12 Φεβρουαρίου

῾Ο ῞Αγιος Μελέτιος ἐγεννήθηκε περί τό 310 μ.Χ. στή Μελιτηνή τῆς Μικρᾶς ᾿Αρμενίας. ῾Η μαρτυρία περί τῆς πρώτης ἐμφανίσεώς του στό προσκήνιο τῆς ἱστορίας, λίγο μετά τό ἔτος 357 μ.Χ., τόν καταδεικνύει ὡς ἀντίπαλο τῶν αἱρετικῶν ῾Ομοιουσιανῶν καί ὀπαδό τοῦ ᾿Επισκόπου Καισαρείας τῆς Παλαιστίνης ᾿Ακακίου, ὁ ὁποῖος διά Συνόδου, τό ἔτος 358 μ.Χ., ἐκλέγει τόν ῞Αγιο Μελέτιο ὡς ᾿Επίσκοπο Σεβαστείας. Λόγῳ ὅμως τῆς σφοδρᾶς ἀντιδράσεως τῶν ὀπαδῶν τοῦ προηγουμένου ᾿Επισκόπου Σεβαστείας Εὐσταθίου, παραιτεῖται καί μεταβαίνει στή Βέροια τῆς Συρίας. Τό ἔτος 360 μ.Χ. ἐκλέγεται Πατριάρχης ᾿Αντιοχείας, μετατεθέντος τοῦ Πατριάρχου Εὐδοξίου στόν πατριαρχικό θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως. ῞Οταν ὁ ῞Αγιος ἔφθασε στή ᾿Αντιόχεια, ὅλοι οἱ πιστοί βγῆκαν στούς δρόμους, γιά νά τόν ὑποδεχθοῦν καί νά λάβουν τήν εὐλογία του. Στή νέα του ὅμως ἕδρα ὁ ῞Αγιος Μελέτιος παρέμεινε ἕνα μόνο μήνα, ἀφοῦ οἱ αἱρετικοί ᾿Αρειανοί ἔπεισαν τόν αὐτοκράτορα Κωνστάντιο (337-361 μ.Χ.) νά τόν ἐξορίσει στήν ᾿Αρμενία καί νά ἐκλέξει στή θέση του τόν παλαιό συνεργάτη τοῦ ᾿Αρείου Εὐζώϊο. Τά ὀρθόδοξα φρονήματα τοῦ ῾Αγίου, ὡς καί ἐξορία του καί ἀντικατάστασή του, συνετέλεσαν στή δημιουργία μεγάλης παρατάξεως ὀπαδῶν του, πού ὀνομάσθηκαν «Μελετιανοί». ῾Ο ῞Αγιος ᾿Ιωάννης ὁ Χρυσόστομος ἐξαίρει τά ἀποτελέσματα τῆς ἐπιδράσεως τοῦ ῾Αγίου Μελετίου στούς πιστούς τῆς ᾿Αντιόχειας σέ τόσο λίγο χρονικό διάστημα. Καί ἀναφέρει χαρακτηριστικά ὅτι ὁ ῞Αγιος Μελέτιος ἐθεμελίωσε τόσο καί ἐνέβαλε τέτοιο ζῆλο γιά τήν πίστη στούς Χριστιανούς, ὥστε, παρά τίς αἱρετικές δοξασίες καί τίς δυσκολίες πού ἀντιμετώπισαν ἀργότερα, διδασκαλία του παρέμεινε ἄσειστη. ᾿Επίσης, ὁ ἱερός Χρυσόστομος διηγεῖται τό ἀκόλουθο ἐπεισόδιο, τό ὁποῖο συνέβη κατά τήν ἀπομάκρυνση τοῦ ῾Αγίου ἀπό τήν ᾿Αντιόχεια· ῾Ο διοικητής τῆς πόλεως ὁδηγοῦσε ἔξω ἀπό τήν ᾿Αντιόχεια μέ ἅμαξα τόν ῞Αγιο, γιά νά τόν θέσει στό δρόμο τῆς ἐξορίας. Τά πλήθη τῶν ᾿Ορθοδόξων τό ἐπληροφορήθηκαν καί ἀμέσως ἔτρεξαν, γιά νά ζητήσουν τήν εὐχή του. Στή θέα ὅμως τοῦ διοικητοῦ τόσο πολύ ἀγανάκτησαν γιά τήν ἄδικη ἐξορία τοῦ ῾Αγίου, ὥστε ἄρχισαν νά λιθοβολοῦν τόν ἀντιπρόσωπο τοῦ αὐτοκράτορος. Καί τότε ὁ ῞Αγιος Μελέτιος, ἐπειδή δέν μποροῦσε νά ἐμποδίσει μέ λόγια τήν παραφορά τοῦ λαοῦ, ἐσηκώθηκε καί ἐπροστάτευσε μέ τό σῶμα του τό διώκτη του.

῾Η ἐξορία τοῦ ῾Αγίου ἐτερματίσθηκε στίς ἀρχές τοῦ ἔτους 362 μ.Χ. διά τοῦ διατάγματος τοῦ νέου αὐτοκράτορος ᾿Ιουλιανοῦ τοῦ Παραβάτου (361-363 μ.Χ.) περί θρησκευτικῆς ἐλευθερίας ὅλων τῶν ὑπηκόων. ῾Ο ῞Αγιος ἐξορίσθηκε καί πάλι τήν ἄνοιξη τοῦ 365 μ.Χ. καί τό 371 μ.Χ. ἀπό τόν αὐτοκράτορα Οὐάλη (364-378 μ.Χ.) στήν περιοχή Γήτασα τῆς ᾿Αρμενίας, κοντά στά σύνορα τῆς Καππαδοκίας, καί εἶχε συχνή ἐπαφή καί ἐπικοινωνία μέ τόν Μέγα Βασίλειο. ᾿Επανῆλθε στήν ᾿Αντιόχεια τό ἔτος 379 μ.Χ. ᾿Αμέσως συνεκάλεσε Σύνοδο, ὁποία ὁμολογοῦσε τήν πίστη στίς ᾿Αποφάσεις τῆς Αύ Οἰκουμενικῆς Συνόδου καί κατεδίκασε ὅλες τίς αἱρέσεις.

