21 Ιανουαρίου
†Μνήμη τοῦ ὁσίου πατρός ἠμῶν Μαξίμου τοῦ ῾Ομολογητοῦ.
῾Ο ῞Οσιος Μάξιμος ὁ ῾Ομολογητής καταγόταν ἀπό ἐπιφανή οἰκογένεια καί ἐγεννήθηκε στήν Κωνσταντινούπολη τό ἔτος 580 μ.Χ. ῎Ελαβε τή συνήθη ἐγκυκλοπαιδική μόρφωση καί ἐπιδόθηκε ἰδιαίτερα στή σπουδή τῆς φιλοσοφίας. ῾Υπό τοῦ αὐτοκράτορος ῾Ηρακλείου (610-641 μ.Χ.) προσελήφθη ὡς ἀρχιγραμματεύς αὐτοῦ. Παρέμεινε στή θέση αὐτή γιά λίγα μόνο χρόνια, ἀλλά διετήρησε τίς σχέσεις του καί ἀλληλογραφία μέ πρόσωπα τοῦ δημόσιου βίου.
᾿Αφοῦ παραιτήθηκε, τό 614 μ.Χ., ἀπό τό ἀξίωμα τοῦ ἀρχιγραμματέως, ἐγκατέλειψε τόν κόσμο καί ἀκολούθησε τό μοναχικό βίο. ᾿Ασκήτευσε σέ μονή τῆς Χρυσουπόλεως, πού βρισκόταν ἔναντι τῆς Κωνσταντινουπόλεως καί διετέλεσε γούμενος αὐτῆς. ᾿Εκεῖ ἀπέκτησε ὡς μαθητή τόν ᾿Αναστάσιο, ὁ ὁποῖος τόν ἀκολούθησε σέ ὅλη του τή ζωή.
Σύμφωνα μέ τή διδασκαλία τοῦ ῾Αγίου Μαξίμου ἐργασία τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ καί συμμόρφωση τοῦ βίου τοῦ ἀνθρώπου πρός τή θεία διασκαλία ἀποτελοῦν βάση στερεά, ἐπί τῆς ὁποίας θά οἰκοδομηθεῖ πνευματική ἀνύψωση τοῦ νοῦ. Πρῶτο βῆμα γιά τό σκοπό αὐτό ἀποτελεῖ ἀπόδυση ἀπό τό νοῦ ὅλων τῶν παθῶν πού τόν ἐνοχλοῦν, τά ὁποῖα ἔχουν τή βάση καί τήν ἀφορμή τους στό σῶμα. Καλεῖται δηλαδή ὁ ἄνθρωπος νά μήν ἀκολουθήσει τήν κίνηση τῶν αἰσθητῶν, νά μή γίνει δοῦλος τῶν φυσικῶν του ὁρμῶν καί παθῶν, ἀλλά νά ἀκολουθήσει τά ὑπέρ φύσιν. Τά ἀποτελέσματα παρουσιάζονται ἀνάλογα πρός τήν ἐκλογή. ᾿Εκεῖνος πού ἀκολουθεῖ τήν κίνηση τῶν αἰσθητῶν ὑφίσταται καί τή φυσική φθορά αὐτῶν καί συναλλοιώνεται μέ αὐτά, ἐνῶ ὁ ἀναστάς «τῆς ἐμπαθοῦς περί τά φαινόμενα διαθέσεως, τήν τῶν φαινομένων ἔθυσε κίνησιν καί τήν πρακτικήν κατορθώσας ἔφαγεν ἀρετήν». ῾Η πράξη τῆς ἀρετῆς εἶναι ἔργο τῆς ἀνθρώπινης καί τῆς θείας δυνάμεως. Κανένα χάρισμα δέν μπορεῖ νά ἀποκτήσει ὁ ἄνθρωπος μόνο μέ τή φυσική του δύναμη. ῾Η ἐπιμονή τοῦ ῾Αγίου Μαξίμου στό σημεῖο αὐτό εἶναι φανερή σέ ὅλη του τή διδασκαλία, διότι φοβᾶται μήπως ὁ ἄνθρωπος περιπέσει στό πάθος τῆς ὑπερηφάνειας. ῾Ο Θεός, παρατηρεῖ, ἔδωσε στόν ἄνθρωπο δύναμη, γιά νά πράττει τίς ἀρετές.
῎Ετσι, λοιπόν, ἀσκήτευε ὁ μακάριος ῾Ομολογητής. ᾿Αλλά περσική ἀπειλή, πού εἶχε δημιουργήσει γιά τή Βυζαντινή αὐτοκρατορία κρίσιμη κατάσταση, ἔσπασε τήν συχία του καί τόν ἀγώνα του γιά τήν κατάκτηση τῶν ἀρετῶν ἀπό τόν τόπο τῆς ἀσκήσεώς του. Γιά πολλά χρόνια οἱ Πέρσες ἐμφανίζονταν στήν ἀκτή ἀπέναντι ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη. Φαίνεται δέ ὅτι κατά τή διάρκεια μιᾶς εἰσβολῆς τους στή Χρυσούπολη, τό 624 μ.Χ., ὁ ῞Αγιος Μάξιμος ἀναγκάσθηκε νά ἀποσυρθεῖ μέ τούς μαθητές του νοτιότερα, στήν Κύζικο. ᾿Εκεῖ διέμεινε γιά δύο περίπου χρόνια στή μονή τοῦ ῾Αγίου Γεωργίου καί συναναστρεφόταν μέ τόν ᾿Επίσκοπο ᾿Ιωάννη μετά τοῦ ὁποίου ἀντήλλαξε ἀργότερα ἐπιστολές. ῎Ισως νά εἶχε ἀρχίσει νωρίτερα τή συγγραφική του δράση, ἀλλά ἤδη ἀπό τήν ἐποχή αὐτή ἐπιδίδεται ἐντατικά στό ἔργο τῆς συγγραφῆς.
