Α΄ Οικουμενική Σύνοδος Νίκαια της Βιθυνίας-325 μ.Χ.- Ιστορικοδογματική θεώρηση
Μητροπολίτου Μεσσηνίας Χρυσοστόμου Σαββάτου, Καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών

Στο έργο του Σεβ. Μητροπολίτου Μεσσηνίας κ. Χρυσοστόμου, το οποίο εκπονήθηκε και εκδόθηκε επί τη ευκαιρίᾳ των εορτασμών των 1.700 ετών από τη σύγκληση της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου (325-2025), παρουσιάζεται το ιστορικοδογματικό έργο και η προσφορά της τόσο σε θεολογικό επίπεδο, όσο και σε γενικότερα θέματα του εκκλησιαστικού βίου. Κορυφαίο έργο της Συνόδου υπήρξε αναμφιβόλως η αποτυπωθείσα στο Σύμβολο της Πίστεως Χριστολογία της, το οποίο αποτελεί επεξεργασία τοπικών βαπτιστηρίων Συμβόλων, καθώς και οι θεσπισθέντες υπ’ αυτής είκοσι ιεροί Κανόνες. Το έργο αποτελείται από Εισαγωγή, το Α΄ Κεφάλαιο στο οποίο παρουσιάζονται οι χριστολογικές διδασκαλίες του Αρείου και η αντιμετώπισή τους, το Β΄ Κεφάλαιο, στο οποίο παρουσιάζεται η προετοιμασία και η σύγκληση της Συνόδου, το Γ΄ Κεφάλαιο, στο οποίο εκτίθεται το θεολογικό της έργο και κυρίως το Σύμβολο της Πίστεως, ενώ στο Δ΄ Κεφάλαιο παρουσιάζονται οι 20 ιεροί Κανόνες της Συνόδου και η θέση της για τον κοινό εορτασμό του Πάσχα. Το έργο κατακλείεται από Επίλογο-Συμπεράσματα, πλούσια βιβλιογραφία και παράρτημα με τα κείμενα του Συμβόλου της Πίστεως και τους Κανόνες της Συνόδου.

Σχ. 14Χ24, Σελ. 160, Τιμ. 7€.

Ανθολόγιο Συμβουλών
Αγίου Παϊσίου Αγιορείτου

Οι λόγοι του Αγίου Παϊσίου του Αγιορείτου μας εισάγουν στο περιβάλλον της νηπτικής θεολογίας, ήτοι την συνεχή πνευματική εγρήγορση του ανθρώπου, και υπενθυμίζουν στον ευρισκόμενο σε σύγχυση σύγχρονο άνθρωπο τον σκοπό της υπάρξεώς του, την αγιότητα και την ομοίωση με τον Τριαδικό Θεό. Ο ΄Αγιος δίδει απαντήσεις σε πολλά εκκλησιαστικά θέματα και συμβουλές σε πτυχές που αφορούν την καθημερινή ζωή του χριστεπωνύμου πληρώματος της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Την επιμέλεια της παρούσας έκδοσης ανέλαβε η Ιερά Αδελφότητα των Καρτσωναίων της Ιεράς Σκήτης Αγίας Άννης του Αγιωνύμου Όρους του Άθω.

Σχ. 17Χ24, Σελ. 562, Τιμ.15€.

Θεού σκηνώματα
Εκκλησιαστικά μνημεία της Εύβοιας (Ιστορία-Τέχνη-Ζωή)
Μητροπολίτου Φαναρίου Αγαθαγγέλου

