30 Ιουνίου

† ῾Η σύναξις τῶν ῾Αγίων ᾿Ενδόξων καί Πανευφήμων ᾿Αποστόλων.

Τήν μέρα αὐτή ᾿Εκκλησία ἑορτάζει μέ ξεχωριστή λαμπρότητα τή Σύναξη τῶν Δώδεκα ᾿Αποστόλων. Βεβαίως ὑπάρχουν καί οἱ μνῆμες τους σέ διάφορες μερομηνίες τοῦ λειτουργικοῦ ἔτους, ἀλλά μέ αὐτό τό συλλογικό ἑορτασμό τιμᾶται σύμπασα χορεία τῶν μεγάλων αὐτῶν ἀνδρῶν, οἱ ὁποῖοι ὡς συνεχιστές τοῦ σωτηριώδους ἔργου τοῦ Κυρίου ἐπί τῆς γῆς, ἔστρεψαν τό ροῦ τῆς ἱστορίας καί ἄλλαξαν κυριολεκτικά τή μορφή τοῦ κόσμου. Χάρη στόν ἰδικό τους ἀγώνα, τίς ἀφάνταστες προσωπικές τους θυσίες, τή μαρτυρία καί τό μαρτύριό τους ἐθεμελιώθηκε ᾿Εκκλησία στόν κόσμο.

῾Η λέξη «᾿Απόστολος» σημαίνει τόν ἀπεσταλμένο. ᾿Εν προκειμένῳ ᾿Απόστολοι ὀνομάσθηκαν οἱ ἐκλεγμένοι καί καλεσμένοι ἀπό τόν Κύριο Μαθητές Του νά συνεχίσουν τό σωστικό Του ἔργο, μετά τήν εἰς τούς οὐρανούς ᾿Ανάληψή Του. ᾿Επίσης, σύμφωνα μέ τή χαρακτηριστική Του προτροπή ἔγιναν οἱ μάρτυρες τῆς ᾿Αναστάσεώς Του «ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς»423.

῾Η ἐκλογή καί κλήση των ᾿Αποστόλων, οἱ ὁποῖοι ὡς τήν Πεντηκοστή καλοῦνταν Μαθητές, ἔγινε ἀμέσως μέ τήν ἀρχή τῆς δημόσιας δράσεως τοῦ Κυρίου, στή Γαλιλαία. Εὐθύς μετά τή Βάπτισή Του κατευθύνθηκε στίς ὄχθες τῆς λίμνης Γενησαρέτ, ὅπου ἀπευθύνθηκε στούς ἐκεῖ ἁλιεῖς, στούς ὁποίους εἶπε· «δεῦτε ὀπίσω μου καί ποιήσω ὑμᾶς ἁλιεῖς ἀνθρώπων»424. Αὐτοί «εὐθέως ἀφέντες τά δίκτυα ἠκολούθησαν αὐτῶ»425. ῎Αλλοι, «ἀφέντες τόν πατέρα αὐτῶν Ζεβεδαῖον ἐν τῷ πλοίῳ μετά τῶν μισθωτῶν, ἀπῆλθον ὀπίσω αὐτοῦ»426.

Οἱ μαθητές ὁρίσθηκαν ἀπό τόν Κύριο σέ τρεῖς κύκλους ἤτοι· τό στενό κύκλο τῶν Δώδεκα, τόν εὐρύτερο κύκλο τῶν ῾Εβδομήκοντα καί τόν εὐρύτατο κύκλο τῶν πολυπληθῶν φίλων Του. Μεγαλύτερη σημασία εἶχε ὁ κύκλος τῶν Δώδεκα. Αὐτοί εὑρίσκονταν πλησίον Του καί σ᾿ αὐτούς ἀποκάλυψε τά μυστήρια τοῦ Θεοῦ. Αὐτοί εἶχαν τήν εὐλογία καί τή δόξα νά ὁρισθοῦν ὡς οἱ

κατ᾿ ἐξοχήν συνεχιστές τοῦ ἔργου Του, διότι μόνο σέ αὐτούς εἶπε· «᾿Εγώ ἐξελεξάμην ὑμᾶς, καί ἔθηκα ὑμᾶς, ἵνα ὑμεῖς ὑπάγητε καί καρπόν φέρητε, καί ὁ καρπός ὑμῶν μένῃ»427. Μετά τήν ᾿Ανάσταση τούς κατέστησε ἐπίσημα διαδόχους καί συνεχιστές τοῦ ἔργου Του· «καθώς ἀπέσταλκέ με ὁ Πατήρ, κἀγώ πέμπω ὑμᾶς. Καί τοῦτο εἰπών ἐνεφύσησε καί λέγει αὐτοῖς· λάβετε Πνεῦμα ῞Αγιον, ἄν τινων ἀφῆτε τάς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται»428. ᾿Επίσης στό ὄρος τῆς Γαλιλαίας, ὅπου εἶχαν συναχθεῖ οἱ ἕνδεκα μαθητές, λίγο πρίν τήν ᾿Ανάληψη, τούς εἶπε· «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτούς εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός, τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος, διδάσκοντες αὐτούς τηρεῖν πάντα ὅσα ἐνετειλάμην ὑμῖν»429.

