| ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ | ||||
Ναοί, Μονές και ευαγή Ιδρύματα της Βασιλίδος Κωνσταντινουπόλεως Οι εκδόσεις της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος σε συνεργασία με την Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων παρουσιάζουν στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό το μοναδικό και μεγαλειώδες έργο του Γάλλου Βυζαντινολόγου και Αρχαιολόγου Raymond Janin (1882-1972) μεταφρασμένο από την γαλλική. Πρόκειται για το πρώτο έργο στην παγκόσμια βιβλιογραφία που καταγράφει την ιστορία των ιερών Τόπων της Πόλης, η οποία συνδέθηκε με τη δόξα, τη χαρά, την πίστη και την ελπίδα του Γένους. Μέσα από τις σελίδες του έργου αναδεικνύεται η Βασιλίδα των πόλεων, η πόλη του Μεγάλου Κωνσταντίνου, η Παναγιοσκέπαστη Βασιλεύουσα ως ιερότητα και κάλλος πνευματικό. Το δίτομο έργο κοσμείται από μοναδικού κάλλους εικόνες, σχέδια και μινιατούρες.
|
||||
Le Livre noir - The Black Book Πρόκειται για αναλυτική καταγραφή της Γενοκτονίας που υπέστησαν οι Έλληνες των περιοχών αυτών την περίοδο 1914-1918 από τους Νεότουρκους, οι οποίοι επέβαλαν ως κρατική ιδεολογία την αναβίωση του εθνικισμού, του θρησκευτικού και φυλετικού μίσους. Ο τόμος εμπλουτίζεται με πλούσιο και σπάνιο φωτογραφικό υλικό στο οποίο αποτυπώνεται όλη η αλήθεια για το ολοκαύτωμα του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Σχ. 25x27, Σελ. 400, Τιμ. 25 €. |
||||
| ΒΙΒΛΙΟΠΡΟΤΑΣΕΙΣ | ||||
Η Θεία Ευχαριστία- Αληθινή θυσία και όχι τύπος και εικόνα θυσίας Ένα ευχαριστιολογικό πόνημα στο οποίο ο συγγραφέας παρουσιάζει με ιερατικό ήθος τo μυστήριο των μυστηρίων επί του οποίου εκτίσθη η επίγεια Εκκλησία, ήτοι τη θεία Ευχαριστία, μέσα από μία προσέγγιση συστηματική, ιστορική, λειτουργική, ποιμαντική και συγχρόνως απολογητική. Σχ. 14Χ21, Σελ. 208, Τιμ. 7 €. |
||||
Ο πληγωμένος αετός Σχ.14Χ 21, Σελ. 400, Τιμ. 8€. |
||||
Η Ορθόδοξη Πίστη
Το έργο του Ομότιμου Καθηγητή του Ορθοδόξου Σεμιναρίου του Αγ. Βλαδίμηρου π. Θωμά Χόπκο «Η Ορθόδοξη πίστη» αποτελείται από δύο πολυσέλιδους τόμους: ο πρώτος πραγματεύεται το ορθόδοξο Δόγμα, μέσω σχολίων στο Σύμβολο της Πίστεως, και στην Λατρεία με ερμηνεία του λατρευτικού βίου της Εκκλησίας. Ο δεύτερος τόμος είναι αφιερωμένος στη βιβλική ερμηνεία, στα σημαντικότερα γεγονότα της ιστορίας του Χριστιανισμού, καθώς και στην ορθόδοξη πνευματικότητα. |
||||
| ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟΝ | ||||
11 Ιουνίου † Μνήμη των αγίων Αποστόλων Βαρθολομαίου και Βαρνάβα Μητροπολίτου Φαναρίου Αγαθαγγέλου, Ο εκκλησιαστικός ιστορικός Ευσέβιος αναφέρει την πληροφορία ότι ο Βαρθολομαίος εκήρυξε στην Ινδία, όπου εθανατώθηκε στην πόλη Ουρβανούπολη. Κάποιες άλλες μαρτυρίες αναφέρουν πως εκήρυξε στην Ευδαίμονα Αραβία, την Καραμανία και την Αιθιοπία. Σύμφωνα με άλλη παράδοση, στα τέλη της ζωης του ευρέθηκε να κηρύττει στη Μεγάλη Αρμενία, όπου συνελήφθη από τους ειδωλολάτρες και εθανατώθηκε με σταυρικό θάνατο, με το κεφάλι προς τα κάτω, κατά διαταγή του βασιλέως Αστυάγη. Το ιερό λείψανο του Αγίου Αποστόλου Βαρθολομαίου εκλείσθηκε σε λίθινη σαρκοφάγο, ερρίφθη στη θάλασσα και εκβράσθηκε στις νήσους Λιπάρες. Το όνομα ΒΑΡΝΑΒΑΣ είναι από εκείνα που κυριαρχούν στις Πράξεις των Αποστόλων. Το όνομα του ήταν Ιωσήφ ή Ιωσής, ενώ οι Απόστολοι