π'

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν, αἴτησις εὐχῆς περί τε ἑαυτοῦ καί τῶν σύν αὐτῷ.

Παιδία ἀγαπητά, ἀσπάζομαι ὑμᾶς ἐν Κυρίῳ˙ δεόμενος αὐτοῦ φυλάξαι ὑμᾶς ἀπό παντός κακοῦ, καί δοῦναι ὑμῖν ὑπομονήν ὡς τῷ Ἰώβ καί χάριν ὡς τῷ Ἰωσήφ˙ τήν πραότητα ὡς τῷ Μωυσῆ καί τήν ἀδρείαν ἐν τοῖς πολέμοις ὡς τοῦ Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ˙ τήν ἡγεμονίαν τῶν λογισμῶν ὡς τοῖς Κριταῖς καί τήν ὑποταγήν τῶν ἐχθρῶν ὡς τοῦ Δαβίδ καί Σολομῶντι τοῖς βασιλεῦσι˙ καί τήν ἰσχύν τῆς γῆς ὡς τοῖς Ἰσραηλίταις ἐν τῇ καταλλαγῇ αὐτοῦ τῇ πρός ὑμᾶς, δοθῆναι τῶν ἁμαρτιῶν ὑμῶν ἄφεσιν˙ τῇ ὑγιείᾳ τοῦ σώματος ὡς τῷ παραλυτικῷ. Καί σώσοι ὑμᾶς ἀπό κλύδωνος ὡς τόν Πέτρον˙ καί ρύσεται ὑμᾶς ἀπό θλίψεως ὡς τόν Παῦλον καί τούς λοιπούς Ἀποστόλους˙ καί σκεπάσει ὑμᾶς ἀπό παντός κακοῦ, ὡς τέκνα αὐτοῦ γνήσια˙ καί δώῃ ὑμῖν τά αἰτήματα τῆς καρδίας ὑμῶν πρός τό συμφέρον τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος ἐν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ. Ἀμήν.

πα'

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν ἄλλον Γέροντα, ὥστε σαφηνίσαι αὐτῷ περί τοῦ μέτρου τῆς ἐγκρατείας.

Ἀπόκρισις Ἰωάννου. (σελ. 204)

Οἱ Πατέρες λέγουσι περί τοῦ μέτρου τῆς ἐγκρατείας, τό εἶναι παραμικρόν, εἴτε ἀπό τοῦ φαγεῖν, εἴτε ἀπό τοῦ πιεῖν, τοῦτ᾿ ἔστι πεπληρωμένην τήν κοιλίαν μή ἔχοντα. Καί λογίσασθαι ὀφείλει τις τό ἑψητόν καί τόν οἶνον˙ καιρῷ δέ τοῦ χειμῶνος, οὗ πίνει τις πολύ καί πρός αὐτό ὀφείλει εἶναι παραμικρόν˙ καί ἐν τῷ ἐσθίειν ὁμοίως. Οὐκ ἔστι δέ ἐν τούτοις μόνοις τό μέτρον τῆς ἐγκρατείας, ἀλλά καί ἐν τῷ λαλεῖν καί ἐν τῷ κοιμηθῆναι καί ἐν τῇ περιβολῇ καί τοῖς αἰσθητηρίοις πᾶσιν. Ἐν τούτοις εὑρίσκεται τό μέτρον τῆς ἐγκρατείας.

πβ'

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Εἰπέ μοι, Πάτερ, τό παραμικρόν βρώματος, ἤ πόματος, ἤ κανισκίου ἤ ὀπώρας πόσον ἐστί;

Ἀπόκρισις.

Ἀπό ὅλης τῆς ὁλκῆς λέγω δή τοῦ ἄρτου καί τῶν ἐδεσμάτων, ἤ κανισκίου, ἤτοι ὀπώρας, ἕως παρά μίαν οὐγγίαν. Περί δέ τοῦ οἴνου καί τοῦ ὕδατος ἀπό τῶν ἀμφοτέρων παρά ἥμισυ ποτηρίου. Καί ἐάν στήκῃ μετά σοῦ, καί οὐ κοπιᾷς, τό εἰσάπαξ πιεῖν καλόν σοί ἐστιν˙ εἰ δέ οὐ δυνατόν, ἀλλά δίς, καθάπαξ παραμικρόν. Ἐν τοῖς κινήμασι δέ καί πολέμοις τῶν λογισμῶν, ἀπό τῆς συνηθείας δεῖ κόπτειν παραμικρόν, τοῦτ᾿ ἔστι μίαν οὐγγιάν τῆς τροφῆς, καί ἥμισυ ποτηρίου τῆς ὁμάδος τοῦ πόματος˙ ὥστε ὁμοῦ εἶναι παρά δύο (σελ. 206) οὐγγίας τῆς τροφῆς, καί παρά ποτήριον τοῦ πόματος. Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἀδελφέ.

πγ'

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Πῶς τις ἐπιγινώσκει πόσον χρῄζει φαγεῖν καί πιεῖν;

Ἀπόκρισις

Ἀπό ὅλης τῆς ὁλκῆς, λέγω δή τοῦ ἄρτου καί τῶν ἐδεσμάτων, ἤ κανισκίου ἤτοι ὀπώρας, ἐκ τῆς δοκιμασίας ὅλων τῶν ἡμερῶν, δυνατόν ἐστι μαθεῖν, τί δέχεται τό σῶμα, βρώματος ἤ πόματος. Οἷον πίνει τις τρία ποτήρια τῆς ἡμέρας, καί τρώγει μίαν λίτραν ἄρτου. Ἐάν ἴδῃ ὅτι ἀπαιτεῖ πλεῖον τῶν τριῶν τό σῶμα, ἐκτός αἰτίας ἤ κόπου περισσοτέρου ἤ ὅτι ἁλικά ἔφαγε, τοῦτό ἐστι πόλεμος. Ἐκ τῶν τριῶν οὖν ἐάν δύνηται, κρατήσει ἑνός ποτηρίου τό ἥμισυ, ἐκτός πολέμου˙ καί εἰς τήν βρῶσιν ὁμοίως ἀπό τῆς λίτρας μίαν οὐγγιάν.

πδ'

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν μέγαν Γέροντα.

Παρακαλοῦμεν, ἵνα ἡμῖν εἴπῃς τό κατά δύναμιν τοῦ ἀνθρώπου πόσον ἐστί ὅ ἀπαιτεῖται ἀπό τοῦ Θεοῦ, μήποτε μίγνυται ἐν αὐτῷ ἐκ τῆς ἰδίας χαυ νότητος, καί νομίζει τις ὅτι τό κατά δύναμιν ὅλον ποιεῖ. Πῶς οὖν νοήσωμεν τό κατά δύναμιν ἀληθῶς;

Ἀπόκρισις

Δέδωκεν ὁ Θεός σύνεσιν τῷ ἀνθρώπῳ τοῦ διακρῖναι τά πράγματα ἐάν ᾖ τις ἀπό κόπου ὁδοιπορίας, ἤ ἀπό ἄλλων ἔργων βαρυτάτων, οὐ δύναται τήν ἰσότητα τῶν ἄλλων ἡμερῶν φυλάξαι, ἀλλά συγκαταβαίνει ὀλίγον τῷ σώματι. Ἤγουν τρώγει ἡμέριον ἥμισυ λίτρας ψωμίου, ἐάν διά τόν κόπον φάγῃ ἄλλην μίαν οὐγγίαν, τήν δύναμιν αὐτοῦ ἐποίησε τοῦ φαγεῖν περισσότερον. Ἀγρυπνεῖ ἀπό μεσονυκτίου καθ᾿ ἡμέρας, ἐάν ἀναπαῇ ἄλλην μίαν ὥραν διά τόν κόπον, τό κατά δύναμιν ἐποίησεν˙ ὁ κόπος οὖν σημεῖόν ἐστι τοῦ ἀναπαῦσαι αὐτόν ὀλίγον ὡς εἴρηται, καί πάλιν ἀγρυπνῆσαι τήν συνήθη ἀγρυπνίαν. Τό οὖν ποιεῖν κατά δύναμίν ἐστι τό εἶναι παραμικρόν, εἴτε τροφῆς, (σελ. 208) εἴτε ὕπνου. Ἐάν δέ εἴπῃς, καί πόσον ἐστί τό μέτρον τοῦ ὕπνου; Ἔταξαν οἱ Πατέρες τό ἥμισυ τῆς νυκτός. Τό δέ τῆς τροφῆς, τό βλέπειν ἑαυτόν ὅτι θέλοντα, μικρόν διά παντός λαμβάνειν.

