Το Aγιο Μανδήλιο

Η εικόνα του Αγίου Μανδηλίου εικονίζει ένα μανδήλιο, πάνω στο οποίο έχει ζωγραφιστεί το Πρόσωπο του Κυρίου. Το περι- βάλλει ένσταυρος φωτοστέφανος, στις τρεις κεραίες του οποίου έχει χαραχτεί το όνομα του Θεού:Ο ΩΝ. Όταν ο Μωϋσής ζήτησε από τον Θεό να του φανερώσει το όνομά Του, τότε που εκείνος του παρουσιάστηκε στη φλεγομένη και μη κατακαιομένη βάτο «εἶπεν ὁ Θεός πρός Μωυσῆν λέγων, ἐγώ εἰμί ὁ ὤν» (Εξ. 3,14). Ο Θεός είναι αυτός που υπάρχει πραγματικά και αιώνια, σε αντίθεση με τους ψεύτικους θεούς.

Ταυτόχρονα όμως με το όνομα της θείας φύσεως του Κυρίου σημειώνεται στο πάνω μέρος του Αγίου Μανδηλίου το όνομά Του, που θυμίζει στους πιστούς πως το εικονιζόμενο πρόσωπο είναι ο Ιησούς Χριστός. Αυτόν πρέπει να πιστεύουμε ως «ὁμοούσιον τῷ Πατρί» και ως «τόν δι' ἡμᾶς τούς ἀνθρώπους καί διά τήν ἡμετέραν σωτηρίαν κατελθόντα ἐκ τῶν οὐρανῶν καί σαρκωθέντα ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καί Μαρίας τῆς Παρθένου καί ἐνανθρωπήσαντα» (Σύμβολο της Πίστεως).

Η όψη του Κυρίου δεν προδίδει τίποτε το γήινο και σαρκικό. Τα μεγάλα και στοχαστικά μάτια, τα τοξωτά φρύδια, η μακριά μύτη, το μικρό στόμα συνθέτουν μια μορφή που εμπνέει, εκφράζει την παναγιότητα του Κυρίου και «τά νοητά φωταυγεῖ» (Κανών της αγίας εικόνος, ωδή δ΄). Όπως λέει άλλο τροπάριο, αν και ο Σωτήρας μας δεν είχε θεϊκό είδος ούτε κάλλος στον καιρό του πάθους, στην πραγματικότητα όλους καταφώτιζε. Αυτό δηλώνει η θέα της μορφής Του, της οποίας το ομοίωμα «ράκει ἐκτυπωθέν, ὥσπερ θησαυρός ἡμῖν δεδώρηται» (Ωδή ς΄).

Η εικόνα είναι έργο του αειμνήστου αγιογράφου Φώτη Κόντογλου, είναι χρονολογημένη (1963) και βρίσκεται στην ελληνική Ι. Μονή της Μεταμορφώσεως στη Βοστώνη Αμερικής.

Κλείνουμε την παρούσα ανάλυση της εικόνας του Αγίου Μανδηλίου με το απολυτίκιο της εορτής, που ψάλλεται σε ήχο β΄.

«Τήν ἄχραντον Εἰκόνα Σου, προσκυνοῦμεν ἀγαθέ, αἰτούμενοι συγχώρησιν τῶν πταισμάτων ἡμῶν, Χριστέ ὁ Θεός∙ βουλήσει γάρ ηὐδοκήσας σαρκί ἀνελθεῖν ἐν τῷ Σταυρῷ, ἵνα ρύσῃ οὕς ἔπλασας ἐκ τῆς δουλείας τοῦ ἐχθροῦ∙ ὅθεν εὐχαρίστως βοῶμεν σοι∙ Χαρᾶς ἐπλήρωσας τά πάντα ὁ Σωτήρ ἡμῶν, παραγενόμενος εἰς τό σῶσαι τόν κόσμον».