Απόστολος Παύλος

Η εικόνα μας, έργο του κρητικού Θεοφάνη, στόλιζε άλλοτε το εικονοστάσι της Ι. Μονής Σταυρονικήτα, ´Aγιο Όρος (16ος αι.). Ανήκε στη σειρά της Μεγάλης Δέησης, που απλωνόταν πάνω από το Δωδεκάορτο.

Ο άγιος εικονίζεται ως την μέση, βλέπει προς τα δεξιά του με ανάλογη κλίση του σώματός του. Με τα δύο του χέρια κρατεί βιβλίο κλειστό, που το σφίγγει στο στήθος του ως πολύτιμο θησαυρό. Τα προσωπογραφικά του στοιχεία είναι στις γενικές γραμμές, όπως τα παρουσιάζει το κείμενο του συναξαρίου. Όλα προδίδουν την εμβρίθεια και τη σοφία του. Εντυπωσιάζει το πλατύ κρανίο, το ογκώδες σώμα και το στοχαστικό βλέμμα. Ο θεατής έχει μπροστά του ένα πνευματικό γίγαντα. Μαντεύει το ασυνήθιστο μυαλό, το στοχασμό του, τον πύρινο λόγο του, την πλατιά καρδιά του, την εσωτερική ζωή του. Ήταν ολοκληρωτικά αφιερωμένος στον Χριστό, παραδομένος στο θέλημά Του, ο ακούραστος εργάτης και μυσταγωγός Του. Είναι ο πρώτος μετά τον Έναν, αυτός που περισσότερο από όλους τους ανθρώπους έδειξε «τί ποτέ ἐστιν ἄνθρωπος, καί ὅση τῆς φύσεως τῆς ἡμετέρας ἡ εὐγένεια, καί ὅσης ἐστί δεκτικόν ἀρετῆς τουτί τό ζῷον» (Ιερός Χρυσόστομος, ΕΠΕ 36, 418).

Την εικόνα της ψυχής του απ. Παύλου παρουσιάζει άριστα ο άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος: «Πάντα ἄνθρωπον προσεδόκησε παραστῆσαι (= να τον παρουσιάσει τέλειο εν Χριστώ) καί τό γε αὐτοῦ μέρος πάντας παρέστησε. Καί γάρ ὥσπερ τήν οἰκουμένην ἅπασαν γεννήσας αὐτός, οὕτως ἐθορυβεῖτο, οὕτως ἔτρεχεν, οὕτω πάντας ἐσπούδαζεν εἰσαγαγεῖν εἰς τήν βασιλείαν, θεραπεύων, παρακαλῶν, ὑπισχνούμενος, εὐχόμενος, ἱκετεύων, τούς δαίμονας φοβῶν, τούς διαφθείροντας ἐλαύνων, διά παρουσίας, διά γραμμάτων, διά ρημάτων, διά πραγμάτων, διά μαθητῶν, δι' ἑαυτοῦ τούς πίπτοντας ἀνορθῶν, τούς ἑστῶτας στηρίζων, διεγείρων τούς χαμαί κειμένους, θεραπεύων τούς συντετριμμένους, ἀλείφων (παρορμώντας) τούς ραθυμοῦντας, φοβερόν ἐμβοῶν ἐπί τοῖς ἐχθροῖς, δριμύ βλέπων ἐπί τοῖς πολεμίοις, καθάπερ τις στρατηγός ἤ ἄριστος ἰατρός, αὐτός σκευοφόρος, αὐτός ὑπασπιστής, αὐτός παραστάτης, αὐτός πάντα γινόμενος τῷ στρατοπέδῳ∙ καί οὐκ ἐν τοῖς πνευματικοῖς μόνον, ἀλλά καί ἐν τοῖς σαρκικοῖς, πολλήν τήν πρόνοιαν ἐπεδείκνυτο, πολλήν τήν σπουδήν» (Εἰς τόν Παῦλον, 3, 3. ΕΠΕ 37, 438-440).