Στην νέα εμβριθή μελέτη του για τα χριστιανικά μνημεία της Εύβοιας, ο Πανιερ. Μητροπολίτης Φαναρίου παρουσιάζει την μοναδική χριστιανική κληρονομιά της μεγαλονήσου της Εύβοιας, όπως αυτή αποτυπώνεται διαχρονικά στα Παλαιοχριστιανικά, Βυζαντινά, Υστεροβυζαντινά και Νεώτερα μνημεία της Ι. Μητροπόλεως Χαλκίδος, Ιστιαίας και Βορείων Σποράδων. Πρόκειται, όπως τονίζει ο συγγραφεύς, για «έναν οδηγό σωτηρίας» για τους επιθυμούντες να θαυμάσουν τον μοναδικό πλούτο των χριστιανικών μνημείων και των ωραιοτάτων και μοναδικής τέχνης τοιχογραφιών και να αναχθούν στο υπερβατικό μέσα από το κάλλος και την ομορφιά». Η πολυτελής αυτή έκδοση, στην οποία συμμετείχε και η Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων του Υπουργείου Παιδείας, κοσμείται από σπανίου κάλλους φωτογραφίες που αποτυπώνουν όλες τις εκφάνσεις της ευσέβειας και της λατρείας προς τον Τριαδικό Θεό και τους προστάτες Αγίους σε περικαλλείς ναούς, αριστουργηματικές τοιχογραφίες και αγιογραφήσεις, μοναδικά παλαιοχριστιανικά γλυπτά και μαρμαροθετήματα με φόντο την μοναδική ομορφιά της Ευβοϊκής φύσης. Την υπό τις ευλογίες της Α. Θ. Παναγιότητος, του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου και του Σεβ. Μητροπολίτου Χαλκίδος κ. Χρυσοστόμου παρούσα έκδοση, προλογίζει ο Γεν. Γραμματεύς Θρησκευμάτων του ΥΠΠΘ κ. Γεώργιος Καλαντζής.

Το έργο διαιρείται σε πέντε Κεφάλαια-Ενότητες. Στο Α΄ κεφάλαιο περιλαμβάνεται μία ιστορική επισκόπηση της ιστορίας της Εύβοιας από την αρχαιότητα μέχρι τις ημέρες μας, στο Β΄ παρουσιάζονται Ναοί από όλες τις εκκλησιαστικές περιφέρειες της Ι. Μητροπόλεως (Χαλκίδος, Ληλαντίων & Ν. Αρτάκης, Ψαχνών, Διρφύων, Μαντουδίου & Αγ. ΄Αννης, Λίμνης, Λουτρών Αιδηψού, Ιστιαίας & Ωρεών και Βορείων Σποράδων), στο Γ΄ οι Ιερές Μονές, στο Δ΄ τα Ιερά Προσκυνήματα, ενώ το Ε΄ Κεφάλαιο είναι αφιερωμένο αποκλειστικά στον εικονογραφικό διάκοσμο. Το έργο αφιερώνει ο συγγραφεύς του στους Ευβοείς αγωνιστές και τους πεσόντες μαρτυρικώς υπέρ Πίστεως και Πατρίδος κατά την ΄Αλωση της Χαλκίδος υπό των Οθωμανών την 12η Ιουλίου 1470.

Σχ. 25Χ 28, Σελ. 622, Τιμ. 40€.

ΕΚΑΤΟΝΤΑΕΤΗΡΙΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΝΝΗΣΩΝ
(1924-2024)  

