• ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Θεομητορικό Οδοιπορικό στην Ελλάδα και την Κωνσταντινούπολη

Θεομητορικό Οδοιπορικό στην Ελλάδα
Παναγία Χρυσολεόντισσα Αίγινας
Παναγία Χρυσολεόντισσα Αίγινας

Στο κέντρο της Αίγινας υψώνεται το ξακουστό μοναστήρι της Παναγίας της Χρυσολεόντισσας. Κτίστηκε με τη βοήθεια της Παναγίας το 1600-14 και ανακηρύχτηκε σταυροπηγιακή και πατριαρχική Μονή. Ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης. Πανηγυρίζει στις 15 Αυγούστου.

Παναγία Φανερωμένης Ύδρας

Είναι ένα από τα αρχαιότερα μοναστήρια της Ύδρας. Κτίστηκε στα θεμέλια παλαιότερου ιερού ναού του Αγίου Χαραλάμπους, ίσως του 13ου αιώνα. Στα χρόνια της Επανάστασης προσέφερε πολλά για τον αγώνα της Πατρίδας. Το καθολικό της Μονής, όπου πολλές φορές συνάχθηκαν οι θρυλικοί ναυμάχοι για να ευχαριστήσουν την Παναγία μας, σήμερα αποτελεί ενοριακό ναό της Ύδρας. Ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης.

Παναγία Φανερωμένη Σαλαμίνας

Το μοναστήρι της Φανερωμένης χτίστηκε κατά τά μέσα του 16ου αιώνα στο βόρειο μέρος του νησιού, απέναντι από το μεγάλο Πεύκο των Μεγάρων, μετά από θαυματουργική εμφάνιση της Θεοτόκου στον Λάμπρο Κανέλλο, πού έγινε μοναχός με το όνομα Λαυρέντιος και που η Εκκλησία μας κατέταξε στην χορεία των Οσίων της. Παλαιότερα η Μονή ήταν σταυροπηγιακή. Κατά τους χρόνους της σκλαβιάς ανέπτυξε πλούσια εθνική δράση και έγινε καταφύγιο για τους τραυματίες του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Μεγάρων και Σαλαμίνος.

Παναγία Θαλασσομαχούσα Ζακύνθου

Η ιστορική εικόνα της Ιεράς Μονής Στροφάδων Ζακύνθου ήταν αρχικά φυλαγμένη στην Κωνσταντινούπολη. Στα χρόνια της εικονομαχίας οι χριστιανοί την έριξαν στη θάλασσα, για να διαφυλαχθεί και να σωθεί από τη μανία των διωκτών. Η θαυματουργός εικόνα στάθηκε όρθια και κατευθύνθηκε προς την Ιερά Μονή Στροφάδων Ζακύνθου. Ο ηγούμενος κοι οι Πατέρες την παρέλαβαν με δεήσεις και παρακλήσεις και την τοποθέτησαν στο Καθολικό της Μονής. Την ονομασία “θαλασσομαχούσα” η εικόνα την οφείλει σύμφωνα με την παράδοση, στο γεγονός ότι πάλεψε με τα κύματα και έφτασε στο Μοναστήρι χωρίς να καταστραφεί. Ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Ζακύνθου.

Παναγία Η Πάντων Χαρά  Ζακύνθου

Ανάμεσα στα ιερά κειμήλια της Ιεράς Μονής Στροφάδων και Αγίου Διονυσίου περιλαμβάνεται και η θαυματουργική εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου “Η Πάντων Χαρά”.

Η παράδοση αναφέρει ότι η αυτοκράτειρα Ειρήνη η Λασκαρίνα, περνώντας με το στόλο της από τη Ζάκυνθο, σταμάτησε στη νήσο των Στροφάδων και προσευχήθηκε στη Θεοτόκο να θεραπεύσει την αδελφή της. Η Θεοτόκος έκανε το θαύμα της και η αυτοκράτειρα στο ταξίδι της επιστροφής πέρασε από το νησί, ανάγγειλε το θαύμα στους Μοναχούς και τους υποσχέθηκε να τους βοηθήσει σε ό,τι ήθελαν. Εκείνοι της ζήτησαν να τους κτίσει το Μοναστήρι σε μορφή φρουρίου, για να προφυλάσσονται από τις επιδρομές των πειρατών. Η Ειρήνη εκπλήρωσε την ευσεβή επιθυμία των Μοναχών, οι οποίοι ευχαρίστησαν την Παναγία και θέλοντας να εκφράσουν την χαρά πού τους έδωσε την ονόμασαν “Η Πάντων Χαρά”. Ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Ζακύνθου.

Παναγία Παλαιοκαστρίτισσα Κερκύρας

Το Μοναστήρι πήρε το όνομά του από την εικόνα της Παναγίας που είχε βρεθεί στον απέναντι λόφο που λεγόταν Παλαιό Κάστρο. Το Μοναστήρι σύμφωνα με την παράδοση και τις λίγες γραπτές μαρτυρίες πρέπει να κτίστηκε το 1228. Πανηγυρίζει την Παρασκευή της Διακαινησίμου, της Ζωοδοόχου Πηγής. Ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Κερκύρας.

Παναγία η Φιδιώτισσα Κεφαλονιάς

Στο χωριό Μαρκόπουλο της Κεφαλονιάς, σε μια πλαγιά γεμάτη από δένδρα, βρίσκεται ο Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Στην Εκκλησιά αυτή εμφανίζονται κάθε χρόνο από 6 Αυγούστου μέχρι 15 του ίδιου μήνα τα φίδια της Παναγίας, πού κρέμονται από τις εικόνες με τις καντήλες, τα στασίδια χωρίς να πειράζουν κανένα. Η εικόνα της Παναγίας, σύμφωνα με την παράδοση, βρέθηκε μέσα σ’ ένα σκίνο (δένδρο), πού άγνωστο πώς, πήρε φωτιά χωρίς να καταστραφεί η εικόνα. Ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Κεφαλληνίας.

