ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΛΕΙΨΑΝΟΥ (ΔΕΞΙΑΣ ΧΕΙΡΟΣ) ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ

ΣΤΗΝ Αἴθουσα τῶν Συνεδριῶν τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος φυλάσσεται, ἐντός ἀργυρᾶς θήκης, μετά πολλῆς εὐλαβείας, ἡ Δεξιά Χείρ τοῦ ἐν ἁγίοις Πατρός ἡμῶν Βασιλείου, Ἀρχιεπισκόπου Καισαρείας, τοῦ Οὐρανοφάντορος καί Μεγάλου^1.

Πότε καί πῶς εὑρέθη στήν Ἱερά Σύνοδο ἡ ἁγία Δεξιά τοῦ Μεγάλου Πατρός; Τήν ἀπάντηση μᾶς τήν δίδουν τά ἔγγραφα τοῦ πολυτιμότατου γιά τήν νεοελληνική ἱστορική καί ἐκκλησιαστική πραγματικότητα Ἀρχείου τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.

Τόν Ἰούνιο τοῦ 1921 κατελήφθη ἀπό τά στρατεύματα τοῦ Κεμάλ ἡ πόλη της Νικομήδειας² ἕδρα τῆς ὁμωνύμου Ἱερᾶς Μητροπόλεως^3, μέ συνέπεια τήν συνολική ἔξοδο τοῦ ὀρθοδόξου πληθυσμοῦ καί τήν καταστροφή. Τά περισωθέντα ἱερά κειμήλια τῆς Μητροπόλεως Νικομηδείας καί τῆς παρακειμένης Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος παρεδόθησαν, ἐντός κιβωτίων, στίς 26 Ἰουνίου 1921, στό πολεμικό πλοῖο «Κιλκίς «, τό ὁποῖο ναυλοχοῦσε στήν Πρίγκηπο^4. Τό ἀντίγραφο Πρακτικοῦ «καταγραφῆς ἱερῶν ἀμφίων καί σκευῶν ἱερῶν ναῶν Νικομηδείας (Μητροπόλεως καί Ἁγίου Παντελεήμονος)» ⁵ ἀναφέρει μεταξύ ἄλλων:

«Ζόν Κιβώτιον ὑπ’ ἀριθ. 7, περιέχον τά ἑξῆς:

Δύο μήτρας Μητροπολίτου, ἕν εὐαγγέλιον χειρόγραφον κοινόν, τρία Ἀρχιερατικά βιβλία κοινά, ἕν κυτίον ἀργυροῦν, περιέχον τήν δεξιάν χεῖρα τοῦ Ἁγίου Βασιλείου καί διάφορα ἀφιερώματα, δύο βραχιόλια ἀργυρά, τέσσαρας μικρούς σταυρούς, ἐννέα φλωρία ἕξ δακτυλίδια, ἕν κυτίον περιέχον λείψανα ἁγίων δισμυρίων^6,, τρεῖς πατερίτσες Πατριάρχου, (μίαν ἀργυρά, δύο ἀπό φύλντισι μέ λαβήν χρυσῆν καί ἡ τρίτη μέ λαβήν κοκαλίνην), ἕν Εὐαγγέλιον χρυσόδετον Ρωσσικόν καί δύο ἕτερα Ἑλληνικά (ἕν ἀργυρόδετον καί ἕν χρυσόδετον), τρία δισκάρια ἀργυρᾶ, τρεῖς λαβίδας ἀργυρᾶς, μίαν λόγχην, δέκα τέσσαρα καλύμματα ἁγίων ποτηρίων, ἕναν ἀστερίσκον ἀργυροῦν, ἕν δοχεῖον ζέου ἀργυροῦν, ἕναν μικρόν σταυρόν ἀργυροῦν, ἕν ἀρτοφόριον ἀργυροῦν, ἕν πλαίσιον ἀργυροῦν φέρον σχῆμα ἀναστάσεως, ὀκτώ γυρλάντας εἰκόνων ἀργυρᾶς, ὀκτώ ἀστέρας μικρούς, δύο καλύμματα ἁγίων ποτηρίων χανδροκέντητα, Στολή Πατριάρχου Ἀναστασίου (ἔχουσα δύο φελώνια,δύο πετραχήλια, δύο ζώνας χρυσοκεντήτους, δύο στιχάρια, ἕν ζεῦγος ἐπιμανίκια, στολή Ἀρχιερατική (ἔχουσα μίαν ζώνην χρυσοκέντητον μέ δύο πόρπας ὑαλίνας, δύο ἐπιγονάτια, ἕν πετραχήλιον χρυσοκέντητον, δύο ἄμφια Πατριάρχου (ὁμοφόρια)....» ^7.

