28 Μαΐου

† Μνήμη τῆς Αύ Οἰκουμενικῆς Συνόδου.

Λίγες μόλις δεκαετίες μετά τό γεγονός τῆς ᾿Ενανθρωπήσεως τοῦ Χριστοῦ ἐμφανίσθηκαν οἱ πρῶτες παραχαράξεις τῆς πίστεως καί ἀργότερα οἱ μεγάλες χριστολογικές αἱρέσεις στήν ᾿Εκκλησία Του, σχετικά μέ τό πρόσωπο καί τήν ὑποστατική ἕνωση τῶν δύο ἐν Χριστῷ φύσεων. Ποιός εἶναι Αὐτός; Ποιά εἶναι σχέση Του μέ τόν Θεό; Πῶς κατανοεῖται σχέση καί ἕνωση τῶν δύο φύσεων στό Χριστό, ἕνωση δηλαδή ἀκτίστου καί κτιστοῦ ἀπό τόν ἐνανθρωπήσαντα Υἱό καί Λόγο τοῦ Θεοῦ; Πῶς μπορεῖ νά εἶναι συγχρόνως «Υἱός τοῦ ἀνθρώπου;». Μέ ποιό τρόπο ἐγεννήθηκε ἀπό γυναίκα; Πῶς εἶναι δυνατό μητέρα Του, Παρθένος Μαρία νά ἀποκαλεῖται «Θεοτόκος»; Τά ἐρωτήματα πού ἐτίθεντο ἀφοροῦσαν ὄχι μόνο τή θεότητα τοῦ Θεοῦ Λόγου, ἀλλά καί τήν ᾿Ενανθρώπησή Του.

Οἱ προβληματισμοί αὐτοί προξένησαν μακραίωνες δογματικές συζητήσεις. ῾Η ᾿Εκκλησία, προκειμένου νά προφυλάξει τά πιστά μέλη της καί νά ἀπαντήσει στίς ἀποκλίνουσες ἀπόψεις, διατύπωσε αὐθεντικά τήν πίστη της στίς Οἰκουμενικές Συνόδους214, οἱ ὁποῖες διατύπωσαν τήν πίστη της καί καθόρισαν τά δόγματά της. Οἱ δογματικές ἀποφάσεις τῶν Συνόδων, γνωστές ὡς «῞Οροι», δηλαδή ὅρια-ὁριοθετήσεις, ἐμπεριέχουν σωτήριες ἀλήθειες. Συνεπῶς, τά δόγματα τῆς ᾿Εκκλησίας δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά σωτηριολογικές προτάσεις ζωῆς, ἀφοῦ καταγράφουν τήν κοινή πίστη καί τήν καθολική συνείδηση καί διαχρονική ἐμπειρία τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ σώματος.

Οἱ ἀμφισβητήσεις γιά τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ ἐμφανίσθηκαν πολύ νωρίς, καταρχήν μέ τήν αἵρεση τοῦ Δοκητισμοῦ καί τοῦ Μοναρχιανισμοῦ. ᾿Αλλά καί κατά τήν περίοδο τῶν μεγάλων Τριαδολογικῶν αἱρέσεων ἐτέθηκε ἐκ νέου τό Χριστολογικό ζήτημα, γιατί τόσο οἱ ᾿Αρειανοί ὅσο καί οἱ Εὐνομιανοί εἶχαν δική τους «Χριστολογία», στήν ὁποία, ἀσφαλῶς, ἀπάντησαν οἱ Πατέρες τῆς ᾿Εκκλησίας. Τήν ἐποχή αὐτή τό ἐνδιαφέρον ἐστρέφετο πρωτίστως στό Τριαδολογικό δόγμα, πού ἀφοροῦσε τή θεότητα τοῦ Χριστοῦ καί τή σχέση Του μέ τόν Θεό Πατέρα Του. Μέ αὐτά τά Χριστολογικά θέματα τῆς πίστεως, πού ἀφοροῦσαν τό μυστήριο τῆς ᾿Ενανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ-Λόγου, ἀσχολήθηκε Αύ Οἰκουμενική Σύνοδος, πού συνῆλθε στήν πόλη Νίκαια τῆς Βιθυνίας τό 325 μ.Χ.

῾Η Αύ Οἰκουμενική Σύνοδος συγκλήθηκε ἀπό τόν αὐτοκράτορα Μέγα Κωνσταντίνο ἐναντίον τοῦ αἱρεσιάρχου ᾿Αρείου, ἀπό τίς 20 Μαΐου προκαταρκτικά καί ἀπό 14 ᾿Ιουνίου ἐπίσημα μέ τήν παρουσία τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου μέχρι τίς 25 Αὐγούστου τοῦ 325 μ.Χ. ῾Η Σύνοδος ἀποτελέσθηκε, κατά μέν τήν ἐπικρατούσα παράδοση ἀπό 318 θεοφόρους Πατέρες, κατ᾿ ἄλλες δέ ἱστορικές μαρτυρίες ἀπό τριακόσιους περίπου. Κύριος δέ σκοπός αὐτῆς ἦταν καταδίκη τοῦ ᾿Αρειανισμοῦ καί θετική διατύπωση τῆς ᾿Ορθοδόξου δογματικῆς διδασκαλίας περί τοῦ δευτέρου Προσώπου τῆς ῾Αγίας Τριάδος, διότι τή θεότητα Αὐτοῦ εἶχε ἀρνηθεῖ ἀπό τό 318 μ.Χ. ὁ πρεσβύτερος τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ᾿Αλεξανδρείας ῎Αρειος.

῾Ο Πατέρας, ὁ Υἱός καί τό ῞Αγιο Πνεῦμα εἶναι μέν τρία Πρόσωπα ἐνυπόστατα, ἀλλά διά τό συμφυές, τό συναΐδιον, τό ὁμόθρονον, τό ὁμοούσιον καί τό ἀπαράλλακτο τῆς οὐσίας Τους ἀποτελοῦν Μία Θεότητα, Μονάδα Τρίφωτο, τή Μοναρχία τῆς Τριάδος, καί ὄχι τρεῖς θεούς, δηλαδή «τρεῖς ἀνομοίους τε και ἐκφύλους οὐσίας», ὅπως ὁ ῎Αρειος ἀφρόνως ἀπετόλμησε νά κηρύξει, «ὕλην πυρός τοῦ αἰωνίου ἑαυτῷ θησαυρίζων». ῾Η Μία καί ῾Ενιαία Θεότητα διακρίνεται σέ τρία Πρόσωπα (ὑποστάσεις ἤ χαρακτῆρες) ὡς πρός τόν ἀριθμό. ᾿Εκεῖνο, τό ὁποῖο ἐξασφαλίζει τήν ἑνότητα τῆς Θεότητος εἶναι τό ὁμοούσιον, τό ἀπαράλλακτον τῆς μορφῆς, ταυτότητα τῆς οὐσίας τῶν τριῶν Θείων ῾Υποστάσεων, ἐνῶ ἐκεῖνο πού διακρίνει τά Πρόσωπα εἶναι οἱ ἀσύγχυτες ἰδιότητες αὐτῶν.