Παναγία Μυρτιδιώτισσα Κυθήρων

Σύμφωνα με την παράδοση η εικόνα της Θεοτόκου βρέθηκε τον 14ο αιώνα από ένα βοσκό της περιοχής σε ερημική τοποθεσία γεμάτη από μυρτιές, απ’ όπου έλαβε και το όνομα Μυρτιδιώτισσα.

Στην αρχή ο βοσκός έχτισε ένα μικρό εκκλησάκι, όπου τοποθέτησε την εικόνα της Παναγίας και την υπηρετούσε μέχρι το τέλος της ζωής του. Μετά το θάνατό του ο μοναχός Λεόντιος, με τη βοήθεια των χριστιανών, μεγάλωσε το μοναστήρι. Το 1857 ανακαινίστηκε εκ νέου από τον ηγούμενο Αγαθάγγελο.Πανηγυρίζει στις 24 Σεπτεμβρίου, ημέρα ευρέσεως της αγίας εικόνας και ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Κυθήρων.

Παναγία Φανερωμένη Λευκάδας

Λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Λευκάδα, σ’ ένα μαγευτικό τοπίο, πάνω σ’ ένα καταπράσινο λόφο, βρίσκεται κτισμένο το μοναστήρι της Παναγίας της Φανερωμένης.

Σύμφωνα με την παράδοση, στο μέρος αυτό παλαιότερα ήταν χτισμένος ο ναός της θεάς Αρτέμιδος, στον οποίο ο μαθητής του Αποστόλου Παύλου Ηρωδίωνας, γονατιστός, προσευχήθηκε με πίστη στο Θεό και το είδωλο της Αρτέμιδας έπεσε κάτω και έγινε θρύψαλα.

Στη θέση αυτή οι χριστιανοί έχτισαν ένα μικρό ναό αφιερωμένο στην Παναγία. Αργότερα, στα χρόνια του Μεγάλου Κωνσταντίνου, ήλθαν στη Λευκάδα και άλλοι μοναχοί και μεγάλωσαν το ναό. Μετα από λίγα χρόνια το Μοναστήρι καταστράφηκε από μεγάλη πυρκαγιά, αλλά οι χριστιανοί της Λευκάδας το ξανάχτισαν. Μάλιστα παράγγειλαν την εικόνα της Παναγίας στην Κωνσταντινούπολη, στον αγιογράφο Κάλλιστο, πού ήταν ιερέας στην Αγιά Σοφιά. Εκείνος, ύστερα από προσευχή και νηστεία, άρχισε να ζωγραφίζει την εικόνα. Το σχέδιο της μορφής της Παναγίας αποκαλύφθηκε στον Κάλλιστο με θαυμαστό τρόπο. Ο αγιογράφος βρήκε από την ίδια την Παναγία σχεδιασμένη την εικόνα και ο ίδιος με όμορφα χρώματα την τελείωσε. Από το θαύμα αυτό ονομάστηκε η εικόνα “Φανερωμένη”. Ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Λευκάδος.

Παναγία Λιαουτσιάνισσα Κύμης

Στο συνοικισμό Λιαουτσιάνισσα Κύμης, σε μια μαγευτική τοποθεσία, υψώνεται μεγαλοπρεπής ο Ναός της Παναγίας, αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου.

Η εικόνα της θεοτόκου έφτασε στο άλλο άκρο του Αιγαίου Πελάγους, στην Κύμη, από την Ανατολή. Στην τοποθεσία της παραλίας “Μαύρα Λιθάρια” λόγω ναυαγίου η θάλασσα παρέσυρε προς την ξηρά αρκετή ξυλεία. Στη θέση αυτή κάθε βράδυ οι κάτοικοι έβλεπαν ένα φώς να επιπλέει, αλλά όταν το πλησίαζαν αυτό έφευγε. Την ημέρα πολλοί έρχονταν στο μέρος αυτό και μάζευαν ξυλεία από το ναυάγιο. Για το σκοπό αυτό ήλθαν και δύο υπηρέτες των οικογενειών Βεναρδή και Νικολέσα με τα ζώα τους. Όταν άρχισαν να διαλέγουν ξύλα, ξαφνικά ο υπηρέτης του Νικολέσα βρήκε ένα τετράγωνο ξύλο πού με την αξίνα του το χτύπησε και ετοιμάστηκε να το ξαναχτυπήσει. Όταν όμως σήκωσε ξανά την αξίνα τα χέρια του παρέμειναν ακίνητα. Ο δεύτερος υπηρέτης βλέποντάς τον με τα χέρια ψηλα έτρεξε να δεί τι συμβαίνει. Με φόβο σηκώνει το παράδοξο ξύλο και βλέπει ότι είναι εικόνα της Θεοτόκου. Αμέσως μετέφεραν την εικόνα στο ναό του Αγίου Αθανασίου της Κύμης. Τη νύχατ, κατά θαυμαστό τρόπο, η εικόνα της Παναγίας έφυγε από το ναό του Αγίου Αθανασίου και ήλθε στο μέρος όπου σήμερα είναι χτισμένος ο ναός της. Ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Καρυστίας και Σκύρου.

Παναγία Χοζοβιώτισσα Αμοργού

Στην Αμοργό, πάνω σ’ ένα γκρεμό 300μ. με θέα τη θάλασσα, δεσπόζει σαν λευκό περιστέρι το ιστορικό και ξακουστό μοναστήρι της Παναγίας Χοζοβιώτισσας που τιμάται στα Εισόδια της Θεοτόκου.