Εις τον εκ 380 σελίδων Επετειακόν Τόμον, μετά το σεπτόν Πατριαρχικόν Μήνυμα και τα εισαγωγικώς Προλεγόμενα του Ποιμενάρχου, περιλαμβάνονται, εκτενής μελέτη του Σεβ. Μητροπολίτου Φιλαδελφείας κ. Μελίτωνος, σκιαγραφούντος τους Οικουμενικούς Πατριάρχας Γρηγόριον Ζ΄, ιδρύσαντα την Μητρόπολιν, και Βαρθολομαίον Α΄, ευλογούντα την σημαντικήν επέτειον αυτής, και τους εννέα Μητροπολίτας Πριγκηποννήσων, Αγαθάγγελον, Θωμάν, Δωρόθεον, Κωνσταντίνον, Αγάπιον, Καλλίνικον, Συμεών, Ιάκωβον και τον νυν Ποιμενάρχην Δημήτριον, καθώς και μελέται των:
Πρωτοπρεσβυτέρου π. Γεωργίου Τσέτση, Δρος κ. Ακύλα Μήλλα, Καθηγητού κ. Εμμανουήλ Βαρβούνη, Μουσικολ. Δρος κ. Μιχαήλ Αναστασιάδη, Καθηγητού κ. Θανάση Σέμογλου, Συντηρητού ιερών εικόνων κ. Βενιζέλου Γαβριλάκη, Μουσειολόγου κ. Κωνσταντίνου Στουπάθη, Δρος κ. Αποστόλου Πορίδη, και  τεσσάρων συνεργατών του Ποιμενάρχου εις την Κοινοτικήν διοίκησιν των Πριγκηποννήσων, Αγνής Νικολαΐδου, Αικατερίνης Πρόκου- Τουρκέρ, Αντωνίου Παριζιάνου και Μαρίκας Μπελέρ. Τον τόμον κατακλείουν εικονογραφικαί μνήμαι.

Σχήμα: 25x29. Τιμή: 45 €.

Α΄- Β΄ Ἐσδρας, Νεεμίας
Κείμενο-Μετάφραση-Σχόλια
Ιερεμίου Φούντα (†)
Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλουπόλεως

Το Α΄ Έσδρας αναφέρεται στη βασιλεία του ευσεβούς βασιλέως Ιωσίου, τα γεγονότα που προηγήθηκαν της πτώσης του βασιλείου του Ιούδα, τη βαβυλώνεια αιχμαλωσία και την επιστροφή του ιερέως Έσδρα στην Ιερουσαλήμ. Στα βιβλία Β΄ Έσδρας-Νεεμίας παρουσιάζεται η επιστροφή των αιχμαλώτων και η ανοικοδόμηση του Ναού των Ιεροσολύμων και των τειχών της πόλεως.

Η παρούσα ερμηνευτική σειρά χωρίζεται σε δύο μέρη: το Α΄ μέρος είναι πρακτικό, γραμμένο ειδικά για τον λαό, ενώ το Β΄ μέρος είναι ερμηνευτικό, γραμμένο για τους θεολογούντες και τους φοιτητές θεολογίας, που επιθυμούν να έχουν ένα σύγχρονο και σύντομο ολοκληρωμένο υπόμνημα της Παλαιάς Διαθήκης, βασισμένο στα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα.

Σχ. 16Χ24, Σελ. 346, Τιμ. 25€.

17 Φεβρουαρίου

†  Μνήμη τοῦ ἁγίου μεγαλομάρτυρος Θεοδώρου τοῦ Τήρωνος.

῾Ο ῞Αγιος Θεόδωρος ὁ Τήρων καταγόταν ἀπό τό χωριό ᾿Αμάσεια στή Μαύρη Θάλασσα, πού ὀνομαζόταν Χουμιαλά, καί ἔζησε κατά τούς χρόνους τῶν αὐτοκρατόρων Μαξιμιανοῦ (286-305 μ.Χ.), Γαλερίου (305-311 μ.Χ.) καί Μαξιμίνου (305-312 μ.Χ.). ᾿Ονομάζεται Τήρων, διότι κατετάγη στό στράτευμα τῶν Τηρώνων, δηλαδή τῶν νεοσυλλέκτων, διοικούμενο ὑπό τοῦ πραιπόσιτου Βρίγκα.