Τό πρῶτο λοιπόν καί κύριο ἔργο τῆς Συνόδου ἦταν ἀφ᾿ ἑνός καταδίκη τῶν αἱρετικῶν πλανῶν καί κακοδοξιῶν τοῦ ᾿Αρείου καί τῶν ὀπαδῶν του, ἀφ᾿ ἑτέρου διακήρυξη τῆς πίστεως ἤ τοῦ «Συμβόλου τῆς Νικαίας», τό ὁποῖο ἀποτελεῖ τόν πρῶτο σημαντικό σταθμό στήν ἐργώδη προσπάθεια τῆς θεολογικῆς πατερικῆς σκέψεως.

Τό «Σύμβολον τῆς Νικαίας» ἤ τό «Πιστεύω», ὅπως ἀπαγγέλλουμε στό ναό στή Θεία Λειτουργία ἤ σέ ἄλλες ᾿Ακολουθίες, ἔχει τρεῖς χαρακτηριστικές φράσεις πρός καταπολέμησιν τῆς διδασκαλίας τοῦ ᾿Αρείου· «᾿Εκ τῆς οὐσίας τοῦ Πατρός», «Γεννηθέντα, οὐ ποιηθέντα», «῾Ομοούσιον τῷ Πατρί». Στό τέλος τοῦ «Συμβόλου» τῆς Νικαίας ἐτέθησαν ἀναθεματισμοί, διά τῶν ὁποίων ἀναθεματίζονταν οἱ σπουδαιότερες αἱρετικές ἐκφράσεις τοῦ ᾿Αρείου.

Ποιός προήδρευσε τῆς Συνόδου; ᾿Αναφέρονται τρία ὀνόματα· ὁ ᾿Αλεξανδρείας ᾿Αλέξανδρος, ὁ ᾿Αντιοχείας Εὐστάθιος καί ὁ Κορδούης ῞Οσιος. ᾿Αλλά ὁ ἱστορικός Εὐσέβιος κάνει λόγο περί προέδρων δύο ταγμάτων, δεξιοῦ καί ἀριστεροῦ. ᾿Από τήν πληροφορία αὐτή ἐξάγεται ὅτι δέν ὑπῆρχε ἕνας πρόεδρος, δέν ὑπῆρχε κοινός πρόεδρος. Κοινός πρόεδρος ἦταν ὁ αὐτοκράτορας.

῎Ετσι μέν Σύνοδος κατεδίκασε τόν ῎Αρειο, ὁ δέ Μέγας Κωνσταντίνος ἐξόρισε τούς αἱρετικούς ῎Αρειο, Σεκοῦνδο Πτολεμαΐδος καί Θεωνᾶ Μαρμαρικῆς στήν ᾿Ιλλυρία, ἀργότερα δέ ἐξορίσθηκαν στή Γαλλία καί ὁ Νικομηδείας Εὐσέβιος καί ὁ Νικαίας Θεόγνις, ἐπειδή ἀρνήθηκαν νά ἀναγνωρίσουν τήν καταδίκη τοῦ ᾿Αρείου καί ἐδέχονταν τούς ᾿Αρειανούς.

Στή συνέχεια Σύνοδος διευθέτησε καί ἄλλα τρία ἐκκλησιαστικά σχίσματα, τό Νοβατιανό215, τό Σαμοσατιανό216 καί τό Μελιτιανό217, ὁμοίως δέ ἐτερμάτισε καί τίς ἔριδες περί τοῦ ἑορτασμοῦ τοῦ Πάσχα, ἀφοῦ ὅρισε αὐτό νά ἑορτάζεται τήν πρώτη Κυριακή μετά τήν πρώτη πανσέληνο τῆς ἐαρινῆς ἰσημερίας.

Στό Μίλιον τῆς Κωνσταντινουπόλεως, κτίριο ἱστάμενο ἀντίκρυ τῆς μεσημβρινῆς πύλης τῆς ῾Αγίας Σοφίας, ἐσώζονταν μέχρι τό 766 ἤ 767 μ.Χ. οἱ εἰκόνες τῶν ῾Αγίων Οἰκουμενικῶν ἕξι Συνόδων, τίς ὁποῖες τότε ἐξαφάνισε ὁ αὐτοκράτορας Κωνσταντίνος ὁ Κοπρώνυμος, ἀφοῦ ἐζωγράφισε ἀντί αὐτῶν νίοχους καί ἱπποδρομικά θέματα. ᾿Αλλά τήν εἰκόνα τῆς ΣΤύ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ἐξαφάνισε ὁ Φιλιππικός, ἴσως τό 712 μ.Χ., ζωγραφίζοντας ἀντί αὐτῆς τόν ἑαυτό του καί τόν κακόδοξο Πατριάρχη ᾿Ιωάννη ΣΤύ218.

῾Η ᾿Αρχαία ᾿Εκκλησία ὅρισε δύο ἑορτάσιμες μέρες γιά τήν προβολή τῆς διδασκαλίας τῆς Αύ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, τήν 28η Μαΐου καί τήν Ζύ Κυριακή ἀπό τοῦ Πάσχα. ῾Η ᾿Εκκλησία ἐνέταξε τήν παρούσα ἑορτή στόν κύκλο τῶν ἑορτῶν τοῦ Πεντηκοσταρίου, καί μάλιστα μετά τήν ᾿Ανάληψη τοῦ Κυρίου, ὄχι γιά ἄλλη αἰτία, ἀλλά γιά τή μαρτυρία αὐτῆς ὑπέρ τῆς Θεότητος τοῦ Χριστοῦ, τοῦ ὁμοουσίου τοῦ Υἱοῦ μέ τόν Πατέρα καί τῆς πραγματικότητος τῆς Σαρκώσεως Αὐτοῦ. Διά τῆς ᾿Αναστάσεως καί τῆς εἰς οὐρανούς ᾿Αναλήψεώς Του ὁ Κύριος ἀπεκάλυψε σέ ὅλους ὅτι δέν ἦταν ἁπλοῦς ἄνθρωπος, ἀλλά Θεάνθρωπος καί ὁ ῞Ενας τῆς Τριάδος. Στή μαρτυρία αὐτή τῆς Καινῆς Διαθήκης ᾿Εκκλησία ἔρχεται νά προσθέσει καί τήν ἰδική της ἐμπειρία, τήν κοινή συνείδηση τοῦ πληρώματος αὐτῆς, ὅπως ἐκφράσθηκε αὐτή στήν Αύ Οἰκουμενική Σύνοδο ἀπό τούς ῾Αγίους καί Θεοφόρους Πατέρες.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τῆς ἁγίας μάρτυρος ῾Ελικωνίδος, ἐκ Θεσσαλονίκης καί ἐν Κορίνθῳ ἀθλησάσης.