Κτίστηκε το 1088 μ.Χ. από το βυζαντινό αυτοκράτορα Αλέξιο Α΄ Κομνηνό σύμφωνα με επιγραφή της Ι. Μονής και με τα πατριαρχικά σιγίλια Ιερεμίου Β΄ (1583) και Τιμοθέου Β΄ (1613).

Για τον τρόπο άφιξης της εικόνας στην Αμοργό υπάρχουν δύο παραδόσεις: Η πρώτη λεει ότι η εικόνα βρέθηκε μέσα σε μια βάρκα εκεί ακριβώς που είναι κτισμένο το σημερινό μοναστήρι. Λέγεται ότι την εικόνα τοποθέτησε μια ευσεβής κυρία μέσα σε βάρκα από την πόλη Χόζοβα της Παλαιστίνης και την άφησε να ταξιδέψει μόνη της στην θάλασσα, για να γλιτώσει από τα χέρια των εικονομάχων.

Η δεύτερη εκδοχή λέει ότι τη θαυματουργική εικόνα έφεραν στην Αμοργό μοναχοί από το μοναστήρι του Χοτζεβά της Παλαιστίνης, που βρίσκεται κοντά στην Ιεριχώ, οι οποίοι έφυγαν λόγω των διωγμών από τους εικονομάχους. Περνώντας από την Κύπρο οι μοναχοί έπεσαν πάνω σε ληστές που βεβήλωσαν, έσχισαν στα δύο και έριξαν στη θάλασσα την εικόνα. Τα δύο τεμάχια ήρθαν με θαυματουργικό τρόπο κάτω από το βράχο της Αμοργού κι ενώθηκαν μόνα τους χωρίς να διακρίνεται τίποτε. ’λλοι λένε ότι συγκολλήθηκαν από τους μοναχούς που συνέχισαν το ταξίδι τους, έφτασαν στην Αμοργό και έκτισαν το μοναστήρι στον τόπο που τους υπέδειξε η Παναγία. Μάρτυρας για τον τόπο αυτό ήταν η σμίλη, που για αιώνες βρισκόταν σφηνωμένη στο βράχο και έπεσε το 1952. Ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Θήρας, Αμοργού και Νήσων. 

Παναγία Θεοσκέπαστη Άνδρου

Κάτασπρη και μεγαλόπρεπη υψώνεται κοντά στο όμορφο λιμάνι η Εκκλησιά της Παναγίας της Θεοσκέπαστης, που γιορτάζει του Ακαθίστου Ύμνου.

Σύμφωνα με την παράδοση ένα φουρτουνιασμένο βράδυ η εικόνα της Παναγίας ερχόταν από το πέλαγος προς την ακρογιαλιά με ένα παράξενο φώς. ’νθρωποι του νησιού ακολούθησαν το φώς που τους οδήγησε σε μια μικρή σπηλιά. Έκπληκτοι, μέσα στην σπηλιά, πάνω σε φύκια, είδαν την εικόνα της Παναγίας. Την προσκύνησαν και την μετέφεραν στο παρεκκλήσι του Αγίου Αθανασίου. Την άλλη μέρα όμως η εικόνα γύρισε στην σπηλιά της! Έτσι, οι νησιώτες αποφάσισαν να χτίσουν Ναό πάνω από την σπηλιά. Οι εργασίες για την ανέγερση του ναού έγιναν με γοργούς ρυθμούς και η Εκκλησιά ήταν σχεδόν έτοιμη σε ελάχιστο χρόνο. Έλειπε όμως η σκεπή, γιατί δεν υπήρχε ξυλεία. Η ίδια η Παναγία φρόντισε γι’ αυτό.

Ένα καράβι φορτωμένο με ξυλεία κινδύνευσε ανοιχτά στο πέλαγος έξω από την ’νδρο. Ο καπετάνιος μαζί με τους ναυτικούς παρακαλούσαν την Παναγία να τους σώσει από τον επικείμενο κίνδυνο. Φωτισμένος ο καραβοκύρης έριξε την ξυλεία στη θάλασσα. Έτσι το πλοίο σώθηκε. Η ξυλεία σιγά σιγά βγήκε στην ακτή κοντά στην σπηλιά, για να σκεπάσουν οι μάστορες την ξεσκέπαστη Εκκλησία. Επειδή η ξυλεία βρέθηκε αναπάντεχα και μάλιστα στην ώρα της, πραγματικά θεόσταλτη, η Εκκλησία της Παναγίας ονομάστηκε “Θεοσκέπαστη”. Ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Σύρου.

Παναγία Πανάχραντος ’νδρου

Σύμφωνα με τον κώδικα της Μονής το Μοναστήρι κτίστηκε από τον αυτοκράτορα Νικηφόρο Φωκά τον 10ο αιώνα.

Η ιερά εικόνα βρέθηκε από δύο Μοναχούς, οι οποίοι έβλεπαν κάθε βράδυ ένα δυνατό φώς στο μέρος πού σήμερα βρίσκεται το μοναστήρι. Οι δύο ασκητές βρήκαν την εικόνα μέσα σέ ένα σπήλαιο και αφού την προσκύνησαν την πήραν στο κελλί τους. Τη νύχτα, όμως, η εικόνα ξαναγύρισε στο σπήλαιο. Αυτό έγινε πολλές φορές. Οι Μοναχοί, φωτισμένπι από την Παναγία, άφησαν τά ασκητήριά τους, εγκαταστάθηκαν κοντά στο σπήλαιο και με υπόδειξη της Παναχράντου έχτισαν εκεί τον πρώτο της Ναό στο χώρο όπου σήμερα είναι το Μοναστήρι. Πανηγυρίζει στις 15 Αυγούστου και ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Σύρου.

