Οἱ χρονιάρες μέρες
Συνήθως ὀνομάζουμε χρονιάρα, τήν ἐπίσημη ἡμέρα, τήν ἡμέρα μιᾶς μεγάλης γιορτῆς, ἐπειδή μέ τό περιέχόμενό της ἐπιβάλλεται στό χρόνο, τόν ἱεροποιεῖ καί τόν ἁγιάζει, ἀλλά καί γιατί τήν ἡμέρα αὐτή συνήθως ἀναπαύονται οἱ ἄνθρωποι "ἐκ τῶν ἔργων αὐτῶν".
Πρώτη καί ἀδιαψευστη χρονιάρα μέρα μέσα στόν κύκλο τῶν ἡμερῶν τοῦ χρόνου εἶναι καί παραμένει ἡ Κυριακή, ἡ ὁποία εἶναι φορτισμένη μέ τό μέγιστο περιέχόμενο καί νόημα: αὐτό τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ μας. Γι' αὐτό καί οἱ παλιότεροι τήν Κυριακή τήν τηροῦσαν ὡς ἀργία, ὡς ἡμέρα καταπαύσεως, ἀλλά καί ὡς τό εὐλογημένο διάλλειμα πού παρέχει ὁ Θεός στόν κεκμηκότα ἄνθρωπο, ὥστε νά ἀνασυγκροτηθεῖ, νά βρεῖ τόν καιρό, γιά νά καταφύγει σ' Ἐκεῖνον, κατά τήν τέλεση τῆς Θ. Εὐχαριστίας, γιά νά τόν δοξολογήσει καί παράλληλα νά τόν παρακαλέσει, ὅπως τοῦ σταθεῖ συνεργός καί συναντιλήπτωρας καί στή νέα ἑβδομάδα.
Μέ τά χρόνια ὅμως καί μέ τήν αὐτάρκεια πού ἀποκτησαν οἱ ἄνθρωποι, τούτη ἡ εὐλογημένη ἀρχή παραμερίστηκε. Γιατί ἡ Κυριακή προσμετρήθηκε μέσα στόν ἀριθμό τῶν ἐργασίμων ἡμερῶν, ἀκόμη καί γιά τούς ὑπαλλήλους πού ἔχουν καί τό πενθήμερο ἐργασίας. Μέ ἀποτέλεσμα νά ἐξαφανίζεται ἡ τιμή πρός τήν ἐπίσημη αὐτή ἡμέρα καί, στή συνέχεια, πρός τίς ἄλλες ἡμέρες τῶν ἑορτῶν πού κλαδίζονται μέσα στό σῶμα τοῦ ἐνιαυτοῦ.
Πᾶνε πολλά χρόνια-θά ζυγώνουν τό μισόν αἰὼνα- ὅταν σέ μιά μικρή, ἥσυχη καί ταπεινή κοινότητα ἀνθρώπων μέ πολύ χαμηλό βιοτικό ἐπίπεδο, ἀλλά καί μεγάλη καρδιά καί καλωσύνη, σ'ἔνα λιτό νησιωτικό χωριό, ἔζησα καί βίωσα τό γεγονός τῆς τιμῆς πρός τήν Κυριακή καί τή γιορτή. Μέ αὐθόρμητο τρόπο καί μέ τήν ἀσίγαστη πίστη τους προσπαθοῦσαν ἐκεῖνοι οἱ ἁπλοϊκοί χωρικοί νά τηρήσουν τήν ἀργία τῆς χρονιάρας ἡμέρας, ἔστω μέχρι καί τό μεσημέρι, ἀφοῦ εἶχαν καί ζωντανά, στά ὁποῖα ἔπρεπε νά παραδώσουν ἕνα μέρος τοῦ χρόνου τους, γιατί κι ἐκεῖνα