῾Ως πρός τήν ἐκλογή τῶν ῾Αγίων ᾿Αποστόλων εἶναι χαρακτηριστικοί οἱ λόγοι τοῦ ᾿Αποστόλου Παύλου· «᾿Επειδή γάρ ἐν τῇ σοφίᾳ τοῦ Θεοῦ οὐκ ἔγνω ὁ κόσμος διά τῆς σοφίας τόν Θεόν... τά μωρά τοῦ κόσμου ἐξελέξατο ὁ Θεός, ἵνα τούς σοφούς καταισχύνῃ, καί τά ἀσθενῆ τοῦ κόσμου ἐξελέξατο ὁ Θεός, ἵνα καταισχύνῃ τά ἰσχυρά, καί τά ἀγενῆ τοῦ κόσμου καί τά ἐξουθενημένα ἐξελέξατο ὁ Θεός, καί τά μή ὄντα, ἵνα τά ὄντα καταργήσῃ, ὅπως μή καυχήσηται πᾶσα σάρξ ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ».

Τό ἔργο τῶν ῾Αγίων ᾿Αποστόλων συνεχίσθηκε καί συνεχίζεται διά τῶν διαδόχων αὐτῶν. Αὐτή ἀδιάκοπη διαδοχή συνεχίζεται ὡς σήμερα καί χαρακτηρίζεται ὡς ἀδιάκοπη διαδοχή προσώπων καί πίστεως καί γι᾿ αὐτό ὀνομάζεται ᾿Εκκλησία μας ᾿Αποστολική.

Οἱ ῞Αγιοι Δώδεκα ᾿Απόστολοι εἶναι· ὁ ᾿Απόστολος Πέτρος († 29 ᾿Ιουνίου) ὁ ᾿Απόστολος ᾿Ανδρέας († 30 Νοεμβρίου), ὁ ᾿Απόστολος ᾿Ιάκωβος ὁ τοῦ Ζεβεδαίου († 30 ᾿Απριλίου), ὁ ᾿Απόστολος ᾿Ιάκωβος ὁ τοῦ ᾿Αλφαίου († 9 ᾿Οκτωβρίου), ὁ Εὐαγγελιστής ᾿Ιωάννης († 24 Σεπτεμβρίου), ὁ ᾿Απόστολος Φίλιππος († 14 Νοεμβρίου), ὁ ᾿Απόστολος Βαρθολομαῖος († 11 ᾿Ιουνίου), ὁ ᾿Απόστολος Θωμᾶς († 6 ᾿Οκτωβρίου), ὁ Εὐαγγελιστής Ματθαῖος († 16 Νοεμβρίου), ὁ ᾿Απόστολος ᾿Ιούδας († 19 ᾿Ιουνίου), ὁ ᾿Απόστολος Ματθίας († 9 Αὐγούστου), ὁ ᾿Απόστολος Σίμων ὁ Ζηλωτής († 10 Μαΐου).

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τῆς ἁγίας Μαρίας, μητρός τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Μάρκου.