Παναγία Τουρλιανή Μυκόνου

Κατά την παράδοση το Μοναστήρι της Παναγίας Τουρλιανής κτίστηκε από φυγάδες Μοναχούς της Αρχόντισσας Πάρου πού ζήτησαν άσυλο στο νησί της Μυκόνου. Οι Μοναχοί κατέφυγαν στο άνω μέρος του νησιού, στον μικρό ναό της Παναγίας, όπου υπηρετούσε η Μοναχή Τούρλη.

Κατά την παράδοση η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας βρέθηκε να πλέει στην παραλία του νησιού, κοντά στον ορμίσκο του Τούρλου και θεωρείται έργο του Ευαγγελιστού Λουκά. Ανήκει στη Ιερά Μητρόπολη Σύρου. 

Παναγίας της Εκατονταπυλιανής

Ο ναός της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής βρίσκεται στην Παροικία, πρωτεύουσα της νήσου Πάρου, σε μικρή απόσταση από το λιμάνι της. Είναι ένας από τους αρχαιότερους και καλύτερα διατηρημένους χριστιανικούς ναούς, που βρίσκονται στην ελεύθερη ελληνική γη.

Yπάρχουν δύο ονομασίες γι’ αυτόν το ναό: “Καταπολιανή” και “Εκατονταπυλιανή“. Μέχρι πριν λίγα χρόνια, επικρατούσε η άποψη ότι το πραγματικό όνομα του ναού είναι το πρώτο, και τούτο γιατί βρισκόταν “κατά την πόλιν”, προς το μέρος δηλαδή της αρχαίας πόλης, και ότι το δεύτερο είναι δημιούργημα των λογίων του 17ου αιώνα, που θέλησαν να δώσουν μ\’ αυτό περισσότερη μεγαλοπρέπεια στο ναό. Νεώτερες όμως έρευνες στις πηγές απέδειξαν ότι και οι δύο αυτές ονομασίες είναι σύγχρονες και βρίσκονταν σε παράλληλη χρήση από τα μέσα του 16ου αιώνα. Η ονομασία Καταπολιανή αναφέρεται για πρώτη φορά σε υπόμνημα περί Νάξου και Πάρου του δούκα τα Αρχιπελάγους Ιωάννη Δ΄, του έτους 1562, ενώ η δεύτερη, “Εκατονταπυλιανή”, μνημονεύεται σε έγγραφο του Πατριάρχη Θεολήπτου Β΄ του έτους 1586. Σήμερα η επίσημη ονομασία του ναού είναι Εκατονταπυλιανή.

Η παράδοση που διασώζεται μέχρι σήμερα σχετικά με την ονομασία Εκατονταπυλιανή έχει ως εξής: “Ενενήντα εννέα φανερές πόρτες έχει η Καταπολιανή. Η εκατοστή είναι κλειστή και δεν φαίνεται. Θα φανεί η πόρτα αυτή και θα ανοίξει, όταν οι Έλληνες πάρουν την Πόλη”.

Παναγία της Αγιάσου

Στην Αγιάσο, στους πρόποδες του Λεσβιακού Ολύμπου, βρίσκεται το ιερό προσκύνημα της Παναγίας, πού γιορτάζει στις 15 Αυγούστου. Ο σωζόμενος ναός χτίστηκε το 1815 και αποπερατώθηκε το 1838.

Κατά παράδοση την εικόνα της Παναγίας στη Λέσβο την έφερε ένας Μοναχός από τα Ιεροσόλυμα, ο Αγάθων ο Εφέσιος, στα χρόνια της Εικονομαχίας. Ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Μυτιλήνης.

Παναγία Βροντιανή Σάμου

Σε μια μαγευτική τοποθεσία, σε υψόμετρο 450 μ. πάνω από τη θάλασσα, υψώνεται το ξακουστό μοναστήρι της Παναγίας Βροντά ή Βροντιανής, αφιερωμένο στο Γενέσιο της Θεοτόκου, που γιορτάζει στης 8 Σεπτεμβρίου. Η Μονή απέχει 20 χιλιόμετρα από την κωμόπολη Βουρλιώτες.

Κτίστηκε από τους Μοναχούς Ιάκωβο και Μακάριο το 1566 πάνω σε θεμέλια παλαιότερης Μονής.

Η Μονή ονομάζεται α) “Βροντιανή”, γιατί φυσάει δυνατός άνεμος, ο λεγόμενος σιρόκος, που συνοδεύεται με βροντές, ή γιατί την ημέρα της γιορτής (8 Σεπτεμβρίου) αρχίζουν συνήθως οι πρώτες βροχές με βροντές και αστραπές, και β) “Κοκκαριανή”, γιατί βρίσκεται κοντά στην κωμόπολη Κοκκαρίου. Ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Σάμου.

Παναγία Νεαμονήτισσα Χίου

Το λαμπρό αυτό βυζαντινό μνημείο της Χίου κτισμένο στο βουνό Προβάτιο σε μια μαγευτική τοποθεσία, είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου.

Σύμφωνα με τις τοπικές παραδόσεις, το μοναστήρι κτίστηκε από τρεις Χιώτες ασκητές, τον Νικήτα, τον Ιωάννη και τον Ιωσήφ.

Οι μοναχοί αυτοί, έβλεπαν την νύκτα ένα λαμπρό και δυνατό φως μέσα στο δάσος και μη μπορώντας να εντοπίσουν έβαλαν φωτιά. Ανάμεσα στα καμένα δεντράκια βρήκαν ύστερα μια Μυρσίνη άθικτη από τη φωτιά και πάνω στα κλαδιά της να κρέμεται η εικόνα της Παναγίας.