πε'

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν ἄλλον Γέροντα.

Τί δέ ὀφείλει τό καλῶς εἶναι, ἔχων μέτρον οἴνου, καί ἑψητοῦ καθ᾿ ἡμέραν τῷ καθ᾿ ἑαυτόν διάγοντι; Καί πῶς οἱ Πατέρες σκληροτάτῃ ἐχρήσαντο διαίτῃ;

Καί εἰ πᾶσιν ὁ αὐτός κανών τῆς ἐγκρατείας ὀφείλει εἶναι ὅν εἶπάς μοι, ἤ πρός τήν κατάστασιν τοῦ ἐρωτῶντος.

Ἀπόκρισις

Περί οἴνου, τῷ ὑγιαίνοντι καί θέλοντι ἐγκρατεύεσθαι, ἀρκεῖ τό ἕν καθ᾿ ἡμέραν ποτήριον, μηδέν κρατοῦντι παρ᾿ αὐτό. Ἐάν δέ ἔχῃ πυκνάς ἀσθενείας, λάβῃ δύο ὁλόκληρα. Ὁμοίως καί περί ἑψητοῦ, ἕν ἐμβάφιον ὀφείλει ἔχειν, καί γίνεται ἀμέριμνος περί τούτου.

Περί δέ τῶν Πατέρων τό πῶς ἐχρήσαντο σκληροτάτῃ διαίτῃ, εὗρον τά σώματα αὐτῶν ὑπακούοντα. Λοιπόν οἱ καλῶς κυβερνῶνες ἑαυτούς καί μετά διακρίσεως, πρός τό σῶμα καί τήν ἕξιν ποιοῦσιν. Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἀδελφέ. Ἅ εἶπον τῇ ἀγάπῃ σου περί ἐγκρατείας, τοῖς καθ᾿ ἡμᾶς καί κατά τό μέτρον μου ἐλάλησα. Ἐάν οὖν κατορθώσωμεν τά μέσα, ἐρχόμεθα κατά προκοπήν ἐπί τά μείζονα˙ ἵνα μή βαλόντες ἐπί τό πρῶτον βαθμίδιον τῆς κλίμακος τόν πόδα, εὐθέως θελήσωμεν ἀνελθεῖν εἰς τό ἀνώτερον. Οἱ ἐρχόμενοι γάρ εἰς τό μέτρον ὅ εἶπεν ὁ Ἀπόστολος, δύνανται καί χορτάζεσθαι καί πεινῆν˙ ἐν πᾶσι γάρ μεμύηνται.

Σύ δέ οἶδας τά μέτρα σου, ἀδελφέ˙ ὅταν γάρ γίνεται πόλεμος, εἶπον σοι ἐλαττῶσαι ἄλλην μίαν οὐγγίαν˙ καί ἀπό τοῦ πόματος ὁμοίως.

πς'

Ὁ αὐτός ἀδελφός ἔτι ἠρώτησε τόν αὐτόν Γέροντα˙ τί ἐστι τό κατ᾿ ἐπιθυμίαν λαβεῖν βρῶμα, ἤ τό καθ᾿ ἕξιν;

(σελ. 210) Ἀπόκρισις

Τό κατ᾿ ἐπιθυμίαν ἐστί, τό ἐπιποθεῖν λαβεῖν βρῶμα, οὐ διά χρείαν σώματος, ἀλλά διά γαστριμαργίαν. Ἐάν δέ ἴδῃς ὅτι δέχεται ἡ ἕξις πρός ὀλίγον, οἷον λάχανον περισσότερον τοῦ ὀσπριδίου οὐ κατ᾿ ἐπιθυμίαν, ἀλλά κατά ἐλαφρότητα, αὕτη ἐστίν ἡ διαφορά. Εἰσίν ἕξεις δεχόμεναι τά γλυκέα, καί ἄλλαι τά ἁλμυρά, καί ἄλλαι τό δριμέα. Καί τοῦτο οὐκ ἔστι πάθος, οὐδέ ἐπιθυμία, οὐδέ γαστριμαργία. Τό δέ ἐπιθυμεῖν καί ἐπιποθεῖν βρώματος, αὕτη ἐστίν ἡ ἐπιθυμία ἡ ὑπηρέτις τῆς γαστριμαργίας. Ἐάν οὖν ἀντιπράττῃς αὐτῇ καί εὐτάκτως κέχρησαι τῇ τροφῇ διά τήν χρείαν, τοῦτο οὐκ ἔστι γαστριμαργία.

πζ'

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Τί οὖν, Πάτερ, ὅτι οὐ πρόκειται μέν τό πάθος, ἐν αὐτῷ δέ τῷ καιρῷ τῆς μεταλήψεως ὑποβάλλεται. Τί ποιήσω, ἀποστῶ τῆς τροφῆς ἤ οὔ;

Ἀπόκρισις.

Εὐθέως μή ἀφίστασο, ἀλλ᾿ ἀντίπραττε τῷ λογισμῷ, μιμνησκόμενος ὅτι δυσωδία γίνεται ἡ τροφή, καί ὅτι κατακρινόμεθα ἡμεῖς τρώγοντες, ἄλλων παντελῶς ἀπεχομένων. Καί εἰ μέν ἀποστῇ μετάλαβε κατακρίνων σεαυτόν˙ ἐάν δέ ἐπιμείνῃ, ἐπικάλεσε τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ εἰς βοήθειαν καί ἀναπαύῃ˙ ἐάν δέ κατακυριεύσῃ σου, ὥστε μή δύνασθαι τρώγειν εὐτάκτως, τότε κόψον τήν τροφήν. Ἐάν δέ τινες συγκαθέζωνταί σοι πρός τό μή νοῆσαι αὐτούς, λάμβανε κατά μικρόν. Εἰ δέ συμβῇ σε πεινῆν, ποίησον τήν χρείαν σου ἀπό τοῦ ἄρτου, ἤ ἀπό ἄλλου βρώματος, εἰς οἷον οὐκ ἔχεις πόλεμον.

πη'

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν. Τό σημεῖον τῆς γαστριμαργίας ὁποῖόν ἐστι, σαφήνισόν μοι.