῾Η ῾Αγία Μαρία, μητέρα τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Μάρκου, εἶναι ἕνα ἀπό τά πρῶτα ἐκεῖνα ἱερά πρόσωπα πού προσέφερε σημαντικές ὑπηρεσίες γιά τή ζωή καί ὀργάνωση τῆς πρωτοχριστιανικῆς ᾿Εκκλησίας τῶν ῾Ιεροσολύμων. Μιά καί μοναδική εἶναι ἀναφορά στό πρόσωπό της μέσα στήν Καινή Διαθήκη, ἀλλά ἀρκετή γιά νά συμπεράνει κάποιος πώς ἦταν ἀπό τίς γυναῖκες ἐκεῖνες πού διακρίθηκαν καί διασώθηκαν τά ὀνόματά τους ὡς διακόνισσες τοῦ Κυρίου στήν ᾿Εκκλησία. ῾Η συγκεκριμένη ἀναφορά βρίσκεται στό βιβλίο τῶν Πράξεων (κεφ. 12, 12). ῾Ο ᾿Απόστολος Πέτρος ἀμέσως μετά τή θαυμαστή ἀπελευθέρωσή του ἀπό τή φυλακή, μέσα στή νύχτα, «συνιδών τε (ὅταν κατάλαβε ποῦ ἦταν) ἦλθεν ἐπί τήν οἰκίαν Μαρίας, τῆς μητρός ᾿Ιωάννου, τοῦ ἐπικαλουμένου Μάρκου, οὗ ἦσαν ἱκανοί συνηθροισμένοι καί προσευχόμενοι». [Στή συνέχεια, μᾶς πληροφορεῖ τό κείμενο τῶν Πράξεων πώς ὁ Πέτρος ἐκτύπησε τήν ἐξώπορτα, βγῆκε μιά ὑπηρέτρια, Ρόδη, γιά νά ἀνοίξει καί, ὅταν ἀναγνώρισε τή φωνή τοῦ Πέτρου, ἀπό τή χαρά της δέν ἄνοιξε καί ἔτρεξε μέσα νά ἀναγγείλει ὅτι στήν ἐξώπορτα στέκεται ὁ Πέτρος. Αὐτοί πού ἦταν συνηγμένοι μέσα τῆς εἶπαν· Εἶσαι τρελή. ᾿Εκείνη ὅμως ἐπέμενε ὅτι εἶναι ἀλήθεια. Αὐτοί ἔλεγαν ὅτι εἶναι ὁ ἄγγελός του. ῾Ο Πέτρος στό μεταξύ κτυποῦσε ἐπίμονα. ᾿Επιτέλους τοῦ ἄνοιξαν καί ὅταν τόν εἶδαν ἔμειναν κατάπληκτοι. Αὐτός τούς ἔκανε νόημα μέ τό χέρι νά σιωπήσουν καί τούς διηγήθηκε πῶς ὁ Κύριος τόν ἔβγαλε ἀπό τή φυλακή καί συμπλήρωσε· Διηγηθεῖτε τα αὐτά στόν ᾿Ιάκωβο καί στούς ἀδελφούς. ῞Υστερα ἔφυγε ἀπό τά ῾Ιεροσόλυμα γιά ἄλλο τόπο]431.

῾Ο συγγραφέας τῶν Πράξεων Εὐαγγελιστής Λουκᾶς μέ τά γραφόμενά του, τόσο γιά τή Μαρία ὅσο καί τήν «οἰκίαν» της, θέλει νά δείξει πώς τό σπίτι αὐτό ἦταν τό πιό κατάλληλο στήν ῾Ιερουσαλήμ, γιά νά ἀποτελέσει κέντρο θαυμαστῶν γεγονότων πού συνδέονται μέ τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ καί τή ζωή τῆς πρώτης Χριστιανικῆς κοινότητας. Εἶναι ἄξιο προσοχῆς καί λόγου ὅτι ἀρχαῖοι ἀλλά καί νεώτεροι ἑρμηνευτές τῆς Καινῆς Διαθήκης θεωροῦν πώς ὁ Μυστικός Δεῖπνος τοῦ Κυρίου μέ τούς Μαθητές Του ἔγινε στό σπίτι τῆς Μαρίας.

᾿Επίσης, ἀπό τά συμφραζόμενα λόγια τῶν Πράξεων διαφαίνεται στούς ἑρμηνευτές ὅτι Μαρία ἦταν κατά πᾶσα πιθανότητα εὐκατάστατη χήρα, ἀφοῦ διέθετε τόσο μεγάλη οἰκία, ὥστε νά συγκεντρώνεται πολυπληθής Χριστιανική κοινότητα, γιά νά ἀκούσει τό κήρυγμα τῶν ᾿Αποστόλων, νά τελέσει τή Θεία Εὐχαριστία καί τίς «ἀγάπες» καί ἀφοῦ διέθετε ὑπηρετικό προσωπικό. ῾Ο μακαριστός Καθηγητής Π. Τρεμπέλας, στό ῾Υπόμνημά του «Εἰς τό κατά Μᾶρκον Εὐαγγέλιον», στά Προλεγόμενα, παραθέτει καί τά ἑξῆς· «᾿Εκ τῶν πληροφοριῶν τῶν Πράξεων τῶν ᾿Αποστόλων μανθάνομεν, ὅτι ὁ Μᾶρκος ἦτο υἱός τῆς ἐν ῾Ιεροσολύμοις κατοικούσης καί ἐνωρίς εἰς τά μέλη τῆς πρώτης ᾿Εκκλησίας συγκαταριθμηθείσης Μαρίας, ἥτις φαίνεται νά εἶχεν εὐπορίαν τινά, ὡς δύναται νά συναχθῆ ἐκ τοῦ γεγονότος ὅτι κατεῖχεν οἰκίαν μετά πυλῶνος καί μετά αἰθούσης ἀρκούντως εὐρείας, ὥστε νά περιλαμβάνει ἐν αὐτῇ ἱκανόν ἀριθμόν συναθροιζομένων μαθητῶν (Πράξ. ιβύ, 12). Καί ὁ Πέτρος μετά τήν ἐν νυκτί θαυμασίαν ὑπ ἀγγέλου ἀποφυλάκισιν αὐτοῦ εἰς τήν οἰκίαν ταύτην κατηυθύνθη ὡς εἰς τόπον συνήθη συγκεντρώσεως τῶν ἀδελφῶν, ἐκ τῶν ὁποίων καί εὑρέθησαν ἐκεῖ παρά τό προκεχωρημένον τῆς νυκτός ἱκανοί συνηθροισμένοι. ῾Η οἰκία τῆς Μαρίας λοιπόν εἶχεν ἀποβῆ εἷς ἐκ τῶν τόπων συγκεντρώσεως καί λατρείας τῶν πρώτων Χριστιανῶν ἐν ῾Ιεροσολύμοις, ὑπεστηρίχθη δέ ὑπό τινων νεωτέρων, ἰδίᾳ Γερμανῶν, ὅτι ἐκεῖ ἐτέλεσεν καί ὁ Κύριος τόν Μυστικόν Δεῖπνον».