Οι τρεις μοναχοί, έκπληκτοι, πήραν την εικόνα και την τοποθέτησαν στο ασκητήριο τους. Κάθε μέρα όμως έβλεπαν ότι η εικόνα έφευγε από το ησυχαστήριο και ερχόταν μόνη της στο μέρος που την είχαν βρει και κρεμόταν στην Μυρσίνη.

Τότε οι μοναχοί κατάλαβαν ότι η επιθυμία της Παναγίας ήταν να κτιστεί ο ναός και το μοναστήρι στη θέση που βρέθηκε η εικόνα. Έτσι και έγινε.

Μια άλλη παράδοση λέει ότι τρεις μοναχοί έβλεπαν στον ύπνο τους την Παναγία να τους λέει να μεταβούν στη Μυτιλήνη και να πουν στον εκεί εξόριστο αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Μονομάχο ότι θα πάρει πάλι την εξουσία.

Πράγματι, αφού ήρθαν οι μοναχοί στην Μυτιλήνη, ανάφεραν στον αυτοκράτορα την αποκάλυψη της Παναγίας και ζήτησαν απ’ αυτόν να βοηθήσει να κτίσουν ένα μεγαλοπρεπή ναό και μοναστήρι στη Χάρη Της.

Χαρούμενος ο αυτοκράτορας εγγυήθηκε με το βασιλικό δαχτυλίδι ότι, μόλις αναλάβει την εξουσία, θα κτίσει το μοναστήρι. Αυτό έγινε το 1045 μ.Χ. Το ιστορικό αυτό μοναστήρι βοηθήθηκε και από άλλους αυτοκράτορες και εξασφάλισε πολλά προνόμια, όπως μαρτυρούν τα χρυσόβουλα που υπήρχαν μέχρι το 1822. Ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Χίου.

Παναγία Καμαριώτισσα Σαμοθράκης

Στο ξακουστό και πανέμορφο νησί του Βορείου Αιγαίου, τη Σαμοθράκη, που απέχει 30 περίπου ναυτικά μίλια από την Αλεξανδρούπολη, βρίσκεται το λιμάνι – χωριό Καμαριώτισσα.

Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται περικαλλής ενοριακός ναός, όπου φυλάγεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Καμαριώτισσας που προστάτεψε από κινδύνους και αρρώστιες πολλές φορές τους κατοίκους του νησιού.

Στα χρόνια της εικονομαχίας (9ος αιώνας), εποχή που οι άγιες εικόνες κινδύνευαν να καταστραφούν από τους εικονοκλάστες, ο κάτοχος μιας εικόνας την έβαλε μέσα σ’ ένα μεταλλικό κιβώτιο και την πέταξε στη θάλασσα.

Η εικόνα αυτή, πλέοντας πάνω στα κύματα, έφθασε κοντά στο λιμάνι της Σαμοθράκης. Οι ψαράδες μια νύχτα είδαν ανοιχτά του λιμανιού ένα λαμπερό φως. Όσο περνούσε η ώρα, το φως πλησίαζε την ακτή και γινόταν πιο δυνατό και λαμπερό.

Οι ναυτικοί, αμήχανοι, δε μπορούσαν να εξηγήσουν το φαινόμενο.

Τελικά, αποφάσισαν να κατεβούν στη θάλασσα με βάρκες και να συναντήσουν το λαμπερό αυτό φως. Μόλις οι δυο βάρκες έφθασαν κοντά του, τότε το αντικείμενο χώθηκε ανάμεσα τους, έκανε ένα κύκλο και σταμάτησε.

Οι ναυτικοί άπλωσαν τα χέρια τους, το πήραν και το έφεραν έξω στην ακτή. Εκεί, παρουσία και άλλων ανθρώπων, άνοιξαν το μεταλλικό κουτί, περιμένοντας με αγωνία να δουν το θησαυρό που έκρυβε.

Πράγματι, με μεγάλη έκπληξη είδαν μια μικρή εικόνα της Θεοτόκου, που κρατούσε στην αγκαλιά Της τον Ιησού Χριστό. Έφερε και την επιγραφή “Παναγία Καμαριώτισσα”. Αργότερα, οι κάτοικοι του νησιού έκτισαν μια μικρή εκκλησία στον τόπο άφιξης της εικόνας και την τοποθέτησαν μέσα.

Σήμερα, η εικόνα αυτή βρίσκεται μέσα στον ενοριακό ναό του χωριού και εορτάζεται την Πέμπτη μετά το Πάσχα, ημέρα εύρεσης της εικόνας.

Ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Αλεξανδρουπόλεως.

Θεομητορικό Οδοιπορικό στην Κωνσταντινούπολη
Παναγία Χαλκοπρατείων
Παναγία Χαλκοπρατείων

Ο ναός της Παναγίας Χαλκοπρατείων βρισκόταν σε μικρή απόσταση από το ναό της Αγίας Σοφίας.
Για την ανέγερση του ναού άλλοι λένε ότι άρχισε να κτίζεται από την Πουλχερία και ολοκληρώθηκε επί Λέοντος Α (457-474) και άλλοι ίσχυριζονται ότι έγινε επί Θεοδοσίου Β (408-450).
Στο ναό φυλασσόταν η Αγία Ζώνη της Θεοτόκου και εκεί στεγάσθηκε κατά το έτος 532, για μικρό χρονικό διάστημα, η έδρα του Πατριαρχείου μετά την πυρκαϊά της Αγίας Σοφίας.

Παναγία Αχειροποίητος

Η Μονή της Αχειροποιήτου ήταν η πλέον περίφημη Μονή της Κωνσταντινούπολης, αφιερωμένη στην Παναγία. Κατά την παράδοση ιδρύθηκε από τον Μέγα Κωνσταντίνο δια του Μοναχού Αβραμίου . Γι’ αυτό λεγόταν και Μονή των Αβρααμιτών . Η Μονή πήρε το όνομα Αχειροποίητος,γιατί εκεί φυλασσόταν εικόνα της θεοτόκου η οποία δεν ζωγραφίστηκε με ανθρώπινο χέρι. Η ίδια η Παναγία αποτύπωσε κατά θαυματουργικό τρόπο την μορφή της στην εικόνα .

