Το αποκορύφωμα της Γενοκτονίας

 

Χάρη Τσιρκινίδη

Επιτέλους τους ξεριζώσαμε… (Μουσταφά Κεμάλ, 13 Αυγούστου 1923)

Η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, της Θράκης και της Μ. Ασίας,

μέσα από τα γαλλικά αρχεία

Θεσσαλονίκη 2016, εκδ. Ερωδιός, σελ. 198-210

 

Ήδη ο Κεμάλ διαθέτει όλα, όσα του χρειάζονται, για να αρχίσει το αιμοβόρο έργο του:

(5) Ομαδικές εξορίες με το πρόσχημα στρατιωτικών σκοπών.

Και με την ευκαιρία αυτή οι εφημερίδες καταλήγουν πως το σύνθημα πλέον είναι:

“Η Τουρκία στους Τούρκους ”.

“- Σύμφωνα με είδηση από Batoum - Γεωργίας οι ταξιδιώτες, που δεν είναι εφοδιασμένοι με έγγραφη έγκριση κυβέρνησης των Σοβιέτ, δε θα γίνουν δεκτοί σε λιμάνια μπολσεβίκων.

“Όσοι Έλληνες χριστιανοί , υπήκοοι Τουρκίας, υπηρετούν στον ελληνικό στρατό, όταν συλλαμβάνονται θα εκτελούνται”.

Με το πρόσχημα αυτό θανάτωσε χιλιάδες νέους, που ποτέ δεν υπηρέτησαν στον ελληνικό στρατό.

“Οι χριστιανοί 15 ετών και άνω άρχισαν να στρατολογούνται με βία ”.

“36,000 πρόσφυγες περιοχής Ismidt (Νίκαιας) σ' άθλια κατάσταση θα μεταφερθούν στην Ελλάδα . Ήδη το υπερατλαντικό “ΠΑΤΡ1Σ” πήρε σχετική οδηγία ”.

Για το ίδιο θέμα πληροφορία από το Διεθνή Ερυθρό Σταυρό με πρόεδρο το στρατηγό Franks λέγει ότι πήγαν στην Ismidt με αγγλικό τορπιλικό και ότι πολλά πλοία βρίσκονται εκεί για να εκκενώσουν πληθυσμό περίπου 50.000. Η πόλη Ismidt καθώς και η Armoudloy είναι στις φλόγες.

Το σπουδαίο είναι ότι για τις πυρκαϊές αυτές καθώς και για διάφορες βαρβαρότητες, που έγιναν στην περιοχή, οι Τούρκοι κατηγόρησαν τους Έλληνες.

Συγκροτήθηκε διεθνής επιτροπή ελέγχου από φιλότουρκους, που κατέγραφε μόνον τις τούρκικες ψευδομαρτυρίες, με αποτέλεσμα το πόρισμα να βγει σε βάρος μας. Ίδια απολύτως τακτική εφάρμοσαν και στην πυρκαϊά της Σμύρνης το Σεπτέμβριο του 1922, όμως τότε δεν χρειάζονταν πλέον να ξοδεύουν λεφτά για να διασκεδάζουν τα μέλη εξεταστικής επιτροπής. Ο σκοπός τους είχε τελειώσει.

Παρουσιάζει μια φωτογραφία του γιού του Βενιζέλου (1) με στολή, ακουμπισμένου στο φέρετρο του σουλτάνου Osman (2) στο μαυσωλείο της Προύσας. Τονίζει την ύβρη που αποτελεί αυτή η συμπεριφορά του γιού του Βενιζέλου για τους Τούρκους και τους μουσουλμάνους και ότι απαιτεί μια κατάλληλη εκδίκηση,

Στους 229 προστίθενται άλλοι 397 νέοι από άλλες περιοχές. Σύνολο 626. Κρατούνται λίγες μέρες στο Τσορούμ και στις 3 Ιουλίου 1921 οδηγούνται προς το Σογκουρλού.