᾿Αρχαιότερη, γνωστή μαρτυρία γιά τήν ῾Αγία Μαρία, περιλαμβάνεται στό ἔργο ἤ καλύτερα τόν ἐγκωμιαστικό λόγο ᾿Αλεξάνδρου μοναχοῦ τοῦ Κυπρίου, πού ἐκφώνησε στήν πανήγυρη γιά τή μνήμη τοῦ ᾿Αποστόλου Βαρνάβα, στήν ἱερά του Μονή, γύρω στό 525 μ.Χ. Προτάσσεται ὁ τίτλος «᾿Αλεξάνδρου μοναχοῦ ἐγκώμιον εἰς τόν ῞Αγιον Βαρνάβα τόν ᾿Απόστολον, προτραπέντος ὑπό τοῦ πρεσβυτέρου καί κλειδούχου τοῦ σεβασμίου αὐτοῦ ναοῦ, ἐν ᾧ ἱστορεῖται καί ὁ τρόπος τῶν ἀποκαλύψεων, τῶν ῾Αγίων αὐτοῦ λειψάνων». ᾿Αναφέρει λοιπόν ὁ μοναχός ᾿Αλέξανδρος πώς ὁ ᾿Απόστολος Βαρνάβας εἶδε ὁ ἴδιος πολλά ἀπό τά θαύματα τοῦ Κυρίου. ῞Υστερα ἀπό τό θαῦμα τοῦ παραλύτου τῆς Βηθεσδᾶ ἔγινε ἀκόλουθος καί μαθητής τοῦ Κυρίου. Καί συνεχίζει (παραθέτουμε αὐτούσιο τό κείμενο, γιατί εἶναι πολύ γλαφυρό, κατατοπιστικό καί πειστικό, ἀλλά καί γιά νά γνωρίσουμε μέρος αὐτοῦ τοῦ ἐξαίρετου ἀρχαίου ᾿Εγκωμίου)· «῾Ο δέ Βαρνάβας πλέον ἐξεκαίετο εἰς τήν τοῦ Κυρίου ἀγάπην. Καταλαβών δέ τό τάχος τήν οἰκίαν Μαρίας, τῆς μητρός ᾿Ιωάννου τοῦ ἐπικαλουμένου Μάρκου, ἥτις ἐλέγετο εἶναι αὐτοῦ θεία διό καί Μᾶρκον τόν ἀνεψιόν Βαρνάβα ἐκάλουν αὐτόν, εἶπε πρός αὐτήν· Δεῦρο, λέγων, ὦ γύναι, ἴδε ἅπερ ἐπεθύμουν ἰδεῖν οἱ πατέρες μῶν· ἰδού γάρ ᾿Ιησοῦς τις προφήτης ἀπό Ναζαρέτ τῆς Γαλιλαίας ἐστίν ἐν τῷ ἱερῷ, μεγαλοπρεπῶς θαυματουργῶν, καί ὡς τοῖς πολλοῖς δοκεῖ, αὐτός ἐστί Μεσσίας ὁ μέλλων ἔρχεσθαι. ᾿Ακούσασα δέ ταῦτα θαυμασία γυνή καί καταλιποῦσα τά ἐν χερσί, κατέλαβε τόν ναόν τοῦ Θεοῦ, καί ἰδοῦσα τόν Κύριον καί Δεσπότην τοῦ ναοῦ, ἔπεσεν εἰς τούς πόδας αὐτοῦ, δεομένη καί λέγουσα Κύριε, εἰ εὗρον χάριν ἐναντίον σου, δεῦρο εἰς τόν οἶκον τῆς δούλης σου καί εὐλόγησον τῇ εἰσόδῳ σου τά οἰκετικά σου. ῾Ο δέ Κύριος ἐπένευσε τῇ παρακλήσει· ὅν παραγενόμενον ὑπεδέξατο χαίρουσα εἰς τό ὑπερῶον αὐτῆς. ᾿Απ ἐκείνης οὖν τῆς μέρας, νίκα ἤρχετο ὁ Κύριος εἰς ῾Ιεροσόλυμα, ἐκεῖ ἀνεπαύετο μετά τῶν μαθητῶν αὐτοῦ, ἐκεῖ ἐποίησε τό Πάσχα μετά τῶν μαθητῶν αὐτοῦ, ἐκεῖ ἐμυσταγώγησε τούς μαθητάς διά τῆς μεταλήψεως τῶν ἀπορρήτων μυστηρίων. Λόγος γάρ ἦλθεν εἰς μᾶς ἀπό γερόντων ὅτι ὁ τό κεράμιον βαστάζων τοῦ ὕδατος, ᾧ κατακολουθῆσαι προσέταξεν ὁ Κύριος τοῖς μαθηταῖς, Μᾶρκος ἦν, ὁ υἱός ταύτης τῆς μακαρίας Μαρίας· ὁ δέ Κύριος πρός τόν δεῖνα εἶπεν οἰκονομικῶς, ὡς φασίν οἱ πατέρες, ἑρμηνεύοντες τοῦτο τό χωρίον, διδάσκων μᾶς διά τοῦ αἰνίγματος ὅτι παντί τῷ εὐτρεπίζοντι ἑαυτόν, παρ αὐτῷ ὁ Κύριος αὐλίζεται. ᾿Εν αὐτῷ τοίνυν τῷ ὑπερώῳ ἐποίησεν ὁ Κύριος τό Πάσχα· ἐν αὐτῷ ἐφάνη τοῖς περί τόν Θωμᾶν, ἐγερθείς ἐκ νεκρῶν· ἐκεῖ μετά τήν ἀνάληψιν ἀνῆλθον οἱ μαθηταί, ἐλθόντες ἀπό τοῦ ὄρους τῶν ᾿Ελαιῶν μετά τῶν λοιπῶν ἀδελφῶν, ὄντως τόν ἀριθμόν ὡς ἑκατόν εἴκοσιν, ἐν οἷς ἦν Βαρνάβας καί Μᾶρκος· ἐκεῖ κατέβη τό Πνεῦμα τό ῞Αγιον ἐν πυρίναις γλώσσαις ἐπί τούς μαθητάς ἐν τῇ μέρᾳ τῆς Πεντηκοστῆς· ἐκεῖ ἵδρυται νῦν μεγάλη καί ἁγιωτάτη Σιών, μήτηρ πασῶν τῶν ἐκκλησιῶν».

