Διδαχή Γ΄

Κοσμά του Αιτωλού, Διδαχές και Βιογραφία,
Ιωάννου Β. Μενούνου, εκδ. Τήνος, σελ. 161-165

Δια τούτο και ημείς οι ευσεβείς χριστιανοί να αγαπώμεν τον εχθρό μας, να τον συγχωρώμεν, να τον θρέφωμεν, να τον ποτίζωμεν, να λέγωμεν καλό δια λόγου του, να παρακαλώμεν και τον Θεόν δια την ψυχήν του εχθρού μας και τότε έχομεν στόμα και ημείς να λέγωμεν εις τον Θεό μας: Θεέ μου, σε παρακαλώ να με συγχωρέσης, καθώς και εγώ συγχωρώ τον εχθρόν μου. Ειδέ και δεν συγχωρέσωμε τον εχθρό μας, χίλιες χιλιάδες καλά να κάνωμεν, και το αίμα μας να χύσωμεν δια την αγάπην του Χριστού μας, εις την κόλασιν πηγαίνομεν.

Κάμνετε εδώ αφορισμούς; Να προσέχετε, χριστιανοί μου, ποτέ σας αφορισμόν να μην κάμνετε δια χίλια πουγγιά, διατί αφορεσμός θέλει να ειπή ξεχωρισμός από τον Θεόν, από τους αγγέλους, από το Παράδεισον και παραδομός εις τον Διάβολον και εις την Κόλασιν. Δια εκείνον τον αδελφό μας εσταυρώθη ο Χριστός μας να τον εβγάλη από την Κόλασιν και τον βάλη εις τον Παράδεισον και εσύ δια μικρόν πράγμα τον αφορίζεις και τον βάνεις εις την Κόλασιν να καίεται πάντοτε; Τόσον σκληρός είσαι; Μα καλά, για στοχάσου· από τον καιρό οπού εγεννήθης έως τώρα πόσες αμαρτίες έχεις καμωμένες ή με το μάτι ή με το αυτί ή με το στόμα ή με το χέρι ή με τον νου ή με τον λογισμόν ; Αναμάρτητος είσαι; Το άγιον Ευαγγέλιον μας λέγει πως μόνον ο Χριστός μας είναι αναμάρτητος. Ημείς, αν εξετάσωμεν, ευρίσκομεν χιλιάδες αμαρτίες εις τον εαυτόν μας. Τώ ρα έχεις στόμα να λέγεις τον Θεόν πατέρα; Όχι, αλλά τον Διάβολον. Διατί ο Διάβολος θέλει να αφορίζωνται οι άνθρωποι και όχι ο Θεός. Δια τούτο, χριστιανοί μου, ανίσως και θέλετε και η ευγένειά σας να σας συγχωρήση ο Θεός όλα σας τα αμαρτήματα και να σας γράψη δια τον Παράδεισον, ειπέτε και η ευγένειά σας δια τους εχθρούς σας: Ο Θεός συγχωρήσοι και ελεήσοι αυτούς.

Αυτή, αδελφοί μου, η συγχώρησις έχει δύο ιδιώματα, ένα να φωτίζη και άλλο να κατακαίη. Εγώ σας είπα να συγχωράτε, χριστιανοί μου, τους εχθρούς σας δια ιδικόν σας καλόν. Εσύ πάλιν οπού ηδίκησες τους αδελφούς σου και ήκουσες οπού είπα να σε συγχωρέσουν, μη χαίρεσαι, αλλά μάλιστα να κλαις και να θρηνής, διατί αυτή η συγχώρησις σου έγινε φωτία εις το κεφάλι σου, ανίσως και δεν επιστρέψης το άδικον οπίσω, να κλαύσης, να παρακαλέσης να σε συγχωρέσουν εκείνοι οπού αδίκησες. Όλοι οι πνευματικοί, πατριάρχες, αρχιερείς, ιερείς, όλος ο κόσμος να σε συγχωρέση, ασυγχώρητος είσαι. Αμή ποίος έχει την εξουσίαν να σε συγχωρέση;Εκείνος οπού τον αδίκησες. Και, αν εξετάσωμεν καλά, πρέπει να δώσης εις το ένα τέσσερα, καθώς λέγει το άγιον και ιερόν Ευαγγέλιον, και τότε να λάβης συγχώρησιν. Έτυχε και δεν έχης να πληρώσης ; Πήγαινε να πουλήσης τα πράγματά σου και πάρε όσα πάρης και δώσε τα εις εκείνον οπού τον αδίκησες. Μα δεν φθάνουν; Πήγαινε κι εσύ, πουλήσου σκλάβος, και όσα πάρης δώσε τα εις εκείνον οπού αδίκησες. Καλύτερα, αδελφέ μου, να είσαι σκλάβος εδώ εις το σώμα πέντε δέκα χρόνους και να πηγαίνης εις τον Παράδεισον, παρά να είσαι εδώ ελεύθερος και αύριο να πηγαίνης εις την Κόλασιν να καίεσαι πάντοτε. Δια τούτο, αδελφοί μου, όσοι αδικήσατε ή χριστιανούς ή Τούρκους ή Εβραίους ή Φράγκους να δώσετε το άδικον οπίσω, διατί είναι κατηραμένο και δεν βλέπετε καμμίαν προκοπήν. Εκείνα τα άδικα τα τρώτε δια να ζήτε και δια εκείνα τα άδικα σας θανατώνη ο Θεός και σας βάνει εις την Κόλασιν. Όποιος θέλει να δώση το άδικον οπίσω ας σηκωθή να μου το ειπή, να βάλω όλους τους χριστιανούς να τον συγχωρέσουνε. Ένα άσπρο άδικο να βάλης μέσα εις εκατό πουγγιά, όλα τα μαγαρίζει. Ομοίως πάλιν να πάρης ένα πρόβατο κλεμμένο να το βάλης μέσα εις εκατό ή εις χίλια πρόβατα, όλα τα τρώγει εκείνο το κλεμμένο, διατί είναι αφωρεσμένο, κατηραμένο εκείνο το κλεμμένο. Σας παρακαλώ, χριστιανοί, να ειπήτε και δια εκείνους οπού ήλθαν να δώσουν το άδικον οπίσω τρεις φόρες: Ο Θεός συγχωρήσοι και ελεήσοι αυτούς.