Στο δρόμο, μετά 4ωρη πορεία, φθάνουν σε μια φοβερή κοιλάδα, που καλείται “Σεϊχάν Ντερεσί = Κοιλάδα Διαβόλου”· Εκεί τους δένουν ανά τέσσερεις και στη συνέχεια τους σφάζουν όλους χωρίς να διασωθεί κανείς.

Αυτόπτης μάρτυρας, μέλος των εξόριστων της αποστολής αυτής, ο Αντ. Γαβριηλίδης, γράφει ότι στο δρόμο σταμάτησαν στο χωριό Γενί Χαν, όπου κατέλυσαν μέσα στην αρμενική εκκλησία του Ιωάννου Προδρόμου.

Στους τοίχους ήταν γραμμένα τα παρακάτω λόγια:

Για να μη θεωρηθεί όχι υπάρχει η ελάχιστη αμφιβολία για την ακρίβεια, θα παραθέσουμε σε λίγο στοιχεία, που περιέχουν τα γαλλικά αρχεία, απ’ τα οποία θα αποδειχθούν τα γεγονότα μέσα από έγγραφα, που έστειλε ο ίδιος ο υπουργός Εξωτερικών του Κεμάλ.

 

Με τον ίδιο τρόπο εξοντώθηκαν οι κάτοικοι Κοτυώρων, Σινώπης, Πάφρας, Κερασούντας, Τραπεζούντας και όλων των πόλεων, κωμοπόλεων και χωρίων του ΜΑΡΤΥΡΙΚΟΥ ΠΟΝΤΟΥ, αλλά στις περιπτώσεις αυτές δε θα αναφερθούμε, διότι έχουν ήδη γραφτεί από πολλούς και διότι εκείνο που μας ενδιαφέρει είναι να δούμε τι λένε οι Γάλλοι στο θέμα αυτό:

“Πριν λίγο καιρό ο Τοπάλ Οσμάν αγάς, αρχηγός συμμορίας ξακουστός, που ενεργούσε στην Κερασούντα, συγκέντρωσε σ’ αυτήν την πόλη 200 Έλληνες και 500 Τούρκους, τους οποίους οδήγησε στο Tezin , για να δημιουργήσει εκεί μια αντικεμαλική (4) επανάσταση . Η επανάσταση απέτυχε. Αγνοείται η τύχη των 200 Ελλήνων, για τους οποίους πιστεύεται ότι εσφάγησαν”.

Το γαλλικό Γενικό Επιτελείο, στο δελτίο αναφορών πληροφοριών του της 3ης Οκτωβρίου 1921, αναφέρει:

“Το τουρκικό υπουργείο Στρατιωτικών έστειλε διαταγή σ' όλους τους γενικούς διοικητές των επαρχιών της Ανατολής , να φροντίσουν για τον επαναπατρισμό των χριστιανών των βιλαετίων της ’γκυρας και του Ικονίου, που δεν έχουν στρατεύσιμη ηλικία και που είχαν εξοριστεί στο εσωτερικό ...”.

“Νέες τουρκικές βιαιότητες εναντίον των χριστιανών του Πόντου . Τα χωρία της Σάντας και της Κρώμης)λεηλατήθηκαν και κάηκαν ”.

“Επιβεβαιώθηκε ότι την 23ην Σεπτεμβρίου 1921 63 Έλληνες ιθύνοντες εκτελέστηκαν στη Σαμψούντα. Η εξορία των γυναικών και παιδιών συνεχίζεται ”.

“500 Έλληνες κάτοικοι της Πάφρας εξορίστηκαν προς το εσωτερικό της Ανατολίας . Αυτοί της στρατευσίμου ηλικίας οδηγήθηκαν στη Σεβάστεια για να δικαστούν από το Δικαστήριο Ανεξαρτησίας ”.

Το στρατοδικείο αυτό καταργήθηκε και τη θέση του πήρε το Δικαστήριο Ανεξαρτησίας.

Οι Τούρκοι με το πρόσχημα δήθεν ότι διάφοροι Έλληνες συνωμοτούν για την ίδρυση “Ανεξαρτήτου Πόντου” συνέλαβαν όλους τους εξέχοντες Έλληνες, την αφρόκρεμα του ελληνισμού του Πόντου και τους έκλεισαν στο “Τιμερχανέ”.