Καί ἀπό τό κείμενο αὐτό φαίνεται ἀγαθή πίστη τῆς Μαρίας πρός τόν Χριστό, ἀλλά καί προσφορά της στήν πρώτη Χριστιανική ᾿Εκκλησία. ῞Οσον ἀφορᾶ τή συγγένεια τῆς ῾Αγίας Μαρίας μέ τόν ἀπόστολο καί ἱδρυτή τῆς ᾿Εκκλησίας μας Βαρνάβα δέν ὑπάρχει ἀμφιβολία. ᾿Εκεῖνο ὅμως πού καθίσταται πρόβλημα εἶναι ὁ βαθμός συγγενείας τους. Εἴδαμε πώς στίς Πράξεις στό 12,12 καθαρά φαίνεται πώς Μαρία εἶναι μητέρα τοῦ Μάρκου. Στό Κολοσσαεῖς 4,10 ἀναγράφεται ἀπό τόν ᾿Απόστολο Παῦλο πώς ὁ Μάρκος εἶναι «ὁ ἀνεψιός Βαρνάβα». ῎Αρα γιά νά ᾿ναι ὁ Μάρκος, ὁ υἱός τῆς Μαρίας, «ἀνεψιός» τοῦ Βαρνάβα, σίγουρα ὁ Βαρνάβας καί Μαρία εἶναι συγγενεῖς. ῎Ετσι στήν Κυπριακή ἁγιολογία παρουσιάσθηκαν καί οἱ δύο ἀπόψεις. Εἴδαμε ὅτι ὁ μοναχός ᾿Αλέξανδρος στό ᾿Εγκώμιό του σημειώνει ὅτι Μαρία ὑπῆρξε θεία τοῦ Βαρνάβα καί ἄρα Μάρκος καί Βαρνάβας εἶναι «ἀνεψιοί», δηλαδή ξαδέλφια. (Μέ τήν ἔννοια αὐτή τοῦ ξαδέλφου ἐπικρατεῖ στήν Κύπρο λέξη ἀνεψιός). ῞Ομως περισσότερο ἐπικράτησε σέ ἁγιολογικές πηγές, ὅπως καί στή συνείδηση τῶν Κυπρίων, ὅτι ὁ Βαρνάβας καί Μαρία ἦταν ἀδέλφια. Αὐτό τό καταστάλαγμα κατάγραψε καί ὁ ἀείμνηστος Μακάριος, αὐτό καταγράφεται καί στήν ἀκολουθία πού ἐξέδωσε ἱερά Μονή Σταυροβουνίου γιά ὅλους τούς Κυπρίους ῾Αγίους.