῾Η ῾Αγία Μάρτυς ῾Ελικωνίς ἐγεννήθηκε στή Θεσσαλονίκη. Οἱ χρονικές συντεταγμένες τοῦ βίου της, σύμφωνα μέ τό Συναξάριό της, τοποθετοῦνται κατά τούς χρόνους τοῦ βασιλέως Γορδιανοῦ Γύ (238-244 μ.Χ.) καί Φιλίππου. ᾿Εμαρτύρησε στήν Κόρινθο ἐπί τοῦ γεμόνος Περινίου, ὅπου προτίμησε νά ὁμολογήσει τόν Χριστό καί νά ὑποστεῖ τό μαρτύριο, παρά νά θυσιάσει στά εἴδωλα. Οἱ τύραννοί της στήν ἀρχή τήν ἐφυλάκισαν· τό μαρτύριό της ἄρχισε ὅταν τῆς ἔδεσαν τά πόδια σέ ζυγό βοδιῶν καί τήν ἄφησαν νά ποδοπατεῖται· ἐλύθηκε ὅμως θαυματουργικά. Μετά ἀπό αὐτό τήν ἔριξαν σέ πίσσα καί ἄσφαλτο, ἀπ᾿ ὅπου ὅμως καί πάλι ἐξῆλθε ἀβλαβής. Στή συνέχεια οἱ δήμιοί της θέλησαν νά τήν προσφέρουν θυσία στούς θεούς, γι᾿ αὐτό τῆς ἐξύρισαν τήν κεφαλή καί τήν ἔριξαν στή φωτιά· ὅμως αὐτή ὄχι μόνο δέν ἔπαθε τίποτε, ἀλλά ἀπεναντίας, μέ τή δύναμη τῆς προσευχῆς, κατόρθωσε νά καταρρίψει τά ξόανα τῆς ᾿Αθηνᾶς, τοῦ Διός καί τοῦ ᾿Ασκληπιοῦ πού εὑρίσκονταν στό ναό. Στή συνέχεια τῆς ἔτεμαν τούς μαστούς καί τήν ἐφυλάκισαν.

῞Οταν ὁ ᾿Ανθύπατος ᾿Ιουστίνος διαδέχθηκε τόν γεμόνα Περίνιο στήν Κόρινθο, διέταξε νά ὁδηγηθεῖ μπροστά του ῾Ελικωνίς, ὁποία συνέχιζε νά ὁμολογεῖ τόν Χριστό. ῾Ο γεμόνας τότε διέταξε νά ριφθεῖ στήν κάμινο, ὅπου ὅμως φλόγα δέν τήν ἄγγιξε. ῾Εβδομήντα στρατιῶτες τήν ἐβασάνισαν· ἐξάπλωσαν τήν ῾Αγία ἐπάνω σέ πυρωμένο χάλκινο κρεβάτι, ἀλλά οἱ ῎Αγγελοι Μιχαήλ καί Γαβριήλ τῆς συμπαραστέκονταν καί ἐθεράπευαν τίς σάρκες της, πού καίγονταν. Οὔτε ὅμως καί τά θηρία τήν ἀκούμπησαν, ἄν καί κατέφαγαν ἑκατόν εἴκοσι ὑπηρέτες. ῎Ετσι ὁ γεμόνας διέταξε τή θανάτωση τῆς ῾Αγίας, ὁποία «διά ξίφους τμηθεῖσα, πρός Κύριον στεφανοφόρος ἀνῆλθε».

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τῶν ἁγίων μαρτύρων Κρήσκεντος, Παύλου καί Διοσκορίδου, τῶν ἐν Ρώμῃ ἀθλησάντων.

Εἶναι ἄγνωστο ἀπό ποῦ κατάγονταν οἱ ῞Αγιοι Μάρτυρες Κρήσκης, Παῦλος καί Διοσκορίδης, οἱ ὁποῖοι ἄθλησαν τό 244 μ.Χ., ἐπί αὐτοκράτορος Γορδιανοῦ Γύ (238-244 μ.Χ.). Εὑρισκόμενοι στή Ρώμη καί κηρύσσοντας τό λόγο τοῦ Θεοῦ, μετέστρεφαν καί ἐβάπτιζαν πολλούς ἀπό τούς εἰδωλολάτρες. ᾿Εξ αἰτίας αὐτοῦ, ἀφοῦ συνελήφθησαν, ἐρίχθησαν στή φυλακή. ᾿Αλλά καί ἐκεῖ ἐξακολουθοῦσαν μεταξύ τῶν συγκρατουμένων τους τό θεοφιλές ἔργο τους, πολλούς τῶν ὁποίων ἔφεραν πρός τή Χριστιανική πίστη. ῾Ο γεμόνας πληροφορήθηκε αὐτό καί διέταξε, ἀφοῦ μαστιγωθοῦν σκληρά, νά ριχθοῦν μέσα σέ ἀναμμένο καμίνι, ὅπου ἔλαβαν τόν ἀμαράντινο στέφανο τοῦ μαρτυρίου καί τῆς δόξας.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις πατρός ἠμῶν ᾿Αλεξάνδρου, ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης.

῾Ο ῞Αγιος ᾿Αλέξανδρος, ᾿Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, ἔζησε τόν 3ο καί 4ο αἰώνα μ.Χ. καί συμμετεῖχε στήν Αύ Οἰκουμενική Σύνοδο, ὁποία συνῆλθε τό 325 μ.Χ. στή Νίκαια τῆς Βιθυνίας, γιά νά καταδικάσει τίς αἱρετικές δοξασίες τοῦ ᾿Αρείου.

Σύμφωνα μέ τόν Γελάσιο Κυζίκου, ὁ ῞Αγιος ᾿Αλέξανδρος ὑπογράφει στή Σύνοδο τῆς Νικαίας ὡς «᾿Αλέξανδρος Θεσσαλονίκης διά τῶν ὑπ᾿ αὐτόν τελούντων, ταῖς κατά Μακεδονίαν πρώτην καί δευτέραν σύν τῇ ῾Ελλάδι, τήν τε Εὐρώπην πᾶσαν, Σκυθίαν ἑκατέραν, καί ταῖς κατά τό ᾿Ιλλυρικόν ἁπάσαις, Θεσσαλίαν τε καί ᾿Αχαΐαν»219.

Στό ἔργο τοῦ Μεγάλου ᾿Αθανασίου, «᾿Απολογητικός κατά ᾿Αρειανῶν», συμπεριλαμβάνονται δύο ἐπιστολές πού ἀνήκουν στόν ᾿Επίσκοπο ᾿Αλέξανδρο, ὅπως πιστοποιεῖ ὁ ἴδιος ὁ Μέγας ᾿Αθανάσιος. Πρόκειται α) γιά μία ἐπιστολή πού ἀπέστειλε στόν Μέγα ᾿Αθανάσιο τό 322 μ.Χ. («Κυρίῳ ἀγαπητῷ υἱῷ καί ὁμοψύχῳ συλλειτουργῷ ᾿Αθανασίῳ ᾿Αλεξανδρείας»), στήν ὁποία ἐκφράζει τή χαρά του, διότι οἱ κατηγορίες ὅτι ὁ Μέγας ᾿Αθανάσιος ὑπῆρξε ὁ ἠθικός αὐτουργός γιά τή δολοφονία τοῦ μελιτιανοῦ ᾿Επισκόπου ᾿Αρσενίου ἀποδείχθηκαν ψευδεῖς, καί β) γιά μία ἐπιστολή πρός τόν αὐτοκρατορικό ἐπίτροπο κόμητα Διονύσιο («Ταῦτα δεξάμενος ᾿Αλέξανδρος ὁ ἐπίσκοπος τῆς Θεσσαλονίκης, ἔγραψε Διονυσίῳ τῷ κόμητι ταῦτα»), στήν ὁποία καταγγέλλει τίς σκευωρίες τῶν αἱρετικῶν ᾿Επισκόπων πού συμμμετεῖχαν στή σύνοδο τῆς Τύρου (335 μ.Χ.) κατά τοῦ Μεγάλου ᾿Αθανασίου.

Σύμφωνα μέ τό Συναξάριο τῆς ῾Αγίας Ματρώνης († 27 Μαρτίου), ὁ ῞Αγιος ᾿Αλέξανδρος, μετά τό τέλος τῶν διωγμῶν καί τήν ἔκδοση τοῦ διατάγματος τῶν Μεδιολάνων (313 μ.Χ.), μετέφερε τό μαρτυρικό της λείψανο μέσα στήν πόλη καί «ἐκκλησίαν κτίσας ἐκεῖσε ἀπέθετο τήν μακαρίαν καί ἀοίδιμον ὁσίως καί εὐσεβῶς»220.

῾Ο ῞Αγιος ᾿Αλέξανδρος, ἀφοῦ ἔζησε κατά Θεόν καί ἀγωνίσθηκε σθεναρά γιά τήν ᾿Ορθόδοξη πίστη, ἐκοιμήθηκε μέ εἰρήνη.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις πατρός ἠμῶν Σενατόρου, ἐπισκόπου Παβίας.

῾Ο ῞Αγιος Σενατόρος ἦταν ᾿Επίσκοπος τῆς Παβίας τῆς ᾿Ιταλίας καί ἐκοιμήθηκε μέ εἰρήνη τό 480 μ.Χ.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις πατρός ἠμῶν Σενατόρου, ἐπισκόπου Μιλάνου.

῾Ο ῞Αγιος Σενατόρος καταγόταν ἀπό τό Μιλάνο τῆς ᾿Ιταλίας καί παρηκολούθησε, ὡς πρεσβύτερος, τίς ἐργασίες τῆς Δύ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, πού συνῆλθε στή Χαλκηδόνα τό 451 μ.Χ. ᾿Εξελέγη ᾿Επίσκοπος τοῦ Μιλάνου καί ἐκοιμήθηκε μέ εἰρήνη τό 480 μ.Χ.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου ἱερομάρτυρος Χέρωνος.

῾Ο ῞Αγιος ῾Ιερομάρτυς Χέρων καταγόταν ἀπό Χριστιανική οἰκογένεια τῆς Ρώμης καί ἔζησε στή Γαλλία κατά τόν 5ο αἰώνα μ.Χ. Μετά τήν κοίμηση τῶν γονέων του διεμοίρασε τήν περιουσία του στούς φτωχούς καί ἀκολούθησε τόν ἀσκητικό βίο. ῾Ο ᾿Επίσκοπος τῆς τοπικῆς ᾿Εκκλησίας, ὅταν πληροφορήθηκε τήν ἁγιότητα τοῦ βίου του, τόν ἐκάλεσε καί τόν ἐχειροτόνησε διάκονο. ᾿Από τότε ὁ ῞Αγιος ἀφιέρωσε τή ζωή του στή διάδοση τοῦ Εὐαγγελίου. ᾿Εφονεύθηκε, ὅμως, ἀπό ληστές κοντά στήν πόλη Καρτρέ, ὅπου σήμερα στό ἀββαεῖο πού φέρει τό ὄνομά του εὑρίσκονται τά ἱερά λείψανά του.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις πατρός ἠμῶν ᾿Ιούστου, ἐπισκόπου Οὐργέλλης.

῾Ο ῞Αγιος ᾿Ιοῦστος ἔζησε τόν 5ο καί 6ο αἰώνα μ.Χ. καί ἀναφέρεται ὡς ὁ πρῶτος καταγεγραμμένος ᾿Επίσκοπος Οὐργέλλης τῆς ᾿Ισπανικῆς Καταλανίας. ᾿Εκοιμήθηκε μέ εἰρήνη, μετά τό 527 μ.Χ.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις πατρός ἠμῶν Γερμανοῦ, ἐπισκόπου Παρισίων.

῾Ο ῞Αγιος Γερμανός ἐγεννήθηκε στήν πόλη ᾿Αουτόν τῆς Γαλλίας τό 496 μ.Χ. ᾿Από ἀγάπη πρός τόν Θεό ἀκολούθησε τό μοναχικό βίο καί ἐκάρη μοναχός. Διετέλεσε γούμενος τῆς μονῆς τοῦ ῾Αγίου Συμφοριανοῦ († 22 Αὐγούστου) καί τό 556 μ.Χ. ἐξελέγη ᾿Επίσκοπος τῆς πόλεως τῶν Παρισίων. Διακρίθηκε γιά τήν ἁγιότητα τοῦ βίου, τήν ἀκτημοσύνη καί τή φιλανθρωπία του. Γι᾿ αὐτό καί ἀποκαλεῖται «πατέρας καί προστάτης τῶν πτωχῶν». ῾Ο ῞Αγιος Θεός τοῦ ἐδώρισε τό χάρισμα τῆς θαυματουργίας.

῾Ο ῞Αγιος Γερμανός ἐκοιμήθηκε μέ εἰρήνη τό 576 μ.Χ.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου ἱερομάρτυρος Εὐτυχίου, ἐπισκόπου Μελιτηνῆς.

Εἶναι ἄγνωστο ἀπό ποῦ καταγόταν καί πότε ἄθλησε ὁ ῞Αγιος ῾Ιερομάρτυς Εὐτύχιος. ᾿Αναδείχθηκε σέ ᾿Επίσκοπο Μελιτηνῆς, ὅμως λόγῳ τῆς χριστιανικῆς δράσεώς του συνελήφθη, ἀρνήθηκε δέ νά θυσιάσει στά εἴδωλα, καί μετά ἀπό πολλά βασανιστήρια ἐρίχθηκε στό νερό, ὅπου εὑρῆκε μαρτυρικό θάνατο.

῾Ο ῞Αγιος Νικήτας, ὁ ῾Ομολογητής, εἶναι ἄγνωστος στούς Συναξαριστές καί τά Μηναῖα. Τό ὄνομά του ἀναφέρεται στούς Λαυριωτικούς Κώδικες221 μέ ᾿Ακολουθία αὐτοῦ, ἀπό τήν ὁποία ἐξάγεται ὅτι ὁ ῞Αγιος ἦταν ᾿Επίσκοπος Χαλκηδόνος, μεταξύ τῶν ἐτῶν 726 καί 775 μ.Χ., καί ἔζησε κατά τούς χρόνους τῆς εἰκονομαχίας καί ἀναδείχθηκε ῾Ομολογητής γιά τούς ὑπέρ τῶν ἱερῶν εἰκόνων ἀγῶνες του. ᾿Ενδέχεται μάλιστα νά παραιτήθηκε ἀπό τόν ἐπισκοπικό θρόνο τῆς Χαλκηδόνος καί νά ἀποσύρθηκε σέ κάποια μονή τῆς Παλαιστίνης, γιά νά ἐπιδοθεῖ ἀποκλειστικά σέ ἀσκητικούς ἀγῶνες. ῾Ο ῞Αγιος Νικήτας ἐκοιμήθηκε μέ εἰρήνη.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ὁσίου πατρός ἠμῶν ᾿Ανδρέου, τοῦ διά Χριστόν σαλοῦ.

῾Ο Βίος τοῦ ῾Αγίου ᾿Ανδρέου συντάχθηκε ἀπό τόν πρεσβύτερο Νικηφόρο τῆς ῾Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως, περί τά μέσα τοῦ 10ου αἰῶνος μ.Χ. (956-959 μ.Χ.), ἐπί βασιλείας τοῦ Κωνσταντίνου Ζύ Πορφυρογέννητου.

῾Ο ῞Αγιος ᾿Ανδρέας, ὁ διά Χριστόν σαλός222, καταγόταν ἀπό τή Σκυθία καί ἔζησε κατά τούς χρόνους τοῦ αὐτοκράτορος Λέοντος ΣΤύ τοῦ Σοφοῦ (886-912 μ.Χ.). ᾿Από παιδική λικία εἶχε πωληθεῖ ὡς δοῦλος σέ κάποιον πρωτοσπαθάριο καί στρατηλάτη τῆς ᾿Ανατολῆς, ὀνομαζόμενο Θεόγνωστο, ἄνδρα ἐνάρετο καί εὐσεβή, ὁ ὁποῖος τόσο ἀγάπησε τόν μικρό ᾿Ανδρέα, ὥστε τόν μεταχειρίσθηκε ὡς υἱό του, φροντίζοντας γιά τήν ἐπιμελή καί θεοσεβή μόρφωση αὐτοῦ.

Τόν ᾿Ανδρέα εἵλκυαν περισσότερο ἀπό κάθε ἄλλο τά ἱερά γράμματα καί ἰδιαίτερα οἱ Βίοι καί τά Μαρτύρια τῶν ἀγωνιστῶν τῆς Χριστιανικῆς πίστεως. Τέτοιος δέ ὑπῆρξε ὁ ζῆλος του πρός αὐτά, ὥστε ἀποκλήθηκε «σαλός» (μωρός), διότι ὁ ζῆλος του αὐτός τόν ὠθοῦσε πολλές φορές στό νά ὑπομένει ἐμπαιγμούς, ταπεινώσεις καί βαριές ὕβρεις καί νά προβαίνει σέ διαβήματα πού κρίνονταν ὡς ἀνισόρροπα καί ἐκκεντρικά. ᾿Αλλά ἐκεῖνος ὑπέμενε τούς ἐξευτελισμούς, παρηγορούμενος ἀπό τό ὅτι πολλές φορές ἐπετύγχανε νά ἐπαναφέρει στήν εὐθεία ὁδό παραστρατημένες ὑπάρξεις.

᾿Αλλά ὁ ῞Αγιος ᾿Ανδρέας διακρινόταν καί γιά τή φιλανθρωπία καί τήν ἀγαθοποιία του. ῎Οχι μόνο ἐμοιραζόταν τά ὑπάρχοντά του μέ τούς φτωχούς, ἀλλά προσέφερε ὅ,τι εἶχε καί ὁ ἴδιος ἔμενε νηστικός καί γυμνός. Σ᾿ ἐκείνους πού τόν παρατηροῦσαν γιά τίς ὑπερβολικές ἀγαθοεργίες του, ὑπενθύμιζε τούς λόγους τοῦ Κυρίου «ἐφ᾿ ὅσον ἐποιήσατε ἑνί τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοί ἐποιήσατε», καί τούς ἔλεγε ὅτι στό πρόσωπο κάθε ἀνθρώπου, καί μάλιστα τοῦ πάσχοντος ἀδελφοῦ, ἔβλεπε τόν Χριστό.

῾Ο ῞Αγιος, σέ μία ὁλονύκτια ᾿Ακολουθία στό ναό τῶν Βλαχερνῶν εἶδε τή Θεοτόκο στόν οὐρανό προσευχόμενη καί σκέπουσα τό λαό μέ τό τίμιο ὠμοφόριό της († 1 καί † 28 ᾿Οκτωβρίου).

Κάποια μέρα συνέβη κάτι παράδοξο στό θεράποντα τοῦ Κυρίου. Κατά τή συνήθειά του, γιά νά μή γνωρίζει κανείς τήν ἐργασία του στούς προθάλαμους τῶν ἐκκλησιῶν, ὅπου προσευχόταν, ἐπορευόταν κρυφά πρός τό ναό τῆς Πανυμνήτου Θεοτόκου, στήν ἀριστερά στοά τῆς ἀγορᾶς τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου. ῎Ετυχε, τότε, κάποιο παιδί νά διέρχεται τή λεωφόρο, ἐκτελώντας διαταγή τοῦ κυρίου του. ῾Ο ῞Οσιος ἐπήγαινε πρός τό ναό γιά νά προσευχηθεῖ· τό παιδί ἐτάχυνε τό βῆμα του καί τόν προέφθασε, χωρίς ὁ ῞Οσιος νά τό ἀντιληφθεῖ. ῞Οταν ἔφθασε πρό τῶν πυλῶν τοῦ ναοῦ ὁ ᾿Ανδρέας, Θεοῦ θέλοντος, ἐξέτεινε τή δεξιά του χείρα καί ἀφοῦ ἐσφράγισε μέ τό σημεῖο τοῦ τιμίου Σταυροῦ τίς πύλες, αὐτές εὐθύς ὑπεχώρησαν. Εἰσῆλθε στό ναό καί ἄρχισε τίς προσευχές, μή γνωρίζοντας ὅτι κάποιος τόν παρακολουθοῦσε. Τό παιδί, τό ὁποῖο ἀκολουθοῦσε τόν ῞Οσιο, ἐγνώριζε ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἦταν σαλός. ῞Οταν τόν εἶδε νά ἀνοίγει αὐτομάτως τίς πύλες τοῦ ναοῦ, ἔφριξε καί ἐκυριεύθηκε ἀπό τρόμο· ἔλεγε, λοιπόν, στόν ἑαυτό του· «Ποιόν δοῦλο τοῦ Θεοῦ οἱ κατά ἀλήθειαν μωροί σαλό ὀνομάζουν! Πόσο μεγάλος ἅγιος εἶναι, καί ἐμεῖς οἱ ἀνόητοι ἀγνοοῦμε! Πόσους κρυφούς δούλους ἔχει ὁ Θεός καί οὐδείς γνωρίζει τά περί αὐτῶν!».