τον μετονόμασαν Βαρνάβα, που σημαίνει «υιός παρακλήσεως» (7). Ήταν Ιουδαίος Λευΐτης, Κύπριος στον γένος, και εζούσε στην Παλαιστίνῃ κατά τους χρόνους του Ιησού Χριστού. Την πρώτη πληροφορία για τη συμμετοχή του Βαρνάβα στην πρώτη Εκκλησία την ευρίσκουμε στις Πράξ. 4, 36-37· «Ιωσήφ δέ ο επικληθείς Βαρνάβας από των Αποστόλων, ο εστι μεθερμηνευόμενον υιός παρακλήσεως, Λευΐτης, Κύπριος τῳ γένει, υπάρχοντος αυτώ αγρού πωλήσας ήνεγκεν το χρημα και έθηκεν προς τους πόδας των Αποστόλων». Το κείμενο αυτό αναφέρεται στην ταυτότητα του Αποστόλου Βαρνάβα, την πώληση ενός κτήματός του και την προσφορά των χρημάτων στην πρώτη Χριστιανική κοινότητα των Ιεροσολύμων, στην οποία ανήκε (8). Ο ιερός Χρυσόστομος, σχολιάζοντας την ερμηνεία του ονόματος «Βαρνάβας», ως «υιός παρακλήσεως» από τούς Αποστόλους, ερμηνεύει θεολογικά την περίπτωση· «Και δοκεί μοι από της αρετης ειληφέναι το όνομα, ως προς τούτο ικανός ων και επιτήδειος». Ο Α. Κlostermann προσπαθεί να παραγάγει το όνομα Βαρνάβας από το Βαρ-Νεβαά, που σημαίνει «υιός αλήθειας». Ο Η.Η. Wendt εισηγείται την προέλευση του ονόματος από το Βαρ-Νεβουά, που σημαίνει «υιός προφητείας». Ο Α. Loisy αμφισβητεί την ετυμολογική εξήγηση του Wendt γιατί δεν αποδίδει, όπως ισχυρίζεται, το όνομα αυτό το «υιός παρακλήσεως». Σύμφωνα με τον Ε. Preuchen, στην Παλμύρα ευρέθηκε μιά επιγραφή που έγραφε «Βar Nebo », δηλαδή «υιός του Νebo ». Αυτό το θρησκειολογικό υπόβαθρο του ονόματος του Βαρνάβα υποστήριξε και ο Α.G. Deismann. ΟR.Ρ.C. Ηanson στο συνοπτικό αλλά ενδιαφέρον Υπόμνημά του στις Πράξεις υποστηρίζει ότι το όνομα Βαρνάβας δεν σημαίνει «υιός παρακλήσεως», αλλά «υιός του Νebo » ή «υιός του προφήτου» και ότι είναι απίθανο ένας, ο οποίος γνωρίζει αραμαϊκά, να έκανε αυτό το λάθος. Πιστεύει ακόμη ο Ηanson ότι το «υιός παρακλήσεως» ήταν γραμμένο στην πηγή των Πράξ. 13,1, δηλαδή στον κατάλογο των ονομάτων των Προφητών, απέναντι όμως από το Μenaen (Μenahem), που σημαίνει πράγματι «υιός παρακλήσεως» ή «ο παρηγορών». Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ενόμισε ότι αναφερόταν στον Βαρνάβα και το μετέφερε κατά τη σύνταξη στο Πραξ. 4,36. Έχουμε τη γνώμη ότι ο ιερός συγγραφέας δεν μετέφρασε κατά λέξη το όνομα «Βαρνάβας», το οποίο είναι αραμαϊκό και προέρχεται από τη λέξη Βαρ=υιός και τη ρίζα Νεβουά από την οποία παράγεται και η λέξη Νεβί=προφήτης, αλλά απέδωσε τη θεολογική και ιστορική σημασία. Πιθανόν η ερμηνεία του ονόματος «Βαρνάβας», με το «υιός παρακλήσεως», το οποίο είναι ένας σημιτισμός, να καταχωρήθηκε στο κείμενο από την πηγή του ιερού συγγραφέως. Πάντως, εκφράζει κάποιον, ο οποίος παρακαλεί και αυτός είναι συνήθως προφήτης. Ο προφήτης έχει το χάρισμα να διδάσκει και να προτρέπει προς οικοδομή, οπότε ορθά αποδόθηκε ο χαρακτηρισμός αυτός στον Βαρνάβα. Πρόκειται για μιά μαρτυρία των Πράξεων, η οποία εκφράζει την ιδιαίτερη διάκριση την οποία είχε ο «Κύπριος λευΐτης» στην πρώτη εκκλησιαστική κοινότητα και επισημαίνει τή συμβολή του στη διάδοση του Ευαγγελίου. Από ιστορικής πλευράς, που μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα στην προκειμένη περίπτωση, ο Βαρνάβας ήταν πράγματι ένας Προφήτης (9), ο οποίος «παρεκάλει» τους νεοφωτίστους πιστους στην Αντιόχεια και τους προέτρεπε «τη προθέσει της καρδίας προσμένειν τω