ἤθελαν περιποίηση καί φροντίδα. Ὡστόσο, τήν Κυριακή καί τή γιορτή τίς τιμοῦσαν δεόντως. Μάλιστα, θυμᾶμαι, πώς τίς καλές αὐτές ἡμέρες τρώγανε τό καλό τό φαΐ, πήγαιναν νά ἐπισκεφτοῦν κάποιο δικό τους, ἐνῶ τίς ἡμέρες αὐτές πάντα περίμεναν τόν ταχυδρόμο γιά νά τούς φέρει τό γράμμα ἀπό τόν ξενητεμένο δικό τους ἄνθρωπο. Ἀδιάψευστα τεκμήρια αὐτῶν τῶν ἡμερῶν ἀπομένουν κάποιες φωτογραφίες "βγαλμένες" ἐδῶ καί σαράντα, πενήντα ἤ καί παραπάνω χρόνια. Γιατί ὁ πλανόδιος φωτογράφος περνοῦσε ἀπό τό χωριό μόνο τέτοιες μέρες, μέρες καλές, χαρμόσυνες μέρες, πού ἤξερε πώς ὁ κόσμος ἦταν μαζεμένος στά σπίτια του, ἀλλά κι "ἀλλασμένος", δηλαδή ντυμένος μέ τά καλά του.
Ἐπίσης μιά παλιά συνήθεια τῶν παλαιῶν ἦταν, ὅπως τά ἀπογεύματα τῶν ἡμερῶν αὐτῶν ἤ στόν βαθύ τόν Ὄρθρο πηγαίνουν οἱ γυναῖκες τῶν ναυτικῶν ἤ τῶν ἀποδήμων, ἀλλά καί κάποιες φιλόθεες συγχωριανές τους, γιά ν' ἀνάψουν τά καντήλια σέ ταπεινά ξωκκλήσια, σιωπηλά κι ἄδεια μοναστήρια, ἀκόμα καί σέ προσκυνητάρια. Συνήθεια πού κρατεῖ μέσα της τήν εὐλογία καί τήν εἰρήνη τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία σέ τέτοιους ἔρημους τόπους, σέ λιτά καί μικρά ἱ. θυσιαστήρια βιώνεται περισσότερο ἀπ' ὅτι στούς πολύβοους ἐνοριακούς ναούς, ὅπου ὁ σκανδαλισμός εἶναι ἐπί θύραις καί ἡ ἀνησυχία ἐπίσης.
(Ζητῶ ἀπο τόν ἀναγνώστη μου νά συγχωρήσει τούτη τήν παρένθεση, ὅπως καί τό προσωπικό ὕφος πού περιέχει. Ὅμως δέν μπορῶ νἀ μήν ἐξομολογηθῶ, πώς πάντα τίς μεγάλες γιορτές ὁ νοῦς μου γυρίζει σ' ἐκεῖνα τά κλειστά καί σκοτεινά μοναστηράκια ἤ ξωκκλήσια, πού σκόρπια στά βουνά καί στά βράχια περιμένουν τόν φιλότιμο πιστό, πού θά τά ἐπισκεφθεῖ καί θ' ἀνάψει τά καντήλια, θά θυμιάσει καί θά πεῖ τό τροπάρι τοῦ ἁγίου ἤ τῆς ἑορτῆς, ὥστε νά ἀγαλλιάσει καί ἡμερώσει ὁ τόπος κι ἀνεβεῖ αὐτή ἡ προσευχή καί ἡ δέηση στόν Κύριο τῆς δόξης, ἀφτιασίδωτή, εἰρηνική καί ἐκ βάθους καρδίας).