Μέ τήν ἀπό 28^ης Ὀκτωβρίου 1922 ἐπιστολή του ὁ Μητροπολίτης Νικομήδειας Ἀλέξανδρος⁸ παρακαλεῖ τόν Ὑπουργό τῶν Ναυτικῶν νά διατάξη τήν ἐξακρίβωση γιά τήν ὕπαρξη τῶν προαναφερομένων πραγμάτων καί νά φροντίση γιά τήν παραλαβή τῶν ἀτομικῶν του πραγμάτων. Τό σχετικό ἔγγραφο ἀναφέρει:

 

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΝΙΚΟΜΗΔΕΙΑΣ

Ἐν Θεσσαλονίκῃ τῇ 28ῃ Ὀκτωβρίου 1922

 

Πρός τόν Ἐξοχώτατον κ. Ὑπουργόν

τῶν Ναυτικῶν τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους

Εἰς Ἀθήνας

 

Ἐξοχώτατε,

Μετά τήν γενομένην κατά Ἰούνιον τοῦ 1922 κατάληψιν τῆς Νικομηδείας, Ἕδρας τῆς ἐμῆς Ἐπαρχίας, ὑπό τοῦ Κεμαλικοῦ στρατοῦ, τά περισωθέντα ἐκ τῶν πραγμάτων τῆς Μητροπόλεώς μου καί τῆς παρακειμένης Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος ἐν συνόλῳ Κιβώτια (15) δέκα πέντε, δέματα (2) καί κάσσαι (2) δύο ὑπό τοῦ ἐκεῖθεν μετενεγκόντος αὐτά ἀτμοπλοίου παρεδόθησαν τῇ 26ῃ Ἰουνίου 1921 εἰς τό ἐν Πριγκήπῳ ναυλοχοῦν πολεμικόν «Κιλκίς « ὡς τοῦτο βεβαιοῦται δι’ ἐγγράφου κατ’ εὐθεῖαν πρός ἐμέ τοῦ τότε ἐν Κωνσταντινουπόλει Ἕλληνος Ἁρμοστοῦ κ. Βότση ὑπ’ ἀριθ. 5934 καί ἡμερομηνίαν 12 Αὐγούστου τοῦ αὐτοῦ ἔτους (1921) περιέχοντος καί ἀντίγραφον ἀπογραφῆς τῶν ἀνωτέρω πραγμάτων.

Μή δυνηθείς ἐν τῷ μεταξύ ν’ ἀναλάβω ταῦτα ἐκ τοῦ «Κιλκίς « ἀναμένων κατάλληλον πρός τοῦτο εὐκαιρίαν, ἤδη, ὅτε ἐπί τῇ ἀφορμῇ τῆς Ἐπαναστάσεως πρό μηνός κατέπλευσεν ἐνταῦθα τό «Κιλκίς « ἔσπευσα νά ζητήσω καί παραλάβω ταῦτα ἀλλ’ εἰς ἀπάντησιν ὁ Κυβερνήτης αὐτοῦ διεμήνυσέ μοι, ὅτι ὅλα ταῦτα ἔχουν παραδοθῆ διά Πρωτοκόλλου εἰς τόν «Ἀβέρωφ «. Λαμβάνω ὅθεν τήν τιμήν, Κύριε Ὑπουργέ, νά παρακαλέσω Ὑμᾶς, ὅπως εὐαρεστηθῆτε νά διατάξητε τήν ἐξακρίβωσιν περί τήν ὕπαρξιν τῶν ἄνω πραγμάτων καί μοί δηλωθῇ τίνι τρόπῳ δύναμαι νά φροντίσω καί παραλάβω τέλος τά ἐν τῇ ἐγκλείστῳ ἀπογραφῇ ἀναφερόμενα ἀτομικά μου πράγματα, ὧν ὡς πρόσφυξ ἀπόλυτον ἔχω ἀνάγκην καί τά ὁποῖα εἶναι τά μόνα ἀπομείναντα ἐκ τῆς ὅλης περιουσίας ἐμοῦ καί τῶν τριῶν χηρῶν ἀδελφῶν μου, τῆς λοιπῆς διαρπαγείσης ἤ ἐξαφανισθείσης.

Παρακαλῶ ὅθεν ἐν ὀνόματι τῆς φιλανθρωπίας νά γίνῃ πᾶσα δυνατή ἐνέργεια πρός ταχυτέραν παραλαβήν τῶν ἀναφερομένων πραγμάτων μου. Ἡ παροῦσα μου θά ἐπιδοθῇ διά τοῦ ἐν Ἀθήναις εὑρισκομένου ἀντιπροσώπου μου κ. Κ. Καλπακτσῆ, ἐμπόρου, δι’ οὗ καί τήν σχετικήν ἀπάντησιν ἀναμένω,

Τῆς Ὑμετέρας Ἐξοχότητος

διάπυρος πρός Θεόν εὐχέτης καί ὁλοπρόθυμος

Ὁ Νικομηδείας Ἀλέξανδρος « ^9.

 

Ὁ Ὑπουργός τῶν Ναυτικῶν Κ. Βούλγαρης κάνει τίς σχετικές ἐνέργειες ¹⁰ καί πληροφορεῖται ἀπό τόν Ἀρχηγό τοῦ Στόλου ὅτι τά παραληφθέντα ἀπό τό θωρηκτό « Ἀβέρωφ « πράγματα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Νικομηδείας παρεδόθησαν στίς 14 Ὀκτωβρίου 1922 στά Γραφεῖα τῆς Ἱερᾶς Συνόδου^11, στόν Γραμματέα Ἀρχιμανδρίτη Γερμανό Ρουμπάνη καί «ἐτοποθετήθησαν ἐν τῷ παρά τῷ Συνοδικῷ Μεγάρῳ Ἱερῷ Ναῷ τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου πλήν τοῦ ἁγίου Μύρου τεθέντος ἐν τῷ ἑρμαρίῳ , ἐν ᾧ καί τό ἅγιον Μύρον τῆς Ἱερᾶς Συνόδου καί τῶν ἁγίων Λειψάνων φυλαχθέντων ἐν τῷ Γραφείῳ τοῦ Α´. Γραμματέως « ¹² . Κατόπιν τούτου ὁ Ὑπουργός διαβιβάζει στήν Ἱερά Σύνοδο τήν ἀναφορά τοῦ Ἀρχηγοῦ τοῦ Στόλου καί τήν ἐπιστολή τοῦ Μητροπολίτου Νικομηδείας γιά τήν τακτοποίηση τοῦ θέματος^13..

Ὁ Ἀρχιμανδρίτης Γερμανός Ρουμπάνης, διά τῆς ὑπ’ ἀριθ. 834/17.10.1922 ἀναφορᾶς, ἐνημερώνει τήν Ἱερά Σύνοδο γιά τήν παραλαβή τῶν ἱερῶν πραγμάτων.

Ἀναφορά Ἀρχιμανδρίτου Γερμανοῦ Ἀρ. Ρουμπάνη

Α´. Γραμματέως τῆς Ἱερᾶς Συνόδου

 

Ἀριθ. 160

Ἐν Ἀθήναις τῇ 17ῃ Ὀκτωβρίου 1922

 

Πρός

Τήν Ἱεράν Σύνοδον

 

Τό Ὑπουργεῖον τῶν Ναυτικῶν ἀπέστειλε πρός τήν Ἱεράν Σύνοδον τά ἐκ τῆς Ἱ.Μονῆς Ἁγίου Παντελεήμονος Νικομηδείας προερχόμενα ἱερά σκεύη καί ἄμφια ἅτινα παρελάβομεν διά πρωτοκόλλου παραδόσεως καί παραλαβῆς οὗ ἀντίγραφον συνυποβάλλομεν τ·ῇ παρούσῃ, ὅτι δέν ἠδυνάμεθα ν’ ἀρνηθῶμεν τήν παραλαβήν καί φύλαξιν τῶν ἱερῶν τούτων ἀντικειμένων, ἀφ’ οὗ ἡ εὐσέβεια τοῦ Ἑλλ. Στρατοῦ καί Στόλου εἶχε τήν προθυμίαν νά περισυλλέξῃ καί περισώσῃ.

Πάντα τά παραληφθέντα ἐτοποθετήσαμεν προχείρως ἐν τῷ Ἱ. Ναῷ τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου, τῷ ἐν τῷ προαυλίῳ τῆς Ἱ. Συνόδου πλήν τοῦ ἁγίου Μύρου, ὅπερ ἐφυλάξαμεν ἐν τῷ ἑρμαρίῳ ἐν ᾧ καί τό ἅγιον Μῦρον τῆς Ἱ. Συνόδου, τά δέ κυτία τῶν Ἁγίων Λειψάνων ἐν τῷ ἑρμαρίῳ τοῦ Α´ Γραμματέως.

Ἐν τῇ πεποιθήσει ὅτι ἡ Ἱ. Σύνοδος θά διατάξῃ τακτικήν παραλαβήν καί ἐξασφάλισιν τῶν ἱερῶν τούτων ἀντικειμένων, παρακαλῶ εὐσεβάστως, ὅπως ὁρισθῇ ἐπιτροπή, εἰ δυνατόν, πρός παραλαβήν καί τακτοποίησιν καί ἐξασφάλισιν αὐτῶν.

Εὐπειθέστατος

Ἀρχιμανδρίτης Γερμανός Ρουμπάνης^14.

 

Ἡ Σύνοδος ἀποφασίζει «ν’ ἀνακοινωθῇ τοῦτο τῷ Ὑπουργείῳ τῶν Ἐκκλησιαστικῶν, ἵνα μετά συνεννόησιν μετά τοῦ Ὑπουργείου τῶν Ναυτικῶν ἐνεργηθῶσι τά δέοντα πρός φύλαξιν τῶν ἱερῶν τούτων ἀντικειμένων ^15, καί διατάσσει τήν λεπτομερῆ καταγραφή τῶν ἱερῶν σκευῶν καί τῶν ἀμφίων τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Νικομηδείας καί τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Παντελεήμονος. Ἡ ἐπιτροπή καταγραφῆς ἀποτελεῖται ἀπό τούς Συνοδικούς Συνέδρους Μητροπολίτες Ἄρτης Σπυρίδωνα καί Παροναξίας Ἱερόθεο καί τόν Διευθυντή τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Ταμείου ^16.. Κατόπιν τούτου ἡ Ἱερά Σύνοδος ἀποστέλλει, πρός τό Ὑπουργεῖο ἐπί τῶν Ἐκκλησιατικῶν, τό ὑπ’ ἀριθ. 120/1375/26.11.1922 ἔγγραφο:

« Τό Ὑπουργεῖον τῶν Ναυτικῶν ἀπέστειλεν εἰς τήν Ἱεράν Σύνοδον ἱερά σκεύη καί ἄμφια τῆς ἐν Νικομηδείᾳ τῆς Μ. Ἀσίας Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος ἀποτελούμενα κατά τόν ἀποσταλέντα πίνακα ἀπό τά ἑξῆς: 1) ἕνδεκα μπαοῦλα, 2) τέσσαρα δέματα, 3) ἕξ κιβώτια, 4) τέσσαρας εἰκόνας, 5) ἕνα Σταυρόν ἐντός κιβωτίου, 6) ἕν δοχεῖον Ἁγ. Μύρου, 7) δύο κιβώτια ἀργυρᾶ περιέχοντα τό μέν ἕνα τά Ἅγ. λείψανα τῶν δισμυρίων Μαρτύρων, τό δέ δεύτερον τήν χεῖρα τοῦ Ἁγ. Βασιλείου.

Ταῦτα πάντα ἐτοποθετήθησαν ἐντός τοῦ μικροῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγ. Ἀνδρέου πάρα τῷ Συνοδικῷ Μεγάρῳ. Ἤδη ὅμως ἐγγιζούσης τῆς ἑορτῆς τοῦ Ναοῦ οὐδαμοῦ ἀλλαχοῦ ὑπάρχει χῶρος νά τοποθετηθῶσιν.

Ἐπειδή δέ πλεῖσται τούτων ἔχουσι πιθανότατα καί ἀρχαιολογικήν ἀξίαν παρακαλοῦμεν, ὅπως παραλάβητε ταῦτα πλήν τῶν ὑπ’ἀριθ. 6 καί 7 ἅτινα θά φυλαχθῶσιν ἐν τοῖς Γραφείοις τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, καί ἐξασφαλίσητε αὐτά, ὡς γνωρίζητε μέχρις ὅτου ληφθῇ ἡ δέουσα ὁριστική περί τῆς τύχης αὐτῶν ἀπόφασις τῶν ἁρμοδίων.

† ὁ Ὕδρας καί Σπετσῶν Προκόπιος, Προεδρεύων

† ὁ Καλαβρύτων καί Αἰγιαλείας Τιμόθεος

† ὁ Ἄρτης Σπυρίδων

† ὁ Παροναξίας Ἱερόθεος «

Τά ἱερά πράγματα, ἐκτός ἀπό τό Ἅγιο Μῦρο καί τά ἱερά λείψανα, τά ὁποῖα ἐφυλάχθησαν, γιά τήν ἱερότητα αὐτῶν, στήν Ἱερά Σύνοδο, παρεδόθησαν, κατόπιν ἐντολῆς τοῦ Ἀρχαιολογικοῦ Τμήματος τοῦ Ὑπουργείου τῶν Ἐκκλησιαστικῶν¹⁷, ἀπό τόν Ἀρχιμανδρίτη Γερμανό Ρουμπάνη στόν Θεμ. Βολίδη, Διευθυντή τοῦ Τμήματος τῶν Χειρογράφων τῆς Ἐθνικῆς Βιβλιοθήκης καί μετεφέρθησαν σέ χῶρο τοῦ Βυζαντινοῦ Μουσείου¹⁸ .

 

---

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. « Προσθετέον ἐν τέλει, ὅτι ἡ Ἱερά Σύνοδος κέκτηται Ἱερά μαρτυρικά Λείψανα,... μεταξύ δέ τῶν Ἱερῶν Λειψάνων ὑπάρχει καί μέρος χειρός τοῦ Μεγάλου Βασιλείου «, Ἀρχιμ. Χρυσοστόμου Θέμελη, Ἀρχιγραμματέως (νῦν Μητροπολίτου Μεσσηνίας) Συνοπτική ἱστορία τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἀνάτυπον ἐκ τῆς «ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ « τομ. ΛΑ´, ἐν Ἀθήναις 1954 σελ. 69. Τό ἱερό λείψανο φυλάσσεται σέ ἀσημένια λειψανοθήκη, στήν ὁπoία εἶναι χαραγμένη ἡ ἡμερομηνία 10 Φεβρουαρίου 1849.