Διαβλήθηκε στόν πραιπόσιτο ὡς Χριστιανός καί ἐκλήθηκε σέ ἐξέταση. ᾿Εκεῖ ὁμολόγησε τήν πίστη του στόν Χριστό χωρίς διασταγμό. ῾Ο διοικητής Βρίγκας δέν θέλησε νά προχωρήσει στή σύλληψη καί τιμωρία τοῦ ῾Αγίου Θεοδώρου, ἀλλά τόν ἄφησε νά σκεφθεῖ καί νά τοῦ ἀπαντήσει λίγο ἀργότερα. ᾿Επίστευε ὅτι ὁ Θεόδωρος θά ἄλλαζε καί θά ἐθυσίαζε στά εἴδωλα. ῾Ο Μεγαλομάρτυς ὄχι μόνο παρέμεινε ἀδιάσειστος στήν πίστη του, ἀλλά ἔκαψε καί τό ναό τῆς μητέρας τῶν θεῶν Ρέας μετά τοῦ εἰδώλου αὐτῆς. ᾿Αμέσως τότε συνελήφθη καί ρίχτηκε ἀπό τούς εἰδωλολάτρες σέ πυρακτωμένη κάμινο, ὅπου καί ἐτελειώθηκε μαρτυρικά.

῾Η Σύναξη τοῦ ῾Αγίου Μεγαλομάρτυρος Θεοδώρου τοῦ Τήρωνος ἐτελεῖτο στό ἁγιότατο Μαρτύριό του, τό ὁποῖο βρισκόταν στήν περιοχή τοῦ Φωρακίου ἤ Σφωρακίου, τό Σάββατο τῆς Α' ἑβδομάδος τῶν Νηστειῶν, δηλαδή τήν μέρα πού ὁ ῞Αγιος ἔκανε τό θαῦμα τῶν κολλύβων σώζοντας τόν ὀρθόδοξο λαό ἀπό τά μιασμένα εἰδωλόθυτα, τά ὁποῖα ἐπρόκειτο ἀπό ἄγνοια νά φάει.

†   Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου νεομάρτυρος Θεοδώρου τοῦ Βυζαντίου.

῾Ο ῞Αγιος Νεομάρτυς Θεόδωρος καταγόταν ἀπό τό Νεοχώρι τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Γονεῖς του ἦσαν ὁ Χατζη - ᾿Αναστάσιος καί ἡ Σμαραγδού καί ἀδελφοί του ὁ ᾿Αντώνιος καί ὁ Γεώργιος, ἀναγνώστης τῆς Μεγάλης ᾿Εκκλησίας καί μετέπειτα Μητροπολίτης ᾿Αδριανουπόλεως μέ τό ὄνομα Γρηγόριος (1830-1840).

῾Ο Θεόδωρος ἦταν ζωγράφος καί ἐργαζόταν στά ἀνάκτορα. Οἱ Τοῦρκοι προσπάθησαν νά τόν προσελκύσουν στή μουσουλμανική θρησκεία καί τό ἐπέτυχαν. ῾Ο ῞Αγιος ὅμως ἀνένηψε καί μετανόησε γι᾿ αὐτό. ῎Ετσι κατέφυγε στή Χίο καί ἔμεινε κοντά σέ ἕνα πνευματικό πατέρα, τόν ῞Αγιο Μακάριο τόν Νοταρᾶ († 17 ᾿Απριλίου). ᾿Εκεῖ καθημερινά ἐμελετοῦσε τά μαρτύρια τῶν ῾Αγίων καί βιβλία ψυχοφελή καί κατανυκτικά. ᾿Από μέρα σέ μέρα ηὔξανε σέ αὐτόν ἡ κατάνυξη καί ὁ πόθος τοῦ μαρτυρίου. ῎Ετσι ἔφθασε στή Μυτιλήνη, ὅπου ἐνώπιον τῶν ἀρχῶν ὁμολόγησε τήν πίστη του στόν Χριστό καί ἀπεκήρυξε τή μωαμεθανική θρησκεία. ῾Ο ῞Αγιος Θεόδωρος συλλαμβάνεται, φυλακίζεται καί πάσχει τούς βασανισμούς, τούς δαρμούς, τούς λακτισμούς καί ἄλλα ἀπάνθρωπα μαρτύρια. Τοῦ ἔδεσαν τά πόδια σέ ξύλο καί τοῦ ἐπέρασαν στό λαιμό βαριά ἁλυσίδα. Τοῦ ἐτύλιξαν τό κεφάλι μέ ἕνα σχοινί καί τού ἔβαλαν στούς κροτάφους δύο κομμάτια ἀπό τοῦβλο. ῎Επειτα μέ ἕνα ξύλο ἔστριβαν τό σχοινί καί ἔσφιγγαν τήν κεφαλή του τόσο πολύ, μέχρι πού βγῆκαν οἱ βολβοί τῶν ὀφθαλμῶν του ἔξω ἀπό τόν τόπο τους. ῾Ο δέ τοῦ Χριστοῦ στρατιώτης ἔλεγε· « Χριστιανός, Χριστιανός, Χριστιανός εἶμαι».