Αὐτά ἐλογιζόταν τό παιδί καί ἐπλησίασε, γιά νά μάθει τί κάνει ὁ ῞Αγιος ἐντός τοῦ ναοῦ· βλέπει, λοιπόν, αὐτόν πρό τοῦ ἄμβωνος νά κρέμεται στόν ἀέρα καί νά προσεύχεται. Κατεπλάγη ἀπό τό παράδοξο τοῦτο θέαμα καί ἀνεχώρησε, γιά νά ἐκτελέσει τή διαταγή τοῦ κυρίου του. ῾Ο ῞Οσιος ἐτελείωσε τήν προσευχή του καί ἔφυγε. ᾿Εξερχόμενος ἀπό τό ναό, ἀσφάλισε πάλι τίς θύρες μέ τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ. Τότε ἀντιλήφθηκε τήν παρουσία τοῦ παιδιοῦ καί ἐλυπήθηκε, ἐπειδή κάποιος οἰκέτης ἔγινε θεατής τῶν συμβάντων· ἀνέμενε τήν ἐπιστροφή τοῦ παιδιοῦ, γιά νά τοῦ παραγγείλει νά μήν ἀποκαλύψει τά περί τοῦ ῾Οσίου. Συνάντησε τό παιδί καί εἶπε· «Φύλαξε, τέκνον, ὅλα ὅσα εἶδες στόν τόπο τοῦτο καί θά ἔχεις τό ἔλεος τοῦ Κυρίου τοῦ Θεοῦ».

Μία μέρα, πρός τό τέλος τῆς ἁγίας Τεσσαρακοστῆς, ὁ λαός τῆς βασιλευούσης τῶν πόλεων, τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἐπευφημοῦσε τόν Δεσπότη Χριστό μετά βαΐων καί ὕμνων. Βλέπει, τότε, ὁ μακάριος ᾿Ανδρέας, κάποιον γέροντα, ὡραῖο κατά τήν ἐξωτερική ἐμφάνιση, νά εἰσέρχεται στό ναό τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας. Πλῆθος λαοῦ τόν ἀκολουθοῦσε, μέ βάια καί σταυρούς, οἱ ὁποῖοι ἔλαμπαν ὡς ἀστραπή· ἐμελωδοῦσαν μέλος τερπνό, δύ καί σωτήριο. ῾Ο ἕνας στόν ἄλλον παραχωροῦσε τό προβάδισμα καί ὅλοι κατευθύνονταν πρός τόν ἄμβωνα. ῾Ο γέροντας ἐκεῖνος κατεῖχε κινύρα καί ἔκρουε τίς χορδές συνοδεύοντας τούς ψάλτες. ῾Ο μακάριος ἐτέρπετο ἀπό τό θέαμα καί τήν ψαλμωδία· ἐσκίρτησε καί εἶπε· «Μνήσθητι Κύριε τοῦ Δαβίδ καί πάσης τῆς πραότητος αὐτοῦ. ᾿Ιδού, ἀκούσαμε τήν Κυρία τήν Κυριοπρεσβεύτρια καί τήν εὑρήκαμε ὅμοια πρός τή Σοφίαν τήν τερπνή»223.

Αὐτά ἐλάλησε ὁ ῞Αγιος. Κάποιοι ἀπό τούς παρευρισκόμενους σοφούς ἔλεγαν· «Πῶς, σαλέ; ᾿Αναφέρεται στόν στίχο αὐτό τοῦ ψαλμοῦ Παναγία; Τί εἶναι αὐτά τά ὁποῖα λέγεις;». Καί ἐξ αἰτίας τῆς ἄγνοιάς τους ἐγέλασαν καί ἀνεχώρησαν. ῾Ο μακάριος τά ἔλεγε αὐτά ἐπειδή εἶδε τόν Δαβίδ μέ ἄλλους Προφῆτες νά ἔχουν ἔλθει ἐκεῖ.

῎Ετσι θεοφιλῶς ἔζησε ὁ διά Χριστόν σαλός ῞Αγιος ᾿Ανδρέας καί ἐκοιμήθηκε μέ εἰρήνη σέ λικία ἑξήντα ἕξι ἐτῶν. Εὐθύς εὐωδίασαν μύρα καί θυμιάματα στόν τόπο ἐκεῖνο, ὅπου ἄφησε τό πνεῦμα του ὁ ῞Αγιος. Μία γυναίκα φτωχή, ὁποία διέμενε πλησίον ὀσφράνθηκε τήν δύπνοο καί ἀσύγκριτη εὐωδία. Τήν ἀκολούθησε, λοιπόν, αὐτή καί ἔφθασε στόν τόπο ἐκεῖνο ὅπου ἔκειτο ὁ ῞Αγιος. Εὑρῆκε τό μακάριο νεκρό· ἤδη δέ ἀνέβλυζε μύρο ἀπό τό τίμιο λείψανό του. ῎Ετρεξε, λοιπόν, καί ἀνήγγειλε τό θαῦμα, ἐπικαλούμενη μέ ὅρκο ὡς μάρτυρα τόν Θεό. Πολλοί συγκεντρώθηκαν τότε, ἀλλά δέν εὑρῆκαν τό τίμιο λείψανο τοῦ ῾Αγίου. Τούς προκαλοῦσε κατάπληξη, ὅμως, εὐοσμία τοῦ μύρου καί τῶν θυμιαμάτων. ῾Ο Κύριος, ὁ ῾Οποῖος γνωρίζει τά κρίματα ἑκάστου καί τά ἀπόκρυφα κατορθώματα τοῦ ῾Αγίου, μετέθεσε τό λείψανο τοῦ ῾Αγίου.

Προσευχή τοῦ ῾Αγίου ᾿Ανδρέου

πρό τῆς μακαρίας κοιμήσεώς του

«῾Ο Πατέρας, ὁ Υἱός καί τό ῞Αγιο Πνεῦμα, Τριάς ζωοποιός καί ὁμοούσιος, σύνθρονος καί ἀμέριστος, παρακαλοῦμέν Σε οἱ πένητες, οἱ ξένοι, οἱ πτωχοί καί γυμνοί· οἱ μή ἔχοντες ποῦ τήν κεφαλήν κλῖναι· ἕνεκεν τοῦ ὀνόματός Σου κλίνομεν τό γόνυ τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος, τῆς καρδίας καί τοῦ πνεύματος καί δεόμεθά Σου καί ἱκετεύομέν Σε, τόν Θεόν, τό φοβερόν ὄνομα Σαβαώθ· ἀγαθέ καί ἅγιε Δέσποτα, πλαστουργέ, ποιητά, παντοκράτωρ κλῖνον τό οὖς σου καί πρόσδεξαι εὐμενῶς τήν ἱκετήριον δέησιν ἠμῶν τῶν ταπεινῶν καί ἀξίωσόν μας νά ἁγιασθῶμεν ἐν τῇ δυνάμει καί τῷ ὀνόματί Σου, Κύριε, οἰκτίρμον, ἐλεῆμον, μακρόθυμε καί πολυέλεε. ᾿Ελθέ, Πατέρα, Υἱέ καί Πνεῦμα ῞Αγιο· ἐλθέ, τό ὄνομα τοῦ Πατρός τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος, μετά συμπαθείας διά τά παραπτώματά μας, τά ἐν λόγῳ ἤ ἔργῳ ἤ ἐν ἐνθυμήσει ἤ διανοίᾳ. Πάριδε καί ἄφες ταῦτα ἀγαθέ, εὔσπλαχνε, ἐλεῆμον, πολυέλεε. Καί μή μᾶς καταισχύνῃς· μή μᾶς ἀπορρίψῃς ἀπό τοῦ προσώπου Σου· Σύ, ὁ ῾Οποῖος ἀπό ἀγάπην ὑπερβολικήν καί γλυκυτάτην φιλανθρωπίαν, κάμπτεσαι ἀπό τάς προσευχάς τῶν φίλων Σου».

† Τῆ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τῆς ὁσίας παρθενομάρτυρος Φιλοθέας, τῆς ἐκ Ρουμανίας.

῾Η ῾Οσιοπαρθενομάρτυς Φιλοθέα224 ἐγεννήθηκε στό Μολύβοτο τῆς Παμφυλίας στή Μικρά ᾿Ασία. Οἱ γονεῖς της, πατρίκιος ᾿Ιωάννης καί Εἰρήνη, τῆς ἔδωσαν χριστιανική ἀνατροφή. Στή σπουδή τῶν ἱερῶν γραμμάτων ἐσημείωσε μεγάλη πρόοδο καί εἶχε ἀποστηθίσει τήν ῾Αγία Γραφή. ᾿Από τήν παιδική της λικία ἐπιδόθηκε στόν ἀσκητικό βίο καί τήν ἄσκηση. ῞Οταν ἔγινε δέκα τεσσάρων ἐτῶν ὑποχρεώθηκε, χωρίς τή θέλησή της, νά νυμφευθεῖ κάποιον δεκαεπταετή πού ὀνομαζόταν Κωνσταντίνος. Κατόρθωσε ὅμως νά πείσει τό σύζυγό της νά διατηρήσουν τήν ἁγνότητά τους καί μέσα στό γάμο, μιμούμενοι τό παράδειγμα τοῦ ῾Οσίου ᾿Αμμούν († 4 ᾿Οκτωβρίου) καί τῆς συζύγου του.

῾Η Φιλοθέα ἔχασε ἐνωρίς τούς γονεῖς της, τή μητέρα της σέ λικία τριῶν ἐτῶν καί τόν πατέρα της λίγο καιρό μετά τό γάμο της. ῾Ο σύζυγός της ἐχειροτονήθηκε πρεσβύτερος, ἀλλά καί αὐτός ἀπέθανε μετά ἀπό ἕξι ἔτη ἔγγαμου βίου. ῾Η Φιλοθέα, ἀφοῦ ἀπελευθέρωσε τούς δούλους τῆς οἰκογένειας καί διεμοίρασε τά πλούτη σέ φτωχούς, ἐκκλησίες καί μοναστήρια, μαζί μέ μιά δούλη της ἀποσύρθηκε σέ ἕνα νησί τῆς λίμνης, πού εὑρισκόταν κοντά στό Μολύβοτο.

Καθημερινές της ἐνασχολήσεις ἦταν νηστεία, ἀγρυπνία καί προσευχή. ῾Η φήμη τῶν ἀρετῶν καί τῆς θεοφιλοῦς βιοτῆς της διαδόθηκε στίς γύρω περιοχές. ῾Η ῾Οσία ἀνέλαβε ἀκόμη καί τό ἔργο τῆς στηρίξεως τῶν Χριστιανῶν καί τῆς κατατροπώσεως τῶν εἰδωλολατρῶν, ὅταν ἐπανῆλθαν στό προσκήνιο εἰδωλολατρία καί οἱ διωγμοί. ῾Ο Θεός τῆς ἐδώρισε τό θαυματουργικό χάρισμα.

῾Η ῾Οσία, τέσσερις μέρες πρό τῆς κοιμήσεώς της, ἐκάλεσε τούς ἱερεῖς τῆς περιοχῆς καί τούς ἔδωσε τίς τελευταῖες ὑποθῆκες της. ᾿Εκοιμήθηκε μέ εἰρήνη καί τό ἱερό λείψανο αὐτῆς ἐνταφιάσθηκε στό ναό τῆς ῾Υπεραγίας Θεοτόκου, πού ἦταν γνωστός καί ὡς ῾Αγία Σοφία.

Τά ἱερά λείψανα τῆς ῾Οσίας μετεκομίσθησαν ἀπό τήν ᾿Ανατολική Θράκη στό Τύρνοβο, τήν πρωτεύουσα τοῦ Βύ Βουλγαρικοῦ Κράτους, μέ πρωτοβουλία τοῦ βασιλέως ᾿Ιωαννικίου ἤ Καλοϊωάννου (1197-1207), ὁ ὁποῖος ἐκμεταλλεύθηκε τή δεινή θέση τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας μετά τήν Δύ Σταυροφορία καί κατέλαβε ἀρκετά ἐδάφη της. Τά ἱερά λείψανα τά συνόδευσε τιμητικό στρατιωτικό ἄγημα καί τά ὑποδέχθηκε ὁ τότε ᾿Αρχιεπίσκοπος Τυρνόβου. Στήν πορεία ἔγιναν πολλές θαυματουργικές θεραπεῖες ἀσθενῶν. ᾿Εθεραπεύθηκε καί ὁ ἐπικεφαλῆς τοῦ ἀγήματος ἀξιωματικός Θεόδωρος. Τά ἱερά λείψανα ἐτοποθετήθησαν στό ναό τῆς ῾Υπεραγίας Θεοτόκου, τῆς καλουμένης Τέμνισκας, μέσα στό Τύρνοβο.

Μετά τήν ἅλωση τοῦ Τυρνόβου (1393) ἀπό τούς ᾿Οθωμανούς Τούρκους, οἱ Βούλγαροι τοῦ Βιδυνίου ἐνδιαφέρθηκαν νά μεταφέρουν τά ἱερά λείψανα τῆς ῾Οσίας Φιλοθέας ἀπό τό Τύρνοβο στήν πρωτεύουσα τοῦ κρατιδίου τους, ἀφοῦ στή βασιλεύουσα πόλη, τό Τύρνοβο, δέν ὑπῆρχε οὔτε πολιτική οὔτε πνευματική γεσία τῶν Βουλγάρων. ῾Ο τελευταῖος Πατριάρχης τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς Βουλγαρίας Εὐθύμιος εἶχε ὑποχρεωθεῖ νά πάρει τό δρόμο τῆς ἐξορίας. Τό γεγονός τῆς μετακομιδῆς ἔλαβε χώρα δύο ἔτη μετά τήν ἅλωση τοῦ Τυρνόβου, δηλαδή τό 1395. ῾Η μετακομιδή τῶν λειψάνων ἔγινε μέ πανηγυρικό τρόπο καί ῾Οσία Φιλοθέα ἀπό τή στιγμή ἐκείνη κατέστη προστάτιδα καί μεσίτρια τῶν Βουλγάρων πιστῶν τοῦ βασιλείου τοῦ Βιδυνίου.