Κυρίῳ» (10). Οι Πράξεις 4,36-37 αποδίδουν και την κοινωνική πλευρά του έργου του Βαρνάβα. Η προσφορά των χρημάτων από την πώληση του κτήματός του προς τους Αποστόλους για την ανακούφιση των πτωχών αδελφών και η αντιμετώπιση των οικονομικών αναγκών της Χριστιανικης κοινότητας των Ιεροσολύμων, καθώς και η οργάνωση και λειτουργία της, ήταν αληθινά πράξη παρακλήσεως. Επομένως, ορθά και εύστοχα ο Ευαγγελιστής Λουκάς απέδωσε την ονομασία «Βαρνάβας» με το «υιός παρακλήσεως», γιατί πραγματικά εκφράζει το πνευματικό και κοινωνικό έργο του προσώπου που φέρει το όνομα και τονίζει το γεγονός της εισόδου του στον λειτούργημα του προφήτου και διδασκάλου. Ασφαλώς, το φαινόμενο της χρησιμοποιήσεως ενός νέου ονόματος, του οποίου ερμηνεία εκφράζει την προσωπικότητα ή κάποια χαρακτηριστικά αυτού που το φέρει, παρουσιάζεται και σε άλλες περιπτώσεις της Κ.Δ. Στην περίπτωσή μας όμως είναι χαρακτηριστικό ότι η νέα επωνυμία «Βαρνάβας» αντικατέστησε πλήρως το αρχικό όνομα του Αποστόλου «Ιωσήφ» ή «Ιωσή», το οποίο εχρησιμοποιήθηκε μόνο μιά φορά στις Πράξεις. Το νέο όνομα, το οποίο καθιέρωσαν οι Απόστολοι χρησιμοποιείται πάντοτε από τον Λουκά και από τον Παύλο στις επιστολές του. Πότε ακριβώς έγινε Χριστιανός ο Βαρνάβας, δεν μας πληροφορούν οι Πράξεις και τα λοιπά βιβλία της Καινης Διαθήκης. Αυτό θά είχε ιδιαίτερη σημασία, γιατί θά γνωρίζαμε από πότε υπήρχε συμμετοχή του κυπριακού στοιχείου στον αρχέγονο Χριστιανισμό. Παρ᾿ όλα αυτά η παράδοση της Εκκλησίας διασώζει διάφορες απόψεις για το θέμα του χρόνου της μεταστροφής του Βαρνάβα στον Χριστόν· α) Ο συγγραφέας των Ψευδοκλημεντίων αναφέρει ότι ο Βαρνάβας μεταστράφηκε πολύ ενωρίς και ήταν μεταξύ των πρώτων που ακολούθησαν τον Χριστον. Ο Κύπριος μοναχός Αλέξανδρος στον Εγκώμιό του για τον Βαρνάβα, τοποθετεί τη μεταστροφή του Αποστόλου μετά τή θεραπεία του παραλυτικού στην προβατική κολυμβήθρα (11) από τον Ιησού. β) Κατά τη μαρτυρία του Κλήμεντος του Αλεξανδρέως και άλλων Πατέρων της Εκκλησίας, ο Βαρνάβας ήταν ένας από τους Εβδομήκοντα Αποστόλους του Κυρίου και μάλιστα, κατά την πληροφορία του Εγκωμίου, ο «πρώτος και έξαρχος και κορυφαίος». Στον σημείο αυτό αξίζει να επισημάνουμε και το γεγονός της συγχύσεως, η οποία επικρατούσε στη χειρόγραφη παράδοση μεταξύ των ονομάτων του Ιωσήφ - Βαρνάβα και του Ιωσήφ - Βαρσαββά. Το πρόβλημα αυτό είναι γνωστόν και στον ΄Αγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, ο οποίος έκανε σαφή αντιδιαστολή των δύο διαφορετικών προσώπων. Ο Βαρνάβας αναγνωρίζεται μεταξύ των παλαιών Μαθητών. Μάλιστα, ήταν τόσο μεγάλη η διάκρισή του, που σύμφωνα με την αρχαία παράδοση της Εκκλησίας μπορούσε να ήταν υποψήφιος μεταξύ των δύο, από τους οποίους ο ένας θα αντικαθιστούσε τον Ιούδα και θα συμπλήρωνε τον κύκλο των Δώδεκα. Επομένως, ο Βαρνάβας πιθανόν ανήκε στον κύκλο των εκατόν είκοσι Μαθητων, γι᾿ αυτό ήταν ενεργό μέλος της πρώτης Χριστιανικης κοινότητος, η οποία άρχισε να λειτουργεί συστηματικά από την ημέρα της Πεντηκοστής. Ακόμη και ο τίτλος «υιός παρακλήσεως», ο οποίος δείχνει τη χαρισματική δωρεά του Αγίου Πνεύματος, του «Παρακλήτου» (12), υπονοεί τη συμμετοχή του Βαρνάβα την ημέρα της Πεντηκοστης στον κύκλο των εκατόν είκοσι Μαθητων κατά την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος. Αξίζει να σημειώσουμε