Λόγῳ συνεχίσεως τῶν περσικῶν καταδρομῶν ὁ ῞Αγιος ὑποχρεώνεται νά φύγει, τό 626 μ.Χ., καί ἀπό τήν Κύζικο. ῎Ερχεται γιά λίγο στήν Κρήτη καί στή συνέχεια μεταβαίνει στήν ᾿Αφρική. Θεωρεῖται δέ πιθανό νά πέρασε καί ἀπό τήν Κύπρο. Στήν Καρχηδόνα ἐμφανίζεται τήν Πεντηκοστή τοῦ ἔτους 632 μ.Χ., ἀλλά εἶχε φθάσει ἐκεῖ νωρίτερα. Κατά τά χρόνια αὐτά συγγράφει δύο ἀπό τά σπουδαιότερα ἔργα του, τό Πρός Θαλάσσιον καί Περί ᾿Αποριῶν.
᾿Εγκαταβίωσε στή μονή Εὐκρατᾶ τῆς Καρχηδόνος, ὅπου ἦταν ἐγκατεστημένος καί ἄλλος φυγάς, ἀπό τήν Παλαιστίνη, ὁ Σωφρόνιος. ᾿Εκεῖ ἔμαθε τίς ἐνέργειες τοῦ νέου Πατριάρχου ᾿Αλεξανδρείας Κύρου, οἱ ὁποῖες ἀπέληξαν τό 633 μ.Χ. στήν ἑνωτική συμφωνία πού διεμόρφωσε τήν αἵρεση τοῦ Μονοενεργητισμοῦ. ῾Ο Σωφρόνιος ἐτάχθηκε ἀμέσως κατά τῆς νέας αὐτῆς μορφῆς τῆς χριστολογικῆς αἱρέσεως. Στή θέση του αὐτή τόν ἀκολούθησε καί ὁ ῞Αγιος Μάξιμος. ῎Ετσι συμμετεῖχε στή Σύνοδο τοῦ Λατερανοῦ, ὁποία συγκλήθηκε τό ἔτος 649 μ.Χ. ἐπί Πάπα Ρώμης Μαρτίνου Αύ, ὅπου καταδικάσθηκε ὁ Μονοθελητισμός καί ἀναθεματίσθηκαν ἐκεῖνοι πού ἀνοήτως ἐδογμάτιζαν ὅτι ὁ Χριστός ἔχει μόνο μία θέληση, τή θεία, σέ ἀντίθεση πρός τήν ᾿Ορθόδοξη διδασκαλία, κατά τήν ὁποία ὁ Χριστός ἔχει δύο θελήσεις, τή θεία καί τήν ἀνθρώπινη, ὡς Θεάνθρωπος. Στήν ἴδια Σύνοδο ἀποδοκιμάσθηκε διάταγμα τοῦ τότε αὐτοκράτορος Κώνσταντος, διά τοῦ ὁποίου δέν ἐπιτρεπόταν συζήτηση περί Μονοθελητισμοῦ.
῾Ο αὐτοκράτορας Κώνστας (641-668 μ.Χ.) ὀργίσθηκε γι αὐτό. ῾Ο ῞Αγιος συνελήφθη ἀπό τόν ἔξαρχο καί βασιλικό ἐπίτροπο τῆς ᾿Ιταλίας Θεοδόσιο καί ὁδηγήθηκε στήν Κωνσταντινούπολη μαζί μέ τούς δύο φίλους του ᾿Αναστασίους. ῾Ο αὐτοκράτορας ἐξόρισε τόν ῞Αγιο Μάξιμο τό 655 μ.Χ. στή Βιζύη, μετά στό Ρήγιο καί στή συνέχεια στήν πόλη Πέρβερα. Μετά ἀπό ἕξι χρόνια ἀνακλήθηκε καί πάλι στήν Κωνσταντινούπολη, ὅπως καί οἱ συμμοναστές του, γιά μιά τρίτη προσπάθεια προσεταιρισμοῦ του. ῾Ο ῞Αγιος ἀρνήθηκε. ᾿Αναθεματίσθηκε, ἐκακοποιήθηκε καί διαπομπεύθηκε. ῾Η κακοποίηση τοῦ ῾Αγίου ἔδωσε ἀφορμή γιά τή διαμόρφωση παραδόσεως περί ἀποκοπῆς τῆς γλώσσας καί τῆς δεξιᾶς χειρός αὐτοῦ. Μετά ἀπό αὐτά ἐξορίσθηκε στή Λαζική τοῦ Πόντου, στό φρούριο Σχίμαρις, ὅπου καί ἐκοιμήθηκε ὁσίως στίς 13 Αὐγούστου τοῦ ἔτους 662 μ.Χ.
Τό τίμιο λείψανό του ἐνταφιάσθηκε στή μονή τοῦ ῾Αγίου ᾿Αρσενίου, στή χώρα τῶν Λαζῶν. ᾿Από τόν τάφο του ἔβγαινε φῶς κάθε νύκτα καί ἐφώτιζε τήν περιοχή, γεγονός πού ἐπιστοποιοῦσε τήν ἁγιότητά του.
†Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου μάρτυρος ᾿Αναστασίου.
῾Ο ῞Αγιος Μάρτυς ᾿Αναστάσιος ἦταν μαθητής τοῦ ῾Αγίου Μαξίμου τοῦ ῾Ομολογητοῦ καί ἐμαρτύρησε τόν 7ο αἰώνα μ.Χ.
†Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου μάρτυρος Νεοφύτου.
῾Ο ῞Αγιος Μάρτυς Νεόφυτος καταγόταν ἀπό τή Νίκαια τῆς Βιθυνίας τῆς Μικρᾶς ᾿Ασίας καί ἐγεννήθηκε ἀπό εὐσεβεῖς γονεῖς, τόν Θεόδωρο καί τή Φλωρεντία. ῎Εζησε κατά τούς χρόνους τοῦ αὐτοκράτορος Διοκλητιανοῦ (284-305 μ.Χ.).
᾿Από μικρή λικία κατέφυγε στόν ῎Ολυμπο, ὅπου ἀσκήτευε σέ ἕνα σπήλαιο. Λίγο ἀργότερα κατεβαίνει ἀπό τό ὄρος, ὕστερα ἀπό θεία ἐντολή, γιά νά χαιρετίσει τούς γονεῖς του. Μέ τήν εὐκαιρία αὐτή προσφέρει στούς πτωχούς τῆς γενέτειράς του ἕνα μέρος ἀπό τήν περιουσία τῶν γονέων του καί ἐπιστρέφει πάλι στό σπήλαιο τοῦ ᾿Ολύμπου.
Κατά τό δέκατο πέμπτο ἔτος τῆς λικίας του, συνοδευόμενος καί βοηθούμενος ἀπό ᾿Αγγέλους, παρουσιάσθηκε ἐνώπιον τοῦ γεμόνος Δεκίου. Παρά τό νεαρό τῆς λικίας του, δέν ἐδείλιασε μπροστά στόν γεμόνα, ἀλλά ὁμολόγησε μέ παρρησία τήν πίστη του στόν Χριστό. Τότε, ἐκεῖνος τόν παρέδωσε στούς δήμιους, οἱ ὁποῖοι γιά τό ἀπροσδόκητο θάρρος του τόν ἔθεσαν σέ κλίβανο. ῾Η Χάρη τοῦ Θεοῦ ὅμως τόν διέσωσε. Στή συνέχεια τόν ἔριξαν στά θηρία ἀλλά καί αὐτά δέν ἐτόλμησαν νά τόν πλησιάσουν. Τέλος, τόν ἐσκότωσαν διά ξίφους.
†Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ὁσίου πατρός ἠμῶν Ζωσίμου, ἐπισκόπου Συρακούσης, Σικελῶν νήσου.
῾Ο ῞Οσιος Ζώσιμος καταγόταν ἀπό τή Σικελία καί ἐγεννήθηκε ἀπό γονεῖς εὐσεβεῖς καί εὔπορους, οἱ ὁποῖοι τόν ἀφιέρωσαν στή μονή τῆς ῾Αγίας Λουκίας. ᾿Εκεῖ στό μοναστήρι ὁ ῞Αγιος Ζώσιμος ἀνετράφη σύμφωνα μέ τή διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ καί τίς παραδόσεις τῆς ᾿Εκκλησίας μας. ᾿Επειδή ἔφθασε σέ ὑψηλό βαθμό ἠθικῆς τελειότητος, τοῦ ἀνέθεσαν τό διακόνημα τοῦ προσμοναρίου καί τοῦ φύλακος τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τῆς ῾Αγίας Λουκίας.
Μετά τό θάνατο τοῦ γουμένου, γιά τήν ἀρετή καί ὁσιότητα τοῦ βίου του, τόν ἐξέλεξαν γούμενο τῆς μονῆς καί ἀπό αὐτή τή θέση, μέ ὁμόφωνη γνώμη τοῦ λαοῦ τῆς Συρακούσης καί τήν εὐλογία τοῦ ᾿Επισκόπου Ρώμης Θεοδώρου, ἐχειροτονήθηκε ᾿Επίσκοπος, διαπρέψας στήν ἀρετή καί τά θαύματα.
῾Ο ῞Οσιος ἐκοιμήθηκε μέ εἰρήνη καί μέ τήν ἐλπίδα τῶν αἰώνιων ἀγαθῶν σέ λικία 50 ἐτῶν.
†Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, ἄθλησις τῶν ἁγίων μαρτύρων Εὐγενίου, Οὐαλεριανοῦ, Κανδίδου καί ᾿Ακύλα.
Οἱ ῞Αγιοι Μάρτυρες Εὐγένιος, Οὐαλεριανός, Κάνδιδος καί ᾿Ακύλας ἐμαρτύρησαν κατά τούς χρόνους τοῦ Διοκλητιανοῦ (284-305 μ.Χ.) καί Μαξιμιανοῦ (285-305 μ.Χ.), στά τέλη τοῦ 3ου αἰῶνος μ.Χ. ῾Ο Εὐγένιος καταγόταν ἀπό τήν Τραπεζούντα, ὁ Οὐαλεριανός ἀπό τήν ᾿Εδίσκη, ὁ Κάνδιδος ἀπό τή Σολωχαίνη, καί ὁ ᾿Ακύλας ἀπό τή Γορδαίνη.
