ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ  ΠΟΙΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ  ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ   ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ "ΠΟΡΦΥΡΟΓΕΝΝΗΤΟΣ"
ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ
  ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ   ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ ΟΙΚΟΤΡΟΦΕΙΟ    ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
Φωνή Κυρίου | Διακονία | Εορτολόγιο | Πολυμέσα

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΔΟΓΜΑΤΙΚΗ

ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ

ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

ΒΙΒΛΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

ΤΕΧΝΗ

ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ

ΚΑΝΟΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ

 

Η εμψύχωση του εμβρύου και η εξήγηση του χωρίου Ιω. 1,13

Παναγιώτη Ι. Μπούμη
Ομότ. Καθηγητή Παν/μίου Αθηνών

 

Το εν λόγω χωρίο του κατά Ιωάννην Ευαγγελίου έχει ως εξής: «Οι (οι οποίοι χριστιανοί) ουκ εξ αιμάτων, ουδέ εκ θελήματος σαρκός, ουδέ εκ θελήματος ανδρός, αλλ' εκ Θεού εγεννήθησαν».

1) Συνήθως οι εξηγητές και οι σχολιαστές του εν λόγω χωρίου αποδίδουν μία πνευματική διάσταση και έννοια στο περιεχόμενο του στίχου και στο ρήμα «εγεννήθησαν» (1).

2) Αυτό το στηρίζουν στο ότι ο προηγούμενος στίχος 12 λέει ότι όσοι πιστεύουν στο όνομα του Ιησού Χριστού και παρ(έλαβαν) αυτόν «έδωκεν αυτοίς εξουσίαν τέκνα Θεού γενέσθαι».

3) Νομίζουμε όμως ότι ο λόγος αυτός του Ιω. 1,13 εκτός από την υπερφυσική και πνευματική έννοια έχει και μαρτυρεί και τη φυσική ή φυσιολογική πλευρά και διάσταση και αυτών που παρέλαβαν τον Χριστό και όλων των ανθρώπων.

4) Την άποψη αυτή μπορούμε να τη στηρίξουμε και στο γεγονός ότι ακριβώς στο στίχο 12 λέει «έδωκεν αυτοίς εξουσίαν τέκνα Θεού γενέσθαι» (μέλλων). Δηλαδή έδωσε εξουσία, δικαίωμα, δύναμη, χάρη να γίνουν (στο μέλλον) τέκνα Θεού. Αντιθέτως στον επόμενο στίχο 13 λέει ότι «εγεννήθησαν» (αόριστος, παρελθόν) φυσικά προ του «γενέσθαι». Έγιναν, γεννήθηκαν από ένα προηγηθέν, από ένα προηγούμενο γεγονός, για να γίνουν στη συνέχεια τέκνα Θεού.

5) Αλλά και το ότι στον επόμενο στίχο 14 μιλάει εκ νέου η μάλλον συνεχίζει τον λόγο περί της αφίξεως του Χριστού στον κόσμο (στιχ. 11) (2), αρχίζοντας με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο «και» και λέγοντας «Και ο λόγος σαρξ εγένετο», μας ωθεί να νοήσουμε ότι οι στίχοι 12-13 και ιδία ο 13 είναι παρέμβλητοι. Παρεμβάλλονται μεταξύ των υπερφυσικών γεγονότων της (προ)υπάρξεως και της γεννήσεως του Ιησού μεταξύ των ανθρώπων και άρα μπορεί σ' αυτούς τους στίχους να κάνει λόγο και για την κάθε γέννηση καθενός ανθρώπου.