ότι είναι η πρώτη φορά μετά την Πεντηκοστή που έχουμε στις Πράξεις τη χρήση του όρου «Παράκλητο υιός παρακλήσεως» (13). Ο Βαρνάβας, σύμφωνα με τις πληροφορίες των Πράξεων, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, μέχρι να αναδειχθεί ο Παύλος και να συνεχίσει το έργο της ιεραποστολης στα έθνη, θα είναι εξέχουσα μορφή στον ελληνιστικό χριστιανικό κύκλο των μαθητών και από τις πιο εξέχουσες μορφές γενικά της πρώτης Εκκλησίας. Αλλά και κατά τη διάρκεια της κοινης ιεραποστολικης δράσεως των δύο ανδρών ο Βαρνάβας διατηρεί το κύρος και την αίγλη του, όπως μαρτυρούν τά παρακάτω γεγονότα· 1) Η μεσολάβηση του Βαρνάβα, για να παρουσιασθεί ο πρώην διώκτης του Χριστιανισμού Παύλος στους Αποστόλους (14). Ο Απόστολος Βαρνάβας, με την ενέργειά του αυτή, συνέβαλε σημαντικά στην εξέλιξη των γεγονότων της αρχέγονης Εκκλησίας. Επικυρώθηκε η μεταστροφή και αναγνώριση του Αποστόλου των Εθνών και εξασφαλίσθηκε η ενότητα της Αποστολικης Εκκλησίας. 2) Η πρόταξη του ονόματος του Βαρνάβα και κατόπιν του Παύλου τονίζει τη διάκριση του Βαρνάβα και την αναγνώριση της προσφοράς του από την πρώτη Χριστιανική κοινότητα των Ιεροσολύμων, σ᾿ αντίθεση με τον Παύλο, ο οποίος δεν είχε να επιδείξει ακόμη ανάλογο έργο. 3) Η εντύπωση που προκλήθηκε στους κατοίκους των Λύστρων από την παρουσία και τη δράση των δύο ιεραποστόλων στον τόπο τους είναι χαρακτηριστική· «εκάλουν τε τον Βαρνάβαν Δία, τον δε Παύλον Ερμήν» (15), ακόμη και εκεί που ο Παύλος ήταν «ηγούμενος του λόγου» (16), γιατί σύμφωνα με την εύστοχη παρατήρηση του ιερού Χρυσοστόμου, «και από της όψεως αξιοπρεπής ο Βαρνάβας». Επισφράγισμα της αναγνωρίσεως του Βαρνάβα από την Πρώτη Εκκλησία αποτελεί η πρόταξη του ονόματός του ως απεσταλμένου της Αποστολικής Συνόδου προς τους εξ εθνών Χριστιανούς στην Αντιόχεια· «΄Εδοξεν ημίν γενομένοις ομοθυμαδόν εκλεξαμένοις άνδρας πέμψαι προς υμάς συν τοις αγαπητοίς ημών Βαρνάβᾳ και Παύλῳ ανθρώποις παραδεδωκόσι τάς ψυχάς αυτων υπέρ του ονόματος του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού» (17). Η απόφαση αυτή της Αποστολικης Συνόδου αποτελεί αναγνώριση του κοινού ιεραποστολικού έργου των Βαρνάβα και Παύλου προς τα έθνη. 5) Ακόμη και η συνέχιση της ιεραποστολικης δράσεως του Βαρνάβα παράλληλα και ανεξάρτητα από τον Παύλο, μετά το γνωστόν «παροξυσμό» και χωρισμό τους, λόγῳ του Μάρκου (18), δείχνει ότι ο Απόστολος Βαρνάβας δεν ήταν ένας απλός ακόλουθος, αλλ᾿ εφάμιλλος του Αποστόλου των Εθνών. Επομένως, άποψη ότι ο Βαρνάβας ήταν ένας απλός βοηθός και συνεργάτης του Παύλου, δεν ανταποκρίνεται στην εικόνα των γεγονότων που μαρτυρούν οι Πράξεις. Πώς ευρέθηκε ο Απόστολος Βαρνάβας στην Κύπρο, οι Πράξεις και τα λοιπά βιβλία της Καινής Διαθήκης δεν μάς δίδουν καμιά απάντηση, και μόνο υποθέσεις μπορούν να διατυπωθούν για το θέμα αυτό. Ως γνωστόν, οι Ιουδαίοι μετανάστευαν για λόγους εμπορικούς και οικονομικούς, αλλά και όταν υπήρχαν στην πατρίδα τους πολεμικές συγκρούσεις. Βέβαια, η Κύπρος πάντοτε εκινούσε το ενδιαφέρον αυτών που αναζητούσαν το κέρδος. Γι᾿ αυτό, ένας μεγάλος αριθμός Ιουδαίων μεταφέρθηκε στην Κύπρο και την Αίγυπτο από τον Πτολεμαίο Α΄, το 320 π.