Καί ὅτι δέν πρέπει νά προσέρχεται στή θεία Μετάληψη ἐπιπόλαια καί μηχανικά, ἀπό ἁπλῆ συνήθεια, ἀλλά νά εἶναι ὅσο γίνεται καθαρός γιά νά δεχτεῖ μέσα του τόν Καθαρό. Καί ὅτι, γιά νά γίνει «θεός», πρέπει πρῶτα νά γίνει ἄνθρωπος ἄξιος νά δεχτεῖ στό εἶναι του τή φωτιά τοῦ Θεοῦ, πού δέν θά τόν κάψει ἀλλά θά τόν φλογίσει καί θά τόν μεταμορφώσει. Διότι, ἄν προσέλθει ἀνάξια στό μυστήριο τοῦ Χριστοῦ, θά λάβει μέν μέσα του τό ἄχραντο σῶμα καί τό τίμιον αἷμα τοῦ Σωτῆρος, ὄχι ὅμως «εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καί εἰς ζωήν αἰώνιον»376, ἀλλά «εἰς κρῖμα καί εἰς κατάκριμα». Θά ὑπογράψει δηλαδή μέ τά δικά του χέρια τήν αἰώνια καταδίκη του. Στήν ἀρχαία ᾿Εκκλησία πολλοί πού κοινωνοῦσαν ἀνάξια, πέθαιναν377.

Στήν ᾿Ορθόδοξη ᾿Εκκλησία γιά τήν τέλεση τοῦ μυστηρίου τῆς θείας Εὐχαριστίας χρησιμοποιεῖται ἄρτος ἔνζυμος καί οἶνος «ὕδατι κεκραμένος», εἰς ἀνάμνηση τῆς τρώσεως τῆς πλευρᾶς τοῦ Κυρίου στό σταυρό, ἀπό τήν ὁποίαν ἐξῆλθε «αἷμα καί ὕδωρ»378. Σέ ἀντίθεση πρός τό ὀρθόδοξο ἔθος, οἱ Ρωμαιοκαθολικοί χρησιμοποιοῦν ἀντί ἄρτου, ἄζυμα. Αὐτό ὅμως ἀποτελεῖ ἀπόκλιση ἀπό τήν ἀρχαία παράδοση τῆς ᾿Εκκλησίας καί τή μαρτυρία τῆς Γραφῆς, κατά τήν ὁποίαν ὁ Κύριος τό ἑσπέρας τῆς Πέμπτης πού τέλεσε τό μυστικό Δεῖπνο, ἔφαγεν ἄρτον ἔνζυμο (ψωμί ζυμωμένο), διότι ἡ βρώση τῶν ἀζύμων, πού ἐπέβαλλε ὁ νόμος, ἄρχιζε τήν ἑπόμενη Παρασκευή, τή μεγάλη ἡμέρα τοῦ ἑβραϊκοῦ Πάσχα.

Στή δική μας ᾿Εκκλησία τῶν ἀχράντων μυστηρίων κοινωνοῦν ἀνεξαίρετα ὅλοι οἱ πιστοί, συμπεριλαμβανομένων καί τῶν μικρῶν παιδίων. ᾿Αντίθετα οἱ Ρωμαιοκαθολικοί δέν ἐπιτρέπουν στά νήπια τή θεία Κοινωνία, γιά τούς ἴδιους λόγους πού μεταθέτουν τήν τέλεση τοῦ χρίσματος στό 12ο ἔτος τῆς ἡλικίας τῶν βαπτισθέντων παιδίων. Μέ τήν τέλεση τοῦ χρίσματος αὐτά δέχονται καί τήν πρώτη τους θεία Κοινωνία. Καί ἡ πρακτική αὐτή ἀποτελεῖ καινοτομία τῆς Παπικῆς ᾿Εκκλησίας. Φυσικά οἱ λόγοι τῆς ἀποκλίσεως αὐτῆς ἀπό τό ἀρχαιοπαράδοτο ἔθος τῆς ᾿Εκκλησίας δέν εὐσταθοῦν, ὅπως δέν εὐσταθοῦν καί οἱ λόγοι ἀναβολῆς τελέσεως τοῦ χρίσματος. Τή ζύμη τῆς θεότητος ἔχουν ἀνάγκην ὅλοι ἀνεξαίρετα οἱ ἄνθρωποι. Στά νήπια δέ πού ἔχουν καθαρή τήν ψυχή τους ἀπό τήν ἁμαρτία, ἡ θεία Εὐχαριστία ἐνεργεῖ κατ᾿ ἐξοχήν τά εὐεργετικά της ἀποτελέσματα. ῎Αλλωστε ἔμμεση μαρτυρία ὑπάρχει καί στήν ἁγία Γραφή, ὅπου γίνεται μνεία βαπτισμοῦ ὁλοκλήρων οἴκων, στούς ὁποίους φυσικά περιλαμβάνονταν καί μικρά παιδιά. Εἶναι φυσικό νά ὑποθέσουμε ὅτι καί αὐτά θά κοινωνοῦσαν μαζί μέ τούς γονεῖς τους κατά τήν πρώτη οἰκογενειακή Μετάληψη.