Τό πρωί τοῦ Σαββάτου ὁ ῞Αγιος ἐζήτησε ἀπό ἕνα Χριστιανό ὑπηρέτη καλαμάρι καί ἔγραψε πρός τόν ᾿Επίσκοπο, γιά νά τοῦ στείλει τή Θεία Κοινωνία. ᾿Αφοῦ μετέλαβε τῶν ᾿Αχράντων Μυστηρίων ὁδηγήθηκε στόν τόπο τῆς ἐκτελέσεως, στόν ὁποῖο ἔτρεχε μέ μεγάλη προθυμία. ᾿Εκεῖ ὑπέστη τόν δι᾿ ἀγχόνης θάνατο τό ἔτος 1795.

Μετά τρεῖς μέρες οἱ Χριστιανοί πῆραν ἄδεια καί παρέλαβαν τό ἱερό λείψανο αὐτοῦ καί τό ἐνταφίασαν στό νότιο μέρος τοῦ ναοῦ τῆς Παναγίας τῆς Χρυσομαλλούσας. Τό ἔτος 1798 τό ἱερό λείψανο τοῦ Μάρτυρος ἀνακομίσθηκε καί μεταφέρθηκε στήν κρύπτη τοῦ μητροπολιτικοῦ ναοῦ τῆς Μυτιλήνης.

Η διήγηση των Πρωτοπλάστων και η Πτώση

Δημήτρη Κυριαζή, «Προλεγόμενα σε μία Θεραπεία ψυχής»,
Θεολογία και Ψυχιατρική σε Διάλογο,
εκδ. Αποστολική Διακονία, Αθήνα 1999, σελ. 30-38.

Διαβάζοντας με προσοχή την διήγηση των πρωτοπλάστων στη Γένεση, θα μπορούσαμε να ξεχωρίσουμε, από ψυχαναλυτική άποψη και μεταξύ άλλων, δύο σημεία. Το ένα είναι η απόφαση του Αδάμ να μην υπακούσει την εντολή του Θεού και να διεκδικήσει την ελευθερία του έναντι της θεϊκής απαγόρευσης (Γεν. Β' 16,17) και το δεύτερο είναι η απάντηση που έδωσε στο Θεό για την ανυπακοή του αυτή. Ο Αδάμ είπε: «...η γυνή, ην έδωκας μετ' εμού, αυτήν μοι έδοκεν από του ξύλου και έφαγον...» (Γεν. Γ 12). Δηλαδή χρέωσε την ευθύνη της πράξης του στο Θεό και την γυναίκα. Η Εύα με την σειρά της είπε ότι «...ο όφις ηπάτησέ με και έφαγον...» (Γεν. Γ' 13).