Χ. Ο Βαρνάβας, σύμφωνα με μιά πληροφορία του Επιφανίου Κύπρου, ήταν από τους Ιουδαίους της διασποράς· «ουκ ήν αλλότριος του Ισραήλ». Οι πρόγονοί του, οι οποίοι ήταν Ιουδαίοι από τη φυλή του Λευΐ, μετανάστευσαν στην Κύπρο λόγῳ των πολεμικών συγκρούσεων την εποχή του Αντιόχου του Επιφανούς (168 π.Χ.). Από το γενονός ότι ο Βαρνάβας ξεκινά το ιεραποστολικό του ταξίδι με τον Παύλο από την Κύπρο και ειδικά από τη Σαλαμίνα, όπου ήταν εγκατεστημενοι πολυάριθμοι Ιουδαίοι, υποθέτουμε ότι ίσως αυτή ήταν η πόλη στην οποία εγεννήθηκε ο Απόστολος. Η αρχαία παράδοση είναι σχεδόν ομόφωνη ότι η Σαλαμίνα είναι ο τόπος του μαρτυρίου του Βαρνάβα και το μέρος όπου ευρίσκεται ο τάφος του. Αν και δεν έχουμε πληροφορίες για την παιδική λικία του Αποστόλου Βαρνάβα στην Καινή Διαθήκη, το Εγκώμιο ομιλεί για σπουδές του στα Ιεροσόλυμα, όπου εφοίτησε κοντά στον Γαμαλιήλ και είχε συμφοιτητή τον Παύλο. Παρά τις επιφυλάξεις μας για τη μαρτυρία της παραδόσεως, αυτή η πρώιμη γνωριμία βοηθά στην εξήγηση της μετέπειτα στενης συνεργασίας των δύο ανδρών. Πάντως, η κυπριακή καταγωγή του Βαρνάβα και ανατροφή του σε μιά ελληνική περιοχή με έντονη την επίδραση του ελληνικού πολιτισμού είναι προϋποθέσεις για την κατανόηση του έργου του και ιδιαίτερα του φιλελεύθερου πνεύματος, με το οποίο αντίκρισε τή Χριστιανική πίστη. Το πολιτιστικό και πνευματικό περιβάλλον, μέσα στον οποίο μεγάλωσε ο Βαρνάβας, τον εμπόδισε τελικά να εγκλωβισθεί στις στενές ιουδαϊκές αντιλήψεις των ομοεθνών του της Παλαιστίνης. Πάντως αξίζει να υπογραμμίσουμε ότι ο Απόστολος Βαρνάβας αναδείχθηκε μεγάλη μορφή στον αρχέγονο Χριστιανισμό και είχε τη μεγαλύτερη διάκριση και αναγνώριση από τους Αποστόλους. Γι᾿ αυτό και οι σχέσεις του με την ηγεσία της εκκλησίας των Ιεροσολύμων ήταν πολύ στενές. Η υπευθυνότητα, η οποία διέκρινε τον Απόστολο, εφάνηκε από την εύστοχη παρέμβασή του να παρουσιάσει τον Παύλο προς τους Αποστόλους. Αυτή η ενέργειά του έχει ιδιαίτερη σημασία για τον συγγραφέα των Πράξεων, ο οποίος από το σημείο αυτό δημιουργεί τις προϋποθέσεις και το πλαίσιο, μέσα στο οποίο αργότερα θα εξελιχθούν οι σχέσεις και η δράση των δύο μεγάλων ιεραποστόλων της Πρώτης Εκκλησίας. Οι προοπτικές της μετέπειτα συνεργασίας των δύο ανδρών προδιαγράφονται με τη σημαντική χειρονομία του Βαρνάβα. Η βαρύτητα της γνώμης, η εγγύηση και υπευθυνότητα του χαρακτήρα του Βαρνάβα άνοιξαν το δρόμο, για να παρουσιασθεί στο προσκήνιο της Πρώτης Εκκλησίας ο νέος ανατέλλων Απόστολος των Εθνών, ο οποίος με το έργο και τη δράση του έδωσε οικουμενικές διαστάσεις στη νεοσύστατη Εκκλησία του Χριστού. Αυτός ο πρώην διώκτης της Εκκλησίας κάτω από την προστατευτική, μεσολαβητική και δυναμική παρουσία του Βαρνάβα, κατά τον συγγραφέα των Πράξεων, κάνει την πρώτη εμφάνισή του στα Ιεροσόλυμα μετά τή μεταστροφή του. Ο Κύπριος Βαρνάβας με την ενέργειά του αυτή εδραίωσε ακόμη περισσότερο την εύνοια και τη συμπάθεια των Αποστόλων. Η αναζήτηση του Παύλου στην Ταρσό και δράση των δύο στην Αντιόχεια «ενιαυτόν όλον» (19), εγκαινίασε μιά συστηματική πια ιεραποστολική δράση στα έθνη. Ο Βαρνάβας, σύμφωνα με το συγγραφέα των Πράξεων, μεταφέρει το κέντρο δράσεώς του από την Ιερουσαλήμ, που ήταν μέχρι τώρα, στην Αντιόχεια, η οποία γίνεται το κέντρο και μητέρα των εξ εθνών Χριστιανών. Το γεγονός αυτό ήταν καθοριστικό για τη συνέχιση της δραστηριότητός του. Ο συμπαθής στους Αποστόλους «υιός παρακλήσεως», ο σύνδεσμός τους με τους