῞Οταν ὁ αὐτοκράτορας Θεοδόσιος ὁ Μέγας (379-395 μ.Χ.), συνεκάλεσε στήν Κωνσταντινούπολη, τό ἔτος 381 μ.Χ., τή Βύ Οἰκουμενική Σύνοδο, ὁ ῞Αγιος Μελέτιος ἐκλήθηκε νά λάβει μέρος στή Σύνοδο καί μάλιστα ὡς πρόεδρος αὐτῆς. Δυστυχῶς ὁ ῞Αγιος ἐκοιμήθηκε, λόγῳ ἀσθενείας, πρίν ὁλοκληρωθοῦν οἱ ἐργασίες τῆς Συνόδου. Στήν κηδεία του συμμετεῖχε καί ὁ αὐτοκράτορας, τόν δέ ἐπικήδειο ἐξεφώνησε ὁ ῞Αγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης († 10 ᾿Ιανουαρίου), ὁ ὁποῖος ὁμίλησε γιά τόν ἀπορφανισμό τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ᾿Αντιόχειας, τῆς Συνόδου καί ὁλόκληρης τῆς ᾿Ανατολῆς, γιά τή γλυκύτητα καί τήν ὑπομονή τοῦ ῾Αγίου Μελετίου, ὡς καί γιά τούς διωγμούς τούς ὁποίους ὑπέστη.

Τό ἱερό λείψανό του μεταφέρθηκε ἀργότερα μέ μεγάλη πομπή στήν ᾿Αντιόχεια καί ἐναπετέθη στόν τάφο τοῦ ῾Αγίου Μάρτυρος Βαβύλα, ᾿Επισκόπου ᾿Αντιοχείας († 4 Σεπτεμβρίου), στόν ὁμώνυμο ναό.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τῆς ὁσίας Μαρίας, τῆς μετονομασθείσης Μαρίνος.

῾Η ῾Οσία Μαρία, πού ἀντιπροσωπεύει ἴσως τό πιό διαδεδομένο παράδειγμα τοῦ «ἱεροῦ θρύλου» τῆς γυναίκας πού ἀφιερώνεται στή μοναστική ἄσκηση κάτω ἀπό μιά ἀνδρική μεταμφίεση καί πού μνημονεύεται στό Συναξάριον τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἄλλοι θεωροῦν ὅτι ἔζησε τόν 5ο αἰώνα μ.Χ., μέ βάση οὐσιαστικά τή Μαρωνιτική παράδοση πού τοποθετεῖ τόν τόπο ἀσκήσεώς της στή σπηλιά τοῦ ἳὰὃ῟ὲἂὃ, στήν πεδιάδα τῆς ἳὰὶἂὖὰ στό βόρειο Λίβανο, καί ἄλλοι τόν 7ο αἰώνα μ.Χ. καί σέ Αἰγυπτιακή περιοχή.

Οἱ Συναξαριστές διηγοῦνται ὅτι ῾Οσία, ἐπιθυμώντας τή μοναστική ζωή, μεταμφιέσθηκε σέ ἄνδρα καί κατέφυγε μετά τοῦ πατρός της Εὐγενίου, πού εἶχε μείνει χῆρος, σέ μοναστήρι. ῞Οταν κάποτε ῾Αγία κατέλυσε, μέ ἄλλους μοναχούς, σέ πανδοχεῖο, τήν κατηγόρησαν ὅτι διέφθειρε τήν κόρη τοῦ ξενοδόχου, ὁποία ὅμως εἶχε διαφθαρεῖ ἀπό ἕνα στρατιώτη. ῾Η ῾Αγία ὄχι μόνο ὑπέμεινε τό ὄνειδος, τίς προσβολές καί τίς διώξεις μέ σιωπή καί ὑπομονή, ἀλλά καί τό παιδί πού ἐγεννήθηκε τό ἐδέχθηκε ὡς δικό της καί τό διέτρεφε ἔξω ἀπό τή μονή ἐπί τριετία, ἀφοῦ οἱ μοναχοί τήν ἐξέβαλαν ἔξω τῆς μονῆς ὡς ἁμαρτωλή. ῞Οταν, μετά τήν ὁσιακή κοίμησή της, ἐφανερώθηκε ὅτι ἦταν γυναίκα οἱ μοναχοί, πού πρίν τήν ἀποκαλοῦσαν ἀθλία, τήν ἐμακάρισαν γιά τήν ἀρετή καί τήν πνευματική της ἀνδρεία καί τήν ἐθεώρησαν ὁσία.

Στό Μηναῖο ἀναφέρεται χαρακτηριστικά·

Στολή Μαρῖνον μαρτυρεῖ τήν Μαρίαν·

Ταφή Μαρίαν δεικνύει τόν Μαρῖνον.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ὁσίου πατρός ἠμῶν Εὐγενίου.

῾Ο ῞Οσιος Εὐγένιος ἦταν πατέρας τῆς ῾Οσίας Μαρίας τῆς μετονομασθείσης Μαρίνος.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τῶν ἁγίων μαρτύρων Πρίμας, ᾿Αμπλία, Δατίβου, Πλωτίνου, Σατορνίνου, Φαβίου, Φήλικος καί τῶν σύν αὐτοῖς μαρτυρησάντων.