6) Επίσης πρέπει να προσθέσουμε και το εξής: Σε μερικούς κώδικες και εκκλησιαστικούς συγγραφείς υπάρχει η γραφή «ος ουκ εξ αιμάτων ουδέ εκ θελήματος σαρκός ουδέ εκ θελήματος ανδρός, αλλ' εκ Θεού εγεννήθη». Ασφαλώς εννοούν τον Χριστό. Αλλά αυτή η γραφή προφανώς δεν είναι ορθή. Δεν μπορεί να είναι ορθή, γιατί ο Ιησούς γεννήθηκε «εκ των αγνών αιμάτων της Παρθένου», όπως λέει και ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός (3). Άρα το «οι... εγεννήθησαν» είναι η ορθή γραφή και όχι το «ος... εγεννήθη». Επομένως μιλάει για όλους τους άλλους ανθρώπους χριστιανούς και μη και όχι για τον Ιησού Χριστό.

7) Και ερχόμαστε ευθύς αμέσως σε μία εξήγηση και ερμηνεία του χωρίου Ιω. 1,13.

α) Λέει: «Οι ουκ εξ αιμάτων... εγεννήθησαν». Ακόμη και οι πιο πιστοί και άγιοι άνθρωποι δεν γεννώνται μόνο εξ αιμάτων. Μόνο ο Ιησούς γεννήθηκε από τα αίματα της Παρθένου Μαρίας μόνο, όπως είπαμε προηγουμένως. Όλοι οι άλλοι χρειάζονται και τη συνεργεία (ενός) ανδρός.

β) «Ουδέ εκ θελήματος σαρκός». Δεν γεννήθηκαν οι εκλεκτοί αυτοί πιστοί ούτε από τη θέληση η σαρκική επιθυμία και σύμπραξη ανδρογύνου. Δεν γεννήθηκαν ούτε από (κατά) τη φυσιολογική ένωση και γονιμοποίηση. Ωστόσο ούτε και (κατά) από την τεχνική ένωση, εξωσωματική γονιμοποίηση μόνο, δηλ. κατά ανθρώπινη επιστημονική θέληση, έχουμε γέννηση ανθρώπου.

γ) Δηλαδή θα διερωτάτο, κανείς, δεν μπορούν να γίνουν τέκνα Θεού, να (παρα)λάβουν τον Χριστό, όλοι όσοι γεννήθηκαν με φυσικό ή τεχνικό τρόπο (επιθυμία); Δεν λέει αυτό, δεν εννοεί τη γέννηση, τη δημιουργία, της σωματικής ουσίας ή φύσεως του ανθρώπου, αλλά αλλού θέλει να καταλήξει· μάλλον στην πραγματική γέννηση του ανθρώπου, μάλλον στη δημιουργία της ψυχικής ουσίας, μάλλον στην εμψύχωση του σωματικού υλικού του εμβρύου θέλει να καταλήξει, όπως θα δούμε στη συνέχεια.

δ) Και για να μη μείνει καμμία αμφιβολία περί αυτού, αλλά μάλλον και για να το ενισχύσει προσθέτει κάτι που θα παρατηρούσε κάποιος ότι είναι περιττό, αφού γράφει αμέσως προηγουμένως «ουδέ εκ θελήματος σαρκός». Αυτό το κάτι είναι η πρόταση «ουδέ εκ θελήματος ανδρός», η οποία θα έλεγε κάποιος ότι είναι η ίδια με την προηγούμενη. Όμως στην Αγία Γραφή δεν είναι τίποτε περιττό. Κάτι προσθέτει και αυτή η πρόταση.

ε) Μάλλον εδώ (το «ουδέ εκ θελήματος ανδρός») εννοεί ότι η γέννηση-δημιουργία ενός ανθρώπου (εκ σώματος και ψυχής) είτε πιστός χριστιανός είναι είτε όχι δεν γίνεται μόνο από τον άνδρα και (η) τη θέλησή του. Και να θέλει ο άνδρας (εάν θέλει) ένα παιδί, το θέλημά του δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί. Ο άνθρωπος δεν γεννιέται-γίνεται με το θέλημα του ανδρός μόνο. Αλλά χρειάζεται τουλάχιστον και η συνεργεία της γυναίκας.