Αὐτοί λοιπόν οἱ ῞Αγιοι, ὅταν ἐξέσπασε ὁ διωγμός κατά τῶν Χριστιανῶν, κρύβονταν στά ὄρη τῆς Τραπεζοῦντος. ῞Ενα βράδυ, μετά ἀπό προσευχή καί ἐπικαλούμενοι τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ, ἐπῆγαν στό ναό τῶν ᾿Εθνικῶν καί κατέστρεψαν τό εἴδωλο τοῦ ψεύτικου θεοῦ Μίθρα. ῾Ο ἔπαρχος τῶν Σατάλων Λυσίας τούς κατεδίωξε καί κατόρθωσε νά συλλάβει τούς τρεῖς, τόν Οὐαλεριανό, τόν Κάνδιδο καί τόν ᾿Ακύλα. Μετά τή σύλληψη, τούς διέταξε νά ἀρνηθοῦν τόν Χριστό. ᾿Εκεῖνοι ὅμως ἔμειναν ἀκλόνητοι στήν πίστη τους καί μέ παρρησία ἐδήλωσαν τήν ἀφοσίωσή τους στόν Κύριο.
Τότε ὁ ἔπαρχος τούς ἐξόρισε σέ ἕνα στενό φρούριο τῆς χώρας τῶν Λαζῶν, τό ὁποῖο ὀνομαζόταν Πιττυοῦς. ᾿Αλλά καί μέσα στή φυλακή ἔμεναν σταθεροί στήν πίστη τους. Γι᾿ αὐτό τούς μετέφεραν στήν Τραπεζούντα καί κατά διαταγή τοῦ Λυσία τούς ὑπέβαλαν σέ φρικτά βασανιστήρια. ᾿Αρχικά τούς ἐξέσκισαν τίς σάρκες μέ βούνευρα. Στή συνέχεια, ἀφοῦ τούς ἐκρέμασαν, τούς ἄνοιξαν μέ σιδερένια νύχια βαθιές πληγές στά σώματά τους καί τίς ἔκαιγαν μέ ἀναμμένες λαμπάδες.
῞Υστερα ἀπό λίγες μέρες συνελήφθη καί ὁ ῞Αγιος Εὐγένιος, πού προσευχόταν στό σπήλαιο τῶν ἀκανθῶν. Καί αὐτός ὁμολόγησε μέ παρρησία τήν πίστη του στόν ῞Αγιο Θεό. Τότε οἱ εἰδωλολάτρες τόν ἔδειραν ἀνηλεῶς. ῎Επειτα τόν ὁδήγησαν μαζί μέ τόν ἄρχοντα τοῦ τόπου, τόν Λυσία, στό ναό τῶν εἰδώλων. ᾿Εκεῖ προσευχήθηκε στόν Χριστό καί ἔκανε ὅλα τά εἴδωλα νά πέσουν κάτω, νά συντριβοῦν καί νά κονιορτοποιηθοῦν. Μετά ἀπό τό γεγονός αὐτό ὑπέβαλαν τόν ῞Αγιο σέ φοβερά βασανιστήρια. ᾿Αρχικά τοῦ ἐτέντωσαν τό σῶμα μέ σχοινιά καί τόν ἐκτύπησαν μέ ρόπαλα. Στή συνέχεια τόν ἐκρέμασαν, τοῦ ἄνοιξαν μέ σιδερένια νύχια βαθιές πληγές στά πλευρά καί τόν κατέκαψαν μέ ἀναμμένες λαμπάδες. ῎Επειτα ἔριξαν μέσα στίς πληγές του ἁλατόνερο καί δριμύτατο ξύδι. ᾿Ακολούθως ἔριξαν σέ πυρακτωμένο καμίνι καί τούς τέσσερις ῾Αγίους μαζί. ᾿Επειδή ὅμως ὅλοι τους ἔμειναν ἀβλαβεῖς, τούς ἀποκεφάλισαν διά ξίφους.
῾Ο μέχρι σήμερα σωζόμενος ναός ἀνήκει στόν τύπο τῆς ἀνατολικῆς ἄνευ ὑπερώων βασιλικῆς μετά τρούλλου. Στό ναό φυλάσσονταν τά λείψανα τοῦ ῾Αγίου Εὐγενίου καί τῶν συναθλητῶν του ἐναποτεθειμένα σέ ἀργυρές λάρνακες, ἐνῶ οἱ κεφαλές τῶν μαρτύρων ἦσαν στολισμένες μέ χρυσό καί λίθους καί πλῆθος ἀπό μαργαριτάρια. ῾Ο ναός τοῦ ῾Αγίου Εὐγενίου μαζί μέ αὐτόν τῆς Χρυσοκεφάλου ἀποτελοῦσαν τό κέντρο τῆς ἐκκλησιαστικῆς καί ἐθνικῆς ζωῆς τῆς Τραπεζούντας. ῾Η τιμή καί εὐλάβεια τῶν Τραπεζουντίων πρός τόν πολιοῦχο ῞Αγιο ὑπῆρξε μεγάλη καί τά πλήθη συνέρρεαν ἀπό παντοῦ κατά τίς δύο πανηγύρεις, στίς 21 Ιανουαρίου μέρα του μαρτυρίου του, καί στίς 24 ᾿Ιουνίου, μέρα τῶν γενεθλίων τοῦ Μάρτυρος, πού διά θαύματος καθιερώθηκε κατά τό διάστημα τῆς βασιλείας τοῦ αὐτοκράτορος τοῦ Βυζαντίου Βασιλείου (867-886 μ.Χ.).