Ἀπόκρισις

Ὅταν βλέπῃς τόν λογισμόν σου ἡδυνόμενον ἐν βρώμασι, καί διώκοντα σχεδόν τοῦ προλαμβάνειν πάντας ἤ ἑλκύσαι εἰς τό ἔμπροσθέν σου τό βρῶμα, τοῦτο γαστριμαργία ἐστί. Πρόσεχε οὖν σεαυτῷ, καί ποίησον τήν δύναμίν σου ἄγξαι σεαυτόν τοῦ μή σπουδῆς λαβεῖν ἀπ᾿ αὐτοῦ, ἀλλ᾿ ἐν εὐταξίᾳ˙ καί ὠθῆσαι μᾶλλον τό βρῶμα τοῦτο ἔμπροσθεν τῶν συγκαθημένων. Οὐχ χρή δέ ὡς εἶπον προφάσει τῆς γαστριμαργίας, εὐθέως παραιτεῖσθαι τοῦ μεταλαβεῖν τοῦ βρώματος˙ ἀλλά δεῖ παραφυλάττεσθαι τοῦ μή ἀτάκτως χρήσασθαι τῇ μεταλήψει αὐτοῦ. Καί δίχα γάρ γαστριμαργίας γράφουσιν οἱ Πατέρες, μή ἐκτεῖναι χεῖρα ἐν τραπέζῃ ἔμπροσθεν ἄλλου, ἀπρεπές γάρ ὑπάρχει τοῦτο καί τῆς κοινῆς εὐταξίας ἀλλότριον. Ὅτε δέ τοιοῦτόν ἐστι τό προκείμενον βρῶμα, ὥστε μή εἶναι δῆλον τό μέρος ἑκάστου, ἀλλά κοινῶς αὐτό πάντας ἐσθίειν, τότε μή εἶναι δῆλον τό μέρος ἑκάστου, ἀλλά κοινῶς αὐτό πάντας ἐσθίειν, τότε οὐκ ἄτοπον λαμβάνειν τινά ἐξ αὐτοῦ μετά πάντων˙ ἐν εὐταξίᾳ δέ, διά τό μή ἐμπεσεῖν εἰς τήν γαστριμαργίαν, καί εἰς κατάγνωσιν.

Ἕτερον δέ σημεῖον γαστριμαργίας, τό πρό τῆς ὥρας θέλειν ἐσθίειν, ὅπερ οὐ δεῖ ποιεῖν, εἰ μή τι ἄρα πρόκειται εὔλογος αἰτία. Ἐν πᾶσι δέ χρεία ἐπικαλεῖσθαι τοῦ Θεοῦ τήν βοήθειαν καί αὐτός ἡμῶν ἀντιλαμβάνεται.

πθ'

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν. Ἡ κίνησις τοῦ σώματος πόθεν γίνεται;

(σελ. 214) Ἀπόκρισις

Ἡ κίνησις τοῦ σώματος γίνεται ἀπό ἀμελείας˙ καί γάρ ἡ ἀμέλεια ἁρπάζει σε λεληθότως εἰς τό κρίνειν, καί κατακρίνειν˙ καί διά τούτων σε προδίδωσιν. Ὅτε γάρ ὁ Ἰσραήλ γνησίως ἐδούλευσε τῷ Θεῷ, ἐφύλαττεν αὐτόν ἀπό τῶν ἐχθρῶν αὐτοῦ˙ ὅτε δέ ἠμέλει τῆς γνησίας δουλείας, ἤφιεν ὁ Θεός τούς ἐχθρούς πατάξαι αὐτόν.

(90)

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν. Εἰ δεῖ περί πάντων τῶν φυομένων ἐν τῇ καρδίᾳ λογισμῶν ἐπερωτᾶν τούς Γέροντας˙ καί εἰ δεῖ τόν προσευχόμενον καί ψάλλοντα μετά φωνῆς τοῦτο ποιεῖν˙ καί περί μνήμης ὧν τε ἔπραξέ τις, ὧν τε ἤκουσεν ἤ ἐλάλησε˙ καί εἰ δεῖ γυμνάζεσθαι μετά τῶν Πατέρων;

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ, περί πάντων τῶν φυομένων λογισμῶν, οὐ χρή ἐρωτᾶν, παρερχόμενοι γάρ εἰσιν˙ ἀλλά περί τῶν μενόντων καί πολεμούντων τόν ἄνθρωπον. Ὡς γάρ ἄνθρωπος ὑπό πολλῶν ὑβριζόμενος καταφρονεῖ τῶν ὕβρεων καί γίνεται ἀμέριμνος ἁπάντων, ἐάν δέ τις κινήσῃ κατ᾿ αὐτοῦ ἤ πολεμήσῃ αὐτόν, τότε αἰτιᾶται πρός τόν ἄρχοντα, οὕτω καί τό πρᾶγμα τοῦτο.

(σελ. 216) Περί δέ προσευχῆς ἤ ψαλμῳδίας, οὐ μόνον διά τοῦ νοός, ἀλλά καί διά τῶν χειλεών χρεία˙ ὁ γάρ Προφήτης Δαβίδ λέγει. «Κύριε τά χείλη μου ἀνοίξεις καί τό στόμα μου ἀναγγελεῖ τήν αἴνεσίν σου». Καί ὁ Ἀπόστολος δεικνύων ὅτι ζητοῦνται τά χείλη εἶπε˙ «καρδίαν καί καρπόν χειλέων» καί τά λοιπά.

Περί δέ ὧν εἶδες ἤ ἤκουσας ἤ ἔπραξας καί λογίζῃ αὐτά, οὐδέν κόπτει αὐτά, εἰ μή προσευχή μετά ταπεινώσεως καί κόπων καί δακρύων, ἡ μή ἔχουσα θέλημα. Οἱ κατορθώσαντες δέ Πατέρες, ἄνευ κόπων καί δακρύων καί ἐκκοπῆς θελήματος οὐ κατώρθωσαν.

Τό δέ γυμνάζεσθαι, ψήφισμά ἐστι καί ἰσότης˙ τό δέ ἐρωτᾶν καί πιστεύειν ταῖς ἀποκρίσεσι, ταπείνωσίς ἐστι καί προκοπή ἐν Κυρίῳ. Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἀδελφέ.

91'

Ἄλλος τις τῶν Πατέρων ἠρώτησε τόν αὐτόν Γέροντα.

Πῶς τις τηρεῖ τήν καρδίαν αὐτοῦ˙ καί ποίῳ τρόπῳ γίνεται ὁ πόλεμος τοῦ ἐχθροῦ. Καί εἰ ὀφείλει τις ἀντιλέγειν πρός τόν πολεμοῦντα˙ καί περί τοῦ λογισμοῦ τῆς πορνείας, εἰ δεῖ φράξαι τήν εἴσοδον αὐτοῦ˙ ἐάν δέ εἰσέλθῃ τί δεῖ ποιῆσαι. Καί περί βρώσεως εἰ οὐγγίας ὀφείλει τις κεχρῆσθαι ἤ στοχασμῷ καί φυλακῇ.

Ἀπόκρισις

Τό τηρῆσαι τήν καρδίαν ἐστί, τό ἔχειν νηφάλιον τόν νοῦν καί καθαράν τοῦ πολεμουμένου. Πρῶτον δέ γίνεται ἐν καταφρονήσει ὁ λογισμός αὐτοῦ˙ καί ὅταν βλέπῃ ὁ ἐχθρός τήν καταφρόνησιν, σπουδάζει εἰσενεγκεῖν τόν πόλεμον. Καί εἰ μαθεῖν θέλεις εἰ ἐχθρός ἐστιν ἤ φίλος, βάλε εὐχήν (σελ. 218) καί ἐρώτησον αὐτόν˙ ἡμέτερος εἶ, ἤ τῶν ὑπεναντίων; Καί ἀποκρίνεταί σοι τήν ἀλήθειαν. Ἡ προδοσία οὖν γίνεται ἀπό ἀμελείας˙ μή ἀντείπῃς δέ, τοῦτο γάρ θέλουσιν καί οὐ παύσονται˙ ἀλλά πρόσελθε τῷ Κυρίῳ κατ᾿ αὐτῶν, ρίπτων ἐνώπιον αὐτοῦ τήν ἀδυναμίαν σου˙ καί αὐτός δύναται οὐ μόνον ἀποστῆσαι, ἀλλά καί καταργῆσαι αὐτούς.