Σήμερα οἱ χρονιάρες μέρες καταβροχθίστηκαν ἀπό τόν ἀδηφάγο περισπασμό, ὅπως τά προφτάσουμε ὅλα. Μόνο πού αὐτή ἡ διαρκής κίνηση μᾶς τραυματίζει θανάσιμα κάποτε μέ ἀπότέλεσμα νά χάνουμε τά πάντα καί νά μήν μποροῦμε, γιά χάρη ἄλλων ἀσχολιῶν, νά χαροῦμε τίς εὐλογημένες χρονιάρες μέρες καί νά στραφοῦμε λίγο στόν ἑαυτό μας γιά νά στοχαστοῦμε: ἄραγε, ποιός εἶναι ὁ κύριος καί ὁ πιό σημαντικός στόχος στή ζωή μου; Μέχρι ποῦ φτανουν οἱ δυνάμεις μου νά προσπαθήσω; Μήπως πρέπει νά ψάξω μέσα σέ τούτη τήν πολυασχολία μου νά βρῶ καί λίγο χρόνο, ὥστε νά κοιτάξω τόν ἑαυτό μου καί τό Θεό: κ. ἄ. Μόνο πού σήμερα οἱ ἄνθρωποι σκέφτονται μέσω ἄλλων καί ἐνεργοῦν, χωρίς νά καταλαβαίνουν τό γιατί. Μέ ἀποτέλεσμα νά φεύγουν ἀπό τόν κόσμο αὐτό καί νά μήν ἔχουν σκεφτεῖ οὔτε μιά φορά, γιατί τελικά τόν ἐπισκέφτηκαν.
2. Ἡ γοητεία τῆς Παραμονῆς
Αὐτό πού συνήθως δέν ἔχει προσεχτεῖ στίς μεγάλες τίς γιορτές καί τό ὁποῖο ἀσκεῖ ἀναμφίβολα μιά περίεργη γοητεία, εἶναι ἡ Παραμονή. Ἡ προεόρτιος ἡμέρα δηλαδή πού θεμελιώνει τή γιορτή φεγγοβολᾶ τήν καλωσύνη της καί προετοιμάζει τήν τράπεζα τῆς πνευματικῆς εὐφροσύνης διακρατώντας, ὡς κανόνα σίγουρο καί τέλειο, τήν χαρμολύπη: αὐτή δηλαδή τήν άρετή, πού μόνον ἡ Ὀρθόδοξη γιορτή προσφέρει δίχως τό παραμικρό κόστος.
Ἄν καί ἡ παραμονή τῶν Θεοφανείων δέν προσφέρει σχεδόν καμμιάν ἐντύπωση μιᾶς κορυφαίας ἀναμονῆς, ἐπειδή εἶναι μέσα στόν κύκλο τοῦ Δωδεκαημέρου ἡ στερνή γιορτή, ἀντίθετα οἱ παραμονές τῶν Χριστουγέννων καί τοῦ Πάσχα μεταβάλλουν τό ἐσωτερικό κι ἐξωτερικό σκηνικό τῶν πιστῶν ἤ κι ὅλων τῶν ἑορταζόντων. Γιατί κομίζουν τό θάμβος τῆς προεόρτιας ἐλπίδας καί ἀγαλλίασης, τό ὁποῖο μετακενώνεται στούς φιλόθεους καί φιλέορτους μέ τρόπο εἰρηνικό καί κόσμιο, ἀλλά καί μέ τό φύτευμα τῆς ἀγωνίας. Μιᾶς ἀγωνίας δηλαδή πού τήν ἐκφράζει ὁ πόθος τῆς ἔλευσης τοῦ ἱεροῦ γεγονότος.