Μιά ἄλλη τρίτη παραλλαγή πού ἀφορᾶ τή συγγένεια τῶν δύο, περιλαμβάνεται σέ κάποια Μηνολόγια, ἀλλά καί σέ Κοπτικό Συναξάριο, πώς Μαρία ὑπῆρξε νύμφη τοῦ Βαρνάβα, ἀφοῦ ἦταν γυναίκα τοῦ ἀδελφοῦ του ᾿Αριστόβουλου (φωτιστοῦ τῶν Βρετανικῶν νήσων).

῎Αν λοιπόν ἁγία Μαρία, μητέρα τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Μάρκου, εἶναι ἀδελφή τοῦ ἀποστόλου Βαρνάβα, τότε θά πρέπει νά θεωρηθεῖ ὅτι καί αὐτῆς καταγωγή ἦταν Κυπριακή, βεβαίως ἀπό ἑλληνιστές ᾿Ιουδαίους πού ἔζησαν στήν Κύπρο καί πού βρέθηκαν τόν καιρό τῆς ἐπί γῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου στά ῾Ιεροσόλυμα.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου Φυνέλλου, ἐκ τῶν ἑβδομήκοντα ᾿Αποστόλων, ἐπισκόπου ᾿Εφέσου.

῾Η μνήμη του ἀναφέρεται σέ ὁρισμένους Συναξαριστές καί μνημονεύεται μεταξύ τῶν ῾Εβδομήκοντα ᾿Αποστόλων. Σημειώνεται δέ χαρακτηριστικά ὅτι ὁ ῞Αγιος φρονήσας τά τοῦ Σίμωνος ἔγινε ᾿Επίσκοπος ᾿Εφέσου.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις πατρός μῶν Μαρτιαλίου, ἐπισκόπου Λιμόζ τῆς Γαλλίας.

῾Ο ῞Αγιος Μαρτιάλιος ἔζησε τόν 3ο αἰώνα μ.Χ. καί διετέλεσε πρῶτος ᾿Επίσκοπος τῆς πόλεως Λιμόζ τῆς Γαλλίας, ἀφοῦ κατά τήν παράδοση ἀπεστάλη, γιά νά κηρύξει στή Γαλλία τήν ὀρθόδοξη πίστη, ὑπό τοῦ ᾿Επισκόπου Ρώμης Βαβιανοῦ (236-250 μ.Χ.)432.

῾Ο ῞Οσιος Μαρτιάλιος ἐκοιμήθηκε μέ εἰρήνη.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου μάρτυρος Μελίτωνος.

῾Ο ῞Αγιος Μάρτυς Μελίτων ἐτελειώθηκε διά ξίφους.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου μάρτυρος Πέτρου, τοῦ ἐκ Σινώπης.

῾Ο ῞Αγιος Μάρτυς Πέτρος ἐμαρτύρησε συρόμενος ἐπάνω σέ πέτρες.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τῆς ἁγίας Δηναρίας, βασιλίσσης τῆς Γεωργίας (10ος αἰών).

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ὁσίου πατρός μῶν Γεωργίου τοῦ ῾Αγιορείτου, τοῦ ἐξ ᾿Ιβηρίας.

Βλ. † 13 Μαΐου.