῾Η ῾Αγία Μάρτυς Πρίμα καί οἱ ῞Αγιοι Μάρτυρες ᾿Αμπλίας, Δάτιβος, Πλωτίνος, Σατορνίνος, Φάβιος καί Φῆλιξ ἐμαρτύρησαν μαζί μέ ἄλλους Χριστιανούς στήν Καρχηδόνα καί ἐτελειώθησαν διά ξίφους. Οἱ ῞Αγιοι πού συνολικά ἐθυσίασαν τή ζωή τους γιά τήν πίστη τοῦ Χριστοῦ ἦσαν 48.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τῶν ἁγίων μαρτύρων ᾿Ιουλιανοῦ καί Μοδέστου.

Οἱ ῞Αγιοι Μάρτυρες ᾿Ιουλιανός καί Μόδεστος ἐμαρτύρησαν στήν Καρθαγένη

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου Σισιννίου, ἐπισκόπου Θέου.

῾Ο ῞Αγιος Σισίννιος δέν ἔχει ἀφήσει ἴχνη στήν ῾Ελληνική ἁγιογραφία οὔτε στήν ἐπίσημη λατρεία τῆς ᾿Ορθοδόξου ᾿Εκκλησίας. Στή Βενετία πράγματι ἐχρειάσθηκε νά προχωρήσουν στή συγγραφή τοῦ βίου αὐτοῦ τοῦ ἁγίου μέ βάση δύο κώδικες τοῦ 15ου αἰῶνος μ.Χ., Βενετσιάνικης προελεύσεως, καί τόν κώδικα ἒ῏ἇὸὃὦἂ ὖ῏ἆἆἶ. ὒ.ῢ. 1212, τῆς ᾿Εθνικῆς Κεντρικῆς Βιβλιοθήκης τῆς Φλωρεντίας.

῾Ο ῞Αγιος, ἀρχιερατεία τοῦ ὁποίου τοποθετεῖται τήν ἐποχή τοῦ αὐτοκράτορος Ρωμανοῦ Αύ Λεκαπηνοῦ (919-944 μ.Χ.), εἶναι στενότατα συνδεδεμένος μέ τή μορφή τοῦ ῾Αγίου ᾿Ιωάννου τοῦ Θεολόγου. Οἱ γονεῖς του, Εὐτύχιος καί Εὐτυχία, πού δέν εἶχαν μέχρι τότε παιδιά, ἔφεραν στόν κόσμο, μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, τόν ῞Αγιο, μετά ἀπό τό προσκύνημά τους στήν ῎Εφεσο, στόν τάφο τοῦ ᾿Αποστόλου καί Εὐαγγελιστοῦ ᾿Ιωάννου. ῾Ο Μητροπολίτης ᾿Εφέσου Θεόδωρος θά τόν χειροτονήσει σέ πολύ μικρή λικία ᾿Επίσκοπο Θέου, περιοχή πού ἀνῆκε στήν κανονική δικαιοδοσία τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ᾿Εφέσου. ῾Η ἀρχιερατεία του διαρκεῖ τριαντατέσσερα ἔτη. ῾Ο ῞Αγιος Σισίννιος ἐκοιμήθηκε ὁσίως μέ εἰρήνη καί τό τίμιο λείψανό του φυλάσσεται στή Βενετία.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ὁσίου πατρός ἠμῶν ᾿Αντωνίου, ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως.

῾Ο ῞Οσιος ᾿Αντώνιος ἐγεννήθηκε πρό τοῦ 830 μ.Χ. στήν Κωνσταντινούπολη. Σέ μικρή λικία ἔγινε μοναχός καί ἀναδείχθηκε «ἀνήρ ὅσιος, ἐστεμμένος μέ ἀρετές καί ναός οἴκτου». ᾿Εχειροτονήθηκε Πρεσβύτερος καί μή θέλοντας νά ἐγκαταλείψει τό μοναχικό βίο ἵδρυσε τή μονή τοῦ Καλλίου ἤ Καλλέως. ῾Ο ῞Οσιος ἐργάσθηκε πολύ γιά τήν ἑνότητα τῆς ᾿Εκκλησίας καί τήν κατασίγαση τῶν παθῶν μεταξύ τῶν ὀπαδῶν τῶν Πατριαρχῶν ᾿Ιγνατίου καί Φωτίου καί ἔγινε περιλάλητος γιά τή φιλανθρωπία καί τήν ἐλεημοσύνη του. Τό ἔτος 893 μ.Χ. ἐξελέγη Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως καί ἐξακολούθησε νά αὐξάνει στήν πνευματική προκοπή, τήν εὐσέβεια καί τή φιλαδελφία. ᾿Εκοιμήθηκε μέ εἰρήνη τό ἔτος 901 μ.Χ. ῾Η Σύναξή του ἐτελεῖτο στή μονή, στήν ὁποία ἀνῆκε ὡς μοναχός.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, ἀνάμνησις τῶν ἐγκαινίων τοῦ ναοῦ τῆς ῾Υπεραγίας Θεοτόκου εἰς Πούσγην.

Τό γεγονός τῶν ἐγκαινίων ἀναφέρεται στόν Παρισινό Κώδικα 1590 καί στόν Κώδικα 787 τῆς Μαρκιανῆς Βιβλιοθήκης. Τά ἐγκαίνια ἔγιναν τό ἔτος 1002 μ.Χ.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ὁσίου πατρός ἠμῶν Προχόρου, τοῦ ἐκ Γεωργίας.

῾Ο ῞Οσιος Πρόχορος ἔζησε κατά τόν 11ο αἰώνα μ.Χ. καί ἀσκήτεψε στή Λαύρα τοῦ ῾Αγίου Σάββα καί στή μονή τοῦ Τιμίου Σταυροῦ στά ῾Ιεροσόλυμα, στήν ὁποία ὑπῆρχαν πολλοί Γεωργιανοί, ἐνῶ διατέλεσε καί γούμενος αὐτῆς. ᾿Εκοιμήθηκε ὁσίως μέ εἰρήνη τό ἔτος 1066.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου ὁσιομάρτυρος ᾿Ιωάννου τοῦ Σιναΐτου.

῾Ο ῞Οσιος ᾿Ιωάννης ἐμαρτύρησε τό ἔτος 1091.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ὁσίου πατρός ἠμῶν ᾿Αλεξίου τοῦ Θαυματουργοῦ, ἀρχιεπισκόπου Μόσχας.

῾Ο ῞Οσιος ᾿Αλέξιος, κατά κόσμον ᾿Ελευθέριος, ἐγεννήθηκε στή Ρωσία τό ἔτος 1300 καί ἀνῆκε στήν πλούσια, εὐγενή καί εὐσεβή οἰκογένεια τῶν Πλετσέγιεφ. Οἱ γονεῖς του, Θεόδωρος Βιάκοντ καί Μαρία, κατάγονταν ἀπό τό Τσέρνιγκωφ. ῞Οταν πόλη καταστράφηκε ἀπό τούς Τατάρους, τό ζεῦγος κατέφυγε στή Μόσχα, ὅπου βρῆκε τή φιλοξενία τοῦ ῾Αγίου Δανιήλ ᾿Αλεξάνδροβιτς τοῦ πρίγκιπος, ὁ ὁποῖος ἀπέθανε τό ἔτος 1303 καί τιμᾶται ὡς ῞Αγιος τῆς Ρωσικῆς ᾿Εκκλησίας. ῾Ο Θεόδωρος κατέλαβε μιά σημαντική θέση στή διοίκηση τοῦ πριγκιπάτου καί ἐκτιμήθηκε δεόντως ἀπό τό μεγάλο πρίγκιπα καί τούς ἄρχοντες.

῾Ο ᾿Ελευθέριος εἶχε ὡς πνευματικό πατέρα τό δευτερότοκο υἱό τοῦ πρίγκιπος Δανιήλ καί μέλλοντα μοσχοβίτη πρίγκιπα ᾿Ιωάννη Ντανίλοβιτς Καλίτα (1328-1340). ᾿Από τά παιδικά του χρόνια ἀνέπτυξε ἕνα χαρακτήρα συγκρατημένο καί σεμνό. Σέ λικία 12 ἐτῶν, κατά τή διάρκεια ἑνός κυνηγιοῦ στά λιβάδια, ἀποκοιμήθηκε καί στόν ὕπνο του ἄκουσε μιά φωνή νά τόν προστάζει· «᾿Αλέξιε, γιατί κουράζεσαι μάταια; ᾿Εσύ πρέπει νά γίνεις ἁλιεύς ἀνθρώπων!». ῾Η φωνή αὐτή ἄσκησε ἀποφασιστική ἐπιρροή στή ζωή τοῦ νεαροῦ ᾿Ελευθερίου. ᾿Απαρνήθηκε τά παιδικά παιχνίδια καί ἀφιερώθηκε μέ μεγάλο ζῆλο στήν ἄσκηση τῆς προσευχῆς καί τῆς νηστείας καί τή μελέτη τῆς ῾Αγίας Γραφῆς. Σέ λικία 20 ἐτῶν ἐγκαταβίωσε στή μονή τῶν Θεοφανείων τῆς Μόσχας, στήν ὁποία γούμενος ἦταν ὁ Στέφανος, μεγαλύτερος ἀδελφός τοῦ ῾Αγίου Σεργίου τοῦ Ραντονέζ. Κείρεται μοναχός καί λαμβάνει τό ὄνομα ᾿Αλέξιος. Πνευματικός καθοδηγητής του γίνεται ὁ στάρετς Γερόντιος. Μέ μεγάλο ζῆλο περατώνει τά μοναχικά καθήκοντά του, καλλιεργώντας μέ ξεχωριστό πάθος τή μελέτη τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ. Γιά νά μελετήσει τήν Καινή Διαθήκη στήν πρωτότυπη γλώσσα μελετάει τά ἑλληνικά. Χάρη σ᾿ αὐτό ἦταν στή συνέχεια σέ θέση ν᾿ ἀντιπαραβάλλει τό σλαβικό μέ τό ἑλληνικό κείμενο καί νά διορθώσει τίς ἀνακρίβειες τῶν διαφόρων μεταφραστῶν καί ἀντιγραφέων. ῾Η νέα σλαβική ἔκδοση τοῦ Εὐαγγελίου ἀπευθείας ἀπό τά ἑλληνικά, πού ἔγινε πράξη ἀπό τόν Μητροπολίτη ᾿Αλέξιο, εἶναι ἕνα ἀνεκτίμητο κείμενο τῆς Ρωσικῆς ἐθνικῆς λογοτεχνίας.

Τά μεγάλα πνευματικά χαρίσματα καί οἱ θεολογικές ἀρετές τοῦ ᾿Αλεξίου ἐτράβηξαν τήν προσοχή τοῦ Μητροπολίτου Θεογνώστου, πού τόν ἐκτίμησε καί τόν ὀνόμασε ἀντιπρόσωπό του γιά τίς ὑποθέσεις τῆς Μητροπόλεως καί, κυρίως, γιά τίς περιπτώσεις τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ δικαστηρίου. Γιά μιά χρονική περίοδο 12 ἐτῶν ὁ ᾿Αλέξιος ἔφερε εἰς πέρας αὐτό τό διακόνημα ἀποκτώντας σπουδαία ἐμπειρία καί μιά εὐρεία γνώση τῶν ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων, εἰδικότερα στό διοικητικό καί δικαστικό τομέα.

