται και επίσκοποι ή καρδινάλιοι ως αρχηγοί των Διακονιών. Γεγονός, πάντως, είναι ότι κατά τη λεγόμενη περίοδο των 24 Ελλήνων Παπών Ρώμης (600-750 περίπου) ανθούσαν δύο σημαντικά ναοκεντρικά ιδρύματα Διακονιών γύρω από το Παλατινό, δηλαδή στην «καρδιά» της παλαιάς Ρώμης, όπου παρέμεναν και εκπρόσωποι της Βυζαντινής αυλής, οι Παλατιανοί, με επίκεντρο: α) τον αρχικό ναό του λαοφιλούς Μικρασιάτη Αγίου Γεωργίου, al Valabro και β) την αγαπημένη εκκλησία της Παναγίας των Χαρίτων ή των Στολιδιών, in Cosmedin. Τα πολύ αξιόλογα αυτά Ελληνικά ή Βυζαντινά Μνημεία έγιναν γνωστά -και μάλιστα πολύ αγαπητά και φιλόξενα- κυρίως από τη σπουδαία κοινωνική πρόνοιά των, που βασίζονταν στην έμπρακτη Ευαγγελική αγάπη και στην πατροπαράδοτη Ελληνική φιλοξενία. Στη Ρωμαιοκαθολική Δύση οι ενάρετες αυτές εκδηλώσεις ή πράξεις έγιναν ευρύτερα γνωστές με το ελληνικό όνομα Διακονίες (Diaconie), με την έννοια της αγάπης προς τον πλησίον, της φιλαλληλίας, της κοινωνικής πρόνοιας γενικά.

Περισσότερα

Αφιέρωμα στην εορτή των Αγίων Αποστόλων