Περί δέ τοῦ δαίμονος τῆς πορνείας, καλόν μέν ἐστι πάνυ τοῦ φράξαι τήν εἴσοδον αὐτοῦ˙ ἐάν δέ ἁρπάξῃ καί εἰσέλθῃ, πύκτευσον αὐτῷ, ρίπτων τήν ἀδυναμίαν σου ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, δεόμενος αὐτοῦ, καί ἐκβάλλει αὐτόν.

Περί δέ ἧς εἶπας βρώσεως, ἀπό στοχασμοῦ καί φυλακῆς στῆσον τόν βίον, καί εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ διά τήν ἀγάπην.

92'

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Πόθεν βαρεῖται ἡ καρδία μου καί ἔστιν ἐν ἐμοί ὕπνος ἄμετρος καί οὐδεμία ὑπάρχει μοι κατάνυξις;

Ἀπόκρισις

Ταῦτα ἔρχονται τῷ ἡσυχάζοντι πάντως, ἵνα ἀκηδιάσας φύγῃ τό στάδιον καί ἀπογνῷ ἑαυτοῦ. Ἡμεῖς δέ ρίψωμεν τήν ἀδυναμίαν ἡμῶν ἐνώπιον τοῦ δυναμένου ποιῆσαι ὑπερεκπερισσοῦ ὧν αἰτούμεθα, ἤ νοοῦμεν, ἕως οὗ συντρίψει τάς συναγωγάς Ἀμορραίων ἔμπροσθεν ἡμῶν˙ καί μή ἐάσῃ τόν Μαδιάμ καί τόν Ἀμαλήκ καί τούς υἱούς τῶν ἀνατολῶν ἀφανίσαι ὑμῶν τά γεννήματα. Ἀλλ᾿ ὑπομείνωμεν τῇ βοηθείᾳ τοῦ Δεσπότου ἡμῶν Θεοῦ˙ δυνατώτερος γάρ ἐστιν αὐτῶν καί σωθησόμεθα.

93'

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Πόθεν τήν νύκτα εἰς ἄλλα φαντάζομαι πρόσωπα, τήν δέ ἡμέραν εἰς ἄλλα πολεμοῦμαι; Συμβαίνει δέ, ὅτι καί ἐκτός προσώπου˙ καί πάλιν συμβαίνει, ὡς μετά ἡδύτητος καί ἐκτός ἡδύτητος φαντάζεσθαι.

Ἀπόκρισις.

Οἱ πολιορκοῦτες ἡμέρας, αὐτοί πολιορκοῦσι καί νυκτός, δεικνύοντες, ὅτι ἀκμήν ἔχουσί σε εἰς τάς χεῖρας αὑτῶν καί αὐτοί μεταμορφοῦνται εἰς ἄλλα καί ἄλλα. Τό δέ, ποτέ μέν μετά ἡδύτητος γίνεσθαι, ποτέ δέ ἐκτός ἡδύτητος, ἐκ τῆς μεταμορφώσεως αὐτῶν ἐστίν, ὡς ἤδη εἶπον, ἵνα ἔλθῃ ὁ ἄνθρωπος εἰς ἀπορίαν καί ταραχήν. Διπλοῦς δέ ἐστιν ὁ τῆς νυκτός πόλεμος˙ ἔστιν ἀπό ἡδονῶν παθεῖν αὐτόν˙ καί ἔστι ἀπό πειρασμοῦ διαβόλου, εἰς τό ἐνέγκαι τινά εἰς ἀπόγνωσιν, ὡς νομίσαι αὐτόν, μηκέτι ἔχειν σωτηρίαν.

Ὅταν οὖν συμβῇ σοι πειρασμός τοῦ πολέμου τούτου, ποίει ἑπτάκις ἀπό ἑπτά γονυκλισιῶν, τοῦτ᾿ ἔστι τεσσαράκοντα ἐννέα γονυκλισίας, λέγων κατά μίαν. «Κύριε συγχώρησόν μοι διά τό ὄνομά σου τό ἅγιον». Ἐάν δέ πρόσκηται ἀσθένεια, ἤ Κυριακή, ὅτε οὐκ ἐξόν ποιῆσαι γονυκλισίας, λέγε τόν λόγον τοῦτον ἀντί τῶν τεσσαράκοντα ἐννέα γονυκλισιῶν.

Ἡ δέ διαφορά τῶν πειρασμῶν αὕτη ἐστί˙ τό πειρασθῆναι ἀπό διαβόλου, ἀπό ἐπάρσεως γίνεται, τό δέ ἀπό ἡδονῶν, ἀπό γαστριμαργίας.

94'

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Ἐάν γενομένης μοι τῆς νυκτερινῆς φαντασίας, φθάσῃ τῇ ἑξῆς ἡ ἁγία Κοινωνία, τί δεῖ ποιῆσαι;

(σελ. 222) Ἀπόκρισις

Προσέλθωμεν ὡς τετραυματισμένοι, καί μή ὡς καταφρονοῦντες˙ ἀλλ᾿ ὡς χρείαν ἔχοντες ἰατροῦ, καί ἰᾶται ἡμᾶς ὁ ἰασάμενος τήν αἱμορροοῦσαν. Καί ἀγαπήσωμεν πολλά, ἵνα καί πολύ ἀφεθῇ ἡμῖν. Καί ὅταν θέλῃς κοινωνεῖν, λέγε˙ μή εἴη μοι τά ἅγια ταῦτα, Δέσποτα, εἰς κρῖμα, ἤ εἰς κατάκριμα, ἀλλ᾿ εἰς ἁγιασμόν ψυχῆς τε καί σώματος καί τότε πρόσελθε μετά φόβου˙ καί φιλάνθρωπός ἐστιν ὁ Δεσπότης ἡμῶν, τοῦ ποιῆσαι μεθ᾿ ἡμῶν τό ἔλεος αὐτοῦ. Ἀμήν.

95'

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Ἐπειδή εἴπας μοι, Πάτερ, ἐν τῇ ἀποκρίσει ὅτι τά ὑπό νύκτα συμβαίνοντα τῷ ἀνθρώπῳ, τά μέν εἰσιν ἀπό ἐπάρσεως, κατά πειρασμόν τοῦ διαβόλου, τά δέ ἀπό ἡδονῶν, γαστριμαργίας˙ ἆρα δυνατόν τόν διάβολον κινῆσαι τοῦτο τῷ ἀνθρώπῳ ἀπό φθόνου μόνον, μήτε ἐπαιρουμένου αὐτοῦ, μήτε φιληδονοῦντος; Καί πῶς τις ὀφείλει γνῶναι, ἤ φυσικῶς γίνεται αὐτῷ ἡ κίνησις ἐν τῇ νυκτί; Καί εἰ τήν φυσικήν κίνησιν ὑπομένουσιν οἱ τέλειοι, καί εἰ ὀφείλει κλίνειν γόνυ ἐν τῇ Πεντηκοστήν ἤ οὔ;

(σελ. 224) Ἀπόκρισις

Δύναται μέν κινῆσαι ὁ διάβολος ἀπό φθόνου˙ ἀλλά μή παρούσης ἐπάρσεως, ἤ ἡδονῆς, οὐ δύναται ἐπί πλεῖον. Ὥσπερ γάρ τις θέλων οἰκοδομῆσαι οἶκον, ἄν μή εὑρίσκῃ τάς ὑπαρχούσας ὕλας, εἰς μάτην κοπιᾷ, οὕτω καί ὁ διάβολος.

