Δέν εἶναι κέντρο τῆς ἁμαρτίας, ἄσχετα ἄν μετά τήν πτώση του στήν ἁμαρτία βαρύνεται μέ πολλές ἐπιθυμίες νοσηρές, γίνεται δοῦλο στά πάθη καί κρατεῖ τό πνεῦμα δέσμιο στήν πυκνότητα καί τίς πολλές ἐκτροχιασμένες ὀρέξεις του. Τό σῶμα εἶναι ἀπό τή φύση του καλό, γιατί προέρχεται ἀπό τήν ἀγαθή βούληση τοῦ Θεοῦ, στήν ὁποία καμιά θέση δέν ἔχει ἡ κακία. ῾Ως ποίημα δέ τοῦ Θεοῦ εἶναι, μαζί μέ τήν ψυχή, ἐπιδεκτικό ἁγιασμοῦ καί σωτηρίας. Δέχεται μέσα του σῶμα καί αἷμα Χριστοῦ, καθίσταται ναός τοῦ ἁγίου Πνεύματος90 καί μέλλει ν᾿ ἀναστηθεῖ ἐκ τῶν νεκρῶν ἀφθαρτοποιημένο καί ἔνδοξο.

῾Ο Θεός ἔπλασε τόν ἄνθρωπο, ἄνδρα καί γυναῖκα. ῎Επλασε πρῶτα τόν ᾿Αδάμ καί κατόπιν ἀπό τήν πλευρά του ἐμόρφωσε τήν Εὔα. Καί ἐδῶ ἔχουμε ἔκφραση ἀνθρωποπαθῆ, μέ τήν ὁποία τονίζεται ἡ στενή σχέση τῶν δύο φύλων, τά ὁποῖα εἶναι ἀμοιβαίως συμπληρωματικά, καί στό δεσμό τῶν ὁποίων πληροῦται ἡ πραγματική ἰδέα τοῦ ἀνθρώπου. ῾Ο ἀληθινός ἄνθρωπος ὑπάρχει στό σύνδεσμο καί τήν ἑνότητα ἀνδρός καί γυναικός. ᾿Ετοποθέτησε δέ ὁ Θεός τό πρῶτο ἀνθρώπινο ζεῦγος στόν ἐπίγειο Παράδεισο (τήν ᾿Εδέμ), νά τόν φυλάσσει καί νά τόν καλλιεργεῖ91, εὐλογήσας τό φυσικό τους δεσμό, ὥστε νά πολλαπλασιάζονται καί νά πληθύνονται καί νά κυριεύσουν τή γῆ92. ῾Η κατάκτηση καί ἡ κυριαρχικότητα αὐτή ἐπί τῆς γῆς ἀποτελοῦν στοιχεῖο οὐσιαστικό τῆς θείας εἰκόνος στόν ἄνθρωπο. ῞Οπως ὁ Θεός ἄρχει ἐπί πάντων, ὡς ἀπόλυτος ἐξουσιαστής τῆς φύσεως, ἔτσι καί ἡ εἰκόνα του, μέ τό ἀρχικό καί ἡγεμονικό τοῦ νοῦ της, ἄρχει –ὡς ἕνα βέβαια βαθμό– πάνω στήν κτίση, τῆς ὁποίας ἀποτελεῖ τό συνεκτικό κέντρο. ῎Αλλο βέβαια τό ζήτημα ἄν ὁ ἄνθρωπος ἀπό πραγματικός ἐξουσιαστής τῆς φύσεως καί οἰκονόμος τῆς πλάσεως τοῦ Θεοῦ, γίνεται, μέ τόν παραλογισμό καί τήν ἀνευθυνότητά του, αὐθαίρετος δυνάστης καί βίαιος καταχραστής τοῦ ἔργου τοῦ Θεοῦ!