λοιπούς Μαθητές και μάλιστα με τον Παύλο, ο ασφαλής εκφραστής του γνήσιου πνεύματος της Πρώτης Αποστολικής Εκκλησίας γίνεται ο ιεραπόστολος, ο οποίος θα τάξει τον εαυτό του στον έργο της διαδόσεως του λόγου του Θεού και στα έθνη. Κατά μία παράδοση, ο Απόστολος Βαρνάβας εκήρυξε το Ευαγγέλιο στην Αλεξάνδρεια, κατ’ άλλη στη Ρώμη, κατ’ άλλη δε και στα Μεδιόλανα της Βορείου Ιταλίας, ώστε να θεωρείται και ως ο ιδρυτής της αυτόθι Εκκλησίας. Τις τελευταίες ημέρες του φαίνεται ότι διήλθε ο Απόστολος Βαρνάβας, στην Σαλαμίνα της Κύπρου, όπου συνελήφθη από τους Ιουδαίους. Αυτοί τον οδήγησαν έξω από την πόλη, τον έδεσαν στονν τράχηλο με σχοινί και τον εφόνευσαν διά λιθοβολισμού. Έτσι, ετελειώθηκε μαρτυρικά ο «υιός της παρακλήσεως», πιθανώτατα μεταξύ των ετών 57-60 μ.Χ. Το ιερό λείψανό του το έρριψαν στη φωτιά. Τούτο, αφού, με την πρόνοια του Θεού, δεν απανθρακώθηκε, παρέλαβε ο Μάρκος και κάποιοι άλλοι ευλαβείς Χριστιανοί και το ενταφίασαν σε σπήλαιο με βαθύ σεβασμό και τιμή. Αργότερα, επί του αυτοκράτορος Ζήνωνος (20), περί το 485 μ.Χ., το τίμιο λείψανο του Αποστόλου Βαρνάβα, το οποίο από τον άγνωστο τοπο της ταφής του, ένεκα σφοδρού διωγμού, εθαυματουργούσε συνεχώς, ευρέθηκε με υπόδειξη θαυμαστή στην Κύπρο κάτω από δένδρο μέσα σε ένα σπήλαιο, που ήταν σφραγισμένο με πέτρες. Το ιερό σκήνωμα, «πνέον ευωδίαν χάριτος πνευματικής», είχε επί του στήθους το μετ’ αυτού συνενταφιασθέν Ευαγγέλιον του Ματθαίου, ιδιόγραφο του Αποστόλου Βαρνάβα. Χάρη στο γεγονός αυτό, Εκκλησία της Κύπρου έπαψε πλέον να τελεί υπό τη δικαιοδοσία της Εκκλησίας της Αντιόχειας και κατέστη αυτοκέφαλος, αφού της παραχωρήθηκαν από τους αυτοκράτορες Ζήνωνα και Ιουστινιανό ιδιαίτερα προνόμια. Τα λείψανα του Αγίου, μετά κάποιες μετακινήσεις, για τις οποίες επίσης ομιλεί παράδοση, κατέληξαν και πάλι στην Κύπρο, όπου σήμερα ευρίσκονται αποθησαυρισμένα στην Ιερά Μονή του Αποστόλου Βαρνάβα στη Σαλαμίνα. Υποσημειώσεις (1)Ματθ. 10, 3. Μάρκ. 3, 18. Λουκ. 6,14. Πράξ. 1, 13 (2) Ματθ. 10, 3. Μάρκ. 3, 18. Λουκ. 6,14. (3) 1,13 (4) 21, 2. 1, 43-52. (5) PL 36, 788. (6) 21, 2. (7) Πράξ. 4, 36. (8) Βλ. περί του αποστόλου Βαρνάβα την αξιόλογη μελέτη του καθηγητού Κ. Οικονόμου, «Βαρνάβας: υιός παρακλήσεως», στον τόμο Υψίστη Κλήσις, αναμνηστικός τόμος επί τη συμπληρώσει πεντήκοντα ετών από της ιδρύσεως της Ιερατικής Σχολής ‘Απόστολος Βαρνάβας’, Λευκωσία 2003, σελ. 133-144, από όπου και οι σχετικές πληροφορίες. (9) Πράξ. 13, 1. (10) Πράξ. 11, 23. (11) Ιω. 5, 2-9. (12) Ιω. 14, 16. (13)Πράξ. 4, 36. (14) Πράξ. 9, 27. (15) Πράξ. 14, 12. (16) οπ.π. (17) Πράξ. 15, 25-26. (18) Πράξ. 15, 39. (19) Πράξ. 11, 26. (20) 474-475 το πρώτον. 476-491 μ. Χ. |
||||
| ΑΡΘΡΑ | ||||
Γρηγορίου Θεολόγου,
|
||||
Στ. Παπαδόπουλου, |
||||
Θωμά Προβατάκη,
|
||||
| ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ | ||||
Δείτε το Αφιέρωμα στη Πεντηκοστή
|
||||
Α΄ Τόμ. 
Β΄Τομ. 
Η Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων σε συνεργασία με την Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος προέβησαν στην έκδοση της «Μαύρης Βίβλου» σε μετάφραση στην αγγλική και τη γαλλική ως μία ελάχιστη συνεισφορά στη μνήμη των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης και της καθ’ ημάς Ανατολής, επί τη συμπληρώσει μιας εκατονταετίας από το 1922. 
