«῾Αγίῳ Πνεύματι ἀναβλύζει τά τῆς χάριτος ρεῖθρα, ἀρδεύοντα, ἅπασαν τήν κτίσιν, πρός ζωογονίαν».

(᾿Από τό ἅγιο Πνεῦμα ἀναβλύζουν τά πνευματικά τῆς χάριτος νάματα, τά ὁποῖα ποτίζουν ὅλη τήν κτίση, ὥστε αὐτή νά ζωογονεῖται).

«῾Αγίῳ Πνεύματι, θεογνωσίας πλοῦτος, θεωρίας καί σοφίας· πάντα γάρ ἐν τούτῳ, τά πατρῶα δόγματα ὁ Λόγος ἐκδιδάσκει».

[Στή χάρη τοῦ ἁγ. Πνεύματος ὑπάρχουν οἱ θησαυροί τῆς ἀληθινῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ, τῆς θείας θεωρίας καί τῆς σοφίας. ῞Ολα δέ τά δόγματα τοῦ Πατρός τά διδάσκει ὁ Λόγος, μέ τή δύναμη τοῦ Πνεύματος (στήν ᾿Εκκλησία)].

᾿Αναβαθμοί Πλαγίου Α´.

«῾Αγίῳ Πνεύματι, περικρατεῖται πάντα τά ὁρατά τε, σύν τοῖς ἀοράτοις· αὐτοκρατές γάρ ὄν, τῆς Τριάδος ἕν ἐστιν ἀψεύστως».

(Στήν ἄκτιστη ἐνέργεια τοῦ ἁγ. Πνεύματος συνέχονται ὅλα τά ὄντα, ὁρατά καί ἀόρατα. Διότι ἀληθινά εἶναι ἕνα πρόσωπο τῆς Τριάδος, πού ἔχει δική του ὑπόσταση καί δική του δύναμη).

«῾Αγίῳ Πνεύματι, θεολογοῦντες φῶμεν· Σύ εἶ Θεός, ζωή, ἔρως, φῶς, νοῦς, σύ χρηστότης, σύ βασιλεύεις εἰς τούς αἰῶνας».

(Μέ τό φωτισμό τοῦ ἁγ. Πνεύματος, ἄς θεολογήσουμε, λέγοντες· Σύ εἶσαι Θεός, ἔρως πνευματικός, φῶς θεῖον, φύση νοερά· σύ εἶσαι χρηστότητα, σύ βασιλεύεις ἀκατάπαυστα εἰς τούς αἰῶνες).

«῾Αγίῳ Πνεύματι, ζωαρχική ἀξία, ἐξ οὗ πᾶν ζῶον ἐμψυχοῦται, ὡς ἐν Πατρί, ἅμα τε καί Λόγῳ».

[Τό ἅγιο Πνεῦμα εἶναι ἀξία ζωαρχική (ζωοπάροχη), ἀπό τήν ὁποία κάθε ζῶο ἐμψυχοῦται, ὅπως (ἐμψυχοῦται) καί στόν Πατέρα μαζί μέ τόν Λόγο].

᾿Αναβαθμοί Πλαγίου Β´.

«῾Αγίῳ Πνεύματι, πανσωστική αἰτία· εἴ τινι τούτων κατ᾿ ἀξίαν πνεύσει, τάχει ἐξαίρει τῶν τῆς γῆς, πτεροῖ, αὔξει, τάττει ἄνω».

[Τό ἅγιον Πνεῦμα εἶναι ἡ σωστική αἰτία ὅλων τῶν ὄντων. ῎Αν σέ ἕνα ἄξιο ἀπ᾿ αὐτά πνεύσει μέ τή χάρη του, γρήγορα τό σηκώνει ἀπό τή γῆ, τοῦ δίνει φτερά, τό αὐξάνει (πνευματικά), τό μεταφέρει ἄνω (στόν οὐρανό, στή θεία βασιλεία)].

«῾Αγίῳ Πνεύματι, ἐνθέωσις τοῖς πᾶσιν, εὐδοκία, σύνεσις, εἰρήνη καί ἡ εὐλογία· ἰσουργόν γάρ τῷ Πατρί ἐστι καί Λόγῳ».

[Στό ἅγιο Πνεῦμα ὑπάρχει δύναμη πού θεοποιεῖ τά πάντα. ῾Υπάρχει βουλή ἀγαθή, σύνεση, εἰρήνη καί ἡ θεία εὐλογία. Διότι (τό Πνεῦμα) ἔχει ἴση ἐνέργεια μέ τόν Υἱό καί τόν Πατέρα].

«῾Αγίῳ Πνεύματι, τό κράτος ἐπί πάντων· ὅπερ αἱ ἄνω ταξιαρχίαι προσκυνοῦσι, σύν πάσῃ πνοῇ τῶν κάτω».

[Τό ἅγιο Πνεῦμα κρατεῖ (ἄρχει) ἐπί πάντων. Τοῦτο οἱ νοερές ταξιαρχίες (τῶν ἀγγέλων) προσκυνοῦν στόν οὐρανό, μαζί μέ κάθε ἀνθρώπινη πνοή (ψυχή) πού ζεῖ κάτω (στή γῆ)].

᾿Αναβαθμοί ῎Ηχου Βαρέως.

«῾Αγίῳ Πνεύματι, πηγή τῶν θείων θησαυρισμάτων, ἐξ οὗ σοφία, σύνεσις, φόβος· αὐτῷ αἴνεσις, δόξα, τιμή καί κράτος».

(Τό ἅγιο Πνεῦμα εἶναι πηγή τῶν θείων θησαυρισμάτων. ᾿Απ᾿ αὐτό προέρχονται ἡ σοφία, ἡ σύνεση καί ὁ ἔνθεος φόβος. Σ᾿ αὐτό ἀνήκει ἡ ἀνύμνηση, ὁ αἶνος, ἡ τιμή καί τό κράτος).

«῾Αγίῳ Πνεύματι, τά σύμπαντα τό εἶναι ἔχει. Πρό γάρ πάντων Θεός, τῶν ὅλων κυριότης, φῶς ἀπρόσιτον, ζωή τῶν πάντων».

[Στήν ἄκτιστη χάρη τοῦ ἁγ. Πνεύματος, ὅλα τά ὄντα ἔχουν τήν ὕπαρξή τους. Διότι τό Πνεῦμα εἶναι Θεός πρίν ἀπό ὅλα (ὅσα ὑπάρχουν), εἶναι κυριαρχική δύναμη στήν πλάση, φῶς πού δέν μπορεῖ νά τό πλησιάσει κανείς καί ζωή ὅλων τῶν κτισμάτων].

«῾Αγίῳ Πνεύματι, βυθός χαρισμάτων, πλοῦτος δόξης, κριμάτων βάθος μέγα· ὁμόδοξον Πατρί καί Υἱῷ, λατρευτόν γάρ».

[Τό ἅγιο Πνεῦμα εἶναι πλούσιο βάθος χαρισμάτων, πλοῦτος δόξης καί πηγή βαθιά χαρισμάτων (θείων ἐννοιῶν καί κρίσεων). ῎Εχει τήν ἴδια δόξα μέ τόν Πατέρα καί τόν Υἱό καί εἶναι ἄξιο λατρείας].

᾿Αναβαθμοί Πλαγίου Δ´.

«῾Αγίῳ Πνεύματι, τό ζῆν τά πάντα, φῶς ἐκ φωτός Θεός μέγας· σύν Πατρί ὑμνοῦμεν αὐτό καί τῷ Λόγῳ».

[Στό ἅγιο Πνεῦμα ἔχουν τή ζωή τους ὅλα τά ὄντα. Εἶναι φῶς πού προέρχεται ἀπό φῶς (τοῦ Πατρός) Θεός μεγάλος καί ἀληθινός. Διά τοῦτο τό προσκυνοῦμε μαζί μέ τόν Πατέρα καί τόν Λόγο].

«῾Αγίῳ Πνεύματι, πᾶς τις θεῖος βλέπει καί προλέγει, τερατουργεῖ ὕψιστα, ἐν τρισίν ἕνα Θεόν μέλπων· εἰ γάρ καί τριλαμπεῖ, μοναρχεῖ τό θεῖον».

[Μέ τή φωτιστική δύναμη τοῦ ἁγίου Πνεύματος, κάθε ἔνθεος ἄνθρωπος (προφήτης) βλέπει τά φανερούμενα σ᾿ αὐτόν, προλέγει (τά μέλλοντα νά συμβοῦν) καί πράττει μεγάλα καί παράδοξα, ἀνυμνῶν τόν ἕνα καί τρισυπόστατο Θεό. Διότι, ἄν καί λάμπει μέ τρία φῶτα (πρόσωπα) ὁ Θεός, εἶναι μοναρχία θεία].

«῾Αγίῳ Πνεύματι, Θεολογία Μονάς τρισαγία· ὁ Πατήρ γάρ ἄναρχος, ἐξ οὗ ἔφυ ὁ Υἱός ἀχρόνως, καί τό Πνεῦμα σύμμορφον, σύνθρονον, ἐκ Πατρός συνεκλάμψαν».