Παναγία των Οδηγών

Ήταν μοναστικό κέντρο κοντά στα ανάκτορα των Μαγγάνων. Ονομάζεται Μονή των Οδηγών , γιατί απ ‘ εδώ οι Μοναχοί οδηγούσαν τους τυφλούς στο παρακείμενο θαυματουργό αγίασμα. Στο μοναστηριακό αυτό συγκρότημα υπήρχε από τον 5ο αιώνα ναός αφιερωμένος στην Παναγία. Η αυτοκράτειρα Πουλχερία χάρισε στη Μονή και θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου, η οποία είχε ιστορηθεί από τον Ευαγγελιστή Λουκά και μεταφέρθηκε από την Αντιόχεια στην Κωνσταντινούπολη. Κατά την άλωση της Πόλης καταστράφηκε.

Ἡ ἱστορική εἰκόνα τῆς Παναγίας Ὁδηγητρίας συνδέεται ἄμεσα μέ τήν ἱστορική Μονή τῆς Χώρας . Εἶναι ἡ εἰκόνα πού περιέφεραν στά τείχη τῆς Κωνσταντινουπόλεως σέ δύσκολες στιγμές οἱ αὐτοκράτορες καί ὁ λαός , γιά νά ἐμψυχώσουν τούς ὑπερασπιστές τῆς Πόλης .

 

Παναγία των Βλαχερνών

Ὁ Ναός κτίσθηκε ἀπό τήν αὐτοκράτειρα Πουλχερία μεταξύ τῶν ἐτῶν 450-453 μ.Χ., ἀλλά ὁλοκληρώθηκε ἐπί Λέοντος Α’ (457-474). Τότε χτίστηκε καί τό παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Σοροῦ, γιά νά δεχθεῖ τό ὠμοφόριο καί τήν Τίμια Ἐσθῆτα τῆς Θεοτόκου, πού μεταφέρθηκαν ἀπό τήν Παλαιστίνη τό 473.

Κατά τό 626, ὅταν ἡ Πόλις πολιορκήθηκε ἀπό τούς Ἀβάρους, ἡ εἰκόνα τῆς Παναγίας λιτανεύθηκε ἀπό τόν Πατριάρχη Σέργιο στίς ἐπάλξεις. Ἡ πολιορκία λύθηκε, ἡ Πόλη σώθηκε καί ἡ σωτηρία ἀπεδόθη στήν Θεοτόκο . Σύσσωμος ὁ λαός ἀγρύπνησε στόν ἱστορικό ναό ψάλλοντας τόν Ἀκάθιστο Ὕμνο.

Τό 843, μέ την λήξη τῆς Εικονομαχίας, ἡ ἑορτή τῆς Ὀρθοδοξίας ξεκίνησε ἀπό τόν Ναό τῆς Παναγίας τῶν Βλαχερνῶν.

Οἱ εἰκοκονομάχοι κατέστρεψαν τήν εἰκονογραφία τοῦ Ναοῦ. Τότε ἐξαφανίσθηκε καί ἡ ιστορική εἰκόνα τῆς Παναγίας πού ξαναβρέθηκε, σύμφωνα μέ τήν παράδοση, τό 1030 κρυμμένη στόν τοῖχο κατά τίς ἐργασίες ἀνακαίνισης πού ἔγιναν ἐπί Ρωμανοῦ Γ Ἀργυροῦ. Ὁλόκληρο τό κτιριακό συγκρότημα κάηκε τό 1434, λίγο πρίν ἀπό τήν Ἅλωση.

Ζωοδόχος Πηγή στο Μπαλουκλί

Τό ἁγιαστικό κέντρο τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς στό Μπαλουκλί βρίσκεται ἔξω ἀπό τά χερσαῖα τείχη, δυτικά τῆς Πόλης . Γιά τήν καταγωγή τοῦ Ἱεροῦ ὑπάρχουν δύο ἐκδοχές:

1) Ἡ πρώτη, πού ἐξιστορεῖ ὁ ἱστορικός Προκόπιος , τοποθετεῖται στίς ἀρχές τοῦ 6ου αἰῶνος καί ἀναφέρεται στόν Ἰουστινιανό . Ὁ Ἰουστινιανός κυνηγοῦσε σ’ ἕνα θαυμάσιο τοπεῖο μέ πολύ πράσινο, νερά καί δένδρα. Ἐκεῖ, σάν σέ ὅραμα, εἶδε ἕνα μικρό παρεκκλήσι, πλῆθος λαοῦ κι’ ἕνα ἱερέα μπροστά σέ μιά πηγή. Εἶναι ἡ πηγή τῶν θαυμάτων τοῦ εἶπαν. Καί ἔχτισε ἐκεῖ μοναστήρι μέ ὑλικά πού περίσσεψαν ἀπό τήν Ἁγιά Σοφιά.

2) Ὁ Νικηφόρος Κάλλιστος ἀναφέρει ἄλλη παράδοση: Ὁ μετέπειτα Αὐτοκράτωρ Λέων ὁ Θράξ (457-474 μ.Χ.), ὅταν ἐρχόταν ὡς ἁπλός στρατιώτης στήν Κωνσταντινούπολη συνάντησε στή Χρυσή Πύλη ἕνα τυφλό πού τοῦ ζήτησε νερό . Ψάχνοντας γιά νερό μιά φωνή τοῦ ὑπέδειξε τήν πηγή. Ὅταν θά γινόταν Αὐτοκράτωρ , τοῦ εἶπε ἡ προφητική φωνή, θά ἔπρεπε νά χτίσει δίπλα στήν πηγή μιά Ἐκκλησιά. Ὁ Κάλλιστος περιγράφει τή μεγάλη αὐτή Ἐκκλησία μέ πολλές λεπτομέρειες, ἀλλά ἡ περιγραφή ταιριάζει περισσότερο στό οἰκοδόμημα τοῦ Ἰουστινιανοῦ. Ἱστορικά εἶναι ἐξακριβωμένο, ὅτι τό 536 στή Σύνοδο τῆς Κωνσταντινουπόλεως , ὑπό τόν Πατριάρχη Μηνᾶ, λαμβάνει μέρος καί ὁ Ζήνων, ἡγούμενος ” τοῦ Οἴκου τῆς ἁγίας ἐνδόξου Παρθένου καί Θεοτόκου Μαρίας ἐν τῇ Πηγῇ “.  

Στήν αὐλή της βρίσκονται οἱ τάφοι τῶν Οἰκουμενικῶν Πατριαρχῶν. Ὁ σημερινός Ναός ἀνηγέρθη τό 1833 ἐπί Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Κωνσταντίου Α καί ἐγκαινιάσθηκε μετά δυό χρόνια. Τό ἁγίασμα βρίσκεται στόν ὑπόγειο Ναό. Ἀπ’ ἐδῶ διαδόθηκε ὁ τύπος τῆς Παναγίας Ζωοδόχου Πηγῆς σέ όλο τόν ὀρθόδοξο κόσμο. Εἶναι ἀξιοσημείωτο ὅτι ψηφιδωτή παράσταση τῆς εἰκόνας σώζεται στόν ἐσωνάρθηκα τῆς Μονῆς τῆς Χώρας.

Μονή του Λιβός

Ἡ Μονή τοῦ Λιβός , πού ὀνομάζεται καί Μονή τῆς Παναχράντου , ἦταν αὐτοκρατορική , γυναικεία καί ἐχρησίμευε ὡς τόπος ταφῆς .

Ὁ ναός τῆς Θεοτόκου πρωτοχτίστηκε ἀπό τόν Κωνσταντῖνο Λίβα, ἀξιωματοῦχο στήν ὑπηρεσία τοῦ Αὐτοκράτορος Λέοντος ΣΤ’ του Σοφοῦ (886-912 μ.Χ.) καί ἀργότερα τοῦ Κωνσταντίνου Ζ’ Πορφυρογέννητου (913-959 μ.Χ.). Ἐγκαινιάσθηκε τό 908. Στά τέλη τοῦ 13ου αἰ. ἡ Θεοδώρα, σύζυγος τοῦ Αὐτοκράτορος Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγου ( 1261-1282 μ.Χ.), προσέθεσε στόν χῶρο τῆς Μονῆς νέο Ναό ἀφιερωμένο στόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Πρόδρομο. Τό κτιριακό συγκρότημα ἔπαθε μεγάλη καταστροφή στίς πυρκαϊές τοῦ 1622 καί τοῦ 1917. Ἁναστηλώθηκε τήν τελευταία εἰκοσαετία. Ἴχνη ψηφιδωτῶν σώζονται ἀκόμη στό νότιο τοῖχο. Ὁ Ναός σήμερα ταυτίζεται μέ τό Φεναρί – Ἰσά Τζαμί.

Παναγία η Οδηγήτρια

Κατά τήν Μεγάλη Σαρακοστή ἡ εἰκόνα μεταφερόταν ἀπό τό Ναό τῆς Ὁδηγητρίας στό Παλάτι . Τή δεύτερη μέρα τοῦ Πάσχα γινόταν λιτάνευση τῆς εἰκόνας πού κατέληγε στή Μονή τῆς Χώρας , ὅπου γινόταν λαϊκό προσκύνημα . Σύμφωνα μέ τίς πληροφορίες τοῦ ἱστορικοῦ Μ. Δούκα , τήν ἡμέρα τῆς ἅλωσης οἱ Τοῦρκοι λεηλάτησαν τό μοναστήρι τῆς Χώρας καί πῆραν ὅλα τά πολύτιμα ἀφιερώματα . Τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας τήν τεμάχισαν καί τήν κατέστρεψαν ἐντελῶς.

Ιερά Μονή της Κεχαριτωμένης

Ιδρύθηκε από την Αυτοκράτειρα Ειρήνη , σύζυγο του Αλεξίου και μητέρα του Ιωάννου Β Κομνηνού . Μέσα στο μοναστήρι υπήρχαν διάφορα φιλανθρωπικά οικήματα και η ελεημοσύνη προς τους πτωχούς αποτελούσε καθημερινό έργο .

Ιερά Μονή της Θεοτόκου Ευεργέτιδος

Η Μονή βρισκόταν στα δυτικά της Πόλης. Παρείχε δε στέγη, τροφή, ενδύματα και υποδήματα στοούς πτωχούς και στους ασθενείς .

Μονή της Παμμακαρίστου

Ἡ Μονή τῆς Παμμακαρίστου δίδει τό μέτρο τῆς παλαιολόγειας ἐποχῆς καί ἐπιβεβαιώνει τήν ἀναβίωση τῶν κλασσικῶν γραμμάτων σέ συνδυασμό μέ τά νέα φιλοσοφικά καί θεολογικά ρεύματα πού ἔπνεαν. Χτίστηκε ἤ ἀνακαινίσθηκε σέ μεγάλο βαθμό ἀπό τόν πρωτομάστορα τοῦ Ἀνδρονίκου Β Παλαιολόγου (1282-1328 μ.Χ.) Μιχαήλ Ταρχανιώτη Γλαβᾶ. Πολλοί ἱστορικοί καί ἀρχαιολόγοι πιστεύουν ὅτι τό ἀρχικό κτίσμα εἶναι παλαιότερο καί τό ἀποδίδουν στόν Μιχαήλ Ζ Δούκα καί τήν σύζυγό του Μαρία, ἀδελφή τοῦ Ἀλεξίου Κομνηνοῦ.

Ὑπολογίζεται ὅτι στήν Παμμακάριστο ἔγινε ἡ συνάντηση τοῦ Πατριάρχου Γενναδίου Σχολαρίου καί τοῦ Μωάμεθ, ὁ ὁποῖος πῆγε γιά νά συζητήσει μαζί του θρησκευτικά θέματα. Στήν Μονή, ἐπί πατριαρχείας Γενναδίου Β’ τοῦ Σχολαρίου, στεγάσθηκε τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ἀπό τό 1456 μέχρι τό 1587 γιά νά μεταφερθεῖ ἀμέσως μετά στόν Ναό τῆς Παναγίας τῆς Παραμυθίας. Τό 1587 μετετράπη σέ τζαμί (Φετχιγιέ-Τζαμί). Στό Καθολικό σώζονται περίφημα ψηφιδωτά.

Παναγία η Παντάνασσα

Η Μονή της Παντανάσσης , κτίσμα του 12ου αιώνος , βρισκόταν βόρεια της Μονής των Οδηγών . Άρχιζε να κτίζεται από την αυτοκράτειρα Ξένη, χήρα του μανουήλ Κομνηνού (1143-1180). Μετά το θάνατό της συνέχισε το έργο ο Ισαάκ Άγγελος (1185-1195).

Παναγία του Μουχλίου

Εὑρίσκεται ἀνάμεσα στήν Μεγάλη τοῦ Γένους Σχολή καί τό Ἰωακείμιο Παρθεναγωγεῖο, στό Φανάρι. Ἡ ὀνομασία πιθανότατα προέρχεται ἀπό τόν ἐξελληνισμό τῆς σλαβικῆς λέξης “μογκούλα”. Κτιτόρισσα θεωρεῖται ἡ Μαρία Παλαιολογίνα, θυγατέρα τοῦ Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγου (1261-1282 μ.Χ.), πού εἶχε νυμφευθεῖ τόν διάδοχο τῶν Μογγόλων Χολαγκού ἤ Ἀπαγάν, ἀλλά μετά τόν θάνατο τοῦ συζύγου της ἐπέστρεψε στήν Κωνσταντινούπολη καί ἵδρυσε τήν Μονή καί τόν Ναό περί τό 1285.

Ἡ Μονή κτίσθηκε ἐπάνω στά ἐρείπια τοῦ παλαιοτέρου Μο-ναστηριοῦ τῆς Θεοτόκου τῆς Παναγιωτίσσης, πού εἶχε καταστραφεῖ ἀπό τούς Λατίνους. Μετά τήν ἅλωση ἡ Ἐκκλησία δωρήθηκε ἀπό τόν Μωάμεθ Β στόν Ἕλληνα ἀρχιτέκτονα Χριστόδουλο ὡς ἀνταμοιβή γιά τήν ἀνέγερση του τεμένους τοῦ κατακτητοῦ Φατίχ στόν χῶρο τοῦ κατεδαφισθέντος ναοῦ τῶν Ἀγίων Ἀποστόλων. Μέ τούς τίτλους πού τῆς παραχώρησε ὁ Πορθητής διέφυγε καί τήν μετατροπή της σέ τζαμί.

Παναγία Βεφά

Η Παναγία Βεφά είναι υπόγειος Ναός επ ‘ ονόματι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Βρίσκεται απέναντι από τη Μονή του Παντοκράτορος και ονομάζεται Παναγία του Βεφά , γιατί παλαιότερα κατοικούσε εκεί ο φημισμένος τούρκος μουσικός Vefa .
Ο Ναός αυτός καταστράφηκε μετά την άλωση της Πόλης. Αργότερα κτίσθηκε άλλος ναός που με το αγίασμα παραδόθηκε στην Μακεδονική Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα της Πόλης. Επισκευάσθηε μετά τις καταστροφές του 1955 και σήμερα λειτουργεί ο Ναός και το αγίασμα ως προσκύνημα.

Παναγία της Ελπίδας

Ο Ναός της Παναγίας της Ελπίδας , που έκτισε ο Πατριάρχης Διονύσιος ο Δ ο Μουσελίμης στα 1865 πάνω σε ομώνυμο Ναό ερειπωμένο , είναι σήμερα ένα από τα λαμπρότερα κτίσματα του 17ου αιώνος στην Πόλη.

Παναγία η Παραμυθιώτισσα

Είναι η Παναγία των Παλατιών , όπου εγκαταστάθηκε το Πατριαρχείο μετά την απομάκρυνσή του από την Παναγία Παμμακάριστο (1587). Σήμερα σώζονται μόνο λίγα ερείπια .

Παναγία Περίβλεπτος

Ήταν από τα λαμπρότερα μοναστηριακά συγκροτήματα της Κωνσταντινουπόλεως. Βρισκόταν στη συνοικία Ψωμαθίων , όπου σήμερα βρίσκεται ο ναός του Αγίου Γεωργίου των Αρμενίων . Ο μεγαλύτερος ναός, αφιερωμένος στην Παναγία Περίβλεπτο, κτίσθηκε με φροντίδα του αυτοκράτορα Ρωμανού Γ Αργυρού (1028-1034). Η Μονή διαλύθηκε από τους Σταυροφόρους. Μετά την ανάκτηση της Πόλης έγινε και πάλι ορθόδοξη Μονή και ανακαινίστηκε από τον Μιχαήλ Η. Καταστράφηκε ολοσχερώς κατά την άλωση .