῾Ο ῞Οσιος Γεώργιος, βλαστός ἀρχοντικῆς οἰκογένειας, ὑπῆρξε κτίτορας τῆς ἱερᾶς μονῆς ᾿Ιβήρων τοῦ ῾Αγίου ῎Ορους. ᾿Επισκέφθηκε τήν ᾿Αντιόχεια, ὕστερα ἀπό παράκληση τοῦ Πατριάρχου ᾿Αντιοχείας ᾿Ιωάννου (1051-1062), πρός παραμυθία αὐτοῦ καί τοῦ ποιμνίου του γιά τήν καταστροφή πού ἔπαθε ἀπό πυρκαγιά ὁ ἐκεῖ μεγάλος ναός τοῦ ᾿Αποστόλου Πέτρου. Προσκλήθηκε, ἐπίσης, ἀπό τή βασίλισσα Μαριάμ στή Γεωργία, γιά νά ἀναλάβει σπουδαῖες ἀποστολές. Μιά πενταετία παρέμεινε ἐκεῖ καί ἐστάθηκε ἱκανή γιά νά ἐξυψώσει τά ἤθη τῆς κοινωνίας. ᾿Εκοιμήθηκε ὁσιακά, τό 1066, στήν Κωνσταντινούπολη καί τά ἱερά λείψανά του μετεκομίσθησαν στή μονή τῶν ᾿Ιβήρων καί ἐνταφιάσθηκαν στή Λιτή τῆς μονῆς.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις πατρός μῶν Γελασίου, τοῦ ἐν τῇ μονῇ Ραμέτι τῆς Ρουμανίας ἀσκήσαντος.

῾Ο ῞Αγιος Γελάσιος ἔζησε στή Ρουμανία κατά τό 14ο αἰώνα μ.Χ. καί διετέλεσε γούμενος τῆς ἱερᾶς μονῆς Ραμέτι στήν Τρανσυλβανία. Αὐστηρός στήν ἄσκηση καί ἄνθρωπος ἀδιαλείπτου προσευχῆς προσείλκυσε κοντά του πολλούς μοναχούς καί ἐρημίτες τοῦ ὄρους Ραμέτι. ᾿Αργότερα ἐξελέγη ᾿Επίσκοπος καί ἐποίμανε, ὡς ῞Οσιος, θεοφιλῶς τό ποίμνιό του.

῾Ο ῞Οσιος Γελάσιος ἐκοιμήθηκε μέ εἰρήνη.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου Πέτρου, πρίγκιπος τῆς Χρυσῆς ᾿Ορδῆς, τοῦ θαυματουργοῦ.

῾Ο ῞Αγιος Πέτρος, πρίγκιπας τῆς Χρυσῆς ᾿Ορδῆς, ἦταν ἀνεψιός τοῦ Χάνου τῆς Χρυσῆς ᾿Ορδῆς. ῞Οταν, τό 1253, ὁ ῞Αγιος Κύριλλος († 21 Μαΐου), ᾿Επίσκοπος Ροστώβ, ἐπισκέφθηκε τόν Χάν καί ὁμίλησε γιά τίς ἀνάγκες τῶν ἐκκλησιῶν τῆς περιοχῆς καί περί τῶν θαυμάτων τῶν ἱερῶν λειψάνων τοῦ ῾Αγίου Λεοντίου τοῦ Ροστώβ († 23 Μαΐου), ἔκανε μεγάλη ἐντύπωση στόν Πέτρο καί ἄγγιξε τήν καρδιά του. ῎Ετσι ἀκολούθησε τόν ῞Αγιο ᾿Επίσκοπο, ἐβαπτίσθηκε καί ἐνυμφεύθηκε. Στό βίο του διακρίθηκε γιά τήν ἀγάπη του στήν συχία καί τήν προσευχή. Μετά ἀπό μία θαυμαστή ἐμφάνιση ἐνώπιόν του τῶν ᾿Αποστόλων Πέτρου καί Παύλου, ὁ Πέτρος ἀνήγειρε μονή κοντά στή λίμνη Νέρα πρός τιμήν τους. Μετά τό θάνατο τῆς συζύγου του, ὁ Πέτρος πρέπει νά ἔγινε μοναχός καί ἐκοιμήθηκε μέ εἰρήνη, τό 1290.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τῆς ἁγίας Παρασκευῆς, ἐν Κέβρολσκ τῆς Ρωσίας.