῾Ο ἄνθρωπος, ὡς εἰκόνα Θεοῦ, εἶναι λογικός καί ἐλεύθερος. Στό στοιχεῖο αὐτό περικλείεται ὅλη ἡ δυναμική τῆς φύσεώς του. ῞Ομως, ἄν καί φερόμενος αὐτόματα πρός τό ἀείζωο ἀρχέτυπό του, ἔπρεπε καί ὁ ἴδιος νά θέλει ἐνσυνείδητα τή σχέση αὐτή. Τό τέλος τῆς δυναμικῆς αὐτῆς σχέσεως ἦταν ἡ καταξίωση τῆς θείας εἰκόνος, ἡ ὁλοκλήρωση τοῦ πνευματικοῦ συνδέσμου σάν «ὁμοίωση» μέ τόν Θεό. ῾Ο ἄνθρωπος θά γινόταν καί ἔργῳ «θεός», κατάσταση πού εἶχε δυνάμει μέσα του ὡς εἰκόνα Θεοῦ. ῾Ο μόνος δρόμος πού θά ὁδηγοῦσε στό τέλος αὐτό ἦταν ἡ ἠθική δοκιμασία. ῾Ο Θεός ἔδωσε ἐντολή στόν πρωτόπλαστο, ἡ φύλαξη τῆς ὁποίας θά τόν βοηθοῦσε νά ἔλθει σέ ἐπίγνωση τῆς ἠθικῆς του φύσεως, νά διαπτύξει σέ προσωπική βάση τίς ἠθικοπνευματικές δυνάμεις του καί νά ἀγαπήσει ἐνσυνείδητα τόν Θεό. ῾Η ἐντολή, παρμένη ἀπό τή φύση πού περιέβαλλε τόν ᾿Αδάμ, ἦταν ἡ ἀπαγόρευση βρώσεως ἐκ τοῦ καρποῦ τοῦ δένδρου γνώσεως τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ93. ῾Ο ἄνθρωπος ὅμως πού ἦταν ἀπονήρευτος καί ἄκακος, δέν ἄντεξε τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ. Μπλέχτηκε στή σκοτεινή μηχανή τοῦ ἐχθροῦ. Μέ πρόσχημα τήν ἰσοθεΐα94 (κάτι μέ τό ὁποῖο καί ὁ ἴδιος εἶχε πέσει ἀπό τό ἀγγελικό του ἀξίωμα) κατώρθωσε ὁ διάβολος νά παραποδίσει τόν ἄνθρωπο καί νά τόν ἀποκόψει ἀπό τόν Πλάστη του. ῾Η πτώση τοῦ ἀνθρώπου, καρπός τῆς ἀλόγιστης παρακοῆς του, ὑπῆρξε μεγάλη καί ὀδυνηρή καί εἶχε συνέπειες τρομακτικές. ῾Η εἰκόνα τοῦ Θεοῦ ἀμαυρώθηκε95 στήν ψυχή τοῦ παραβάτη. ῎Εσβησαν οἱ θεοειδεῖς χαρακτῆρες της. Παράλληλα σκοτίστηκαν οἱ λογικές καί ἠθικές της δυνάμεις. ῾Ο νοῦς καλύφθηκε ἀπό τά πυκνά σύννεφα τῆς ἀγνωσίας, ἐγκατέλειψε τήν πνευματική του ἑστία στήν ὁποίαν ἐλαμπρύνετο πρό τῆς παρακοῆς, καί βουτηγμένος στήν πλάνη στράφηκε στή λατρεία τῶν ἄψυχων εἰδώλων καί τῶν στοιχείων τῆς φύσεως. Ταυτόχρονα καί οἱ λοιπές δυνάμεις τῆς ψυχῆς του, ἡ βούληση, τό αἴσθημα καί ἡ ἐπιθυμία, ἀκολουθώντας τή γενική ἐξαχρείωση τῆς φύσεως, διεστράφησαν καί αὐτές, ἀποκολλήθηκαν ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί προσκολλήθηκαν σέ ἄλλες ξένες καί ἀλλότριες δυνάμεις, ὅσες πλούσια ἔσπειρε σ᾿ αὐτές τό πνεῦμα τῆς ἀποστασίας καί τῆς πλάνης. ᾿Επί πλέον τό εἰδικό βάρος γιά τήν πεσμένη φύση ἦταν ὁ θάνατος. ῾Η φθορά τῆς φύσεως ἦταν ἡ θλιβερή ἀκολουθία τῆς ἀδαμικῆς παραβάσεως. ᾿Ενῶ ὁ ἄνθρωπος δέν θά πέθαινε ἄν δέν ἁμάρτανε –γιατί ὁ Θεός εἶναι πηγή ζωῆς καί ὄχι ἑστία θανάτου96– μέ τήν ἀνυπακοή καί τήν πτώση τοῦ ᾿Αδάμ ὁ θάνατος εἰσχώρησε στήν ἐκτροχιασμένη φύση, σύμφωνα ἄλλωστε μέ τήν προειδοποίηση πού ἔδωσεν ὁ Θεός στόν πρωτόπλαστο97. Μέ τό θάνατο τοῦ ᾿Αδάμ κατέστησαν θνητοί καί ὅλοι οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι98.

