ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΙ ΙΕΡΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑΣ
Τοῦ Ἀρχιμ. Μελετίου Κουρακλῆ,
Ἱεροκήρυκος τῆς Στρατιωτικῆς Σχολῆς Εὐελπίδων 

Μία ἀπό τίς ἄγνωστες, ἐν πολλοῖς, πτυχές τῆς ἀνεκτίμητης προσφορᾶς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας στό Ἑλληνικό Ἔθνος εἶναι ἡ ἀποφασιστική συμβολή τῶν στρατιωτικῶν ἱερέων στήν ἐπιτυχία τοῦ ἀγώνα τῆς Παλιγγενεσίας. Πρόκειται γιά τήν μεγαλειώδη πατριωτική προσφορά ὀρθοδόξων κληρικῶν, πού, ὡς διορισμένοι στρατιωτικοί ἱερεῖς ἤ ὡς ἐθελοντές στρατιωτικοί ἐφημέριοι, βρέθηκαν ἀπό τήν πρώτη στιγμή τοῦ ἀγώνα στά πεδία τῶν μαχῶν, στό πλευρό τῶν μαχομένων Ἑλλήνων. Διακρίνονται δέ σαφῶς ἀπό τούς ἱερεῖς ἐκείνους, πού ἀνέλαβαν ἅρματα καί ἀγωνίστηκαν ὡς μαχητές ἐναντίον τοῦ ἐχθροῦ. 

Ἡ παρουσία στρατιωτικῶν ἱερέων στόν ἀγώνα τοῦ '21 

Ἡ παρουσία στρατιωτικῶν ἱερέων στόν ἀγώνα τοῦ '21 μαρτυρεῖται ἀπό τίς πάσης φύσεως πηγές καί χρονολογεῖται ἀπό αὐτή τήν ἔναρξη τῆς Ἐπαναστάσεως.

Ἤδη, στήν πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου, μέ τό ψήφισμα τῆς 9ης Ἀπριλίου 1822 θεσμοθετεῖται, καί ἐπισήμως, θέση ἱερέα γιά κάθε χιλιαρχία τοῦ στρατοῦ. Βάσει τοῦ κανονισμοῦ ὀνομάζεται Ἀξιωματικός καί ἐντάσσεται στό ἐπιτελεῖο τῆς μονάδος, ἀνάμεσα στόν γραμματέα, τόν ἰατρό καί τόν φροντιστή, μέ προσδιοριζόμενο μάλιστα μηνιαῖο μισθό, ὕψους 120 γροσίων. Στήν πρώτη δέ ἀναλυτική ὀνομαστική κατάσταση τῶν ἀξιωματικῶν ἑνός Συντάγματος πεζικοῦ, ἡ ὁποία ἐγκρίθηκε μέ τό ἀπό 23ης Ἀπριλίου τοῦ 1822 θέσπισμα, καταχωρεῖται ἀνάμεσα στούς "Γενικούς Ἀξιωματικούς" καί τό ὄνομα τοῦ ἱερέα τοῦ Συντάγματος Νικολάου.

Ἀλλά καί ἐκτός τοῦ τακτικοῦ στρατοῦ, στά στρατιωτικά σώματα τῶν Ἑλλήνων Ὁπλαρχηγῶν, εἶχαν ἐνταχθεῖ ἐθελοντές στρατιωτικοί ἱερεῖς, πού προσέφεραν, καθ' ὅλη τή διάρκεια τοῦ ἀγώνα, ἀμισθί τίς πολύτιμες ὑπηρεσίες τους. Ἔτσι, στό ἰδιαίτερο σῶμα τοῦ Θ. Κολοκοτρώνη ὑπηρετοῦσαν, σέ μόνιμη βάση, οἱ ἱερεῖς Παπα-Ζαφειρόπουλος, Οἰκονόμος ἀπό Λάστα καί Οἰκονόμος Βελισάριος, ἐνῶ στρατιωτικοί ἱερεῖς συνόδευαν καί τά στρατεύματα τοῦ Γ. Καραϊσκάκη, τοῦ Μάρκου Μπότσαρη, τοῦ Παπαφλέσσα καί τό Ἰόνιο στρατιωτικό σῶμα.

Στρατιωτικοί ἱερεῖς ὑπηρετοῦσαν, ἐπίσης, καί στίς πολεμικές μοῖρες τοῦ Ἑλληνικοῦ Στόλου, συμβάλλοντας οὐσιαστικά στήν ἐπιτυχία τῶν ναυτικῶν ἐπιχειρήσεων. Στό στόλο τοῦ Ἀλέξανδρου Δημ. Κριεζῆ εἶχε διορισθεῖ ὁ Παπα-Σωφρόνιος Σκλιᾶς, ὁ ὁποῖος "μετά τοῦ Ναυάρχου Σπετσῶν Γ. Ἀνδρούτσου παρευρέθη εἰς ἁπάσας τάς ναυμαχίας, ὑπό ζήλου πατριωτικοῦ ἐμπνεόμενος", ὁ μετέπειτα Μαντινείας καί Κυνουρίας Θεοφάνης Σιατιστεύς, ἐνῶ στή μοίρα τοῦ Τομπάζη καί τοῦ διαδόχου τοῦ Ἀνδρέα Μιαούλη ὑπηρετοῦσε, ὡς ὁ ἱερέας τοῦ στόλου, ὁ Ἀρχιμανδρίτης Θεόδωρος, ὁ ὁποῖος δεχόταν τίς θερμές εὐχαριστίες τοῦ ἀρχιναυάρχου "διά τόν ἀποστολικόν ζῆλον, ὅν ἀνέπτυσσε κατά τάς ἐκδρομάς". 

Ἡ ἀποστολή καί τό ἔργο τους 

Οἱ στρατιωτικοί ἱερεῖς, μένοντας συνεπεῖς στόν πνευματικό καί ἁγιαστικό χαρακτήρα τοῦ θείου λειτουργήματός τους, δέν χρησιμοποίησαν ὅπλα κατά τῶν ἐχθρῶν. Η ἀποστολή τους ἦταν ἀμιγῶς πνευματική. Ἱερουργοῦσαν, ἐξομολογοῦσαν, κοινωνοῦσαν καί παραμυθοῦσαν τούς ἀγωνιζόμενους ἀδελφούς. Κυρίως, ὅμως, προκινδύνευαν στήν πρώτη γραμμή τοῦ μετώπου, καί μέ τό θυσιαστικό παράδειγμά τους, ἀκόμη καί μέ τό αἷμα τους συνέβαλαν ἀποφασιστικά στήν ἐνίσχυση τοῦ ἠθικοῦ καί πατριωτικοῦ φρονήματος τῶν ἀνδρῶν καί στή νικηφόρα ἔκβαση τῶν πολεμικῶν ἐπιχειρήσεων.

Κάθε ἡμέρα, "κατά πρωΐαν καί ἑσπέραν, οἱ ἱερεῖς ἔψαλλαν τήν ἁγίαν παράκλησιν" καί προσεύχονταν ὑπέρ εὐοδώσεως τοῦ ἀγῶνος. Πρό τῶν μαχῶν "μέ ἐνθουσιαστικούς λόγους κατά πολύ ἐνεψύχωναν τόν στρατόν, κηρύσσοντες τόν ὑπέρ πίστεως καί πατρίδος λόγον". Τελοῦσαν τή Θεία Λειτουργία καί ἐκοινωνοῦσαν τούς ἄνδρες τοῦ στρατεύματος.

Κατά δέ τή διάρκεια τῶν μαχῶν εὑρίσκονταν στήν πρώτη γραμμή τοῦ πυρός "κρατώντας εἰς τάς χεῖρας τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας ἤ τοῦ Χριστοῦ ἤ τόν Τίμιον Σταυρόν, ἐνθαρρύνοντες τούς στρατιῶτας". Ἄλλοτε "ἔψαλλον παρακλήσεις, δεόμενοι τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ νά βοηθήση τούς Ἕλληνας νά νικήσουν τόν ἐχθρόν", ὅπως ὁ "Παπα-Ζαφειρόπουλος, ὁ ὁποῖος ἠκολούθει πάντοτε τόν Θ. Κολοκοτρώνη" καί "εἰς τήν κατά τοῦ Δράμαλη μάχην ἦτο εἰς τήν ἰδίαν θέσιν, ὅπου ἐστέκετο καί ὁ Κολοκοτρώνης καί διεύθυνεν αὐτήν, καί ἐκεῖ ἔψαλλε παράκλησιν, δεόμενος τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ νά βοηθήση τούς Ἕλληνας νά νικήσουν τόν ἰσχυρόν Δράμαλην".

Τήν εὐεργετική παρουσία, ἀλλά καί τήν καθοριστική συμβολή τῶν στρατιωτικῶν ἱερέων στήν εὐόδωση τοῦ ἀγώνα τοῦ '21, ἀποτύπωσε μέ εὔγλωττο τρόπο ἕνας αὐτόπτης μάρτυρας τῶν ἡρωϊκῶν ἀγώνων, ἀλλά καί τῶν αἱμόστικτων θυσιῶν τους γιά τήν ἐθνική παλιγγενεσία τοῦ ποιμνίου τους. Τήν παραθέτουμε ὡς κατακλεῖδα τῆς ἐπιγραμματικῆς αὐτῆς ἀναφορᾶς μας στούς στρατιωτικούς ἱερεῖς τοῦ ἀγώνα τοῦ '21.

"Προκειμένου περί πίστεως καί πατρίδος, πυρίκαυστα ρίπτουσι (σ.σ. οἱ ἱερεῖς) τά λεγόμενα βεράτια αὐτῶν, ἀποξενοῦνται οἰκειοθελῶς πάσης ὑπερτιμήσεως καί ἁρμοδιότητος πολιτικῆς, καί ἀντί ἱκετῶν ταπεινῶν πρός τυράννους, μετασχηματίζονται εἰς μαχητάς σταυροφόρους, ἀλλά πιστούς σταυροφόρους, κατά τῶν τυράννων. Ὅ,τι ἄλλοτε ηὔχοντο ἐν τῷ ναῷ "Σῶσον Κύριε τόν λαόν σου", τούτου γίνονται ἤδη ἡ προθυμοτέρα ἐκτέλεσις ἐν τοῖς πεδίοις τοῦ Ἄρεως, πανταχοῦ συγκινδυνεύοντες περί τῶν ὅλων, πανταχοῦ μαρτυροῦντες ὑπέρ πίστεως καί πατρίδος, καί πανταχοῦ ἐκπροσωποῦντες τήν ἐκκλησίαν, εὐλογοῦσαν τούς μαχομένους καί ἁγιάζουσαν τούς πίπτοντας ὑπέρ ἱερῶν καί ὁσίων".