῞Ομοια, ἐνῶ στήν ᾿Ορθόδοξη ᾿Εκκλησία κοινωνοῦν ὑπ᾿ ἀμφότερα τά εἴδη τοῦ ἄρτου καί τοῦ οἴνου ὅλοι ἀνεξαίρετα οἱ πιστοί, κληρικοί καί λαϊκοί, στή Ρωμαιοκαθολική ᾿Εκκλησία ἀπαγορεύεται ἡ κοινωνία αἵματος Χριστοῦ στούς λαϊκούς καί σέ ὅσους κληρικούς δέν λαμβάνουν μέρος στήν τέλεση τῆς θείας Λειτουργίας. Οἱ μόνοι πού κοινωνοῦν καί αἵματος Χριστοῦ εἶναι οἱ λειτουργοῦντες κληρικοί. ῾Η θεωρία τῆς ὴ῏ὃὴ῏ἣἂὦὰὃὦἂὰὸ379 (= συνακολουθίας), τήν ὁποία διετύπωσε ὁ Θωμᾶς ὁ ᾿Ακινάτος διά νά δώσει θεολογικό ὑπόβαθρο στήν πρακτική τῆς ᾿Εκκλησίας του, δέν εἶναι σοβαρή. Κατά τή θεωρία αὐτή δέν ὑπάρχει σῶμα χωρίς τό αἷμα πού φυσιολογικά ἐμπερικλείεται σ᾿ αὐτό. ῾Επομένως, κοινωνώντας κανείς σώματος Χριστοῦ, κοινωνεῖ αὐτομάτως καί τοῦ συνυπάρχοντος αἵματος, χωρίς νά παρίσταται ἀνάγκη ξεχωριστῆς κοινωνίας τοῦ τελευταίου. ῎Αραγε νά μήν ἐγνώριζε τή θεωρία τοῦ Θωμᾶ ὁ ᾿Ιησοῦς, ὅταν ἐθέσπιζε τήν ξεχωριστή κοινωνία τοῦ αἵματός του, λέγων· «πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες...»; ῞Οτι ἡ στέρηση τοῦ ποτηρίου ἀπό τούς λαϊκούς στοχεύει στήν ἐξύψωση τοῦ κλήρου ὑπέρ τόν λαόν, σύμφωνα μέ τό ἱεροκρατικό πνεῦμα τῆς Ρωμαϊκῆς ᾿Εκκλησίας, εἶναι περιττό καί νά σημειώσουμε380.