Η αφηγηματική βιογραφία του θεηγόρου πνευματικού φωστήρα της Ορθοδοξίας, Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, συνταχθείσα από τον ενεργεία τότε πανεπιστημιακό Πατρολόγο Καθηγ. Στυλιανό Παπαδόπουλο. Το εν λόγω πόνημα επανεκδίδεται για δέκατη φορά, είκοσι οκτώ έτη από την πρώτη του έκδοση, παραμένοντας πάντοτε επίκαιρο για τον σύγχρονο χριστιανό, αφού προβάλλει την αληθή ευσέβεια, τον έρωτα για το θείο και το χάρισμα της αρχιερωσύνης. Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος ως οικουμενικός διδάσκαλος παραμένει διαχρονικά το κλέος της Θεολογίας και ο μύστης της θείας ελλάμψεως. 
Α΄ Τόμος
Β΄ Τόμος
Το όνομα ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ σημαίνει «υιός του Θολομαίου». Οι πληροφορίες για τον Απόστολο Βαρθολομαίο στην Καινή Διαθήκη και την εκκλησιαστική παράδοση είναι ελάχιστες. Το όνομά του αναγράφεται μόνον στην αναφορά των ονομάτων των Δώδεκα Αποστόλων (1). Η Εκκλησία τον εταύτισε με τον Ναθαναήλ, του οποίου το όνομα αναφέρεται πάντοτε με αυτό του Φιλίππου. Καταγόταν από την Κανά της Γαλιλαίας. Προφανώς το όνομα Βαρθολομαίος χαρακτηρίζει το πατρώνυμο του Ναθαναήλ. Οι λόγοι της ταυτίσεως αυτής είναι· α) ότι στους καταλόγους των Μαθητών στα Συνοπτικά Ευαγγέλια (2) και στις Πράξεις (3) ονομάζεται μόνο ως Βαρθολομαίος, ενώ στον κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον (4) μόνο ως Ναθαναήλ. β) ΄Οτι στους καταλόγους αυτούς συγκαταριθμείται μόνο με τον Φίλιππο και αυτό είναι σύμφωνο προς την πληροφορία του Ιωάννου, ότι ο Φίλιππος προσκαλεί τον Ναθαναήλ, για να δει τον Μεσσία Ιησού. Ο ιερός Αυγουστίνος (5) υπεστήριζε ότι ο Ιησούς δεν επέλεξε τον Ναθαναήλ ως μαθητή Του, διότι εγνώριζε το Νόμο, ενώ οι Μαθητές όλοι ήσαν αγράμματοι, αλλά στον Ιωάννη (6) ο Ναθαναήλ εμφανίζεται ως Μαθητής του Κυρίου. Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, δοθέντος του ότι οι Ιουδαίοι είχαν συνήθως δύο ονόματα, προετίμησε, φαίνεται, το όνομα Ναθαναήλ ως εκφραστικώτερο (σημαίνει ο Θεός δίδει) αντί του πατρωνυμικού ονόματος Βαρθολομαίος. 
Με το πρόβλημα της ερμηνείας του ονόματος του Βαρνάβα έχουν ασχοληθεί τόσο οι αρχαίοι όσο και οι νεώτεροι ερμηνευτές. Το ενδιαφέρον αυτών των ερευνητών είναι εύλογο, γιατί το νέο αυτό όνομα, σύμφωνα με τις Πράξεις, έχει μεγάλη ιστορική και θεολογική σημασία. 
Ως «λευΐτης», ο Απόστολος Βαρνάβας ανήκε φυσικά στον ιουδαϊκό ιερατείο. Σύμφωνα με την πληροφορία των Αριθμών 18,6, οι Λευΐτες ήταν βοηθοί των ιερέων, αν και το Δευτερονόμιο 17,9. 18 18,1.21. 24,8. 27,9 ταυτίζει τους ιερείς με τους λευΐτες. 
