ΜΙΚΡΗ ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΓΕΡΟΝΤΙΚΟ - Για τη Νηστεία

 

Ἀββᾶς  Ἀντώνιος  /  Ἀββᾶς  Ἰσίδωρος ὁ πρεσβύτερος  /  Ἀββᾶς Ποιμήν  /  Ἀββᾶς Δωρόθεος  /  Μέγας Βασίλειος  /  Εὐάγριος Μοναχός  /  Ὅσιος Μάρκος ὁ  Ἀσκητής   /  Ὅσιος Θαλάσσιος ὁ Λίβυος  /  Ὅσιος Ἠλίας ὁ  Ἔκδικος

---

Ἀββᾶς  Ἀντώνιος  

ΠΟΛΛΟΙ ΒΑΣΑΝΙΣΑΝ τὸ σῶμα τους μὲ ἀσκήσεις ἀλλὰ ἐπειδὴ δὲν κατόρθωσαν ν᾽ ἀποκτήσουν διάκριση βρέθηκαν μακριὰ ἀπ᾽ τὸν Θεό.[1]  

   

Ἀββᾶς  Ἰσίδωρος ὁ πρεσβύτερος  

ΑΝ ΝΗΣΤΕΥΕΤΕ κανονικὰ μὴν ὑπερηφανεύεσθε, διαφορετικὰ καλύτερα νὰ τρῶτε κρέας. Γιατὶ περισσότερο συμφέρει τὸν ἄνθρωπο νὰ τρώει κρέας παρὰ νὰ εἶναι ὑπερήφανος καὶ ἀλλαζόνας.[2]  

   

Ἀββᾶς Ποιμήν  

ΡΩΤΗΣΕ ὁ ἀββᾶς  Ἰωσὴφ τὸν ἀββᾶ Ποιμένα πῶς πρέπει νὰ νηστεύουμε. Καὶ ὁ ἀββᾶς Ποιμὴν τοῦ λέει

     -  Ἐγὼ θέλω νὰ τρώει κανεὶς κάθε ΄μέρα τόσο λίγο ὥστε νὰ μὴ χορταίνει.

Τοῦ λέει τότε ὁ ἀββᾶς  Ἰωσήφ

     -  Ὅταν ἦσουν πιὸ νέος, ἀββᾶ, δὲν νήστευες δύο δύο ΄μέρες;

Καὶ ὁ γέροντας τοῦ ἀπάντησε

     - Φυσικὰ καὶ τρεῖς καὶ τέσσερεις ΄μέρες κι ἑβδομάδα ἀκόμη. Καὶ ὅλα αὐτὰ τὰ δοκίμασαν οἱ πατέρες γιατὶ ἦταν δυνατοί· ἀλλὰ θεώρησαν καλύτερο νὰ τρώει κανεὶς κάθε ΄μέρα ἀλλὰ λίγο· μᾶς παρέδωσαν λοιπὸν τὴ βασιλικὴ ὁδὸ ποὺ εἶναι ἐλαφρή.[3]  

   

Ἀββᾶς Δωρόθεος  

ΠΡΕΠΕΙ ΕΠΙΣΗΣ νὰ προσέχει νὰ μὴ διακόπτει τὴ νηστεία ἂν δὲν ὑπάρχει μεγάλη ἀνάγκη, νὰ μὴ ζητάει τὰ νόστιμα φαγητά, καὶ νὰ μὴ φορτώνει τὸν ἑαυτό του μὲ μεγάλες ποσότητες φαγητῶν καὶ ποτῶν.῾Υπάρχουν δύο εἴδη γαστριμαργίας.  Ἔτσι ἑνὸς ἀνθρώπου ἀντίπαλος εἶναι ἡ νοστιμιά, καὶ δὲν ζητάει συνεχῶς νὰ τρώει πολύ, ἀλλὰ κυνηγάει τὰ νόστιμα φαγητά. Καὶ συμβαίνει τότε νὰ τρώει ἕνα φαγητὸ ποὺ τοῦ ἀρέσει καὶ τόσο τὸν καταβάλλει ἡ ἀπόλαυση ποὺ αἰσθάνεται ὥστε κρατάει τὴν τροφὴ στὸ στόμα του καὶ τὴν μασάει ἀρκετὴ ὥρα χωρὶς ν᾽ ἀντέχει νὰ τὴν καταπιεῖ ἀπὸ τὴν ἀπόλαυση. Αὐτὴ λέγεται λαιμαργία. Τοῦ ἄλλου ἀντίπαλος εἶναι ἡ ποσότητα, καὶ δὲν ἐνδιαφέρεται γιὰ τὰ καλὰ φαγητὰ οὔτε γιὰ τὴ νοστιμιά, ἀλλὰ εἴτε καλὰ εἶναι εἴτε ὄχι, ἐκεῖνος δὲν νοιάζεται παρὰ μόνο νὰ φάει καὶ ὅ,τι κι ἂν εἶναι δὲν τὸν ἐνδιαφέρει ἀρκεῖ νὰ γεμίσει τὴν κοιλιά του. Αὐτὴ λέγεται γαστριμαργία. Καὶ θὰ σᾶς ἐξηγήσω τὴν προέλευση αὐτῶν τῶν ὀνομάτων. “Μαργαίνω” ὅπως λένε οἱ φιλόλογοι σημαίνει τρελαίνομαι, καὶ μάργος εἶναι αὐτὸς ποὺ ἔχει τρελαθεῖ.  Ὅταν λοιπὸν ἀρρωσταίνει κανεὶς ἀπὸ τὴν τρέλα νὰ γεμίζει τὴν κοιλιά του, ἡ ἀρρώστεια αὐτὴ λέγεται γαστριμαργία, ἀπὸ τὴ μανία τῆς κοιλιᾶς του.  Ὅταν ὅμως ἀρρωσταίνει μόνο μὲ τὴ μανία τῆς ἀπόλαυσης στὸ λαιμό, λέγεται λαιμαργία, ἀπὸ τὴ μανία τοῦ λαιμοῦ.[4]    

