Η δωρεά του Θεού.

Η καλλιτεχνική ιδιαιτερότητα των ρωσικών εικόνων που διακινούνταν, ήδη από το 16 ο αιώνα στον ελληνικό και όχι μόνο χώρο ήταν πλέον στο δεύτερο μισό του 18 ου αιώνα αναγνωρίσιμο είδος και κατείχαν μια διακριτή και σημαντική θέση στη φαντασιακή πρόσληψη της Ρωσίας από τους Ορθόδοξους Χριστιανούς της Ανατολής (15) . Πολλές από τις εικόνες αυτές που διακινούνταν σε όλα τα Βαλκάνια και την ανατολική Μεσόγειο από το 16 ο ως τις αρχές του 20ου αιώνα (16) βρίσκονται σήμερα διάσπαρτες σε μουσειακές, εκκλησιαστικές, μοναστηριακές και ιδιωτικές συλλογές (17) όχι μόνο στην πατρίδα μας αλλά και στον ευρωπαϊκό χώρο.

Οι εικόνες αυτές στην πλειονότητά τους συνδέονταν με τις ιδιωτικές μορφές ευλάβειας, φυλάσσονταν στα οικιακά εικονοστάσια και αποτελούσαν οικογενειακά κειμήλια. Όσον αφορά το θεματική και εικονογραφική τους απεικόνιση πολυπληθέστερες είναι οι εικόνες της Παναγίας και πρωτίστως τα αντίγραφα των πιο δημοφιλών εθνικών (18) θαυματουργών εικόνων της Ρωσίας: της Παναγίας του Βλαντίμιρ, του Καζάν, του Σμολένσκ και του Τιχβίν (19) .

Ένα από αυτά τα αντίγραφα, που αγιογραφήθηκε περί το έτος 1700, και είναι δώρο στο Προσκύνημα της Αγίας Βαρβάρας, θα αξιωθούμε να υποδεχθούμε ως πολύτιμο θησαύρισμα και κειμήλιο πίστεως και ευσεβείας. Δοξάζουμε γι' αυτό το Όνομα του Αγίου Τριαδικού Θεού και επικαλούμεθα σε όλο τον κόσμο τη χάρη της Παναγίας.

(15) Yuliana Boycheva, «Εικόναις μοσχοβικαίς…, ευμορφώτατα πράγματα», Η μεταφορά ρωσικών εικόνων στον ελληνικό χώρο από το 16ο ως τις αρχές του 20ου αιώνα, ΔΧΑΕ ΛΣΤ (2015), σελ. 220.

(16) A. Grabar, «L'expansion de la peinture russe aux XVIe et XVIIe siècles», Annales de l'Institut Kondakov 11 (1940), σελ . 65-92. S. Bogojavlenskij, «Svjazi mezhdu russkimi i serbami XVII–XVIII vekah», Slavjanskij sbornik 1947, σελ . 241-261. A. Rogov, «Svjazi Rusi s balkanskimi stranami v oblasti izobrazitel ' nogo iskusstva v XVI–XVII vekakh», Sovetskoe slavjanovedenie 3 (1976), σελ . 47-63. Ο. Tarasov, «Nekotorye aspekty izuchenija religioznoj narodnoj zhivopisi Rossii, Dunajskikh knjagestv i Transil'vanii 17-19 vekov», Sovetskoe slavjanovedenie 2 (1989), σελ . 47-63. Του ιδίου, «Russkie ikony 18 nachala 20 vekov na Balkanakh», Sovetskoe slavjanovedenie 3 (1990), σελ . 49-70. Του ιδίου, Icon and Devotion Sacred Spaces in Imperial Russia, Λονδίνο 2002.

(17) Χρ. Μπαλτογιάννη, Εικόνες, Συλλογή Δ. Οικονομοπούλου, Αθήνα 1985. Ν. Χατζηδάκη, Μουσείο Μπενάκη. Εικόνες της συλλογής Βελιμέζη, επιστημονικός κατάλογος, Θεσσαλονίκη 1997. Ημερίδα ΚΕΡΙΕ στο Ρωσικό Επιστημονικό και Πολιτιστικό Κέντρο, 29 Νοεμβρίου 2010. «Τα ρώσικα εκκλησιαστικά υλικά από την Ελλάδα το 18ου-19ου αιώνα. Η περίπτωση της Σαντορίνης», http :// www . kerie . org / news . php (20.3.2015). Πρβλ. Ν. Καστρινάκης–Ν. Κωνστάντιος–Υ. Boycheva, Ομιλούσες εικόνες. Η διάδοση του θρησκευτικού πίνακα στη Ρωσία και τα Βαλκάνια, 17ος-19ος αι. (κα τάλογος έκθεσης), Βυζ αντινό και Χριστι ανικό Μουσείο, Αθήν α 2014.

(18) V. Shevzov, «Miracle-Working Icons, Laity, and Authority in the Russian orthodox Church, 1861-1917», The Russian Review 58/1 (1999), σελ . 26-48.

(19) Εικόνα της Παναγίας του Τιχβίν, του 19 ου αιώνα, σώζεται στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών.