᾿Εντολή πέμπτη

«Τίμα τόν πατέρα σου καί τήν μητέρα σου, ἵνα εὖ σοι γένηται, καί ἵνα μακροχρόνιος γένῃ ἐπί τῆς γῆς τῆς ἀγαθῆς, ἧς Κύριος ὁ Θεός σου δίδωσί σοι».

Μέ τήν ἐντολήν αὐτήν ἀρχίζει ὁ καθορισμός τῶν καθηκόντων τοῦ ἀνθρώπου πρός τόν πλησίον.

Σέ πρῶτο πλάνο τονίζεται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή πρός τούς γεννήτορες, πού εἶναι πρόσωπα ἱερά καί σεβάσμια. ῾Η περιωπή τῆς πατρότητος καί τῆς μητρότητος εἶναι πολύ ὑψηλή. Μέ τίς ἰδιότητες αὐτές ὁ ἄνθρωπος γίνεται συνδημιουργός Θεοῦ. ῾Ο Θεός ἔτσι ἔταξε τά πράγματα, ἡ ζωή νά διοχετεύεται διά μέσου τῶν γονέων. ῾Επομένως εἴμαστε χρεῶστες σ᾿ αὐτούς γιά τό μεγάλο δῶρο τῆς ζωῆς, γιά τή δυνατότητα νά ὑπάρχουμε. Εἶναι, λοιπόν, φυσικό καί αὐτοί νά δικαιοῦνται τήν πρώτη μετά τόν Θεό θέση στήν ἀγάπη καί τό σεβασμό μας. Καί ὄχι ἁπλῶς γιά τό βιολογικό γεγονός τῆς γεννήσεως, ἀλλά καί γιά τήν περαιτέρω ἀνατροφή καί ἐξέλιξη τοῦ ἀνθρώπου, γιά τήν πολλή φροντίδα καί ἀγάπη τους, γιά τό μόχθο καί τίς πίκρες πού νιώθουν στήν ἐνάσκηση τοῦ πατρικοῦ καί μητρικοῦ τους καθήκοντος.

῾Ο ἄνθρωπος πρέπει νά τιμᾶ καί νά σέβεται τούς γονεῖς του ὄχι ἁπλῶς διότι τό ἐπιτάσσει ὁ Θεός καί τό ὑπαγορεύει ἡ συνείδησή του, ἀλλά καί διότι ἡ ἀπότιση τοῦ χρέους αὐτοῦ εἶναι πηγή τῆς δικῆς του εὐδοκιμήσεως καί εὐτυχίας· «ἵνα εὖ σοι γένηται...». Πραγματικά· ὅταν μεταξύ γονέων καί τέκνων ὑπάρχει ἡ σωστή σχέση, οἱ γονεῖς ἀγαποῦν καί παιδαγωγοῦν μέ φόβο Θεοῦ τά παιδιά τους, τά δέ παιδιά εἶναι εὐπειθῆ στούς γονεῖς καί ζοῦν στήν παραδοσιακή ἀτμόσφαιρα τῆς οἰκογένειας, δημιουργεῖται μία ἁρμονική κατάσταση τήν ὁποίαν εὐλογεῖ ὁ Θεός, καί ἡ ὁποία γίνεται καί ἀπό τίς δύο πλευρές πηγή χαρᾶς καί ἀγαλλιάσεως. ῾Ο υἱός πού φυλάσσει «νόμους πατρός» θά γίνει «ἐπ᾿ ἐσχάτων σοφός»456, πρᾶγμα πολυτίμητο διά τόν ἄνθρωπο, ἐνῶ οἱ εὐχές τῶν γονέων θά στηρίζουν θεμέλια οἴκων τέκνων. Συγχρόνως τά παιδιά πού ἀνατράφηκαν σωστά ἀπο τούς γονεῖς, θά εἶναι πηγή εὐφρόσυνης χαρᾶς γι᾿ αὐτούς, κόσμημα καί στολίδι τῆς ψυχῆς τους457.

Καί αὐτά φυσικά σέ μιά οἰκογένεια πού ζεῖ καί κατευθύνεται ἀπό τό Νόμο τοῦ Θεοῦ. Δυστυχῶς ὅμως ὑπάρχει καί τό ἀντίθετο φαινόμενο, οἰκογένειες πού νά ζοῦν χωρίς Θεό. Γονεῖς πού εἶναι ἄστοργοι, βίαιοι καί δυναστευτικοί στά τέκνα τους, τά παραδειγματίζουν κακῶς μέ τήν ἀπιστία καί τά πολλά πάθη τους καί σωρεύουν μνῆμες πικρές καί ὀργή στή ψυχή τους. ῞Οπως καί παιδιά σκληρά καί ἀχάριστα πρός τούς γεννήτορες στούς ὁποίους ἀρνοῦνται ἀπόδοση τῆς ὀφειλόμενης τιμῆς, τούς προπηλακίζουν καί τούς ἐγκαταλείπουν ἀπροστάτευτους στίς δύσκολες καί σκληρές ὧρες τους, ὅταν ἡ ζωή ἀρχίζει σιγά σιγά νά τούς ἐγκαταλείπει καί ἔχουν ἀνάγκη στηρίγματος καί βακτηρίας. ῾Η ἀχάριστη αὐτή διαγωγή στιγματίζεται ἀπό τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. ῾Ο υἱός πού μυκτηρίζει τή μητέρα του καί τήν ποτίζει μέ πικρία χαρακτηρίζεται ὡς ἄφρων458, ἐνῶ αὐτός πού διώχνει τούς γονεῖς του εἶναι «κοινωνός ἀνδρός ἀσεβοῦς»459. ῞Ομοια, αὐτῶν πού κακολογοῦν τούς γονεῖς «σβεσθήσεται λαμπτήρ, αἱ δέ κόραι τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν ὄψονται σκότος»460. ᾿Ιδιαίτερα αὐστηρός εἶναι ὁ Νόμος στίς περιπτώσεις πού τά παιδιά σηκώνουν χέρι καί κτυποῦν τούς γονεῖς τους· «ὅς τύπτει πατέρα αὐτοῦ ἤ μητέρα αὐτοῦ, θανάτῳ θανατούσθω» 461.