 

Μέγας Βασίλειος

MΗΝ ΠΕΡΙΟΡΙΖΕΙΣ ὅμως τὸ καλὸ τῆς νηστείας μόνο στὴν ἀποχὴ ἀπὸ τὸ φαγητό. Γιατὶ πραγματικὴ νηστεία εἶναι νὰ μὴν κάνεις τίποτε ἄδικο. “Νὰ λύνεις κάθε δεσμὸ ἀδικίας”.[5] Συγχώρησε τὸν πλησίον σου γιὰ τὸ κακὸ ποὺ σοῦ ἔκανε καὶ ξέχασε αὐτὰ ποὺ σοῦ χρωστάει. “῾Η νηστεία σας νὰ εἶναι καθαρὴ ἀπὸ δικαστικὲς πράξεις καὶ προστριβές.”[6] Κρέας δὲν τρῶς ἀλλὰ κατασπαράζεις τὸν ἀδελφό σου. Νηστεύεις τὸ κρασὶ ἀλλὰ εἶσαι σπάταλος σὲ ἀδικίες. Περιμένεις νὰ ἔρθει τὸ βράδυ γιὰ νὰ φᾶς ἀλλὰ ξοδεύεις ὅλη τὴν ἡμέρα σου στὰ δικαστήρια. “ Ἀλοίμονο σὲ κείνους ποὺ δὲν μεθᾶνε ἀπὸ κρασὶ[7] [ἀλλὰ ἀπὸ τὶς ἀδικίες].”[8]  

---

ΝΟΜΙΖΩ λοιπὸν ὅτι καμμιὰ συμβουλὴ δὲν μπορεῖ νὰ ἀγγίξει τόσο τὴν ψυχὴ τοῦ λαίμαργου καὶ νὰ τὴν ἀλλάξει ὅσο καὶ μιὰ τυχαία μόνο συνάντηση μὲ τὸν ἐγκρατῆ. Καὶ μοῦ φαίνεται πὼς αὐτὸ σημαίνει νὰ τρῶς καὶ νὰ πίνεις μὲ τέτοιο τρόπο ποὺ ν᾽ ἀποτελεῖ τιμὴ γιὰ τὸ Θεό, ὥστε ἀκόμα καὶ στὸ τραπέζι νὰ λάμπει ἡ ζωή μας ἕνα καλὸ ἔργο, καὶ νὰ δοξάζεται ὁ οὐράνιος Πατέρας μας.[9]  

     

Εὐάγριος Μοναχός  

ΜΕ ΟΛΗ ΣΟΥ τὴ δύναμη νὰ νηστεύεις μπροστὰ στὸν Θεό.῾Η νηστεία αὐτὴ θὰ καθαρίσει τὶς ἀνομίες καὶ τὶς ἁμαρτίες σου·[10] συμμορφώνει τὴν ψυχή, ἁγιάζει τὸ φρόνημα, διώχνει τοὺς δαίμονες καὶ μᾶς ἀξιώνει νὰ πλησιάζουμε τὸν Θεό.  Ἂν φᾶς μιὰ φορὰ τὴν ἡμέρα μὴ θελήσεις καὶ δεύτερη, γιὰ νὰ μὴ γίνεις πολυδάπανος καὶ γιὰ νὰ μὴ κλονιστεῖ τὸ φρόνημά σου.  Ἔτσι θὰ σοῦ μείνει περιουσία γιὰ νὰ κάνεις ἀγαθοεργίες καὶ θὰ νεκρώσεις τὰ πάθη τοῦ δικοῦ σου σώματος. Κι ἂν τύχει νὰ συναντηθεῖς μὲ ἀδελφοὺς καὶ χρειαστεῖ νὰ φᾶς καὶ δύο καὶ τρεῖς φορές, μὴ στενοχωρηθεῖς, ἀλλὰ ἀντιθέτως νὰ χαρεῖς ποὺ ὑπάκουσες σὲ μιὰ ἀνάγκη καὶ νὰ εὐχαριστεῖς τὸν Θεὸ ποὺ ἀκολούθησες τὸν νόμο τῆς ἀγάπης καὶ ποὺ ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς θ᾽ ἀναλάβει τὴ διαχείριση τῆς ζωῆς σου. Καὶ ἀκόμη θὰ συμβεῖ κάποτε νὰ ἀρρωστήσεις καὶ νὰ χρειαστεῖ νὰ φᾶς δύο, τρεῖς ἢ πολλὲς φορές, ἀλλὰ μὴ λυπηθεῖς· δὲν εἶναι ἀνάγκη νὰ συνεχίζεις τοὺς κόπους τῆς ἄσκησης καὶ σὲ καιρὸ ἀρρώστειας ἀλλὰ νὰ ὑποχωρεῖς σὲ μερικὰ γιὰ νὰ μπορέσεις ἀκριβῶς νὰ συνεχίσεις τὴν ἄσκησή σου.  Ὅσο γιὰ τὴν ἀποχὴ ἀπὸ ὁρισμένες τροφές, ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ καμμία δὲν ἀπαγόρευσε ἀλλὰ εἶπε: “σᾶς ἔδωσα τὰ πάντα σὰν νὰ εἶναι λάχανα νὰ τρῶτε χωρὶς δισταγμό”,[11]καὶ “δὲν εἶναι τὰ φαγητὰ αὐτὰ ποὺ μολύνουν τὸν ἄνθρωπο”.[12]῾Η ἀποχὴ λοιπὸν ἀπὸ ὁρισμένα φαγητὰ εἶναι δική μας ἐπιλογὴ καὶ ἄσκηση τῆς ψυχῆς.[13]  

   

Ὅσιος Μάρκος ὁ  Ἀσκητής  

ΕΚΕΙΝΟΣ ΠΟΥ ΘΛΙΒΕΤΑΙ μὲ τὸ νοῦ του καὶ ἀναπαύει τὸ σῶμα του, εἶναι ὅμοιος μ᾽ ἐκεῖνον ποὺ καταπονεῖ τὸ σῶμα του καὶ διασκορπίζει τὸ νοῦ του.[14]  

   

Ὅσιος Θαλάσσιος ὁ Λίβυος  

ΟΤΑΝ ΝΗΣΤΕΥΕΙΣ τὸ κρασὶ μὴ φουσκώνεις μὲ νερό, γιατὶ ἂν τὸ κάνεις παρέχεις τὸ ἴδιο ὑλικὸ στὴν πορνεία.[15]  

   

Ὅσιος Ἠλίας ὁ  Ἔκδικος  

ΜΕΡΙΚΟΙ προσέχουν πολὺ τὴν εἴσοδο τῶν φαγητῶν, ἀλλὰ ἀδιαφοροῦν γιὰ τὴν ἔξοδο τῶν λόγων. Δὲν ἔχουν μάθει νὰ διώχνουν τὴν ὀργὴ ἀπ᾽ τὴν καρδιά τους,[16] καὶ τὴν ἐπιθυμία ἀπὸ τὴ σάρκα τους, ὅπως λέει ὁ  Ἐκκλησιαστής· ὅμως, ἔτσι μόνο κτίζεται ἡ καθαρὴ καρδιὰ ἀπὸ τὸ Πνεῦμα ποὺ ἀνακαινίζει.[17]  

---

[1] Γεροντικόν, η΄

[2] Γεροντικόν, δ΄

[3] Γεροντικόν, λα΄

[4] Περὶ τῶν ἁγίων νηστειῶν, 3

[5]῾Ησ. 58,6

[6]῾Ησ. 63,4

[7]῾Ησ. 28,1

[8] Περὶ νηστείας Α΄ 10

[9]  Ὅροι κατὰ πλάτος, 17

[10]῾Ησ. 6,7

[11] Γεν. 9,3· Α΄ Κορ. 10,26

[12] Ματθ. 15,11

[13]῾Υποτύπωσις μοναχική

[14] Περὶ τῶν οἰομένων ἐξ ἔργων δικαιοῦσθαι, 45

[15]Περὶ ἀγάπης καὶ ἐγκρατείας ἑκατοντὰς τετάρτη, 33

[16]  Ἐκκλησ. 11,10

[17]  Ἀνθολόγιον γνωμικὸν φιλοσόφων σπουδαίων, 53