ΚΘ'. Ταῦτα μέν οὖν εἴποι τίς ἄν τό ἄγραφον ὑποθεμενος· ἤδη δέ ἤξει σοί καί ὁ τῶν μαρτυριῶν ἐσμός, ἐξ ὧν, ὅτι καί λίαν ἔγγραφος ἡ τοῦ Πνεύματος θεότης ἐπιδει- χθήσεται τοῖς μή λίαν σκαιοῖς, μηδέ ἀλλότριοις τοῦ Πνεύματος. Σκόπει δέ οὕτως· γεννᾶται Χριστός, προτρέχει, βαπτίζεται, μαρτυρεῖ, πειράζεται, ἀνάγει• δυνάμεις ἐπιτελεῖ, συμπαρομαρτεῖ· ἀνέρχεται, διαδέχεται. Τί γάρ οὐ δύναται τῶν μεγάλων καί ὧν Θεός; τί δέ οὐ προσαγορεύεται ὧν Θεός, πλήν ἀγεννησίας καί γεννήσεως; Ἔδει γάρ τάς ἰδιότητας μεῖναι Πατρί καί Υἱῷ, ἵνα μή σύγχυσις παρά τῇ θεότητι, τῇ καί τἄλλα εἰς τάξιν ἀγούση καί εὐκοσμίαν. Ἐγώ μέν φρίττω τόν πλοῦτον ἐννοῶν τῶν κλήσεων καί καθ' ὅσων ὀνομάτων ἀναισχυντοῦσιν οἱ τῷ Πνεύματι ἀντιπίπτοντες. « Πνεῦμα Θεοῦ» λέγεται, «Πνεῦμα Χριστοῦ», «νοῦς Χριστοῦ», «Πνεῦμα Κυρίου», αὐτό Κύριος· «Πνεῦμα υἱοθεσίας», «ἀληθείας», ἐλευθερίας • Πνεῦμα σοφίας, συνέσεως, βουλῆς, ἱσχύος, γνώσεως, εὐσεβείας, «φόβου Θεοῦ»· 
1. To διδακτικόν έργον του Παρακλήτου ως «εκ νέου» κατανόησις του έργου του Κυρίου. Υπό των συγχρόνων ερευνητών τονίζεται και υπογραμμίζεται ότι το αποκαλυπτικόν έργον του Παρακλήτου έγκειται εις την «υπό την καθοδήγησιν του Πνεύματος ακριβή γνώσιν της κοινότητος, όσον αφορά εις το νόημα του Χριστού και εις τα μέλλοντα συμβαίνειν» (1). Έτερος όμως ερευνητής παραπονείται ότι μέχρι σήμερον δεν κατενοήθη όσον απητείτο το γεγονός, ότι πρωταρχική αποστολή του Παρακλήτου είναι να συμβάλη εις την κατανόησιν του προσώπου και του έργου του Χριστού (2). Χαρακτηριστικόν εξ άλλου τυγχάνει ότι δυτικοί μελετηταί, ευρισκόμενοι προ της δυσχερείας να ερμηνεύσουν τους κυριακούς λόγους «έτι πολλά έχω λέγειν υμίν, αλλ' ου δύνασθε βαστάζειν. όταν δε έλθη εκείνος, το Πνεύμα της αληθείας, οδηγήσει υμάς εις πάσαν την αλήθειαν», καταφεύγουν εις ερμηνείας, αι οποίαι διασώζουν την έννοιαν του «νέου», όπερ διδάσκει το Πνεύμα, αφού τούτο πρόκειται να είπη και ό,τι δεν είπεν ο Κύριος, ενώ αποκλείουν την δυνατότητα αποκαλύψεως υπό του Πνεύματος διδασκαλίας τινός όντως και κατ' ουσίαν νέας. Ούτω ο Otto Betz, εξηγών το έργον του Παρακλήτου, υποστηρίζει ότι οι μαθηταί χρειάζονται αυτόν ως Βοηθόν κατά του άρχοντος του κόσμου, αλλά και ως Οδηγόν εν τη αληθεία, διότι το κήρυγμα του Χριστού «πρέπει να κατανοηθή εκ νέου» μετά την ανάστασιν (3). Επομένως το έργον του αγ. Πνεύματος συνίσταται εις την εκάστοτε υπό των πιστών κατανόησιν του γεγονότος της εν Χριστώ οικονομίας και ουχί εις προσφοράν νέου τινός. 
Ούτε όμως η περιστερά ούτε αι πύριναι γλώσσαι ήσαν τα μόνα σύμβολα, δια των οποίων εφάνη το τρίτον πρόσωπον της Τριάδος εις τους ανθρώπους. Τόσον κατά την Μεταμόρφωσιν όσον και εις διαφόρους άλλας θεοφανείας το ΄Αγιον Πνεύμα καθωράθη ως φωτεινή νεφέλη ή ως φωτεινή ακτίς. Πολλάκις εις την Π.Δ. η παρουσία του Θεού εγένετο υπό μορφήν στύλου φωτεινού ή γνόφου (1), η δόξα Αυτού εν είδει φωτεινής νεφέλης ενέπλησε το ιλαστήριον (2), ο ίδιος δε ωμίλει προς τους εκλεκτούς Του δια μέσου νέφους, αστραπών και σαλπίγγων (3). Ο Ευαγγελιστής Ματθαίος περιγράφων την Μεταμόρφωσιν του Χριστού μεταξύ των εμφανισθέντων δύο Προφητών και ενώπιον των τριών ηγαπημένων μαθητών Του λέγει χαρακτηριστικώς: «Ιδού νεφέλη φωτεινή επεσκίασεν αυτούς και ιδού φωνή εκ της νεφέλης… »(4). ' Αλλοτε πάλιν κατά την Γραφήν το Θείον Πνεύμα μεταδίδεται είτε υπό του Θεού Πατρός (ως εις τους Πρωτοπλάστους) είτε υπό του Υιού (ως εις τους μαθητάς μετά την Ανάστασίν Του)• άλλοτε τέλος εμφανίζεται υπό την μορφήν του φωτός εις τους «εκλεκτούς». Την υπό της φωτεινής νεφέλης όθεν ή της ακτίνος παράστασιν του Αγίου Πνεύματος εξετάζοντες παρατηρούμεν γενικώς τα εξής: 