στ) Ασφαλώς μπορεί το σπέρμα να δίδεται από τον άνδρα για την αρχή του νέου όντος, ανθρώπου, αλλά πάντα υπάρχει και γυναίκα συνεργός. Γι' αυτό και στο Ματθ. 1,1 εξ. (στο «Βίβλος Γενέσεως Ιησού Χριστού») λέγεται ότι «Ιούδας δε εγέννησε τον Φαρές και τον Ζαρά εκ της Θάμαρ» (στιχ. 3). Το ίδιο και στο στιχ. 5 λέει: «Σαλμών δε εγέννησε τον Βοόζ εκ της Ραχάβ, Βοόζ δε εγέννησε τον Ιωβήδ εκ της Ρουθ». Πρβλ. και τον στιχ. 6. Και μπορεί να αναφέρονται μόνο αυτές οι περιπτώσεις για κάποιο ειδικό λόγο, όπως είναι γνωστό από την Παλαιά Διαθήκη, αλλά και στις άλλες περιπτώσεις οπωσδήποτε υπάρχει κάποια γυναίκα «εκ της οποίας» γεννήθηκαν οι αναφερόμενοι στην εν λόγω «Βίβλο γενέσεως» άνδρες.

ζ) Το σπουδαίο όμως είναι ότι, ενώ λέει «ουδέ εκ θελήματος ανδρός», δεν λέει «ουδέ εκ θελήματος γυναικός». Μήπως έτσι υπονοεί ότι μπορεί να γεννηθεί άνθρωπος μόνο από γυναίκα; Δεν νομίζουμε. Αλλά δεν αποκλείει τη βούληση, το θέλημα της γυναίκας στη γέννηση ενός ανθρώπου. Μήπως γεννήθηκαν οι αναφερθέντες πιστοί άνθρωποι και με τη θέληση (της) γυναίκας η έστω με τη συγκατάθεσή της; Αυτό δεν μπορούμε να το αποκλείσουμε παντελώς, εάν θυμηθούμε ιδίως την περίπτωση της Θεοτόκου, όταν είπε με τη θεληματική υπαταγή της «Ιδού η δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατά το ρήμά σου» (Λουκ. 1,38).

η) Επίσης, στην τεχνική ειδικώς γονιμοποίηση η θέληση-συγκατάθεση της γυναίκας φανερώνεται ιδιαιτέρως κατά την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου στο ενδομήτριό της. Μήπως «προέβλεπε» και αυτήν την περίπτωση ο Ιωάννης με προφητικό χάρισμα; Μήπως δηλ. τελικώς η θέληση-συγκατάθεση της γυναίκας είναι προϋπόθεση για τη γέννηση ενός ανθρώπου, για να γεννηθεί άνθρωπος δια μέσου αυτής;

θ) Αλλά αρκεί η θέληση για τη γέννηση-δημιουργία ανθρώπου; Η θέληση δεν είναι μία ουσία για διάπλαση σώματος. Ίσως ακόμη μπορούμε να πούμε ότι είναι μία ψυχική τάση η ενέργεια, αλλά όχι μία ψυχική ουσία. Εκείνο όμως που είναι απαραίτητο για τη δημιουργία του ανθρώπου είναι η ψυχική ουσία, για να γεννηθεί ο τέλειος άνθρωπος, αποτελούμενος από σώμα υλικό και από ψυχή νοερή και λογική. Άρα και με τη θέληση της γυναίκας μπορεί τελικά να γίνεται η εμψύχωση του εμβρύου, η χορήγηση δηλαδή από το Θεό της ψυχικής ουσίας (ψυχής) και η ένωσή της με τη σωματική ουσία, αλλά δεν αρκεί μόνη η θέλησή της.