Το πρώτον μας νόημα είναι αυτό: όσοι αδικηθήκαμεν να συγχωρώμεν τους εχθρούς μας δια εδικόν μας καλόν και όσοι αδικήσαμε να δίνωμε τα άδικα οπίσω. Το δεύτερον νόημα είναι ετούτο: ανίσως και θέλωμε και ημείς να ωφεληθώμεν από τα ’χραντα Μυστήρια ωσάν τους ένδεκα Αποστόλους τους καλούς να μην βλαφθώμεν ωσάν τον Ιούδα το κακόν, να εξομολογούμεσθεν παστρικά και καλά και να κοινωνούμεν τα ’χραντα Μυστήρια με φόβον και τρόπον και με ευλάβειαν και τότε να μας φωτίσουν και να μας λαμπρύνουν. Ειδέ και πηγαίνομεν ανεξομολόγητοι, αδιόρθωτοι, μεμολυσμένοι με αμαρτίες ωσάν εμένα και αποτολμούμε και μεταλαμβάνομεν τα ’χραντα Μυστήρια, βάνομε φωτία και καιόμεσθε.

Ποίος, αδελφοί μου, ηξεύρει να μου ειπή, ο ήλιος φωτεινός είναι ή σκοτεινός; Με φαίνεται να λέγετε όλοι σας πως είναι φωτεινός και τα πάντα φωτίζει. Είναι όμως μερικά ζώα, οπού τες λέγουν νυκτερίδες και άλλα κουκουβάγιες και όταν εβγαίνει ο ήλιος, θαμπώνονται, σκοτίζονται και δεν βλέπουν, και όταν νυκτώση, τότε βλέπουν. Έτσι είναι και εις τα ’χραντα Μυστήρια· τον καλόν και δίκαιον άνθρωπον τον φωτίζουν και τον κάνουν ωσάν άγγελον. Ομοίως πάλιν και τον αμαρτωλόν τον σκοτίζουν και τον κάνουν ωσάν τον Διάβολον, καθώς και η φωτία όλα τα πράγματα δεν τα καίει, μάλιστα το χρυσάφι το λαμπρύνει και το καθαρίζει, τα άλλα πράγματα τα κατακαίει. Λοιπόν ας γένωμε και ημείς μάλαμα να καθαρισθώμεν, όχι οπού είμεσθεν λινόξυλα και κατακαιόμεσθεν.

Εδώ οπού ήλθα, χριστιανοί μου, έλαβα μίαν χαράν μεγάλην, μα έλαβα και μία λύπην μεγάλην. Χαράν μεγάλην έλαβα βλέποντας την καλή σας γνώμην, την καλήν σας μετάνοιαν, λύπην έλαβα στοχαζόμενος την αναξιότητά μου, πως δεν έχω καιρό να σας εξομολογήσω όλους ένα προς ένα, να μου ειπή το παράπονό του ο καθένας, να του ειπώ και εγώ εκείνο οπού με φωτίση ο Θεός. Θέλω και αγαπώ, αμά δεν ημπορώ, παιδιά μου. Καθώς ένας πατέρας είναι άρρωστος, πηγαίνει το παιδί του να το παρηγορήση, εκείνος μην ημπορώντας το διώχνει, μα πώς το διώχνει; Με την καρδίαν καμμένην. Θέλη να το παρηγορήση, μα δεν ημπορεί. Πατέρας ανάξιος είμαι εγώ. Πνευματικά παιδιά μου είστενε η ευγένεια σας. Τώρα έρχεται ένας να εξομολογηθή εις του λόγου μου να μου ειπή το παράπονόν του, να του ειπώ και εγώ εκείνο οπού με φωτίση ο Θεός. Εγώ μην ημπορώντας τον διώχνω, μα πώς τον διώχνω; Τον διώχνω και καίεται η καρδία μου καθώς ο πατέρας με το παιδί του. Τι να σας κάμω; Μα πάλιν, να μην υστερηθήτε παντελώς, σας λέγω εγώ παραμικρόν. Όταν θέλετε να ιατρεύσετε την ψυχή σας, τέσσαρα πράγματα σας χρειάζονται. Κάνομέ τε ένα παζάρι; Από τον καιρόν οπού εγεννηθήκετε έως τώρα όσα αμαρτήματα εκάμετε να τα πάρω όλα εις τον λαιμόν μου και η ευγένειά σας να μου πάρετε τέσσαρες τρίχες. Βαρύ να ασηκώσετε τέσσαρες τρίχες από αυτά τά γένεια και να σας πάρω εγώ όλα σας τα αμαρτήματα; Και τι να τα κάμω; Ωστόσον έχω μίαν καταβόθρα και τα ρίχνω όλα μέσα ωσάν χωνευτήρι. Ποία είναι η καταβόθρα; Είναι η ευσπλαγχνία του Χριστού μας.