῎Ετσι οἱ ῞Αγιοι Εὐγένιος, Οὐαλεριανός, Κανδίδος καί ᾿Ακύλας ἔλαβαν τά ἀμάραντα στεφάνια τοῦ μαρτυρίου.
†Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τῆς ἁγίας μάρτυρος ῾Αγνῆς.
 ῾Η ῾Αγία Μάρτυς ῾Αγνή καταγόταν ἀπό τή Ρώμη καί ἀπό γενεά λαμπρή καί ἔνδοξη. ᾿Επειδή ἐζοῦσε μιά ζωή ἁγνή καί καθαρή, δηλαδή ἦταν πραγματικά αὐτό πού ἐδήλωνε τό ὄνομά της, ἁγνή, πολλές γυναῖκες τήν ἐθαύμαζαν καί ἐπήγαιναν κοντά της. Τότε ῾Αγία εὕρισκε τήν εὐκαιρία καί τίς ἐδίδασκε τή χριστιανική ἀλήθεια καί τίς προέτρεπε νά πιστέψουν στόν Χριστό, ὡς τόν μόνο ᾿Αληθινό Θεό καί Αὐτόν μόνο νά λατρεύουν.
Οἱ δραστηριότητες αὐτές τῆς ῾Αγίας ῾Αγνῆς ἔφθασαν στ᾿ αὐτιά τοῦ εἰδωλολάτρου ἄρχοντος. ᾿Εκεῖνος ἐξοργίσθηκε πολύ καί διέταξε νά τή συλλάβουν ἀμέσως. Μόλις τήν ὁδήγησαν μπροστά του, τήν προέτρεψε νά θυσιάσει στά εἴδωλα, ἀλλιῶς θά τήν παραδώσει σέ πορνεῖο. ᾿Εκείνη ὅμως ἀρνήθηκε κατηγορηματικά, λέγοντάς του· «Οὔτε στούς θεούς σου θά θυσιάσω οὔτε μέ ἐνδιαφέρει τό ἄν θά μέ παραδώσεις σέ πορνεῖο· πιστεύω μέ βεβαιότητα ὅτι ὁ Θεός μου θά μέ διασώσει ἀπό μιά τέτοια ἀτίμωση».
῞Οταν ἄκουσε αὐτά ὁ ἄρχοντας, ἐκάλεσε κάποιον καί τοῦ παρέδωσε τήν ῾Αγία ῾Αγνή μέ ἐντολή νά τή διαπομπεύσει στήν πόλη. ᾿Εκεῖνος ἐκτέλεσε τήν ἐντολή τοῦ ἄρχοντος κατά γράμμα καί στή συνέχεια ὁδήγησε τήν ῾Αγία στό ἐργαστήριο τοῦ Σατανᾶ, στό πορνεῖο. ῾Οποιοσδήποτε ὅμως ἐπλησίαζε ἔχανε ἀμέσως τή σαρκική ἐπιθυμία καί γινόταν τόσο ψυχρός, λές καί ἦταν νεκρός. ᾿Αλλά καί οἱ βλέποντες ἐκεῖνο τό θέαμα, ἐβόησαν ὅλοι τους μέ μιά φωνή· «Μεγάλη δύναμη τοῦ Χριστοῦ».
Τότε ὁ ἄρχοντας τήν ἐρώτησε πῶς συνέβη αὐτό· ῾Η ῾Αγία τοῦ ἀπάντησε· «῾Ο Κύριός μου καί ὁ Θεός μου ἀπέστειλε τόν ῎Αγγελό Του καί μέ ἐπροστάτευσε ἀπό τήν ἀτίμωση».
Τότε ὁ ἄρχοντας διέταξε νά κάψουν στό πῦρ τήν ῾Αγία. ᾿Αφοῦ, λοιπόν, ῾Αγνή ἐσφράγισε πρῶτα τόν ἑαυτό της μέ τό σχῆμα τοῦ Σταυροῦ, μπῆκε μέ θάρρος στή μέση τῆς φωτιᾶς. Καί προσευχόμενη ἐμαρτύρησε γιά τόν Χριστό (303-305 μ.Χ.). Μόλις ἔσβησε φωτιά, κάποιοι Χριστιανοί πῆραν κρυφά τό τίμιο λείψανό της καί τό ἐνταφίασαν μέ τιμές, δοξάζοντας τόν Θεό.
†Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τῶν ἁγίων τεσσάρων Μαρτύρων.
Οἱ ῞Αγιοι τέσσερις Μάρτυρες ἐμαρτύρησαν στήν Τύρο διά ξίφους.
†Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου μάρτυρος Πατρόκλου.
῾Ο ῞Αγιος Μάρτυς Πάτροκλος ἐμαρτύρησε ἐπί αὐτοκράτορος Αὐρηλιανοῦ (270-275 μ.Χ.).
†Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη πάντων τῶν ἁγίων Μαρτύρων ἀπό τοῦ πρωτομάρτυρος Στεφάνου ἄχρι σήμερον.
῾Η μνήμη αὐτῶν ἑορτάζεται τήν μέρα αὐτή κατά τό Τυπικό τῆς ᾿Εκκλησίας τῶν ῾Ιεροσολύμων. ῾Η Σύναξη ἐτελεῖτο στό ναό τοῦ ῾Αγίου Στεφάνου ῾Ιεροσολύμων, τόν ὁποῖο ἔκτισε βασίλισσα Εὐδοκία († 460), σύζυγος τοῦ αὐτοκράτορος Θεοδοσίου τοῦ Μικροῦ.
†Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ὁσίου πατρός ἠμῶν ᾿Απολλωνίου.
῾Ο ῞Οσιος ᾿Απολλώνιος ἔζησε περί τόν 4ο αἰώνα μ.Χ. στήν Αἴγυπτο καί ἐκοιμήθηκε μέ εἰρήνη.
†Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, σύναξις τῆς ἁγίας Εἰρήνης ἐν τῇ ἁγιωτάτῃ ᾿Εκκλησίᾳ.
Κατ᾿ αὐτή τήν μέρα ἐτελεῖτο ἀνάμνηση τῶν ἐγκαινίων τοῦ ναοῦ τῆς ῾Αγίας Εἰρήνης.
 †Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ὁσίου πατρός ἠμῶν Νεοφύτου.
῾Ο ῞Οσιος Νεόφυτος ἦταν μοναχός καί προσμονάριος τῆς μεγίστης μονῆς Βατοπαιδίου τοῦ ῾Αγίου ῎Ορους καί ἀξιώθηκε νά ἀκούσει τή φωνή τῆς Θεοτόκου πού προῆλθε ἀπό τήν ἁγία εἰκόνα αὐτῆς. ᾿Εκοιμήθηκε ὁσίως μέ εἰρήνη.
†Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, σύναξις τῆς ῾Υπεραγίας Θεοτόκου τῆς Παραμυθίας ἐν τῇ ἱερᾷ μεγίστῃ μονῇ Βατοπαιδίου ῾Αγίου ῎Ορους.
Τό ἔτος 807 μ.Χ., κατά τήν μέρα αὐτή καί ἐνῶ ὁ γούμενος τῆς μονῆς Βατοπαιδίου ἦταν μέσα στό ναό ἄκουσε ξαφνικά μέσα ἀπό τήν εἰκόνα τή φωνή τῆς Θεοτόκου, πού τοῦ εἶπε νά μήν ἀνοίξουν ἐκείνη τήν μέρα τίς πύλες τῆς μονῆς, ἐπειδή παραμόνευαν οἱ πειρατές. ῎Εκπληκτος ὁ γούμενος εἶδε ἀμέσως ὅτι τό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου ἔγινε ζωντανό, ὁμοίως καί τοῦ βασταζόμενου στήν ἀγκαλιά της ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος ἐσήκωσε τό δεξί του χέρι καί πῆγε μέ αὐτό νά καλύψει τό στόμα τῆς Παναγίας. ᾿Αλλά ἀμέσως Παντάνασσα ἐκράτησε τό χέρι τοῦ Μονογενοῦς Υἱοῦ της καί πρός τοῦτο ἔκλινε δεξιότερα τό πρόσωπό της καί σχεδόν εἶπε τούς ἴδιους λόγους.
῾Ο γούμενος ἀμέσως ἐκάλεσε τούς μοναχούς, οἱ ὁποῖοι ἐθαύμασαν γιά τό γεγονός καί διεπίστωσαν ὅτι εἰκόνα εἶχε λάβει ἄλλη μορφή καί σχηματισμό διαφορετικό.
†Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τῶν ἁγίων μαρτύρων Γαβριήλ καί Σιωνίου καί τῶν σύν αὐτοῖς.
Οἱ ῞Αγιοι Μάρτυρες Γαβριήλ καί Σιώνιος ἐμαρτύρησαν μαζί μέ ἄλλους κατά τήν περίοδο τοῦ γεμόνος τῶν Βουλγάρων Μουρτάγονος κατά τόν 9ο αἰώνα μ.Χ.
†Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ὁσίου πατρός ἠμῶν Μαξίμου τοῦ Γραικοῦ.
῾Ο ῞Αγιος Μάξιμος ὁ Γραικός ἐγεννήθηκε στήν ῎Αρτα περί τό ἔτος 1470. Τό κατά κόσμον ὄνομά του ἦταν Μιχαήλ Τριβώλης καί ἀνῆκε στή μεγάλη οἰκογένεια τῶν Τριβωλῶν, πού οἱ ρίζες της ἔφθαναν μέχρι τούς Παλαιολόγους. ῾Η οἰκογένειά του, ὁποία ζοῦσε ἀρχικά στή Λακεδαίμονα, πῆγε στήν Κέρκυρα καί ἀπό ἐκεῖ στήν ῎Αρτα, ὅπου ἐγκαταστάθηκε. ῾Ο ῞Οσιος ἔμαθε τά πρῶτα του γράμματα στήν ῎Αρτα καί στήν Κέρκυρα, μέ τή φροντίδα τοῦ πατέρα του Μανουήλ, καί συνέχισε τίς σπουδές του σέ γνωστά εὐρωπαϊκά πανεπιστήμια, ὅπως τῆς Πάδοβας, τῆς Φλωρεντίας, τῶν Παρισίων καί ἀλλοῦ.
Στίς ἀρχές τοῦ 16 αἰῶνος μ.Χ. ἔρχεται στή μονή Βατοπαιδίου τοῦ ῾Αγίου ῎Ορους, κείρεται μοναχός, μέ τό ὄνομα Μάξιμος, καί ἐπιδίδεται στή μελέτη καί στήν ἄσκηση. Στή μονή ἐγκαταβιοῦσε καί ὁ λόγιος πρώην Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Νήφων Βύ(1486-1489, 1497-1498, 1502). Οἱ συζητήσεις του μέ τόν ῞Αγιο Νήφωνα († 11 Αὐγούστου) τόν ἐβοήθησαν νά κατανοήσει βαθύτερα τό ὀξύ ἀντιλατινικό πνεῦμα τοῦ ὀρθόδοξου μοναχισμοῦ.