῾Η ἁμαρτία τοῦ ᾿Αδάμ εἶναι κατ᾿ οὐσίαν παρακοή, ἀθέτηση τῆς ἐντολῆς τοῦ Θεοῦ, ἀποστασία. Πρᾶγμα βέβαια δύσκολο νά κατανοηθεῖ, δεδομένου ὅτι ἡ φύση τοῦ ἀνθρώπου πλάστηκε ἁγνή καί ἀγαθή. ῎Αν δέ σκεφθοῦμε ὅτι βασικό ἐλατήριο τῆς παρακοῆς εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια καί ὁ νοσηρός ἐγωϊσμός, τότε εὐλόγως διερωτᾶται κανείς· πῶς βρέθηκε ἕνας τόσο μεγάλος ἐγωϊσμός, μιά τόσο νοσηρή φιλαυτία σ᾿ ἕνα πλάσμα πού ἦταν ἀπό τή φύση του ἀγαθό καί ἄσχετο πρός τίς κορυφαῖες αὐτές πνευματικές διαστροφές; Νά ὑποθέσουμε ὅτι ἡ πρωτόπλαστη φύση ἀκολούθησε μιά βαθμιαία ἀπομάκρυνση ἀπό τόν Θεό, ἡ δέ διήγηση τῆς πτώσεως σήμαινε τήν ὀξυκορύφωση τῆς πορείας αὐτῆς στό μοιραῖο κῆπο τῆς ᾿Εδέμ; Εἴμαστε πραγματικά μπροστά σ᾿ ἕνα μεγάλο μυστήριο. Παράλληλα ἡ λύση πού συνήθως δίνεται –καί εἶναι φυσικά σωστή– ὅτι ὁ ᾿Αδάμ ἐλεύθερα παρεξέκλινε ἀπό τό ἀγαθό κάνοντας κακή χρήση τῆς ἐλευθερίας του, δημιουργεῖ πρόσθετα προβλήματα. Καί τό ἐρώτημα ἀνακύπτει· πῶς μιά ἐλευθερία λογική, ἡ ὁποία δέν ἀπορρέει ἀπό μολυσμένο ἔδαφος ψυχῆς οὔτε ὑφίσταται τήν ἐπήρεια ἐσωτερικῶν πειρασμῶν καί ταλαντεύσεων, ὅπως συμβαίνει στή μεταπτωτική φύση, ἄγεται ξαφνικά σέ ἀπομάκρυνση ἀπό τό θέλημα τοῦ Θεοῦ πού εἶναι τό ὀντικό της θεμέλιο, καί περιπίπτει σέ μιά τόσο μεγάλη ἀπόνοια καί ἀχαριστία πρός τόν Πλάστη της; ᾿Αλήθεια, πῶς;

᾿Εν τούτοις, τή βαρύτητα τοῦ προβλήματος μετριάζει αἰσθητῶς τό γεγονός ὅτι πρωταγωνιστής τοῦ δράματος τῆς ᾿Εδέμ δέν ἦταν μονάχα ὁ ἄνθρωπος, ἀλλά –καί κυρίως– ὁ διάβολος, ὁ ὄφις ὁ ἀρχαῖος99, ὁ ὁποῖος κατάφερε νά σκοτώσει πνευματικά τόν πρῶτον ἄνθρωπο, γι᾿ αὐτό καί ὀνομάζεται ἀνθρωποκτόνος100. ῾Ο ᾿Αδάμ δέν συνέλαβε οὔτε ἐπώασεν ἐνδομύχως στήν ψυχή τήν παρακοή, ἀλλά τή δέχτηκε ἔξωθεν ἀπό τόν ἀρχέκακο, τόν πρωτομάστορα καί ἐφευρέτη τῆς ἀποστασίας διάβολο, ὁ ὁποῖος, φθονώντας τήν ὑψηλή τοῦ ἀνθρώπου περιωπή καί τήν εὐτυχία πού εἶχε κοντά στό δημιουργό του –αὐτά τά εἶχε καί ὁ ἴδιος καί τά ἀπώλεσε– μίσησε τό θεόμορφο πλάσμα καί βάλθηκε νά τό καταστρέψει, ἐπιστρατεύοντας τή σατανική πονηρία του καί βρίσκοντας στήριγμα στήν ἀθωότητα καί τό ἀπονήρευτο τῶν πρωτοπλάστων. ῾Ο ᾿Αδάμ παρασύρθηκε στήν πτώση, γι᾿ αὐτό καί ἦταν δεκτικός μετάνοιας καί σωτηρίας, σέ ἀντίθεση μέ τόν ῾Εωσφόρο, ὁ ὁποῖος, ἐφευρίσκοντας ἐσωτερικά τήν ἀποστασία, ἀποπετρώθηκε στήν ἁμαρτία, μή ἔχοντας καμιά δυνατότητα μεταγνώσεως καί σωτηρίας.