Προικισμένος μέ ἀρετές ἀπό τόν Θεό, ὁ ῞Οσιος ᾿Αλέξιος ἔγινε γρήγορα τοποτηρητής τοῦ Μητροπολίτου Θεογνώστου, κάθε φορά πού ὁ Μητροπολίτης μετέβαινε στήν Κωνσταντινούπολη ἤ στό στρατόπεδο τοῦ Χάνου τῶν Τατάρων, πού ἐκυριαρχοῦσαν τότε στή Ρωσία, ἤ ἐπισκεπτόταν ἀπομακρυσμένες ἐπαρχίες. Λίγο ἀργότερα ἐκλέγεται ᾿Επίσκοπος τοῦ Βλαδιμήρ. ῞Οταν ἐνέσκηψε, κατά τό ἔτος 1344, ὁ τρομερός ἐκεῖνος λοιμός, πού ὀνομάσθηκε μέγας θάνατος, προσβλήθηκε ἀπό τήν ἀσθένεια καί ὁ Μητροπολίτης Θεόγνωστος. ῾Ο ῞Οσιος ᾿Αλέξιος προσκλήθηκε τότε ἀπό τό λαό καί τήν αὐλή τοῦ μεγάλου γεμόνος τῆς Μόσχας νά ἀναλάβει τή θέση τοῦ Μητροπολίτου Θεογνώστου, ὁ ὁποῖος ψυχορραγώντας ἔγραψε πρός τόν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ὑπέρ τοῦ ῾Οσίου ᾿Αλεξίου. Τό ἴδιο ἔπραξε καί ὁ μέγας γεμόνας Συμεών πρός τόν αὐτοκράτορα ᾿Ιωάννη Καντακουζηνό (1347-1354).

῞Ομως ὁ Πατριάρχης Φιλόθεος (1354-1355, 1364-1376) ἐχειροτόνησε, στήν Κωνσταντινούπολη, ἀντί ἑνός δύο Μητροπολίτες, τόν ῞Αγιο ᾿Αλέξιο καί τόν Ρωμανό, ἑλληνικῆς καταγωγῆς, ἀποσταλέντα ὑπό τοῦ γεμόνος τῆς Λιθουανίας ᾿Ολγκέρντ (1341-1380). ῾Η πράξη αὐτή τοῦ Πατριάρχου προεκάλεσε ἐκκλησιαστικό σκάνδαλο. ῎Ετσι, ὁ Πατριάρχης Φιλόθεος, γιά νά ἐπαναφέρει τή γαλήνη, ἀναγόρευσε τόν ῞Αγιο ᾿Αλέξιο Μητροπολίτη Κιέβου, τόν δέ Ρωμανό Μητροπολίτη Λιθουανίας καί Βολυνίας.

῾Ο ῞Αγιος ᾿Αλέξιος, τοῦ ὁποίου φήμη τῶν ἀρετῶν εἶχε ἐκταθεῖ σέ ὅλη τή Ρωσία καί μεταξύ αὐτῶν τῶν Τατάρων, ὠφέλησε τά μέγιστα τή χώρα. ῾Η σύζυγος τοῦ Χάνου Ταϊδούλα, πάσχουσα ἀπό βαριά ἀσθένεια, ἐπικαλέσθηκε τή βοήθεια τοῦ ῾Αγίου. ῾Ο ἀρχηγός τῶν Τατάρων ἔγραψε πρός τόν γεμόνα Συμεών· «᾿Ακούσαμε ὅτι ὁ οὐρανός τίποτε δέν ἀρνεῖται στίς παρακλήσεις τοῦ παπᾶ σας. ῎Ας ζητήσει, λοιπόν, τήν ὑγεία τῆς συζύγου μου». Πράγματι ὁ ῞Αγιος προσευχήθηκε στόν Θεό. ῾Η γεμονίς Ταϊδούλα ἀνέκτησε τήν ὑγεία της καί θέλησε νά ἐκδηλώσει τήν εὐγνωμοσύνη της πρός τόν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ. ῾Ο ῞Αγιος τότε παρεκάλεσε νά ἀπαλλαγοῦν οἱ Ρῶσοι ἀπό τούς βαρύτατους φόρους πού ἐπλήρωναν στόν Χάνη τῶν Τατάρων. ῎Ετσι ἦλθαν καλύτερες μέρες, μέρες εἰρήνης, γιά τό λαό τοῦ Θεοῦ. Σάν σημάδι εὐγνωμοσύνης γιά τή θεραπεία, ὁ Χάνης ἐδώρισε στόν ῞Οσιο ἕνα τεμάχιο γῆς πού βρισκόταν στό Κρεμλίνο, ὅπου ἀργότερα ἐκτίσθηκε μονή τῶν Θαυμάτων, σέ ἀνάμνηση τοῦ θαύματος πού ἔκανε ὁ ᾿Αρχάγγελος Μιχαήλ στίς Κολοσσές (ἤ Χώνια) τῆς Μικρᾶς ᾿Ασίας. ᾿Επίσης, ὁ Χάνης ἐδώρισε στόν ῞Οσιο ᾿Αλέξιο ἕνα πολύτιμο δαχτυλίδι, πού φυλάσσεται μέχρι σήμερα στό σκευοφυλάκιο τοῦ καθεδρικοῦ ναοῦ τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου στό Κρεμλίνο.