῾Η προσωπικότητα τοῦ ῾Αγίου Μαξίμου ὁλοκληρώθηκε πράγματι στή Ρωσία, ὁποία μετά τήν ἀποτίναξη τοῦ μογγολικοῦ ζυγοῦ ἀναζητοῦσε τόν ἀνακαθορισμό τῆς πολιτικῆς καί ἐκκλησιαστικῆς της ταυτότητος. ῾Η ἀνακάθαρση τῶν πηγῶν τοῦ πνευματικοῦ βίου τοῦ Ρωσικοῦ λαοῦ ἐθεωρεῖτο προφανῶς ἐπιτακτική ἀνάγκη, διότι εἶχαν διαπιστωθεῖ νοθεύσεις, παραφθορές καί σφάλματα καί σέ αὐτά ἀκόμη τά λειτουργικά βιβλία.
῎Ετσι, τό ἔτος 1518, φθάνει στό ῞Αγιον ῎Ορος ἐπίσημη ἀντιπροσωπεία τοῦ τσάρου τῆς Μοσχοβίας Βασιλείου ᾿Ιβάνοβιτς καί συνοδεύει τόν ῞Αγιο Μάξιμο στή Μόσχα. Εἶχε προηγηθεῖ πρόταση τοῦ τσάρου στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί στόν Πατριάρχη Θεόληπτο Αύ (1513-1522), τό ὁποῖο τελικά ἔκαμψε τήν ἀρχική ἄρνηση τοῦ ῾Αγίου στήν πρόσκληση τοῦ τσάρου. Σκοπός τῆς προσκλήσεως ἦταν ἀποκατάσταση τῶν ἐκκλησιαστικῶν βιβλίων ἀπό ἀνορθόδοξες ἐπεμβάσεις καί αἱρετικές δοξασίες. ῾Ο ῞Αγιος Μάξιμος δέν εἶχε μόνο τεράστια μόρφωση, ἀλλά ἦταν καί γλωσσομαθέστατος.
῾Ο ῞Αγιος ἔφερε μέ ἐπιτυχία σέ πέρας τό ἔργο του. ῾Ο τσάρος ὅμως ἀθέτησε τήν ὑπόσχεσή του ὅτι θά τοῦ ἐπέτρεπε νά ἐπιστρέψει στή μονή τῆς μετανοίας του, τό Βατοπαίδι, καί ἔτσι ὁ ῞Αγιος κατακρατεῖται στή Μόσχα ὡς φιλοξενούμενος. ᾿Εκεῖ δημιουργεῖ σχολή. ῾Η παραμονή του στή Μόσχα τοῦ δίδει τή δυνατότητα νά γνωρίσει βαθύτερα τή ζωή στή Μοσχοβία, τήν ἀπερίγραπτη ἀθλιότητά της, τήν ἄκρατη θρησκοληψία καί τυπολατρία. Τά μοναστήρια εἶχαν γίνει κέντρα πλουτισμοῦ. ῾Ο ῞Αγιος, μαζί μέ ἄλλους Ρώσους ἀδελφούς, βρίσκεται στό κέντρο τῆς θύελλας πού ξεσπάει. ᾿Επιζητεῖ μέ τούς τολμηρούς ἀγῶνες του τήν ἀναγέννηση τῆς ἐκκλησιαστικῆς καί κοινωνικῆς ζωῆς. ῾Η χριστοκεντρική θεώρηση τοῦ ὀρθόδοξου ἐκκλησιαστικοῦ σώματος ἀπέκλειε κάθε ἀνθρωποκεντρική, κοσμοκεντρική ἤ ἱεροκρατική αὐτονόμηση καί προέβαλλε τήν ἐν Χριστῷ ὀργανική καί λειτουργική ἑνότητα τοῦ ὅλου σώματος, ἤτοι κλήρου καί λαοῦ σέ μιά θεοκεντρική βίωση τῆς ἱστορίας. Παράλληλα ὁ ῞Αγιος Μάξιμος ἀντιμετωπίζει ἀποτελεσματικά τήν παπική προπαγάνδα, πού ἀπειλεῖ τήν ᾿Ορθόδοξη Ρωσία.
Οἱ ἀγῶνες τοῦ ῾Αγίου Μαξίμου προκαλοῦν τούς ἀντιπάλους, τό ἱερατικό κατεστημένο, ἀλλά καί τήν τσαρική αὐλή. ῾Η ἔριδα μεταξύ τῶν «᾿Ιωσηφιτῶν» μοναχῶν, πού ὑπεστήριζαν τό κανονικό δικαίωμα κτήσεως περιουσίας τῶν μοναστηριῶν, καί τῶν «Ζαβολγείων» μοναχῶν, πού ἐναντιώνονταν στήν ἀπόκτηση περιουσίας τῶν μοναστηριῶν, ἀνέδειξε τίς βαθύτερες ρίζες τῶν ἐσωτερικῶν ἀντιφάσεων τοῦ πνευματικοῦ βίου τῆς Ρωσίας. Τό ζήτημα ἀφοροῦσε οὐσιαστικά στή διαφορετική κατανόηση τοῦ σκοποῦ κτήσεως μεγάλης περιουσίας ἀπό τά μοναστήρια. ῾Ο ῞Αγιος βρισκόταν πλησιέστερα πρός τίς θέσεις τῶν «Ζαβολγείων» μοναχῶν καί ὑπῆρξε διακριτικός ὑποστηρικτής τους. Διαβάλλεται ὡς αἱρετικός καί ἀντίπαλος τῆς δυναστείας. Οἱ συνωμοτικοί μηχανισμοί ὁλοκληρώνουν τό καταχθόνιο ἔργο τους καί ὁ Μάξιμος συλλαμβάνεται. Καταδικάζεται σέ 25 χρόνια φυλάκιση. Τό φρικτό του μαρτύριο ἀρχίζει. Τόν ρίχνουν σέ σκοτεινό κελλί. Τοῦ στεροῦν ἀκόμη καί τή Θεία Μετάληψη. ᾿Ακόμη καί τά μέσα νά γράφει. Γράφει μέ κάρβουνο στούς τοίχους τῆς φυλακῆς, γιά νά δώσει διέξοδο στούς λογισμούς του. ᾿Εκεῖ ἔγραψε τόν περίφημο «Κανόνα εἰς τό ῞Αγιον Πνεῦμα». Οἱ ἐχθροί του δίδουν ἰδιαίτερη ἔμφαση στίς θέσεις τοῦ ῾Αγίου Μαξίμου γιά τίς κανονικές ἐκκλησιαστικές σχέσεις τῆς Ρωσίας πρός τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο. ῾Ο ἁγιορείτης μοναχός ὑπερασπιζόταν ὄχι ἁπλές διεκδικήσεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἐπί τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς Ρωσίας, ἀλλά κύρια καί πρώτιστα τόν ὑπ᾿ αὐτῆς ὀφειλόμενο σεβασμό στήν καθιερωμένη ὀρθόδοξη κανονική τάξη. ῾Υπό τό πνεῦμα αὐτό πρέπει νά κατανοηθεῖ καί ἀντίρρηση τοῦ ῾Αγίου Μαξίμου στή θεωρία τῆς «Τρίτης Ρώμης», ὁποία ἐθεμελιωνόταν στήν αὐθαίρετο παραδοχή τῆς δῆθεν ἐκτροπῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ θρόνου ἀπό τήν ὀρθόδοξη παράδοση.
῾Η φωνή του, ἀπό τή μονή ῎Οτροτυ τῆς ᾿Επισκοπῆς Τβέρ τῆς Ρωσίας, ὅπου ἦταν φυλακισμένος, φθάνει ὡς τίς ἐσχατιές τῆς ἀχανοῦς χώρας. Γίνεται ὁ διδάσκαλος, ὁ ἀναμορφωτής. ῞Ολα τά Πατριαρχεῖα ἐπεμβαίνουν γιά τήν ἀπελευθέρωσή του. ῾Ολόκληρη ᾿Ανατολή συγκλονίζεται ἀπό τό μαρτύριό του.
Τό ἔτος 1551 ὁ ᾿Ιβάν Δύ ὁ Τρομερός ἀπελευθερώνει τόν ῞Αγιο, καί τόν μεταφέρει, μέ πρωτοβουλία τοῦ γουμένου ᾿Αρτεμίου, στή Λαύρα τῆς μονῆς τοῦ ῾Αγίου Σεργίου. ᾿Εκεῖ ὁ ῞Οσιος ἐπέρασε τά τελευταῖα χρόνια τῆς ζωῆς του καί ἐκοιμήθηκε ὁσίως τό 1556.
Τό ἔργο τοῦ ῾Αγίου Μαξίμου, παρά τό διωγμό καί τήν ἄδικη καταδίκη αὐτοῦ, ἐπέζησε καί ἀπετέλεσε τή βάση τῶν ἀποφάσεων τῆς συγκληθείσης τό ἔτος 1551 Συνόδου τῶν ῾Εκατό Κεφαλαίων, δικαιωθέντος ἔτσι τοῦ ἔργου αὐτοῦ, τό ὁποῖο συνετέλεσε στή λειτουργική ἀναγέννηση, ἰδιαίτερα διά τῆς διορθώσεως τῶν λειτουργικῶν βιβλίων, τήν ἀνάπτυξη τοῦ θεολογικοῦ λόγου, τήν προώθηση θεμάτων τοῦ ἱεροῦ κλήρου καί τοῦ μοναχισμοῦ καί τήν προστασία τῆς ᾿Εκκλησίας ἀπό αὐθαίρετες ἐπεμβάσεις τῆς ἑκάστοτε ἐξουσίας. ῾Ο γέτης τῶν Ζαβολγείων μοναχῶν καί φίλος τοῦ ῾Αγίου Μαξίμου ὁμολογοῦσε ὅτι «μόνο τώρα, διά τοῦ Μαξίμου, ἐγνωρίσαμε τόν Θεό», ἐνῶ τά ἔργα του ἀντιγράφονταν καί διαδίδονταν ταχύτατα χαρακτηριζόμενα ὡς «θεῖα καί ἅγια».
†Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ὁσίου πατρός ἠμῶν Τίμωνος, τοῦ ἐκ Ρωσίας.
῾Ο ῞Οσιος Τίμων, ὁ ἔνοικος τῆς ἐρήμου, ἀσκήτεψε στό Ναδέγεβ τῆς Ρωσίας καί ἐκοιμήθηκε μέ εἰρήνη τό ἔτος 1840.
Ταῖς αὐτῶν ἁγίαις πρεσβείαις, ὁ Θεός,
ἐλέησον μᾶς. ᾿Αμήν.
|