Τό 1396 ὑπῆρξε μοιραῖο καί γιά τό Βιδύνιο. Οἱ ᾿Οθωμανοί Τοῦρκοι κατόρθωσαν νά καταλύσουν καί τό τελευταῖο αὐτό βασίλειο τῶν Βουλγάρων καί νά κυριαρχήσουν σέ ὅλη τήν ἔκταση τῆς Βουλγαρίας. Μέσα στή δίνη καί τό χαλασμό τῆς ἁλώσεως ἐχάθησαν καί τά ἴχνη τῶν ἱερῶν λειψάνων τῆς ῾Οσίας Φιλοθέας γιά μεγάλο χρονικό διάστημα. Τά ἀνακαλύπτουμε μέ βεβαιότητα στό δεύτερο ἥμισυ τοῦ 16ου αἰῶνος μ.Χ. στήν πόλη ῎Αρτζες τῆς Οὑγγροβλαχίας.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις πατρός ἠμῶν ᾿Ιγνατίου, ἐπισκόπου Ροστώβ.

῾Ο ῞Αγιος ᾿Ιγνάτιος ἔζησε τό 13ο αἰώνα καί ἐξελέγη ᾿Επίσκοπος τῆς πόλεως Ροστώβ. ᾿Εποίμανε θεοφιλῶς τό ποίμνιό του γιά εἴκοσι ἕξι χρόνια καί ἐκοιμήθηκε μέ εἰρήνη τό 1288. Κατά τήν μέρα τῆς ἐξοδίου ᾿Ακολουθίας του κάποιοι πιστοί εἶδαν τό τίμιο λείψανό του νά σηκώνεται καί νά τούς εὐλογεῖ. ῾Ο ῞Αγιος Θεός τόν εὐλόγησε μέ τό χάρισμα τῆς θαυματουργίας καί πολλά θαύματα ἐπιτελοῦνται στόν τάφο του.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις πατρός ἠμῶν Γεροντίου, τῆς Μόσχας.

῾Ο ῞Αγιος Γερόντιος ἔζησε τό 15ο αἰώνα μ.Χ. Τό 1453 ἦταν ᾿Επίσκοπος Κολόμνας καί στίς 29 ᾿Ιουνίου 1479 ἐξελέγη Μητροπολίτης Ρωσίας μέ τή συγκατάθεση τοῦ μεγάλου πρίγκιπος ᾿Ιβάν Γύ. ᾿Εκοιμήθηκε μέ εἰρήνη τό 1489.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τοῦ ὁσίου πατρός ἠμῶν Σωφρονίου, τοῦ ἐκ Βουλγαρίας.

῾Ο ῞Αγιος Σωφρόνιος, κατά κόσμον Στέφανος, καταγόταν ἀπό τή Βουλγαρία καί ἔζησε τό 15ο καί 16ο αἰώνα μ.Χ. ῏Ηταν πρεσβύτερος τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινότητος Πενκιόβσι, κοντά στή Σόφια, καί λόγῳ τῶν ἐπιδρομῶν τῶν Τούρκων κατέφυγε στή Βαλαχία, κοντά στό βοεβόδα Ραντούλ. Στή συνέχεια ἀσκήτεψε θεοφιλῶς σέ μονή τῆς περιοχῆς Ρουσκούκ, ἴσως σέ αὐτή πού ἵδρυσε ὁ Πατριάρχης Τυρνόβου ῞Αγιος ᾿Ιωακείμ († 18 ᾿Ιανουαρίου), καί διακρίθηκε γιά τή φιλανθρωπία καί τήν ἐλεημοσύνη του.

῾Ο ῞Αγιος Σωφρόνιος ἐκοιμήθηκε μέ εἰρήνη.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, σύναξις τῆς ῾Υπεραγίας Θεοτόκου, ἐν Γκαλίτς τῆς Ρωσίας.

῾Η ἱερή εἰκόνα τῆς Θεομήτορος ἐμφανίσθηκε τό 1350, στόν ῞Οσιο ᾿Αβράμιο τοῦ Γκαλίτς. ῞Οταν ὁ ῞Οσιος ἐστεκόταν προσευχόμενος στίς ἀκτές τῆς λίμνης Γκαλίτς, κοντά στό βουνό, εἶδε ξαφνικά μέσα στό πυκνό δάσος ἕνα ὑπέρλαμπρο φῶς καί ἄκουσε τή φωνή τοῦ Κυρίου, ὁ ῾Οποῖος τόν ἐκαλοῦσε νά ἀνέλθει στό ὄρος καί νά εὕρει τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας Μητέρας Του. Πράγματι ὁ ῞Οσιος ἀνῆλθε στό ὄρος, ὅπου εὑρῆκε τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας μέ τόν Χριστό στήν τρυφερή ἀγκάλη της. Μέ συγκίνηση καί εὐλάβεια ὁ ῞Οσιος παρέλαβε τήν εἰκόνα καί ἐφρόντισε νά ἀνεγερθεῖ στόν ἱερό ἐκεῖνο τόπο τῆς εὑρέσεως ἕνας μικρός ναός.

῞Οπως ἀναφέρεται στά Χρονικά, ὁ πρίγκιπας Δημήτριος Θεοδώροβιτς ἐζήτησε νά δεῖ τόν ῞Οσιο καί τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας. ῾Ο ῞Οσιος μέ θαυματουργικό τρόπο διέσχισε τή λίμνη τοῦ Γκαλίτς καί μετέφερε τήν εἰκόνα στήν πόλη. ᾿Εκείνη τήν μέρα ἐτελέσθησαν πολλά θαύματα καί ὁ πρίγκιπας ἐβοήθησε τόν ῞Οσιο στήν ἀνέγερση μονῆς πρός τιμήν τῆς Θεοτόκου.

῾Η ᾿Εκκλησία τιμᾶ, ἐπίσης, τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας τοῦ Γκαλίτς στίς 15 Αὐγούστου.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, σύναξις τῆς ῾Υπεραγίας Θεοτόκου, τῆς Κυρίας τῆς εἰρήνης, ἐν Ρωσίᾳ.

† Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, σύναξις τῆς ῾Υπεραγίας Θεοτόκου, τοῦ «νοητοῦ τείχους», ἐν Ρωσίᾳ.

Ταῖς αὐτῶν ἁγίαις πρεσβείαις, ὁ Θεός,

ἐλέησον μᾶς. ᾿Αμήν.