῾Ο ῞Αγιος ᾿Αλέξιος ἐργάσθηκε σκληρά στό Κίεβο γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς ἐκκλησιαστικῆς τάξεως καί τῆς εὐημερίας τοῦ λαοῦ καί μάλιστα σέ καιρούς δύσκολους γιά τήν πολιτική ζωή τῆς Ρωσίας. ῾Η ἐξουσία τοῦ μεγάλου δουκός τῆς Μόσχας ᾿Ιωάννου τοῦ ᾿Ερυθροῦ ἐξασθενοῦσε. Μετά τό θάνατο τοῦ γεμόνος, μέγας δούκας ἀναγορεύθηκε ὄχι ὁ νόμιμος διάδοχος Δημήτριος, ἀλλά ὁ δούκας τοῦ Σούζνταλ. Παρά τήν ἀντίδραση τοῦ νέου γεμόνος κατά τοῦ Πατριάρχου, ὁ ῞Αγιος δέν ἐγκατέλειψε τή Μόσχα καί προσπάθησε μέ ὅλες του τίς δυνάμεις νά ἀποκαταστήσει στό θρόνο τό νεαρό Δημήτριο. ῾Υπῆρξε σύμβουλος τοῦ Δημητρίου καί ἀνέλαβε ἔργο εἰρηνοποιοῦ μεταξύ τῶν φιλόδοξων Ρώσων γεμόνων. ῾Η ἁγιότητα τοῦ ῾Οσίου εἶχε τέτοια ἐπίδραση καί στούς Μογγόλους, ὥστε οἱ υἱοί τοῦ Χάνου Κούλπα ἔγιναν Χριστιανοί καί ἔλαβαν τά ὀνόματα ᾿Ιωάννης καί Μιχαήλ. ῾Ο ῞Αγιος ἐβοήθησε, ἐπίσης, στήν κατάργηση τῶν κληρουχικῶν γεμονιῶν, τή συνδιαλλαγή τους καί τήν ἀναγνώριση τοῦ μεγάλου γεμόνος τῆς Μόσχας ὡς ἐθνικοῦ ἀρχηγοῦ.

᾿Ακούραστη ὑπῆρξε, ἐπίσης, δραστηριότητα τοῦ ῾Αγίου στόν ἐκκλησιαστικό χῶρο. Συνέβαλε στήν ἀνέγερση πολλῶν ναῶν καί μοναστηριῶν, πού ἦσαν ἑστίες τῆς ρωσικῆς κουλτούρας, ἐπάνδρωσε μέ ποιμένες τίς ἐπαρχίες, ἐπισκέφθηκε τίς ἐνορίες καί τίς ᾿Επισκοπές κηρύττοντας ἀκούραστα τό λόγο τοῦ Θεοῦ καί ἔστειλε ποιμαντικές ἐπιστολές πρός τό ποίμνιό του.

Στήν πρωτεύουσα ἵδρυσε τή μονή Σπάζο-᾿Ανδρόνικωφ, τή μονή τῶν Θαυμάτων καί τή γυναικεία μονή ᾿Αλεξέεφσκι, στήν ὁποία τοποθετήθηκε γουμένη ἀδελφή τοῦ ῾Αγίου ᾿Ιουλιάνα. Μοναστήρια ἀνυψώθηκαν ἀκόμα καί στίς ὄχθες τοῦ ποταμοῦ Μόσχοβα, ὅπως μονή Σιμονώφ, στίς ὄχθες τοῦ ποταμοῦ Κλιάζμα καί ἀλλοῦ.

῾Ο ῞Αγιος εἰσήγαγε ἕνα νέο καθεστώς γιά τά γυναικεία μοναστήρια, πού μέχρι τότε ἐξαρτῶντο ἀπό τά ἀνδρικά μοναστήρια. Τό κανονικό τους καθεστώς ἐγκρίθηκε, κατά τρόπο ὁριστικό, ἀπό τή Σύνοδο τῶν «῾Εκατό Κεφαλαίων», τό ἔτος 1551, καί ἔγινε ὑποχρεωτικό γιά ὁλόκληρη τήν ᾿Εκκλησία τῆς Ρωσίας.

Στά χρόνια ἐκεῖνα στή Μόσχα ἄρχισαν νά κατασκευάζονται κτίρια ἀπό πέτρα. Μέ προτροπή τοῦ ῾Αγίου ᾿Αλεξίου τό Κρεμλίνο περιστοιχήθηκε ἀπό τείχη, πύργους καί θύρες διαμορφωμένες μέ πέτρινα ἐμπόδια.

῾Ο ῞Αγιος ἐφάνηκε γενναιόδωρος ἀπέναντι στίς ἄλλες ᾿Ορθόδοξες ᾿Εκκλησίες, πού ἀπευθύνονταν στή Μόσχα, γιά νά ζητήσουν βοήθεια. ῎Εστειλε πίσω μέ πλούσια δῶρα τούς ἐκπροσώπους τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ιερουσαλήμ καί τούς μοναχούς τῆς ἐρήμου τοῦ Σινᾶ, πού ἦταν ἐπιφορτισμένοι νά καταβάλλουν χρηματικές εἰσφορές στούς Μουσουλμάνους.

῾Ο γεμάτος ζῆλο ποιμένας ἀπευθυνόταν συχνά πρός τούς πιστούς μέ ἐπιστολές καί τούς προέτρεπε νά ἀκολουθήσουν τό χριστιανικό βίο. Περίφημη εἶναι ἐγκύκλιός του, πλήρης ἀπό βαθύ εὐαγγελικό πνεῦμα, στήν ὁποία γράφει· «Παιδιά μου, νά ἔχετε φόβο Θεοῦ στίς καρδιές σας, ἐπειδή μ᾿ αὐτό τόν τρόπο ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά κατακτήσει κάθε ἀρετή... Μήν προσβάλλετε τίς χῆρες, τά ὀρφανά καί τούς ξένους, γιατί αὐτοί δέν ἀπευθύνονται στόν Θεό ἐναντίον σας. Νά φοβᾶσθε τόν Θεό καί νά τιμᾶτε τούς μεγαλύτερους, ἀλλά κυρίως νά ἐκτιμᾶτε τή θεία ἱεραρχία, μέ κάθε ὑπακοή καί δίχως καμία ἀπροθυμία, ἐπειδή αὐτή κάθε μέρα καί νύχτα φροντίζει τίς ψυχές σας καί ἐπειδή λογοδοτεῖ στόν Θεό γιά τό ποίμνιό της... Παιδιά μου, νά προσπαθεῖτε νά εἶστε φιλεύσπλαχνοι, καταδεκτικοί, ὅπως μᾶς διδάσκει ὁ μεγάλος ᾿Απόστολος ᾿Ιάκωβος, ὁ ᾿Αδελφόθεος· ῾Η κρίση θά εἶναι χωρίς φιλευσπλαχνία ἐνάντια σ᾿ αὐτόν πού δέν θά ἔχει κάνει χρήση τῆς φιλευσπλαχνίας (᾿Ιακ. 2, 13). ῞Οσο μπορεῖτε νά τηρεῖτε κατά δύναμη τό νόμο τοῦ Θεοῦ ὄχι μέ τίς λέξεις, ἀλλά μέ τίς πράξεις... Σπεύσατε νά συμμετάσχετε στίς ἱερές ἀκολουθίες, προσπαθώντας νά τίς προφθάσετε διαδοχικά, ὅπως ὁ ᾿Ιωάννης ὁ Θεολόγος πρόλαβε τόν Πέτρο, σπεύδοντας νά πάει στόν τάφο τοῦ Χριστοῦ. Προσεγγίστε τόν ἱερέα, τόν πνευματικό πατέρα, μέ μετάνοια καί δάκρυα ἀπαρνηθεῖτε ὅλες τίς ἁμαρτωλές πράξεις καί νά μήν τίς ἐπαναλάβετε. ῾Η ἀληθινή μετάνοια ἐπιμένει σ᾿ αὐτό· στό νά μισοῦμε τά προηγούμενα ἁμαρτήματα. Μέ θέρμη συναχθεῖτε, γιά νά προσευχηθεῖτε στήν ᾿Εκκλησία. ῾Η ᾿Εκκλησία ἀποκαλεῖται ὁ ἐπί γῆς οὐρανός... Μήν ἀποτολμήσετε, παιδιά μου, νά προκαλέσετε τήν ὀργή τοῦ Θεοῦ μέ τίς ὁμιλίες σας μέσα στήν ᾿Εκκλησία... Νά μήν παραλείπετε καμία νηστεία... Νά κοινωνεῖτε τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Κυρίου».

῾Ο ῞Οσιος ᾿Αλέξιος ἐκοιμήθηκε μέ εἰρήνη τό ἔτος 1378. ῾Ο ἐνταφιασμός τοῦ ἱεροῦ λειψάνου αὐτοῦ ἔγινε στή μονή τῶν Θαυμάτων, πού εἶναι ἀφιερωμένη στόν ᾿Αρχάγγελο Μιχαήλ.

῾Η ᾿Εκκλησία τῆς Ρωσίας τίμησε ἐξαιρετικά τήν ἀρετή καί τήν ποιμαντική δράση τοῦ ῾Αγίου, ἀποκαλώντας τον «φωστήρα τῆς Ρωσίας, τιμή τῆς Μόσχας, στύλο καί θεμέλιο τῆς ᾿Εκκλησίας».

Τό 1431 ξύλινη ἐκκλησία, στήν ὁποία φυλάσσονταν τά λείψανα τοῦ ῾Αγίου, καταστράφηκε καί στή θέση της ὁ μεγάλος πρίγκιπας διέταξε νά ἀνεγερθεῖ πέτρινος ναός. Κατά τή διάρκεια τῶν ἐργασιῶν βρέθηκε ἄφθαρτο τό λείψανο τοῦ ῾Αγίου. ῾Ο Μητροπολίτης Μόσχας Φώτιος, περιστοιχισμένος ἀπό τόν κλῆρο, ἐτέλεσε ἀκολουθία εὐχαριστίας στόν Θεό καί τά ἱερά λείψανα τοῦ ῾Αγίου ᾿Αλεξίου τοποθετήθηκαν μέ ἐπισημότητα στό παρεκκλήσι τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου. ῎Εκτοτε δέν ἔπαψε ποτέ τιμή πρός τόν ῞Αγιο, στόν ὁποῖο ἀποδίδονται πολλά θαύματα καί πνευματικές εὐεργεσίες.

῾Η Ρωσική Σύνοδος, τό ἔτος 1448, προεδρεύοντος τοῦ Πατριάρχου ᾿Ιωνᾶ (1448-1461), καθιέρωσε τόν ἑορτασμό τῆς μνήμης τοῦ ῾Αγίου ᾿Αλεξίου τήν 12η Φεβρουαρίου, μέρα τῆς κοιμήσεώς του, καί τήν 20ή Μαΐου, μέρα τῆς εὑρέσεως τῶν ἱερῶν λειψάνων του.

Τό ἔτος 1485, στή μονή τῶν Θαυμάτων, ἀνηγέρθη ναός πρός τιμήν τοῦ ῾Αγίου ᾿Αλεξίου καί ἐκεῖ μεταφέρθηκαν τά λείψανά του. ᾿Επί πατριαρχίας ᾿Ιωακείμ (1674-1690), τό ἔτος 1686, ἔλαβε χώρα μιά δεύτερη ἐπίσημη μετακομιδή τῶν λειψάνων στόν καινούργιο ναό, πού ἦταν ἀφιερωμένος στόν Εὐαγγελισμό τῆς Θεοτόκου καί τόν ῞Αγιο ᾿Αλέξιο. Μέ εὐλογία τοῦ Πατριάρχου ᾿Αλεξίου, τό ἔτος 1947, τά λείψανα τοῦ ῾Αγίου μετεκομίσθησαν στόν καθεδρικό πατριαρχικό ναό τῶν Θεοφανείων στή Μόσχα, ὅπου βρίσκονται ἀκόμα σήμερα, μπροστά ἀπό τό τέμπλο τοῦ ναοῦ, στή δεξιά πλευρά.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου Βασιανοῦ τοῦ Οὔγκλιχ.