ι) Ίσως θα αντέτεινε κάποιος: Δεν θα μπορούσε ο Ιωάννης να αναφέρει κατά κάποιο τρόπο την περίπτωση αυτή, την προϋπόθεση δηλαδή του θελήματος της γυναίκας για τη γέννηση του νέου ανθρώπου; Η απάντηση μπορεί να είναι και η εξής: Μήπως ο Ιωάννης είχε υπόψη του η και προέβλεπε την ύπαρξη πολλές φορές μιας «ανεπιθύμητης» εγκυμοσύνης και γι' αυτό απέφυγε να μιλήσει συγκεκριμένως περί «θελήματος γυναικός»;

ια) Και ήρθε η ώρα, για να πούμε που ήθελε να καταλήξει το Ευαγγέλιο του Ιωάννου. Νομίζουμε ότι σ' αυτό ήθελε να καταλήξει, στο ότι και οι πιστοί, όπως όλοι οι άνθρωποι, «εκ Θεού εγεννήθησαν». Ο Θεός δίνει την ψυχή και τη ζωή στον άνθρωπο. Αυτός τη δημιουργεί στον άνθρωπο. Αυτός δημιουργεί τον άνθρωπο, που διαφέρει από τα άλλα όντα. Και αυτός μάλιστα εκ κοιλίας μητρός εκλέγει τους δικούς Του πιστούς κατά το ρηθέν από τον Κύριο στους μαθητές Του: «Ουχ υμείς με εξελέξασθε, αλλ' εγώ εξελεξάμην υμάς» (Ιω. 15,16).

ιβ) Έτσι οδηγούμαστε και στην πρώτη εκείνη δημιουργία του ανθρώπου-Αδάμ με το «εμφύσημα» του Θεού. Έτσι προκύπτει η περίπτωση η ψυχή να τίθεται στο έμβρυο δημιουργούμενη-προερχόμενη από το πρώτο εκείνο εμφύσημα-πνοή του Θεού, ή αλλιώς από το πνεύμα του Θεού. Αυτό μάλλον πραγματοποιείται κατά την ώρα της συλλήψεως. Με την εμψύχωση, λοιπόν, αυτή γεννιέται ο άνθρωπος, γίνεται από άψυχο έμβρυο (ένας) άνθρωπος.

ιγ) Κατόπιν τούτων το έμβρυο-άνθρωπος δεν μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι είναι μία προέκταση του σώματος της γυναίκας και άρα μπορεί να το αντιμετωπίσει όπως αυτή θέλει. Ούτε γίνεται άνθρωπος από αυτήν, αφού η χορήγηση της ψυχής γίνεται από το Θεό κατά το «εκ Θεού εγεννήθησαν». Αυτά πρέπει να τα έχουν υπ' όψη τους όσοι ασχολούνται με τα συναφή θέματα. Βεβαίως όσοι έχουν εμπιστοσύνη στην αλήθεια της Αγίας Γραφής. Οι άλλοι ας αποφασίζουν οι ίδιοι, αν έχουν ψυχή η όχι.

ιδ) Εν τέλει ως μία άλλη προέκταση μπορεί να λεχθεί και το εξής: Αφού οι ψυχές δημιουργούνται την ώρα της συλλήψεως από το προϋπάρχον εμφύσημα του Θεού, τούτο σημαίνει ότι το προπατορικό αμάρτημα δεν μεταδίδεται δια της ψυχής, δια του θείου εμφυσήματος, αλλά δια του σώματος, δια του σωματικού υλικού, δια της ενώσεως του σπέρματος ανδρός και του ωαρίου (γυναίκας).


ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

(1)Πρβλ. Γρηγόριο Νύσσης και J. H. Bernard στο Παν. Τρεμπέλα, Υπόμνημα εις το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον , Αθήναι 1954, σελ. 54-55.

(2) «Εις τα ίδια ήλθε, και οι ίδιοι αυτόν ου παρέλαβον».

(3) Βλ. Αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού, Έκδοσις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως , ΙΙΙ 2, PG 94,985B- C.

Για ενημέρωση σχετικά με τα νέα, τις εκδηλώσεις, τις εκδόσεις και το έργο μας παρακαλούμε συμπληρώσετε τα παρακάτω στοιχεία. Για τους όρους προστασίας δεδομένων δείτε εδώ.