Τό σημεῖον δέ τῆς φυσικῆς κικήσεώς ἐστιν, ὅταν βλέπῃ τις ὅτι οὔτε ἀπό ἐπάρσεως, οὔτε ἀπό ἡδονῆς, οὔτε ἀπό φθόνου τοῦ διαβόλου, συμβαίνει αὐτῷ ἡ κίνησις. Τό δέ μαθεῖν ὅτι οὐκ ἔστιν ἀπό φθόνου, ἀλλ᾿ αἀπό φυσικοῦ, ὅταν πεποιθώς καί δι᾿ εὐχῶν πολλῶν κοιμηθῇ τις, ὀνομάζων τήν ἁγίαν καί ὁμοούσιον Τριάδα κατασφραγίζων ἑαυτόν καί πάθῃ τοῦτο. Οἱ δέ τέλειοι οὐ πάσχουσιν οὐδέ τοῦτο˙ ἔσβεσαν γάρ καί τό φυσικόν, ὅτι εὐνούχισαν ἑαυτούς πνευματικῶς διά τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, τοῦτ᾿ ἔστιν ἐνέκρωσαν τά ἑαυτῶν μέλη.

Περί δέ τοῦ κλίνειν γόνυ ἐν τῇ Πεντηκοστῇ, ἤδη ἐρρέθη σοι καί ἄλλοτε ὥστε κλίνειν ἐν τῷ σῷ κελλίῳ. Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἀδελφέ.

96'

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Πῶς θέλω κρατῆσαι τῆς κοιλίας μου καί ἐλθεῖν εἰς ὀλιγοτροφίαν καί οὐ δύναμαι; Ἀλλά καί ἐάν λάβω παραμικρόν, πάλιν μετ᾿ ὀλίγον ἔρχομαι εἰς τό πρῶτον μου μέτρον˙ καί εἰς τό πιεῖν ὁμοίως.

Ἀπόκρισις

Μνησθείη ἡ ἀγάπη σου, ἀδελφέ μου, ὅτι ὅσα ἔχων πάθη εἶπάς μοι˙ κἀγώ γάρ τά αὐτά πάσχω. Οὐδείς δέ ἀπαλλάσεται τούτων, εἰ μή ὁ ἐλθών εἰς τό μέτρον τοῦ λέγοντος, ἐπελαθόμην τοῦ φαγεῖν τόν ἄρτον μου˙ (σελ. 226) ἀπό φωνῆς τοῦ στεναγμοῦ μου, ἐκολλήθη τό ὀστοῦν μου τῇ σαρκί μου. Ὁ τοιοῦτος διά τάχους ἔρχεται εἰς ὀλιγοτροφίαν καί ὀλιγοποσίαν˙ τά γάρ δάκρυα εἰς ἄρτον γίνεται αὐτῷ˙ καί λοιπόν ἔρχεται τρέφεσθαι διά τοῦ Πνεύματος. Πείσθητί μοι, ἀδελφέ, ὅτι οἶδα ἄνθρωπον, ὅν ὁ Κύριος γινώσκει, τοιούτου μέτρου. Καί καθ᾿ ἑβδομάδα ἅπαξ, ἤ δεύτερον καί πλεῖον αἰχμαλωτίζεται εἰς τήν πνευματικήν τροφήν˙ καί ἀπό γλυκύτητος ἐπιλανθάνεται τῆς αἰσθητῆς τροφῆς˙ καί ὅταν ἔρχεται μεταλαβεῖν, ὥσπερ τις κεχορτασμένος ἤ ἠηδιασμένος, οὐ θέλει μεταλαβεῖν, μεταλαμβάνων δέ κατακρίνει ἑαυτόν λέγων, διατί πάντοτε οὐκ εἰμί οὕτως; Καί ἐπιποθεῖ τοῦ ἔτι καταλαβεῖν. Ποῦ ἐσμεν ἀδελφέ, ἀπέλθωμεν, ἀποθάνωμεν. Συγχώρησόν μοι, ὅτι μή εὑρίσκων εἴς τι τῶν ἐμῶν καυχᾶσθαι, εἰς ἀλλοτρίους πόνους καυχῶμαι, καί τοῦτο εἰς ἐμήν κατάκρισιν.

97'

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Παρακαλῶ σε, Πάτερ, ἵνα σαφηνίσῃς μοι τήν δύναμιν τοῦ πράγματος. Πῶς ἔρχεταί τις εἰς ἅ εἶπας; Ἐγώ γάρ ἀγνοῶ˙ ὁσάκις γάρ ἐπεχείρησα ὀλιγοτροφῆσαι, ἡ ἀκηδία καί ἡ ἀτονία οὐκ ἀφῆκέ με, ἕως οὗ ἦλθον εἰς τό πρῶτον μου μέτρον. Καί πῶς εἶπας, ὅτι ὁ ἐρχόμενος εἰς τό μέτρον τοῦ εἰπόντος, ἐκολλήθη τό ὀστοῦν μου τῇ σαρκί μου, οὗτος ἔρχεται εἰς ὀλιγοδείαν; καί πῶς πρό τῆς ὀλιγοτροφίας κολλᾶται τό ὀστοῦν τῇ σαρκί;

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ, ἀναγκάζεις με λαλῆσαι τά ὑπέρ μέτρον μου˙ καί φοβοῦμαι μήποτε κατακριθῶ λέγων τά ἀλλότρια κατορθώματα. Γέγραπταί ὅτι ἐκολλήθη τό ὀστοῦν μου τῇ σαρκί μου˙ τοῦτ᾿ ἔστιν ὅτι γίνεται τά ὀστᾶ ὅλα τοῦ ἀνθρώπου ἕν˙ ἤγουν ὅλοι οἱ λογισμοί τοῦ ἀνθρώπου ἕν κατά Θεόν. Καί τότε γίνεται ἡ σάρξ ἐξακολουθοῦσα τῷ κατά Θεόν λογισμῷ καί ἐγγίνεται ἡ χαρά τοῦ Πνεύματος ἐν τῇ καρδίᾳ, τρέφουσα τήν ψυχήν καί πιαίνουσα τό (σελ. 228) τό σῶμα καί ἐνδυναμοῦσα τά ἀμφότερα καί οὐκ ἔτι ἀτονεῖ οὔτε ἀκηδιᾷ. Ἰησοῦς γάρ λοιπόν γίνεται μεσίτης καί παριστᾷ τόν ἄνθρωπον ἐγγύς τῶν προπυλαίων. Ὅθεν ἔφυγεν ὀδύνη, λύπη καί στεναγμός καί πληροῦται εἰς αὐτόν ὁ λόγος ὁ γεγραμμένος, ὅπου ὁ θησαυρός σου, ἐκεῖ καί ἡ καρδία σου. Φέρει δέ τόν ἄνθρωπον εἰς τό μέτρον τοῦτο, ἡ τελεία ταπείνωσις.

98'

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν μέγαν Γέροντα.

Πῶς τις ἔρχεται εἰς ἐγκράτειαν; καί πῶς γινώσκεται ἡ φυσική ἀσθένεια καί ἡ τῶν δαιμόνων, καί πόσον δεῖ ἐσθίειν;

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ, κατά μικρόν ξύεις ἀποκαλύψαι πράγματα κεκρυμμένα, κἀγώ μωρός ἔτι, νομίζω ὅτι ὅ αἰτεῖς παρ᾿ ἐμοῦ, οὐδείς δύναται διακρίναι, εἰ μή ὁ ἐρχόμενος εἰς τό μέτρον τοῦτο. Ζῶν γάρ ἄνθρωπος, αἴσθησιν ἔχει τῆς ψυχρότητος καί τῆς θερμότητος τῶν προσφερομένων αὐτῷ˙ ὁ δέ νεκρός οὐκ αἰσθάνεται τούτων, ἀπώλεσε γάρ τήν αἴσθησιν. Καί καθώς ἔρχεται εἰς τό μετρον τῆς ἐπιστήμης τῶν πραγμάτων ὁ μανθάνων αὐτά, καί οἶδεν αὐτά διακρίναι, ὁ δέ μή μαθών ἐλθών εἰς αὐτά, μυριάκις ἐάν ἐρωτήσῃ τί εἰσι καί ἀκούσῃ, ἀκμήν καταλαβεῖν αὐτῶν τήν δύναμιν οὐ δύναται, οὕτως ἐστί καί τοῦτο˙ ὅσον λέγεις τινί χρεία μᾶλλον τῆς πείρας.

Περί δέ τῆς ἀσθενείας, ἐάν δέχεται τό σῶμα τήν καθημερινήν τροφήν καί χαυνωθῇ, τῶν δαιμόνων ἐστί˙ ἐάν δέ μή, ἀσθένειά ἐστι. Τό δέ ἐγκρατεύεσθαί ἐστι τό ἐγερθῆναι παραμικρόν ὡς ἔταξαν οἱ γέροντες τοῖς ὑποδεεστέροις˙ ὅταν δέ φθάσῃ ὁ ἄνθρωπος εἰς τό μέτρον τοῦ λέγοντος, οὐ γάρ αὐτοῦ τά νοήματα ἀγνοοῦμεν, οὐ δύναται αὐτόν λαθεῖν τό πόσον δεῖ ἐσθίειν, (σελ. 230) γεγυμνασμένος γάρ ἐστιν. Ἀναγκάζομαι εἰπεῖν πράγματα ὑπέρ ἐμέ, καί οὐ χρεία˙ τάχα δέ οὐδέ ἐστιν ὁ δυνάμενος δέξασθαι καί νοῆσαι, εἰ μή σπάνιοί τινες.

Ὁ Θεός τῶν Πατέρων ἡμῶν ἐνέγκοι σε εἰς τήν χαράν ταύτην˙ἔχει γάρ φῶς ἀνεκλάλητον˙ τηλαυγής ἐστι καί γλυκεῖα˙ οὐ μνημονεύει σωματικῆς τροφῆς˙ τά ἄνω ζητεῖ˙ τά ἄνω φρονεῖ˙ τά ἄνω μελετᾷ˙ ὅπου ὁ Χριστός ἐν δεξιᾷ τοῦ Πατρός καθέζεται. Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

99'

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν ἄλλον Γέροντα

Ἆρα καλόν ἐστιν Ἀββᾶ τό ὁμολογεῖν τινι τῶν ἀδελφῶν περί τῆς φαντασίας, καί βαλεῖν αὐτῷ μετάνοιαν εὔξασθαι ὑπέρ αὐτοῦ;

Ἀπόκρισις

Περί τοῦ νυκτερινοῦ φαντασμοῦ, καλόν ἐστιν εἰπεῖν τῷ δυναμένῳ ἀκοῦσαι˙ βαλών δέ μετάνοιαν, ὀφείλει αἰτεῖν εὔξασθαι ὑπέρ αὐτοῦ˙ γραφικός γάρ ὁ λόγος «ἐξομολογεῖσθε ἀλλήλοις τάς ἁμαρτίας ὑμῶν, καί εὔξασθαι ὑπέρ ἀλλήλων ὅπως ἰαθῆτε».

ΣΧΟΛΙΟΝ.

Εἰπών γάρ ὁ Πατήρ καλόν ἐστι εἰπεῖν τῷ δυναμένῳ ἀκοῦσαι, ἐδήλωσε ὅτι οὐ συμφέρει πᾶσι καί τοῖς τυχοῦσι τά τοιαῦτα λαλεῖν.

ρ'

Τῶν Πατέρων τις ἡσυχάζων ἠρώτησε τόν αὐτόν˙ Πῶς ἐστι τό καθίσαι ἐν τῷ κελλίῳ;

Ἀπόκρισις

Τό καθίσαι ἐν τῷ κελλίῳ ἐστί, τό μνημονεύει τῶν ἰδίων ἁμαρτημάτων καί τό κλαίειν περί αὐτῶν καί πενθεῖν˙ νήφει δέ μή αἰχμαλωτισθῆναι (σελ. 232) τόν νοῦν˙ εἰ δέ αἰχμαλωτισθῇ, ταχέως πάλιν ἀγαγεῖν αὐτόν εἰς τόν τόπον αὐτοῦ.

ρα'

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν. Πῶς γίνεται τό νόημα θηριαλώτου;

Ἀπόκρισις

Τό νόημα θηριάλωτον γίνεται, ἐάν μή προλάβῃ ἄνθρωπος καί μέμψηται ἑαυτόν˙ καί τό δῆγμα τῶν ὀδόντων ἔχει καί τόν ἀφανισμόν τῶν ὀνύχων. Λοιπόν ἐμπλάστρου χρεία, τοῦτ᾿ ἔστι μετανοίας.

ργ'

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Εἰ δεῖ καμμύειν τούς ὀφθαλμούς ἐν ταῖς μεθοδείαις τοῦ ἐχθροῦ˙ καί ὅταν ἐπανίσταταί μοι τό σῶμα τί δεῖ ποιεῖν.

Ἀπόκρισις

Δεικνύει ὁ διάβολος τῷ ἀνθρώπῳ πράγματα καί αἰσθητῶς καί ἀναισθήτως. Ὁ ἀσθενής ὤν, καμμύει τούς ὀφθαλμούς ἵνα μή ἴδῃ˙ ὁ δέ δυνατός καί βλέπων αὐτῶν καταφρονεῖ˙ «δίκαιος γάρ ὡς λέων πέποιθεν».

(σελ. 234) Περί δέ τῆς ἐπαναστάσεως τοῦ σώματος, φεῦγε γοργῶς πρός τόν Ἰησοῦν διά προσευχῆς καί ἀναπαύῃ.

ρδ'

Ἐρώτησις

Πόθεν συμβαίνει μοι μετά τήν ἐρώτησιν κατακρίνειν ἄλλον;

Ἀπόκρισις

Τό κατακρίνειν μετά τήν ἐρώτησιν ἄλλον, ὑπομένεις διά τό μή ἀποθανεῖν τό δικαίωμα ἀπό σοῦ. Κατάκρινον σεαυτόν καί ὑπάγει ἀπό σοῦ τό εἰς ἄλλους κατάκριμα.

ρε'

Ὁ αὐτός ὀχληθείς ὑπό ληστῶν καί πάνυ δειλιάσας, χάριτι δέ Θεοῦ σκεπασθείς ἀπό τῆς αὐτῶν βλάβης, ἀνήγγειλε τῷ αὐτοῦ Γέροντι περί τῆς δειλίας, αἰτῶν ἅμα καί εὐχήν πρός φυλακήν τῶν ἔμπροσθεν.

Ἀπόκρισις.