Τέλος, ἐνῶ στήν ᾿Εκκλησία μας ὁ καθαγιασμός τῶν τιμίων δώρων, ἡ μεταβολή δηλαδή τοῦ ἄρτου καί τοῦ οἴνου σέ σῶμα καί αἷμα Χριστοῦ, γίνεται κατά τήν εὐχή τῆς ἐπικλήσεως τοῦ ἁγίου Πνεύματος· «...καί ποίησον τόν μέν ἄρτον τοῦτον τίμιον σῶμα τοῦ Χριστοῦ σου· τό δέ ἐν τῷ ποτηρίῳ τούτῳ τίμιον αἷμα τοῦ Χριστοῦ σου, μεταβαλών τῷ Πνεύματί σου τῷ ἁγίῳ», οἱ Ρωμαιοκαθολικοί πιστεύουν ὅτι ὁ καθαγιασμός γίνεται κατά τήν ἐκφώνηση τῶν συστατικῶν λόγων τοῦ μυστηρίου· «Λάβετε, φάγετε...» καί «πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες...». Στήν περίπτωση ὅμως αὐτή, ποιό νόημα θά εἶχεν ἡ εὐχή τῆς ἐπικλήσεως, ἡ ὁποία ὑπάρχει σέ ὅλα τά τυπικά τῶν ἀρχαίων λειτουργιῶν;

Τό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας εἶναι μυστήριο ἐπαναλαμβανόμενο. Δέν ὑπάρχουν περιορισμοί στήν προσέλευση τοῦ πιστοῦ στή θεία Κοινωνία, ἐκτός τῶν περιπτώσεων ἐκείνων πού ἡ ἀπαγόρευση μετοχῆς ἐπιβάλλεται προσωρινά ὡς ἐπιτίμιο στούς ἐξομολογουμένους ἀπό τόν ἱερέα. Κάθε πιστός ἔχει τό δικαίωμα νά προσέρχεται στή θεία μετάληψη, ὅταν δέχεται τήν πρόσκληση ἀπό τόν λειτουργοῦντα ἱερέα· «Μετά φόβου Θεοῦ, πίστεως καί ἀγάπης προσέλθετε». ᾿Αλλιώτικα ἡ πρόσκληση αὐτή δέν θά εἶχε κανένα νόημα. ᾿Αρκεῖ βέβαια νά ὑπάρχει –ὅπως προηγουμένως τονίστηκε– ἡ δέουσα προπαρασκευή ἐκ μέρους τῶν πιστῶν. Γιατί, ὅταν κανείς προσέρχεται ἀπαράσκευος στή θεία Κοινωνία, διαπράττει μεγάλο ἁμάρτημα πού δουλεύει ἀρνητικά γιά τήν πνευματική του ζωή καί ἑτοιμάζει τήν αἰώνια καταδίκη του. ᾿Επίσης, ὅποιος ἀπό ἀδιαφορία ἤ ἀπιστία δέν προσέρχεται στήν κοινωνία τῶν ἀχράντων μυστηρίων εἶναι πνευματικά νεκρός381, πρᾶγμα πού θέτει σέ κίνδυνο τή σωτηρία τῆς ψυχῆς του.