[Μέ τή χάρη τοῦ ἁγ. Πνεύματος θεολογεῖται τό μυστήριο τῆς ἁγίας Τριάδος. Διότι ὁ Πατήρ (ὡς ἡ πηγαία θεότης) εἶναι ἄναρχος (δέν ἔχει ἀρχή προελεύσεως) καί ἀπ᾿ αὐτόν γεννήθηκε ἀχρόνως ὁ Υἱός καί συνεξέλαμψε (ἐξεπορεύθη) τό σύμμορφο καί σύνθρονο Πνεῦμα].

῎Οχι λιγότερο διαφωτιστικά διά τό θέμα μας εἶναι καί τά Στιχηρά τῶν Αἴνων τῆς Κυριακῆς τῆς Πεντηκοστῆς. ῎Ας τά δοῦμε στή συνέχεια.

«Τό Πνεῦμα τό ἅγιον, ἦν μέν ἀεί, καί ἔστι καί ἔσται, οὔτε ἀρξάμενον, οὔτε παυσόμενον, ἀλλ᾿ ἀεί Πατρί καί Υἱῷ συντεταγμένον καί συναριθμούμενον· ζωή καί ζωοποιοῦν· φῶς ἐκ φωτός χορηγόν· αὐτάγαθον καί πηγή ἀγαθότητος· δι᾿ οὗ Πατήρ γνωρίζεται, καί Υἱός δοξάζεται, καί παρά πάντων γινώσκεται, μία δύναμις, μία σύνταξις, μία προσκύνησις τῆς ἁγίας Τριάδος».

[ Τό Πνεῦμα τό ἅγιον ὑπῆρχε πάντα, καί ὑπάρχει καί θά ὑπάρχει, χωρίς νά ἔχει λάβει ἀρχή στό χρόνο (ὅπως τά κτίσματα) οὔτε νά παύσει νά ὑπάρχει, συντασσόμενο καί συναριθμούμενο (στήν τάξη τῆς Τριάδος) μαζί μέ τόν Πατέρα καί τόν Υἱό. Εἶναι ζωή καί παρεκτικό ζωῆς. Εἶναι φῶς ἀπό φῶς καί παρεκτικό φωτός. Εἶναι φύσει ἀγαθόν καί παρεκτικόν ἀγαθότητος. Μέ τή φωτιστική χάρη του γίνεται γνωστός ὁ Πατήρ καί ὁ Υἱός δοξάζεται καί ἀπό ὅλους γνωρίζεται. Διότι στήν ἁγία Τριάδα ὑπάρχει μία (ἰσότιμη) δύναμη, μία (ἰσόβαθμη) σύνταξη καί μία ἑνιαία προσκύνηση].

«Τό Πνεῦμα τό ἅγιον, φῶς, καί ζωή, καί ζῶσα πηγή νοερά. Πνεῦμα σοφίας, Πνεῦμα συνέσεως· ἀγαθόν, εὐθές, νοερόν, ἡγεμονεῦον, καθαῖρον τά πταίσματα. Θεός καί θεοποιοῦν· Πῦρ ἐκ πυρός προϊόν, λαλοῦν ἐνεργοῦν, διαιροῦν τά χαρίσματα· δι᾿ οὗ Προφῆται ἅπαντες, καί Θεοῦ ᾿Απόστολοι, μετά Μαρτύρων ἐστέφθησαν. Ξένον ἄκουσμα, ξένον θέαμα, πῦρ διαιρούμενον εἰς νομάς χαρισμάτων».

[ Τό Πνεῦμα τό ἅγιον εἶναι φῶς (πνευματικόν) καί ζωή καί ζωντανή νοερά πηγή. Εἶναι Πνεῦμα σοφίας, Πνεῦμα συνέσεως· εἶναι ἀγαθόν, εὐθές, νοερόν, ἡγεμονικόν, καθαρίζον (τίς ψυχές) ἀπό τά πταίσματα. Εἶναι Θεός καί θεοποιεῖ (τά λογικά ὄντα). Εἶναι πῦρ καί προέρχεται ἀπό πῦρ (ὅπως τό «φῶς ἐκ φωτός» τοῦ Υἱοῦ), τό ὁποῖον λαλεῖ (διά τῶν Προφητῶν), ἐνεργεῖ καί διαιρεῖ τά χαρίσματα (στήν ᾿Εκκλησία). Μέ τή χάρη τοῦ ὁποίου ὅλοι οἱ Προφῆτες, μαζί μέ τούς ᾿Αποστόλους καί τούς Μάρτυρες στέφθηκαν (ἅγιοι). Στήν Πεντηκοστήν ἡ φανέρωσή του ἦταν παράδοξον ἄκουσμα, παράδοξο θέαμα, φωτιά πού διαμοιραζόταν σέ παροχές χαρισμάτων].