῾Ο ῞Αγιος Βασιανός καταγόταν ἀπό τό χωριό Ροζαλώφ τῆς Ρωσίας τῆς περιοχῆς τοῦ Κέσοβ. Σέ λικία 33 ἐτῶν ἐγκαταβίωσε σέ μοναστήρι καί ἀκολούθησε τήν ἀσκητική ὁδό. ᾿Εκοιμήθηκε μέ εἰρήνη τό ἔτος 1509.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου νεομάρτυρος Χρήστου τοῦ κηπουροῦ.

῾Ο ῞Αγιος Νεομάρτυς Χρῆστος καταγόταν ἀπό τήν ᾿Αλβανία καί ἦλθε στήν Κωνσταντινούπολη, ὅπου ἐργαζόταν ὡς κηπουρός. Κάποια μέρα ἐλογομάχησε μέ κάποιο Τοῦρκο, ὁ ὁποῖος τόν κατήγγειλε στίς ἀρχές μέ τή συκοφαντία ὅτι ἐξύβρισε τή μουσουλμανική θρησκεία. Οἱ Τοῦρκοι τόν συνέλαβαν καί τόν ἔριξαν στή φυλακή. Τά βασανιστήρια δέν ἄλλαξαν τή σταθερή πίστη τοῦ ῾Αγίου στόν Χριστό. Γι᾿ αὐτό καί οἱ Τοῦρκοι ἀπέκοψαν τήν τιμία κεφαλή αὐτοῦ, τό ἔτος 1748. Τό μαρτύριό του παρακολούθησε καί ὁ λόγιος Καισάριος Δαπόντε, ὁ ὁποῖος βρισκόταν στήν ἴδια φυλακή, καί ἀργότερα συνέγραψε τό μαρτύριο τοῦ ῾Αγίου.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ὁσίου πατρός ἠμῶν Μελετίου, ἐπισκόπου Χαρκώβ.

῾Ο ῞Οσιος Μελέτιος, κατά κόσμον Μιχαήλ ᾿Ιβάνοβιτς Λεοντόβιτς, ἐγεννήθηκε στίς 6 Νοεμβρίου 1784 στή Ρωσία. ᾿Εσπούδασε στή θεολογική ἀκαδημία τῆς ῾Αγίας Πετρουπόλεως καί ἔγινε μοναχός τό ἔτος 1820 στή μονή Μπράτσκ τοῦ Κιέβου. Στίς 19 ᾿Οκτωβρίου 1826 ἐξελέγη ᾿Επίσκοπος Τσιγκίρινσκ τοῦ Κιέβου καί διακρίθηκε γιά τόν ἀσκητικό βίο καί τή φιλανθρωπία του. ᾿Εκοιμήθηκε μέ εἰρήνη καί ἐνταφιάσθηκε στή μονή τῆς Παναγίας τοῦ Χαρκώβ. Τό ἔτος 1948 τό ἱερό λείψανο αὐτοῦ μετακομίσθηκε στόν καθεδρικό ναό τῶν Θεοφανείων τοῦ Χαρκώβ.

῾Η ᾿Εκκλησία τιμᾶ τή μνήμη του καί στίς 28 Φεβρουαρίου.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου ἱερομάρτυρος ᾿Αλεξίου, ἐπισκόπου Βορονέζ.

῾Ο ῞Αγιος ῾Ιερομάρτυς ᾿Αλέξιος, ᾿Επίσκοπος Βορονέζ τῆς Ρωσίας, ἐμαρτύρησε τό ἔτος 1930.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου ἱερομάρτυρος Μητροφάνους, τοῦ ἐκ Ρωσίας.

῾Ο ῞Αγιος ῾Ιερομάρτυς Μητροφάνης ἦταν πρωτοπρεσβύτερος καί ἐμαρτύρησε τό ἔτος 1931.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, σύναξις τῆς ῾Υπεραγίας Θεοτόκου τῆς ᾿Ιβηριτίσσης.

῾Η ἐπωνυμία τῆς ἱερᾶς εἰκόνος τῆς Παναγίας, ᾿Ιβηρίτισσα, ὀφείλεται στήν ἱερά μονή ᾿Ιβήρων τοῦ ῾Αγίου ῎Ορους, ὅπου ἱερά εἰκόνα ἔφθασε κατά τρόπο θαυματουργικό τό ἔτος 999 μ.Χ., ἀφοῦ ἐπέπλεε ἐπάνω στά κύματα τῆς θαλάσσης.

Τό ἔτος 1648, μετά ἀπό ἐπιθυμία τοῦ Πατριάρχου τῆς Ρωσίας Νίκωνος, ἔφεραν στή Μόσχα πανομοιότυπο ἀντίγραφο τῆς ἱερᾶς εἰκόνος.

῾Η εἰκόνα τιμᾶται, ἐπίσης, στίς 12 ᾿Οκτωβρίου, μέρα κατά τήν ὁποία ἔφθασε στή Μόσχα, καί τήν Τρίτη τῆς Διακαινησίμου.

Ταῖς αὐτῶν ἁγίαις πρεσβείαις, ὁ Θεός,

ἐλέησον μᾶς. ᾿Αμήν.