Ὁ Θεός οὐ παραδίδωσι τινά, ὁ λέγων «οὐ μή σε ἀνῶ, οὐδ᾿ οὐ μή σε ἐγκαταλείπω», ἀλλ᾿ ἡ ἀπιστία ἡμῶν ἐστιν ἡ παραδιδοῦσα ἡμᾶς˙ ὅμως δέ κατά συγχώρησιν Θεοῦ ἔρχονται πειρασμοί πρός δοκιμήν τῆς πίστεως τῶν ἐχόντων τελείως εἰς Θεόν τήν ἐλπίδα. Μή περισσότεροί εἰσιν οἱ λησταί οἱ ἐρχόμενοι, τῶν ἁρμάτων καί δυνάμεων τοῦ Φαραώ; Καί φανερόν ἐγένετο ὅτι ἑνί ρήματι καί νεύματι Κυρίου κατεποντίσθησαν ἀθρόως. Οὐ μνημονεύεις πῶς ἐτύφλωσε τούς ἐπελθόντας κατά τοῦ Ἐλισσαίου; Τίς ἐτύφλωσεν αὐτούς; Καί διά τί ὁ εἰδώς ρύσασθαι ἀπό πειρασμοῦ εὐσεβεῖς, ταῦτα πάντα ἐποίησε καί ποιεῖ; Πῶς ἐπελαθόμεθα τῆς λεγούσης Γραφῆς: «Κύριος φυλάξοι σε ἀπό παντός κακοῦ˙φυλάξοι τήν ψυχήν σου ὁ Κύριος»; Καί πῶς εἰς λήθην (σελ. 236) παρεδώκαμεν τό «ὑμῶν δέ καί οἱ τρίχες τῆς κεφαλῆς ἠριθμημέναι εἰσι, καί ὅτι στρουθίον οὐ πεσεῖται εἰς παγίδα ἄνευ τοῦ Πατρός ὑμῶν»; Οὐ πολλῷ μᾶλλον διαφέρει ἄνθρωπος στρουθίου; Ὤ τῆς δειλίας, τῆς θυγατρός τῆς ἀπιστίας, ποῦ ἡμᾶς κατήνεγκε! Δεινοτάτη ἐστί πάνυ˙ τυφλοῖ τόν νοῦν˙ χαυνοῖ τήν καρδίαν˙ ἀποσπᾷ ἀπό Θεοῦ τούς ἀνθρώπους˙ ἀδελφή ἐστιν ἀπελπιστίας, ἐξορίζει τούς ἀνθρώπους ἀπό τοῦ φόβου τοῦ Θεοῦ εἰς τήν χώραν τῆς ἀπωλείας.

Ἀδελφέ, φύγωμεν αὐτήν καί ἐξυπνίσωμεν τόν ἐν ἡμῖν κοιμώμενον Ἰησοῦν, λέγοντες˙ «ἐπιστάτα σῶσον ἡμᾶς ἀπολλύμεθα» καί ἐγερθείς ἐπιτιμᾷ τῇ προσβολῇ τοῦ ἀνέμου αὐτῶν καί ἡσυχάζει˙ ἡμῖν δέ λέγει, ἐγώ εἰμι μή φοβεῖσθε. Ἀφήσωμεν τήν καλαμίνην ράβδον καί λάβωμεν τήν ράβδον τοῦ σταυροῦ, ἐν ᾗ ἐπιστηρίζονται οἱ χωλοί˙ ἐν ᾗ ἐγείρονται οἱ νεκροί˙ ἐν ᾗ γίνεται ἡ τοῦ Ἀποστόλου καύχησις˙ ἐν ᾗ ἐλυτρώθημεν ἀπό προδοσίαν, παραστήσαντες ἑαυτούς τῷ δι᾿ ἡμᾶς σταυρωθέντι. Αὐτός γάρ ἐν αὐτῇ ποιμαίνει ἡμᾶς τά αὐτοῦ πρόβατα καί ἐν αὐτῇ ἀπελαύνει ἀφ᾿ ἡμῶν τούς αἱμοβόρους λύκους. Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ρς'

Ὁμοίως ὁ μέγας Γέρων ἐρωτηθείς περί αὐτοῦ εἶπεν.

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ κοιμώμενε, ἐρεύνησον τήν χαύνην σου καρδίαν, ἥν ἐγώ θαυμάζω φοβουμένην τούς δούλους τούς ἔξω στήκοντας καί μή βλέπουσιν τούς δεσπότας αὐτῶν τούς ἔσω μένοντας. Οἱ αἰσθητοί λῃσταί δοῦλοι εἰσί τῶν νοητῶν λῃστῶν, τῶν δαιμόνων λέγω, τῶν ἐνεργούντων ἐν αὐτοῖς. Χάριν ὀφείλεις ἔχειν τοῖς ἐλθοῦσιν ἐπάνω σου λῃσταῖς, ὅτι ἐλθόντες ἐξύπνισαν τούς δεσπότας αὑτῶν τούς ἐν σοί κοιμωμένους λῃστάς, Ποῦ ἀπῆλθε μακράν ὁ Ἰησοῦς, ἵνα ἀπέλθῃς πρός αὐτόν καί παρακαλέσῃς αὐτόν ἐλθεῖν εἰς βοήθειαν; Μή οὐκ ἀκούει σου τό οὖς τί ψάλλει σου τό στόμα; «Ἐγγύς Κύριος πᾶσι τοῖς ἐπικαλουμένοις αὐτόν ἐν ἀληθείᾳ˙ θέλημα τῶν φοβουμένων αὐτόν ποιήσει, καί τῆς δεήσεως αὐτῶν εἰσακούσεται καί σώσει αὐτούς». Αὐτῷ κολλήθητι, καί τούς ἔσω δεσπότας καί τούς ἔξω δούλους, καταργήσει ἀπό σοῦ.

Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ρζ'

Ὁ αὐτός ἠρώτησε τόν ἄλλον Γέροντα. Δύο λογισμοί ὤχλησάν με περί τῶν λῃστῶν˙ ὁ εἷς κατακρίνει με λέγων ὅτι τοῦ κοινοβίου ἐστίν ἅ ἔχεις, καί ἁμαρτία ἐστίν ἄν ταῦτα ἀφήσῃς αὐτούς λαβεῖν, ἀλλ᾿ ὀφείλεις κροῦσαι, καί κράξαι. Ὁ δέ ἕτερος λογισμός κατακρίνει με λέγων˙ ὅτι ὁ Κύριος εἶπε˙ τῷ θέλοντί σοι λαβεῖν τόν χιτῶνα, ἄφες αὐτῷ καί τό ἱμάτιον. Πῶς οὖν κελεύεις, Δέσποτα, ποιῆσαί με, ἐπεί ἀμφιβάλλω. Καί συγχώρησόν μοι˙ ὅτι τούς νοητούς λῃστάς ἀφείς εἰσέρχεσθαι καί ἐξέρχεσθαι καί συλᾶν τήν καρδίαν μου, περί τῶν αἰσθητῶν ἐρωτῶ. Εὖξαι οὖν ἵνα προηγουμένως ἐκείνους καταργήσῃ ὁ Κύριος.

Ἀπόκρισις

Εἰ οὐκ ἔχεις ἐξουσίαν τινός, μή καταφρόνει ὧν λαμβάνεις ἀγάπην ἀπό τοῦ κοινοβίου˙ ἐπεί κατάκρισιν ἔχεις˙ ἄνθρωπος γάρ ὑπό ἐξουσίαν ὤν, οὐκ ἔστιν ὑπό ἐντολήν. Λοιπόν ἀταράχως κροῦσον καί κράξον λέγων˙ εὐλόγησον ὁ ἔτι ὤν καί βοήθει καί σκεπάζει σε ὁ Θεός. Περί δέ τῶν νοητῶν λῃστῶν, ὁ Κύριος καί τούτους καί ἐκείνους καταργήσει. Ἀνδρίζου καί ἴσχυε καί εὔχου ὑπέρ ἐμοῦ.

ρη'

Ὁ αὐτός ἀνέγνω εἰς γεροντικά, ὅτι ὀφείλει ὁ θέλων ἐν ἀληθείᾳ σωθῆναι, πρῶτον μετά τῶν ἀνθρώπων βαστάσαι ὕβρεις, ἀτιμίας, ζημίας, ἐξουδενώσεις, τάς αἰσθήσεις αὐτοῦ ἐλευθερωθῆναι, καί οὕτως ἀνελθεῖν ἐπί τήν τελείαν ἡσυχίαν, ὥσπερ καί ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἐποίησε. Ταῦτα γάρ πάντα βαστάσας, οὕτως ἦλθεν ἐπί τόν ἅγιον σταυρόν, ὅ ἐστι νέκρωσις σαρκός καί τῶν παθῶν, καί κατάπαυσις τελεία, ἁγία.

Καί εἶπε πρός ἑαυτόν˙ ἐγώ ὁ ἄθλιος ἕν τούτων οὐκ ἐποίησα, ἀλλ᾿ ἀπό τῆς ἀσθενείας μου σκανδαλίζων ἅπαντας ἀνεχώρησα ἀπό τῶν ἀνθρώπων. Τάχα οὖν ὀφείλω πάλιν εἰς τό μέσον ἐλθεῖν τῶν ἀνθρώπων καί (σελ. 240) βοηθοῦντος τοῦ Θεοῦ ποιῆσαι ὡς εἶπον οἱ Πατέρες καί οὕτως εἰσελθεῖν εἰς τήν ἡσυχίαν, ἵνα μή εἰς κενόν γένηται ὁ κόπος μου; Καί ἀνήγγειλε ταῦτα τῷ Γέροντι τῷ μεγάλῳ.

Ἀπόκρισις.

Καλῶς εἶπον οἱ Πατέρες καί ἄλλως οὐκ ἔστιν˙ ἀλλ᾿ ἐπειδή πολλαί γίνονται προφάσεις ἐν αἷς νομίζει ὁ ἄνθρωπος καλῶς ποιεῖν καί εὑρίσκεται βλαπτόμενος δι᾿ ἑτέρας προφάσεις, χρή ἀσφαλίζεσθαι ἑαυτόν. Ἔφθασας γάρ καθίσαι, καί ἐάν ἔλθῃς εἰς τό μέσον γεννᾶταί σοι κενοδοξία˙ καί τάχα οὐδέ στήκει μετά σοῦ οὗτος ὁ λογισμός, ἤγουν τό εἶναι ἐν τῷ μέσῳ˙ καί δύο κακά γίνεται. Ἀλλ᾿ ἐάν μέμφῃ σεαυτόν ὡς μή ποιήσαντα τό ὀφειλόμενον τῇ ἀνόδῳ τοῦ σταυροῦ, λέγων, ἐν ἀγνωσίᾳ ἐκάθισα, οἶδεν ἡ μέμψις ὑβρίσαι καί ἀτιμάσαι ἑαυτήν˙ καί εἶθ᾿ οὕτως ἐνεγκεῖν τόν αὐτήν δεχόμενον εἰς τό μέτρον τοῦ σταυροῦ ἐν ἀληθείᾳ, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ρθ'

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ ὅτι πάνυ θλίβομαι.

Ἀπόκρισις

Ὁ Θεός τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γῆς δώῃ ὑμῖν, διά τῶν εὐχῶν τῶν ἁγίων αὐτοῦ, τά αἰτήματα, ἅ αἰτῶ αὐτόν ὑμῖν παρασχεῖν. Ἐπειδή οὖν ἀκοῦσαι θέλετε καί χαρῆναι, ὑμεῖς ἐστε οἱ ἀναγκάζοντές με εἰπεῖν, ἵνα ἐν ἐμοί πληρωθῇ τό «ἐγενόμην ἄφρων, ἡμεῖς με ἠναγκάσατε». Ἐγώ καί πρό τοῦ αἰτήσασθαί με, διά τήν κατακαιομένην ὡς σφοδροτάτου πυρός φλόγα ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ ἐν ἐμοί, τοῦ εἰπόντος «ζήτησον τόν πλησίον σου ὡς σεαυτόν» ἀπό τῆς καύσεως, καί τοῦ ζέειν τῷ πνεύματι, οὐ παύομαι νύκτα καί ἡμέραν δεόμενος τοῦ Θεοῦ, ποιῆσαι ὑμᾶς θεοφόρους καί οἰκῆσαι ἐν ὑμῖν καί ἐμπεριπατῆσαι, καί καταπέμψαι τό Πνεῦμα τό ἅγιον ὑμῖν, τό Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ἵνα ὅταν ἔλθῃ διδάξῃ ὑμᾶς τά πάντα καί ὁδηγήσῃ ὑμᾶς ἐν ἀληθείᾳ, τοῦ γενέσθαι κληρονόμους τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν, ἅ ὀφθαλμός οὐκ εἶδε καί οὖς οὐκ (σελ. 242) ἤκουσε, καί ἐπί καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη. Καί ἐγενόμην πρός ὑμᾶς ὡς πατήρ σπουδάζων στρατεῦσαι τά τέκνα τῷ βασιλεῖ, ἐν στρατείαις λαμπραῖς, αὐτῶν ἀμεριμνούντων. Δώῃ δέ ὁ Θεός ὑμῖν τήν καῦσιν τῆς ἀγάπης ταύτης. Πληροφορήσει γάρ ὑμῶν ὁ Κύριος, ὅτι εἰς τόν ἕβδομον οὐρανόν ἀναφέρει τούς ἀνθρώπους τούς ἔχοντας αὐτήν, καθώς τινες ἤδη μετά παρρησίας ἀνέρχονται καί εὐλογοῦνται, εἴτε ἐν σώμαται, οὐκ οἶδα˙ εἴτε ἐκτός τοῦ σώματος, οὐκ οἶδα, ὁ Θεός γάρ ἐστιν ὁ εἰδώς.

Καί ἵνα μάθητε τήν ἀρχήν τῆς ὁδοῦ τῆς χαρᾶς ταύτης, ἀκούσατε. Πρῶτον ἔρχεται τῷ ἀνθρώπῳ τό Πνεῦμα τό ἅγιον, διδάσκον αὐτόν τά πάντα, καί πῶς δεῖ ταπεινοφρονεῖν, ἅ οὐ δύνασθε ἄρτι ἀκοῦσαι. Εἶτα ὁδηγούμενος τῇ πρώτῃ καύσει ἐκείνῃ, ἀνέρχεται εἰς τόν οὐρανόν τόν πρῶτον, καί μετά ταῦτα εἰς τόν δεύτερον, καί κατά πρόβασιν ἕως τοῦ ἑβδόμου, κἀκεῖ ἐστι θεωρῆσαι ἄρρητα πράγματα καί φοβερά, ἅ οὐδείς δύναται ἀκοῦσαι, εἰ μή οἱ ἐρχόμενοι εἰς τό μέτρον τοῦτο, οὗ ὁ Κύριος καταξιώσοι ὑμᾶς. Οἱ ἀποθνῄσκοντες τελείως τῷ κόσμῳ δι᾿ ὑπομονῆς καί θλίψεως πολλῶν, δύνανται εἰς τοῦτο ἐλθεῖν.

Ὦ ἀδελφέ ἀγαπητέ, ὁ Κύριος σταυρόν ὑπέμεινε καί σύ οὐ χαίρεις ἐν τοῖς θλίψεσιν, ὧν ἡ ὑπομονή εἰς τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν; Καλῶς δέ εἴπας ὅτι θλίβῃ˙ οὐκ οἶδας ὅτι ὅταν τις αἰτῇ τούς Πατέρας εὔξασθαι ὑπέρ αὐτοῦ ἤ τόν Θεόν δοῦναι βοήθειαν αὐτῷ, τότε πληθύνονται αὐτῷ αἱ θλίψεις καί οἱ (σελ. 244) πειρασμοί πρός τήν αὐτοῦ δοκιμήν; Μή οὖν ζητήςῃς σωματικήν ἀνάπαυσιν, ἐάν μή δώῃ σοι αὐτήν ὁ Κύριος˙ βδελυκτή γάρ ἐνώπιον Κυρίου ἀνάπαυσις σαρκός. Καί ὁ Κύριος εἶπεν˙ ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε.

Ὁ Κύριος βοηθήσοι σοι κατά πάντα. Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ.