ΜΟΡΦΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΤΑΡΤΟ ΑΙΩΝΑ μ.Χ.
Μ. Στασινόπουλου

Ἐπορεύθηκαν ὁ Βασίλειος καί ὁ Γρηγόριος στή ζωή, μέ τίς ψυχές ἑνωμένες μ' ἐκείνη τή δύναμη, τήν "ἀνεξήγητη καί μοιραία", πού τούς εἶχε συγχωνεύσει σέ μιά ὕπαρξη. Ὅπως ὁ Γρηγόριος ὑποτάσσεται στήν ἀξία τοῦ Βασιλείου, τό ἴδιο κι ὁ Βασίλειος ὑποτάσσεται στοῦ Γρηγορίου τήν ἀνωτερότητα. "Ἐπασχίζαμε, λέγει, ὁ Γρηγόριος, ὄχι πῶς νά πάρουμε τό πρωτεῖο, ἀλλά πῶς νά τό δώσουμε ὁ ἕνας στόν ἄλλον".

Ἄλλωστε, ἦταν κι οἱ δυό φυσιογνωμίες μεγάλες. Πέραν ἀπό ὡρισμένη βαθμίδα, οἱ μεγάλοι εἶναι ἴσοι. Ἔχουν πεῖ ὅτι ἡ χώρα τῶν μεγάλων ἀνθρώπων εἶναι ἡ χώρα τῶν ἴσων. Πάνω ἀπό τούς 100 βαθμούς, τό νερό δέν ἔχει πιά θερμοκρασία 101 ἤ 102, καί καθεξῆς. Γίνεται ἀέρας, ἀτμός, κάτι ἀδιαβάθμητο πιά καί ἑνιαῖο.

Κι ἔτσι, αὐτή ἡ ἀμοιβαία ὑποταγή ἐπαναφέρει τούς φίλους σέ μιά νέα ἰσότητα καί ἰσορροπία.

Αὐτοῦ τοῦ εὐγενικοῦ εἴδους ὁ δεσμός προφύλαξε αὐτή τή φιλία ὄχι μόνο ἀπό τήν ἀντιζηλία, ἀλλά κι ἀπό ἕναν ἄλλο κίνδυνο, πού ἔχει καταγραφῆ ἀνάμεσα στούς κινδύνους πού ἀπειλοῦν τή φιλία. Ὅταν ὁ φίλος μᾶς πῆ τή δυσάρεστη ἀλήθεια μέ εἰλικρίνεια, πρέπει νά ἔχουμε δύναμη, γιά νά τήν ἀκούσουμε χωρίς νά ψυχραθοῦμε. Ψάξτε στή ζωή σας καί θά δῆτε, πόσες φορές ἡ παρακμή μιᾶς φιλίας δέν ἄρχισε μ' ἕναν εἰλικρινῆ λόγο, πού ὅμως ἦταν δυσάρεστη ἀλήθεια γιά σᾶς. Ἀπό μιά τέτοια ψυχρότητα ἀρχίζει, γιά τό μέσον ὅρο τῶν ἀνθρώπων, ἡ κατάρρευση μιᾶς φιλίας. Γιατί οἱ ἄνθρωποι λησμονοῦν ὅτι τό πρῶτο καθῆκον ἑνός φίλου εἶναι νά λέη στό φίλο του τά ἐλαττώματά του καί νά τόν προφυλάσση ἀπό παραστρατήματα. Κι ὅσο μεγαλύτερο εἶναι τό καθῆκον, τόσο συνήθως εἶναι καί πιό πικρό - ἡ ζωή μᾶς τό διδάσκει αὐτό καθεμέρα.

Μιά τέτοια κρίσιμη στιγμή γιά τή φιλία τοῦ Βασιλείου μέ τόν Γρηγόριο, στάθηκε τό δραματικό ἐκεῖνο ἐπεισόδιο τῆς ἐπισκοπῆς Σασίμων, πού κατ' ἐπανάληψη ἔχουμε ἀναφέρει. Ὅμως κι αὐτό, παρά τήν πικρία καί τά παράπονα τοῦ Γρηγορίου, δέν ἔβλαψε τή φιλία τους.