Ὡστόσο, αὐτό πού θέλω νά τονίσω καί νά ὑπογραμμίσω μέ βεβαιότητα εἶναι, πώς ὑπάρχει μιά εἰδοποιός διαφορά μεταξύ τῆς Παραμονῆς τοῦ Πάσχα, τοῦ Μ. Σαββάτου δηλ. καί τῆς Παραμονῆς τῶν Χριστουγέννων. Μιά διαφορά, ἡ ὁποία ὅμως δέν ἀποτελεῖ τό φραγμό, ὥστε ν' ἀξιολογηθοῦν οἱ δυό οἱ γιορτές. Γιατί καί οἱ δύο εἶναι κορυφαῖες, μόνο πού στή μία, στά Χριστούγεννα δηλ. ὁ καθένας μας ἐπιζητεῖ τήν παιδική τήν ἀθωότητα, γιά νά λησμονήσει τούς ἄσπλαχνους πανδοχεῖς καί Ἠρῶδες, ὥστε νά ξαποστάσει ἀπό τίς μύριες σκέψεις καί μαχαιριές καί ἀντικρύσει τόν βίο του μέ τήν ἐλπίδα ὅτι μπορεῖ νά ξεφύγει ἀπό τό χαλασμένο τό σπίτι τῆς καθημερινότητας πού κατοικεῖ, καί νά μετακομίσει στό χῶρο τῆς πνευματικῆς του οἰκογένειας, τῆς Ἐκκλησίας.
Ὅσον ἀφορᾶ δέ τήν Παραμονή τοῦ Πάσχα τό μήνυμα πού λαμβάνει ὁ πιστός εἶναι ἡ νομοτελειακή ἀπάντηση, τήν ὁποία τοῦ χαρίζει ὁ Ἀναστάς Κύριος, ἀπένατι στήν ἀγωνία καί τό μεράκι πού τόν ροκανίζει μέ τό κορυφαῖο ἐρώτημα "Μετά τό θάνατο τί κάνουμε, λοιπόν;"
Ὅσοι ἔχουμε τή ὑπομονή νά γιορτάσουμε τό Πάσχα, ὄχι μέ μιά λαμπάδα μόνο στό πραύλιο ἀνάμεσα σέ κροτίδες, καμπανοκρουσίες καί κουρασμένα πρόσωπα πού βιάζονται νά τελειώσει ἡ τελετή καί νά φύγουν, ἀσφαλῶς δέν εἶναι δυνατόν νά βροῦμε ἀπάντηση στό ἐρώτημά μας. Γιατί χρειάζεται, ἀπαιτεῖται καί ἐνδεχομένως ἐπιβάλλεται μιά ὁδοιπορία πνευματική καί ἀσκητική, καθ'ὅλη τή Μεγάλη Ἑβδομάδα-γιά νά μήν πῶ ὅλη τή Μεγάλη Σαρακοστή- κατά τήν ὁποία μέσα ἀπό πλοῦτο ἐμπειριῶν, νοημάτων καί θέσεων, πού δαψιλῶς προσφέρονται στίς καθημερινές ἱ. Ἀκολουθίες, νά βιωθεῖ ἡ πραγματικότητα τοῦ Πάθους καί τῆς Ἀναστάσεως. Μόνο πού τό βίωμα τοῦτο προϋποθέτει καί κάποια παραίτηση ἀπό τά αὐτονόητα καί τήν πεζή καθημερινότητα, γιατί δέν εἶναι διόλου εὔκολο χωρίς τήν πρέπουσα παιδεία νά σιμώσεις καί νά καταλάβεις τό τί σημαίνει Ἀνάσταση.
Αὐτό τό μεγάλο καί σημαντικό γεγονός τῆς παραμονῆς, τῆς προσμονῆς δηλαδή, εἶναι πού γεμίζει τήν ψυχή κατάνυξη καί ἀναζήτηση τοῦ Νυμφίου, πού ἔρχεται, γιατί εἶναι σίγουρο πώς ἔρχεται. Ἀρκεῖ ἐμεῖς ἄγρυπνοι "καί νήφοντες ἐν πᾶσι"(Α΄ Τιμ. νά τόν ἀναμένουμε μέ τόν δέοντα τρόπο καί σεβασμό, ἀλλά καί την καλωσύνη, ἡ ὁποία μεταποιεῖ τήν ἒναγχο βιοτή μας σέ θεαματική εὐλογία.
π. Κων.Ν.Καλλιανός
Σκόπελος |