Δέν ὑπάρχουν ἀκριβεῖς συναξαριστικές πληροφορίες γιά τήν ῾Αγία Παρασκευή τοῦ Κέβρολσκ τῆς Ρωσίας καί δέν γνωρίζουμε οὔτε τήν ἀκριβή μερομηνία τῆς κοιμήσεώς της, πού ἐπῆλθε μᾶλλον σέ νεανική λικία. ῾Η ῾Αγία ἔζησε τό 16ο αἰώνα μ.Χ. καί λαϊκή παράδοση τήν θεωρεῖ ἀδελφή τοῦ ῾Αγίου ᾿Αρτεμίου τῆς Βέρκολα. Στίς 30 ᾿Ιουνίου τοῦ 1610 σέ ἕνα χωριό τῆς περιοχῆς τοῦ Κεβρόλσκ, στήν περιοχή τοῦ ᾿Αρχαγγέλσκ, κατά τή διάρκεια τῆς συντηρήσεως ἑνός παρεκκλησίου, εὑρέθηκε κάτω ἀπό τό πάτωμα τοῦ ναοῦ ἕνας τάφος μέ λείψανα. Τό 1611 ἀποκαλύφθηκε σέ ὅραμα στόν ἐφημέριο τοῦ ναοῦ ὅτι ἐκεῖνος ὁ τάφος περιεῖχε τά ἱερά λείψανα τῆς ῾Αγίας Παρασκευῆς. Στό ὅραμα ἐπαρουσιάσθηκε ἴδια ζητώντας νά τήν τιμοῦν μέ ὕμνους καί προσευχές. ῎Ετσι τό παρεκκλήσι ἐκεῖνο ἔγινε τόπος προσκυνήματος γιά πολλούς πιστούς καί ἐπραγματοποιήθηκαν πολλά θαύματα καί θεραπεῖες. Τότε οἱ ἱερεῖς μετέφεραν τά ἱερά λείψανα τῆς ῾Αγίας σέ ἄλλη λάρνακα καί ἄρχισαν νά καταγράφουν τά θαύματα. ῾Η μνήμη της ἑορτάζεται σήμερα, μέρα τῆς εὑρέσεως τῶν λειψάνων της. Τό 1981 τό ὄνομά της καταχωρήθηκε στά ὀνόματα τῶν ῾Αγίων τοῦ Νόβγκοροντ.

῾Η ᾿Εκκλησία τιμᾶ, ἐπίσης, τή μνήμη της, τήν Τρίτη Κυριακή μετά τήν Πεντηκοστή.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου νεομάρτυρος Μιχαήλ τοῦ Πακνανᾶ, τοῦ ᾿Αθηναίου.

῾Ο ῞Αγιος Νεομάρτυς Μιχαήλ ὁ Πακνανᾶς ἐγεννήθηκε στήν ᾿Αθήνα ἀπό γονεῖς φιλόθεους καί εὐσεβεῖς. ᾿Επειδή οἱ γονεῖς του ἦσαν φτωχοί καί δέν διέθεταν τά πρός τό ζῆν, δέν ἐσπούδασε καί ἔγινε κηπουρός. Κάποια μέρα πού ἐπέστρεφε ἀπό ἕνα χωριό, πού εἶχε μεταφέρει κάποια πράγματα, συνελήφθη ἀπό τούς Τούρκους φύλακες καί συκοφαντήθηκε ἀπό αὐτούς ὅτι δῆθεν μετέφερε μπαρούτι γιά τούς ἐπαναστάτες ῞Ελληνες. ῾Οδηγήθηκε, λοιπόν, στόν κριτή καί καταδικάσθηκε σέ θάνατο, ἐκτός καί ἄν ἀποδεχόταν να ἀλλαξοπιστήσει. ῾Ο Νεομάρτυς Μιχαήλ μέ πνευματική ἀνδρεία ὁμολογοῦσε τό ῎Ονομα τοῦ Κυρίου του καί ἀπαντοῦσε, παρά τίς ἀπειλές τῶν Τούρκων, «δέν τουρκεύω». Τότε ὁδηγήθηκε στόν τόπο τῆς ἐκτελέσεως καί ἐγονάτισε μέ χαρά περιμένοντας τό μαρτυρικό του τέλος. ῾Ο δήμιος ἐκτύπησε τόν ῞Αγιο μέ ἀντεστραμμένο ξίφος στό λαιμό, γιά νά τόν ἐκφοβίσει, προσδοκώντας τή μεταστροφή του. ᾿Αλλ᾿ ὁ γενναῖος Μιχαήλ τοῦ εἶπε μέ γενναιότητα· «Χτύπα γιά τήν πίστη». Τότε ὁ δήμιος ἀπέκοψε τήν κεφαλή τοῦ Νεομάρτυρος, τό 1771. Στήν πρώτη κολόνα τοῦ ᾿Ολυμπίου Διός στήν Αθήνα, διακρινόταν τό ἀκόλουθο ἐπιγραφικό χάραγμα· «1771, ᾿Ιουλίου 9 ἀπεκεφαλίσθη ὁ Πακνανᾶς Μιχάλης». ῾Η μνήμη του ὅμως τελεῖται σήμερα.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μετακομιδή τῶν ἱερῶν λειψάνων τοῦ ἐν ἁγίοις πατρός μῶν Σωφρονίου, ἐπισκόπου ᾿Ιρκούτσκ τῆς Ρωσίας.

Βλ. † 30 Μαρτίου.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, σύναξις τῆς ῾Υπεραγίας Θεοτόκου, τοῦ Βαλικίν, ἐν Τσέρνιγκωφ τῆς Ρωσίας.

Ταῖς αὐτῶν ἁγίαις πρεσβείαις, ὁ Θεός,

ἐλέησον μᾶς. ᾿Αμήν.