῾Η θεία Εὐχαριστία ὅμως εἶναι παράλληλα καί θυσία. ῎Εχει ὅλα τά συστατικά στοιχεῖα μιᾶς ἀληθινῆς θυσίας· θύτη, θύμα καί τήν καταστροφή τοῦ θύματος. Στή μεγάλη ἐνιαύσια θυσία τοῦ ᾿Εξιλασμοῦ στήν Π. Διαθήκη θύτης ἦταν ὁ ἀρχιερέας, θύμα τό προσφερόμενο ἀπό τήν κοινότητα ζῶο καί πράξη καταστροφῆς ἡ σφαγή τοῦ ζώου, μέ τό αἷμα τοῦ ὁποίου ἐραντίζετο (ἀπό τόν ἀρχιερέα) τό καταπέτασμα τῆς Σκηνῆς τοῦ Μαρτυρίου. Στή θυσία τῆς θείας Εὐχαριστίας θύτης καί θύμα εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός (ὅπως καί στή θυσία τοῦ σταυροῦ), πράξη δέ καταστροφῆς ὁ χωρισμός τοῦ σώματος ἀπό τό αἷμα καί ἡ κλάση τοῦ ἄρτου ἀπό τόν ἱερέα, πού εἶναι τό ὄργανο διά τοῦ ὁποίου ὁ Χριστός θύει ἑαυτόν ὑπέρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς. Στήν ἁγία Γραφή ὑπάρχουν πολλές μαρτυρίες γιά τό θυτήριο χαρακτῆρα τῆς θείας Εὐχαριστίας. ῎Ηδη στήν Π. Διαθήκη τό χαρακτῆρα αὐτό (τῆς σταυρικῆς θυσίας) προτύπωνε ἡ θυσία τοῦ Πασχαλίου ἀμνοῦ, ὁ ὁποῖος προεικόνιζε τόν ᾿Αμνό τοῦ Θεοῦ «τόν αἴροντα τάς ἁμαρτίας τοῦ κόσμου»382. Στή σταυρική δέ θυσία τοῦ Χριστοῦ εἶχεν ἀναφορά καί ἡ θυσία ἡ ἀγγελλομένη στήν προφητεία τοῦ Μαλαχία· «οὐκέτι μου θέλημα ἐν ὑμῖν... καί θυσίαν οὐ προσδέξομαι ἐκ τῶν χειρῶν ὑμῶν. διότι ἀπ᾿ ἀνατολῶν ἡλίου ἕως δυσμῶν τό ὄνομά μου δεδόξασται ἐν τοῖς ἔθνεσι, καί ἐν παντί τόπῳ προσάγεται τῷ ὀνόματί μου θυσία καθαρά...» (1, 10.11). Στήν Κ. Διαθήκη ἡ θεία Εὐχαριστία τονίζεται στούς ἱδρυτικούς λόγους τοῦ μυστηρίου, ὅπου οἱ μετοχές «κλώμενον» (τό σῶμα) καί «ἐκχυνόμενον» (τό αἷμα), μόνο μέ τήν ἔννοια τῆς θυσίας μποροῦν νά γίνουν κατανοητές (καταστροφή τοῦ σώματος καί χύση τοῦ αἵματος). Παράλληλα εἶναι ἐνδεικτικά καί ὅσα ὁ ᾿Απόστολος λέγει, ἀντιπαραβάλλων τό ποτήριο καί τήν τράπεζα τῶν δαιμονίων (τή βρώση τῶν εἰδωλοθύτων) πρός τό ποτήριο καί τήν τράπεζα τοῦ Κυρίου (ἕνωση μέ τά δαιμόνια καί ἕνωση μέ τόν Κύριον ἀντίστοιχα). ῎Ετσι, ὅπως ἡ τράπεζα τῶν δαιμονίων εἶναι θυσιαστήριο (στό ὁποῖο μετέχουν οἱ λατρεύοντες τά δαιμόνια), κατά τόν ἴδιο τρόπο καί ἡ τράπεζα τοῦ Κυρίου εἶναι «θυσιαστήριον, ἐξ οὗ φαγεῖν οὐκ ἔχουσιν ἐξουσίαν οἱ τῇ σκηνῇ λατρεύοντες»383 (οἱ ᾿Ιουδαῖοι). ᾿Αλλά καί οἱ ἐκφράσεις τῶν Πατέρων· θυσιαστήριον, τράπεζα, θυσία, προσφορά, λατρεία, ἱερεῖον, ἱερουργία, προσφέρειν, θυσιάζειν, θύειν, ἱερεύειν384, καμίαν ἀμφιβολίαν δέν ἀφήνουν περί τοῦ χαρακτῆρος τῆς θείας Εὐχαριστίας ὡς πραγματικῆς θυσίας.

Οἱ Προτεστάντες, ἄν καί δέχονται τή μυστηριακή ὄψη τῆς Εὐχαριστίας (προσαρμοσμένη βέβαια στίς ἰδιαίτερες θεολογικές προκαταλήψεις τους), ἀρνοῦνται τή φύση αὐτῆς ὡς θυσίας. Εἶναι γνωστόν ἄλλωστε ὅτι ἀπορρίπτουν τό μυστήριο τῆς ἱερωσύνης καί δέν ἔχουν στήν κυριολεξία ἱερεῖς, πού εἶναι οἱ μόνοι ἁρμόδιοι νά προσφέρουν θυσίες, ἀλλ᾿ ἁπλούς πάστορες (ποιμένες) πού εἶναι ἐπιφορτισμένοι κυρίως μέ τό κήρυγμα τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ.