Η Ανάληψι ς

Μαρία Μπορμπουδάκη
Μυστήριον Μέγα και Παράδοξον,
Αθήνα 2002, εκδ. Ιεράς Συνόδου, σελ.400

15ος αι., 42.2 x 32,5 εκ.
Προέλευση: Από αγορά
Αθήνα, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο. Τ. 2725 / Β.Μ. 8441

Στη μικρών διαστάσεων εικόνα του Βυζαντινού Μουσείου με το ανάγλυφο πλαίσιο α πεικονίζε ται η π αράσταση της Ανάληψης οργανωμένη σε δυο οριζόντιες ζώνες με χρυσό βάθος. Στο επάνω τμήμα της σύνθεσης εικονίζεται η δεσπόζουσα μορφή του Χρίστου ε νδεδυμένου με λευκό ιμάτιο. Ανέρχεται στους ουρανούς μέσα σε κυκλική ακτινωτή δόξα που υποβαστάζουν δυο φτερωτοί άγγελοι σε α ντωπές στάσεις. Ο Χριστός είναι καθισμένος σε ουράνιο τόξο, ευλογεί με το δεξί χέρι και κρατεί ειλητάριο με το αριστερό. Στην κάτω ζώνη η Θεοτόκος και οι απόστολοι εικονογραφούνται μπροστά από βραχώδες τοπίο που υποδηλώνει το ό ρος των Ε λαιών. Η Θεοτόκος, όρθια και σε χειρονομία δέησης, δεσπόζει στο κέντρο, πλαισιωμένη από δυο λευκοντυμένους αγγέλους που κρατούν σκήπτρα με το δεξί τους χέρι και με το αριστερό δείχνουν προς τον Χριστό. Δυο ισάριθμες ομάδες αποστόλων σε ζωηρές στάσεις και χειρονομίες περιβάλλουν τη Θεοτόκο, ενώ ανάμεσα τους φύονται δένδρα που ποικίλλουν την παράσταση.

Η εικονογραφία της παράστασης παρακολουθεί παλαιολόγειο τύπο που εντοπίζεται σε τοιχογραφικά σύνολα στην Κρήτη, ενώ αργότερα γνωρίζει διάδοση σε μεταβυζαντινές τοιχογραφίες και εικόνες [Εικόνες κρητικής τέχνης 1993, αριθ. 205. σ. 556 -Μ. Α χειμάστου - Ποταμιάνου ). Η εικονογραφική ταύτιση με την Ανάληψη από τη σύνθετη εικόνα του Ανδρέα Ρίτζου στο Τόκιο ( Koshi 1973. σ. 8-57. εικ. 1. Χατζηδάκης 1997, πιν. 221) έχει οδηγήσει τους μελετητές στην α πόδο ση της στο γνωστό κρητικό αγιογράφο (Νέα αποκτήματα 1997. σ. 26-28). Τεχνοτροπικές ωστόσο ανομοιομορφίες ανάμεσα στα δυο έργα, όπως το πιο τυποποιημένο ύφος της εικόνας του Τόκιο, δημιουργούν κάποιες επιφυλάξεις στην απόδοσή της στον Ανδρέα Ρίτζο, ε νώ ενθαρρύνουν την ένταξή της σε όψιμα παλαιολόγεια έργα ( Α χει μάστου - Ποταμιάνου 1998, αριθ. 36, σ. 128).