Κατά τη γνώμη μου εδώ, στον τρόπο με τον οποίο οι πρωτόπλαστοι απαντούν στον Θεό, έχουμε μια τοποθέτηση του «αντικειμένου του πόθου», του «πειρασμού», έξω από τον άνθρωπο δια των μηχανισμών της σχάσης και της προβλητικής ταύτισης και την αναζήτηση ενός «αποδιοπομπαίου τράγου». Διακρίνουμε εδώ ένα συνήθη μεταξύ των ανθρώπων αρχαϊκό, ψυχολογικό μηχανισμό στην διαχείριση της ενοχής και της ευθύνης.

Η κλινική εμπειρία μας διδάσκει ότι άνθρωποι, οι οποίοι δεν αναλαμβάνουν προσωπικά την ευθύνη της επιθυμίας του «ερωτικού αντικειμένου (του αντικειμένου του πόθου) ή του κακού αντικειμένου», είναι καταδικασμένοι στη ζωή τους να λειτουργούν μέσα σε μία περιοχή διαπροσωπικών σχέσεων, όπου κυριαρχεί ένα παρανοειδές κλίμα.

Η εκδίκηση και η τιμωρία επικυριαρχούν, η ενοχή είναι καταδιωκτικού τύπου και όχι καταθλιπτικού τύπου. Σ' αυτές τις περιπτώσεις η τιμωρία είναι ίσως ο μόνος τρόπος, ο οποίος απομένει και μπορεί κάπως να «μαζέψει», να περιορίσει τον « παραβατικό άνθρωπο» μέσα στο πλαίσιο του Νόμου. Από ψυχαναλυτική άποψη θα λέγαμε ότι σ' αυτές τις περιπτώσεις λειτουργούν οι αρχαϊκοί (1) ψυχολογικοί μηχανισμοί της σχάσης, της προβλητικής ταύτισης και της άρνησης και της εκδραμάτισης.

συνέχεια άρθρου

Η Κοσμόπολις των Στωικών και η πρόκλησις της Παγκοσμιοποιήσεως

Βλασίου Ιω. Φειδά

1. Η Κοσμόπολις των Στωικών και το Φυσικόν Δίκαιον

Επέλεξα την εισαγωγή αυτή για το θέμα της Παγκοσμιοποιήσεως, γιατί, στο περίφημο έργο του Ζήνωνα « Κοσμόπολις», προβλήθηκε για πρώτη φορά, με συστηματικό μάλιστα τρόπο, η οργανική ενότητα τόσο του κοσμικού σύμπαντος, όσο και ολοκλήρου του ανθρωπίνου γένους. Η ενότητα αυτή επέτρεπε ή αξίωνε να γίνη ολόκληρο το ανθρώπινο γένος μία μεγάλη παγκόσμια κοινότητα με ίδιους νόμους και ίδια ήθη, αφού ακυρώθηκε πλήρως η μέχρι την εποχή του Μ. Αλεξάνδρου κρατούσα πολιτική θεωρία  της «πόλεως - κράτους» (Αθήναι Σπάρτη, Θεσσαλονίκη, Κόρινθος κ.α.) για να γίνη όλος ο κόσμος «μία πόλις», με την εισαγωγή μάλιστα του θεσμού των αυτοκρατοριών.

Ο εμπνευστής της Στωικής φιλοσοφίας Ζήνων, ο οποίος γεννήθηκε στο Κίτιο της Κύπρου (335 π.Χ.) από πλούσια οικογένεια, μετέβη στην Αθήνα το 312, σε ηλικία 22 ετών, για να σπουδάση φιλοσοφία, γοητευμένος από το σωκρατικό ηθικό πρότυπο και τον πλατωνικό διαλεκτικό λόγο. Στην Αθήνα μαθήτευσε σε όλες σχεδόν τις τάσεις των φιλοσοφικών σχολών, με ιδιαίτερο μάλιστα ζήλο, ίδρυσε τελικώς και δική του σχολή («Ποικίλη Στοά»), γι'αυτό οι μαθητές του ονομάσθηκαν «στωικοί».

συνέχεια άρθρου