῾Η ἁμαρτία τοῦ ᾿Αδάμ μεταδίδεται ὡς κληρονομικό ἁμάρτημα στούς ἀπογόνους του διά τῆς φυσικῆς γεννήσεως. Κάθε ἄνθρωπος πού γεννιέται στόν κόσμο φέρει μέσα του σάν κληρονομιά τό ἁμάρτημα ἐκείνου. ῾Η κληρονομική αὐτή μετάδοση στηρίζεται στήν ἑνότητα τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως. ῞Οπως ἡ ποιότητα τῶν καρπῶν ἑνός δέντρου προσδιορίζεται ἀπό τή φυσική ποιότητα τῆς ρίζας του, σέ περίπτωση δέ πού ἡ ρίζα εἶναι φθαρμένη τότε καί οἱ καρποί της θά εἶναι ὁμοίως φθαρμένοι, ἔτσι, μιά καί φθάρθηκε ἡ ρίζα τοῦ γένους τῶν ἀνθρώπων μέ τήν ἀρχαία παρακοή, ὅλοι οἱ ἄνθρωποι πού κατάγονται ἀπό αὐτήν φέρουν στή φύση τους τήν φθοράν ἐκείνης. Κατά δύο δέ τρόπους μποροῦμε νά ἐκλάβουμε τό προπατορικόν ἁμάρτημα· εἴτε σάν καταλογισμό τῆς προσωπικῆς ἐνοχῆς τοῦ ᾿Αδάμ σέ ὅλους ἀνεξαίρετα τούς ἀπογόνους του. Τό πρόβλημα ἐδῶ εἶναι πῶς ὁ δίκαιος Θεός καταλογίζει ἐνοχή σέ ὄντα τά ὁποῖα προσωπικά δέν συμμετεῖχαν στήν ἁμαρτία τοῦ προπάτορα, πρᾶγμα πού ἀποτελεῖ τή βάση κάθε ἐνοχῆς. ῾Η ἀντίθετη θεωρία, ὅτι ὅλοι οἱ ἄνθρωποι συλλογικά, ὡς ἐνεχόμενοι στή φύση τοῦ ᾿Αδάμ, ἁμάρτησαν μαζί του στήν ᾿Εδέμ, δημιουργεῖ πρόσθετα προβλήματα. Κανένας ἄνθρωπος δέν διασώζει στή συνείδησή του τήν αἴσθηση ὅτι ἁμάρτησε μέ τόν προπάτορα στήν ᾿Εδέμ. Εἴτε πάλι σάν ἀτμόσφαιρα ἁμαρτητική πού διαμορφώθηκε ἀπό τήν πρώτη ἁμαρτίαν ἐκείνη μέσα στήν ὁποία γεννιέται κάθε ἄνθρωπος, ὡς πνευματικό κλίμα μολυσμένο πού σκεπάζει ἀποπνικτικά ὅλο τό γένος (κάτι ἀνάλογο σάν τή θερμοκρασιακή ἀναστροφή –τό νέφος– σήμερα). Στό συνδυασμό τῶν δύο αὐτῶν θεωριῶν πρέπει νά βροῦμε τήν ἀλήθεια. ῾Η δεύτερη βέβαια θεωρία εἶναι συμφωνότερη μέ τήν ὀρθόδοξη δογματική παράδοση πού βλέπει γενικά τήν ἁμαρτία σάν φθορά τῆς φύσεως, τή δέ ἀφθαρσία ὡς τόν εἰδικό καρπό τῆς σωτηρίας. Τή φθορά αὐτή τῆς φύσεως ἀφάνισεν ὁ Κύριος διά τοῦ λυτρωτικοῦ ἔργου του. Γιά τούς ἀνθρώπους αὐτό πραγματοποιεῖται στήν ᾿Εκκλησία διά τοῦ βαπτίσματος.