Πρόεδρος του Δικαστηρίου Ανεξαρτησίας της Αμάσειας ήταν ένας δικηγόρος Τούρκος από την Αμισό (Σαμψούντα). Από 20 Αυγούστου έως 21 Σεπτεμβρίου 1921 καταδίκασε σε θάνατο και εκτελέστηκαν 177 Έλληνες. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβανόταν και ο Ζήλων Ευθύμιος, βοηθός επισκόπου Αμάσειας, ο οποίος πέθανε στις φυλακές από τύφο, όμως το μίσος του ‘Έμίν αγά” ήταν τέτοιο, που διέταξε ακόμη και νεκρό να τον κρεμάσουν μαζί με τους άλλους.

Επίσης καταδικάστηκαν ερήμην σε θάνατο 44 εξέχοντες Έλληνες, μεταξύ των οποίων και ο μητροπολίτης Τραπεζούντας Χρύσανθος (5), ο μητροπολίτης Αμάσειας Γερμανός Καραβαγγέλης και ο τραπεζίτης Κωνσταντινίδης, που ζούσε στη Μασσαλία της Γαλλίας και που διέθεσε όλο τον πλούτο και τη ζωτικότητά του για να προωθήσει την υπόθεση του Πόντου στη Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων.

Κάναμε αυτή την σύντομη αναφορά, διότι στα έγγραφα που θα επακολουθήσουν, θα δούμε να γίνεται λόγος γι’ αυτό το φοβερό Δικαστήριο Ανεξαρτησίας της Αμάσειας.

Στη Μικρά Ασία βρισκόταν μια Γαλλίδα δημοσιογράφος Berthe Georges - Gaulis , η οποία ουσιαστικά ήταν πράκτορας της γαλλικής κυβέρνησης και μπαινόβγαινε στο σπίτι ή το γραφείο του Kemal , όποτε ήθελε, χωρίς διατυπώσεις. Να τι γράφει ο Alexandre Jevakhoff στο βιβλίο του “ Kemal Atatiirk ” σχετικά με τη δημοσιογράφο αυτή:

“Το ξεσήκωμα (6) των Ελλήνων του Εύξεινου Πόντου καταπνίγηκε με τέτοια θηριωδία , που εντυπωσίασε τους σοβιετικούς διπλωμάτες Frounze και Araloff (7) καθώς και τη Γαλλίδα δημοσιογράφο Berthe Georges - Gaulis ”.

 

“Ο ταγματάρχης Viet , ο οποίος διοικούσε προσωρινά τις τελευταίες εβδομάδες την αποστολή επιθεώρησης της οθωμανικής χωροφυλακής (8), μου επέδωσε ένα σημείωμα ανακεφαλαιώνοντας τις πληροφορίες, που έλαβε από ελληνικές βενιζελικές πηγές, τις οποίες θεωρεί πολύ αξιοσέβαστες, σχετικά με τις καταπιέσεις, που είχε ο ελληνο-τουρκικός πόλεμος, μεταξύ των πολιτών των ακτών της Μαύρης Θάλασσας.

Πολλές βιαιότητες διαπράχθηκαν εκεί, οι οποίες δεν δικαιολογούνται, ό,τι κι’ αν πουν οι Τούρκοι, ότι δηλαδή έγιναν από ανάγκη για να απαλλαγούν από τα επικίνδυνα ελληνικά στοιχεία από ορισμένα σημεία, όπου ο ελληνικός στόλος θα μπορούσε να επιχειρήσει μια απόβαση.

Οι βομβαρδισμοί που έγιναν από το στόλο αυτό στις πόλεις των ακτών, οι ραδιουργίες των μητροπολιτών και άλλων προσωπικοτήτων , για την προετοιμασία προς δημιουργία της Ανεξάρτητης Δημοκρατίας του Πόντου, χρησιμοποιήθηκαν σαν προσχήματα για να ληφθούν μέτρα προφύλαξης, εξοριών κ.λ.π....Τα οποία ιδιαίτερα επιδεινώθηκαν από την αγριότητα των ανταρτών, όπως αυτών του Topal Osman και το τοπικό μίσος μεταξύ μυστικών επιτροπών των ανταγωνιζομένων μερών”.

Ας δούμε όμως και το περιεχόμενο των παραρτημάτων που απέστειλε με το παραπάνω έγγραφό του:

Α. “Ενορκη κατάθεση των κυρίων Giacomo Cantoni ετών 48, Giorgio Cantoni ετών 46 και των παιδιών τους Costatino ετών 21, Giorgio ετών 20 και Filipo ετών 18. 'Ολοι ορθόδοξοι, Ιταλοί υπήκοοι εξορισθέντες οικογενειακώς από Σαμψούντα έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη με το ιταλικό πλοίο “ Kleopatra ” την 18 Ιουλίου 1921.

Αυτοί οι κύριοι, παρ’ ότι Ιταλοί υπήκοοι, εξορίστηκαν παρά τις διαμαρτυρίες του Ιταλού προξένου Σαμψούντας (9) κυρίου Stanislas .

Όλοι γεννηθέντες στη Σαμψούντα ήταν υπάλληλοι της Αμερικανικής Εταιρείας Καπνών εκτός του Filipo , που ήταν υπάλληλος ιταλικού ναυτικού πρακτορείου.

Ήταν αυτόπτες μάρτυρες φοβερών και αιματηρών γεγονότων, που έγιναν στη Σαμψούντα και τα περίχωρα. Ιδού μερικά λόγια από όσα μας διηθήθηκαν!

Ιο: Πριν από ένα μήνα οι Τούρκοι άρχισαν να καταπιέζουν τους χριστιανούς της Σαμψούντας και ιδίως τα ελληνικά χωριά της περιφέρειας. Οι αντάρτες και οι Τούρκοι χωρικοί, όλοι εξοπλισμένοι μέχρι τα δόντια, όργανα της κυβέρνησης, από πολύ καιρό άρχισαν να λεηλατούν και να καταπιέζουν τους χριστιανούς της Σαμψούντας και ιδίως αυτούς των χωριών.

Οι πιο πολλοί από τους χωρικούς σφάχτηκαν άγρια. Η κατάσταση γινόταν όλο και πιο σκοτεινή. Οι ένοπλοι αντάρτες και ειδικά αυτοί του ΤοραΙ Osman διέπρατταν μέρα με τη μέρα δολοφονίες δυστυχισμένων χωρικών όχι για τίποτε άλλο παρά μόνο να ικανοποιούν τα ζωώδη ένστικτά τους .

Αυτοί σκότωσαν πολλούς αθώους άνδρες, όπως τον Anesti στο Djinik και πολλούς άλλους που δε θυμάμαι τα ονόματά τους. Ωθούμενοι από τα άγρια ένστικτά τους, οδηγούσαν τις ελληνίδες γυναίκες και δεσποινίδες και τις βίαζαν. Αυτή η απαίσια κατάσταση επικρατούσε σε μεγάλη έκταση και δεν ήταν δυνατόν σε κανένα να σηκώσει φωνή διαμαρτυρίας.

2ο: Περί το τέλος Μαΐου η κυβέρνηση (10) ανακοίνωσε στον πληθυσμό ότι όλοι οι ξένοι (11) Έλληνες που εγκαταστάθηκαν στη Σαμψούντα, οφείλουν να εγκαταλείψουν την πόλη μέσα σε 7 ημέρες. Είναι εξ αιτίας αυτής της απόφασης που οι Έλληνες της Ρωσίας (12) εξορίστηκαν.

3ο: Οι δυστυχείς χριστιανοί δεν εγκατέλειπαν τα σπίτια τους. Έτσι η κυβέρνηση ανακοίνωσε με κήρυκες ότι οι ελληνικός πληθυσμός δεν έχει τίποτε να φοβηθεί και ότι δόθηκε επίσημη διαταγή να μεταβούν στην αγορά και να ασχοληθούν ήσυχα με τις δουλειές τους. Οι δυστυχείς πίστεψαν στις διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης . Μετά από μερικές ημέρες, στις 16 Ιουνίου 1921, το πρωί η πόλη της Σαμψούντας περικυκλώθηκε από την τουρκική χωροφυλακή και αστυνομία.

Οι Τούρκοι προέβησαν σε συλλήψεις όλων των Ελλήνων ακόμη και μεταξύ των εργατών της Αμερικανικής Εταιρείας Καπνών. Αυτοί οι αξιολύπητοι άνθρωποι, περίπου 3.000 από 12 έως 60 ετών, φυλακίστηκαν στο τουρκικό σχολείο Kutchuk Mearif .

Εξυπακούεται ότι τα κυβερνητικά όργανα τους συμπεριφέρονταν κατά τρόπο βίαιο.

Το πρωί άρχισε η εξορία τους προς το εσωτερικό της Μικράς Ασίας. Γυμνοί, πεινασμένοι, χτυπημένοι από άγριους χωροφύλακες που τους συνόδευαν. Αυτό το αξιολύπητο καραβάνι αποτελούμενο από 999 άτομα ξεκίνησε για το Γολγοθά ( Golgotha ) του μαρτυρίου του.

Δύο μέρες αργότερα (13) με τις ίδιες και χειρότερες συνθήκες η 2η αποστολή από 1200 άτομα εγκατέλειψαν τη Σαμψούντα, Την επόμενη σχηματίστηκε η 3η με 751 πρόσωπα.

Η πρώτη αποστολή μετά από επώδυνη πορεία πολλών ημερών έφτασε στο Kavak (Καβάκ) σας 10.45΄. Ήταν εκεί που θα υφίστατο το μαρτύριό της κάτω από τις πιο τραγικές συνθήκες. Μόλις έφτασαν στο Kavak τους αρίθμησαν και τους χώρισαν σε δύο γκρούπ, από τα οποία το πρώτο πιο ολιγάριθμο στάλθηκε στο Han (χάνι) της πόλε ως και το δεύτερο κατενθύνθηκε προς μια αποθήκη σε απόσταση 15 λεπτών από το Kavak .

Φτάνοντας εκεί αυτό το δεύτερο γκρούπ περικυκλώθηκε από τους χωροφύλακες που το συνόδευαν και από τους Τούρκους κατοίκους των χωρίων και εκεί τουφεκίστηκαν αγρίως. Το τουφέκισμα διήρκεσε μέχρι τις δυο η ώρα μετά τα μεσάνυχτα.

Ο κύριος Giorgio Cantoni , γιος του Giacomo , παρ' ότι Ιταλός υπήκοος , συμπεριελήφθη μεταξύ των εξόριστων της 1ης αποστολής και έτσι ταξίδευσε μέχρι Kavak . Εκεί αφέθηκε ελεύθερος ύστερα από ένα τηλεγράφημα που ήρθε από Σαμψούντα.

Αυτός ο κύριος είναι αυτόπτης μάρτυρας όλων αυτών των γεγονότων. Μάλιστα άκουσε τους πυροβολισμούς και τις κραυγές των σφαγέντων.

Την επόμενη το πρωί είδε το καραβάνι των σφαγέντων , από τους οποίους υπολόγισε ότι 20 μεταφέρθηκαν με καροάμαξα στην αυλή του διοικητηρίου του Kavak .

Η 2η αποστολή έφτασε στο Kavak αφού υπέστη ελαφρές απώλειες , αλλά τελείως απογυμνωμένοι.

Η 3η αποστολή υπέστη τη θανάσιμη τύχη της 1ης πριν φτάσει στο Kavak στους πρόποδες του Mahmour Dagh όπου υπέστη επίθεση των ανταρτών του Topal Osman .

4ο: Αφού διαπράχθηκαν αυτές οι ωμότητες , οι κήρυκες κάλεσαν όλους , όσους μπόρεσαν να διαφύγουν την εξορία , να παραδοθούν αμέσως , αλλιώς θα κρεμαστούν μαζί με όλα τα μέλη της οικογένειάς τους μπροστά στις οικίες τους.

Οι Έλληνες της Σαμψούντας άνω των 14 ετών δεχόντουσαν την επίσημη διαταγή να παραδοθούν αμέσως.

Έτσι ο υπόλοιπος ελληνικός αρσενικός πληθυσμός της Σαμψούντας περιλαμβανόμενων και των χωρικών που κατέφυγαν (14) στην πόλη μετά την ερείπωση των χωριών τους, ανερχόμενοι σε περισσότερα από 3.000 άτομα παραδόθηκε αμέσως. Απ’ αυτό το γκρουπ ξεχώρισαν τους νέους από 20 έως 36 ετών, για να κάνουν τη στρατιωτική θητεία, χωρίς να ληφθεί υπόψη ότι πλήρωσαν το αντισήκωμα ( Bedel ) και τους φυλάκισαν.

Οι υπόλοιποι κλείστηκαν σε σχολεία. Όλοι αυτοί οι δυστυχείς εξορίστηκαν και η τύχη των περισσοτέρων αγνοείται μέχρι σήμερα.

5ο: Αφού τελείωσε η εξολόθρευση τον αρσενικού πληθυσμού της Σαμψούντας, ήρθε η σειρά των γυναικών και παιδιών. Την 16ην (15) Ιουλίου ο πρόεδρος Σταύρος Τσιρκέζογλου ( Djirkezoglou ), συνοδευόμενος από αστυνομικούς, γνωστοποιούσε ότι όλος ο ελληνικός πληθυσμός της Σαμψούντας θα πρέπει να ετοιμαστεί να εγκαταλείψει την πόλη μέσα σε τρεις ημέρες, δηλαδή την 19ην Ιουλίου. Αυτή η ανακοίνωση, όπως ήταν φυσικό, έσπειρε τον τρόμο και την αγωνία.

Οι απελπισμένες γυναίκες φώναξαν ότι θα προτιμούσαν να πεθάνουν τα νήπιά τους μέσα στα σπίτια τους, παρά να υποστούν την ατίμωση και το θάνατο που σίγουρα τους ανέμενε έξω από την πόλη. Οι φτωχές οικογένειες εγκαταλείφθηκαν με αδιαφορία στην τύχη και πουλούσαν σε εξευτελιστικές τιμές ό,τι τους έμενε. Αυτή ήταν η κρίσιμη κατάσταση, όταν αναχωρήσαμε από Σαμψούντα.

6ο: Σ’ ό,τι αφορά τα περίχωρα της Σαμψούντας, της Πάφρας, της Alatchan , του Tcharchanba , Ino ï s (Οινόης), Ordou , Kerassunde κλ.π.... γνωρίζομε ότι ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων της Πάφρας καθώς και οι εξόριστοι της Οινόης, Ορντούς, Κερασούντας πέρασαν από Σαμψούντα κατευθυνόμενοι προς το εσωτερικό της Μικράς Ασίας.

’λλοι κάτοικοι της Πάφρας διέσχισαν το Κιοπρού και το Κερζέ ( Kerz é) βαδίζοντας κατά μήκος της ακτής. Ομοίως οι κάτοικοι του Καβακ, Χαβζας ( Hafza ), Μερζιφούντος ( Merzifoun ), Χατζηκιοϊ ( Hadji Keuy ) κ.λ.π. εξορίστηκαν προς τα βάθη της Μικράς Ασίας.

Οι εξόριστοι τον Τσαρσαμπά ( Tcharchanba ) σχεδόν όλοι κατακρεουργήθηκαν μεταξύ Σαμψούντας και Τεσιέκοϊ ( T é ch é keuy ).

7ο: Σ’ ό,τι αφορά την ύπαιθρο της Σαμψούντας και Πάφρας, δε μένει πια κανένα χριστιανικό χωριό.

Πάνω από 70 χωριά κείμενα από τις δυο πλευρές τον ’λυ ποταμού , τα μόνα (16) που είχαν μείνει όταν υπογράφηκε η ανακωχή, κάηκαν τώρα. Δεν υπάρχουν παρά ερείπια που καπνίζουν .

Το χωριό Ada σε απόσταση 2½ ωρών (17) από τη Σαμψούντα, υπέστη το πιο τραγικό τέλος. Το αστυνομικό σώμα , διοικούμενο από τον Demir Ali , συνοδευόμενο από συμμορία του Osman Agha , συγκέντρωσε όλους τους κατοίκους των περιχώρων της Ada (’τα), τους περικύκλωσε απ' όλες τις μεριές και έβαλε φωτιά. Όλος ο κόσμος που συγκεντρώθηκε εκεί κάηκε ζωντανός και οι λίγοι , που διέφυγαν τις φλόγες, τουφεκίστηκαν από τους παραμονεύο- ντες χωροφύλακες. Πάνω από 3.000 αθώοι βρήκαν εκεί το θάνατο.

Το χωριό Καραπερτσίν ( Kara Pertchine ) καθώς και τα περίχωρά τον κάηκαν και οι κάτοικοί τους σκοτώθηκαν. Το ίδιο και τα χωριά Dor é, Α u dan , Djirnali , Tchandir κ,λ.π. κάηκαν και οι κάτοικοί τους κατακρεουργήθηκαν.

Στο Αμερικανικό Νοσοκομείο της Σαμψούντας θεραπεύονται 40 νέα κοριτσόπουλ a , Ελληνίδες της Σαμψούντας ηλικίας από 6 έως 12 ετών όλα βιασθένπα βάρβαρα από τους Τούρκους.

Στα περίχωρα της Σαμψούντας, σε μια απόσταση μισής ώρας, υπάρχουν μερικά μισοκαταστραμμένα ελληνικά χωριά, π.χ. Piapaz Miahalessi , Deukeriche και Tekn é Bounar . Την τελευταία μέρα της αναχώρησής μας παρατηρήσαμε ότι έκαιγαν κι’ αυτά τα χωριά.

Καταθέτουμε ένορκα γι' αυτά τα γεγονότα με πλήρη συνείδηση των ευθυνών”.

 

Κωνσταντινούπολη 21 Ιουλίου 1921

---

Υποσημειώσεις

(1) Πρόκειται για το Σοφοκλή Βενιζέλο, που ήταν μόνιμος αξιωματικός πυροβολικού.

(2) Του ιδρυτή της δυναστείας των Οσμανιδών, προγόνων των σημερινών Τούρκων.

(3) Κι' αυτοί εξοντώθηκαν με τον ίδιο τρόπο των περίφημων αποστολών.

(4) Ξεγέλασε τους Έλληνες ότι πάνε να πολεμήσουν δήθεν κατά του Κεμάλ. Αυτοί παρασύρθηκαν και πήγαν σαν πρόβατα για σφαγή.

(5) Ο μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος.

(6) Πάντα οι Γάλλοι θα τα παρουσιάζουν θολά. Το αντάρτικο που δημιουργήθηκε σαν αυτοάμυνα, σαν μέσο επιβίωσης, το παρουσιάζουν ξεσήκωμα.

(7) Πρέσβυς του Λένιν στην ’γκυρα. Φανατικός ανθέλληνας.

(8) Τυπικά υπήρχε ακόμη και η κυβέρνηση του σουλτάνου.

(9) Οι άλλοι σύμμαχοι πρόξενοι είχαν ήδη απομακρυνθεί.

(10) Εννοεί πάντα την κυβέρνηση του Κεμάλ, της ’γκυρας.

(11) Όλους τους έκαναν ξένους.

(12) Εννοεί αυτούς που είχαν φύγει στον Α' παγκόσμιο πόλεμο και γύρισαν με το τέλος του.

(13) Υπόψη ότι οι ημερομηνίες είναι με νέο ημερολόγιο. Έτσι η 16η Ιουνίου που συνελήφθησαν, με το παλαιό ημερολόγιο είναι η 3 Ιουνίου.

(14) Κατέφυγαν από τα χωριά για να σωθούν από τους αντάρτες του Τοπάλ Οσμάν ελπίζοντας σε κάποια προστασία των τουρκικών ή ξένων Αρχών της πόλης!

(15) 3 Ιουλίου με παλαιό ημερολόγιο.

(16) Τα άλλα τα έκαψαν στον Α' παγκόσμιο πόλεμο.

(17) Εννοείται με τα πόδια.