2. «Σχεδόν καθ’ ἑκάστην καταφθάνουσιν εἰς τά Πατριαρχεῖα ἐκθέσεις ὅσαι εἶναι δυνατόν νά διαφύγωσιν τήν προσοχήν τῶν ἁρμοδίων, περιγράφουσαι διά μελανῶν χρωμάτων τήν κατάστασιν τῶνχριστιανῶν ἐν Ἀνατολῇ. Τοιαῦται ἐκθέσεις προερχόμεναι ἐκ τῶν ἐπαρχιῶν Χαλδείας, Ἀμασείας καί Νικομηδείας, παρεπέμφθησαν εἰς τά δύο Σώματα διά τήν ἀνάλογον σκέψιν καί ἐνέργειαν», ( Ἐκκλησιαστική Ἀλήθεια Κωνσταντινουπόλεως, τόμος 44, ἔτος Μ, 1920, σελ. 403 α). « Ἡ Ἐκκλησία ὡς ἄλλη Ραχήλ θρηνεῖ καί κλαίει καί ὀδύρεται διά τά μή ὑπάρχοντα πλέον τέκνα αὐτῆς τά ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ. Ὡσεί μή ἤρκει ἡ καταστροφή μυριάδων ὑπάρξεων τῶν Μητροπόλεων Καισαρείας, Νικομηδείας Ἀμασείας, Νεοκαισαρείας, Ἰκονίου, Πισιδίας, Τραπεζοῦντος, Ἀγκύρας, Χαλδίας, Κολωνίας καί Ροδοπόλεως, καλούμεθα ἤδη νά θρηνήσωμεν καί ἐπί τῶν ἐρειπίων τῶν περιοχῶν Βιθυνίας καί Ἰωνίας... (Ἐπιστολή 30ῆς Αὐγούστου 1922, Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Μελετίου πρός τήν Ἱεραρχία τοῦ Θρόνου, Ε.Α., τόμος 46, ἔτος ΜΒ 1922, σελ. 349). «....Διότι ποῦ νῦν αἱ Ἐκκλησίαι τῆς Γαλατίας, τῆς Βιθυνίας, τοῦ Πόντου τῆς Φρυγίας;...» (Ε.Α., τόμος 46, ἔτος ΜΒ 1922 σελ. 365).

3. Ἤδη ἀπό τόν Α´ αἰ. ἦταν ἐπισκοπική ἕδρα. Ἀπό τά μέσα τοῦ ΣΤ´ αἰῶνα ἀναγράφεται ὡς 7^η Μητρόπολις, ὑπό τόν Κωνσταντινουπόλεως, στήν ἐπαρχία Βιθυνίας μέ 8 Ἐπισκοπές. Περί τά μέσα τοῦ Η´ αἰ. κατέχει στήν 8^η θέση μέ 11 ὑποκείμενες Ἐπισκοπές. Στήν 7^η θέση ἐπανέρχεται ἀπό τόν Θ´ αἰ. μέ 10 Ἐπισκοπές καί τή θέση αὐτή διατηρεῖ μέχρι τόν ΙΕ´ αἰ. Μετά ἀνεβιβάσθη στήν 6^η θέση καί συνέχεια στήν 3^η. Στό Συνταγμάτιο τοῦ Χρυσάνθου(1715)ὁ Νικομηδείας ἀναγράφεται 5^ος στήν τάξη. « Ὑπέρτιμος καί Ἔξαρχος πάσης Βιθυνίας «, χωρίς ὅμως ὑποκείμενες Ἐπισκοπές. Βλ., G. Parthey Hiercolis Synecdemus.., Berolini 1866. H. Gelzer, Georgii Cyprii Descriptio orbis Romani, Lipsiae, 1890. Τοῦ ἰδίου, Ungedructe... Texte der Notitie episcopatuum, Munchen 1910. Βασιλείου Στεφανίδου, Ἐκκλησιαστική Ἱστορία, Ἀθῆναι (2)1959. Θρησκευτική καί Ἠθική Ἐγκυκλοπαιδεία.

4.Ἀρχεῖο Ἱερᾶς Συνόδου, Φάκελος Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, Διάφορα (1922). Ἐπιστολή 28^ης Ὁκτωβρίου 1922, Μητροπολίτου Νικομηδείας Ἀλεξάνδρου πρός τόν Ὑπουργό τῶν Ναυτικῶν τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους. Στήν ἐπιστολή τοῦ Μητροπολίτου ἀναφέρεται, ἐκτός τῶν ἄλλων καί τό ὑπ’ ἀριθμ. 5934/12.8.1921 ἔγγραφο τοῦ Ἕλληνος Ἁρμοστοῦ στήν Κωνστναντινούπολη, περιέχοντος ἀντίγραφο ἀπογραφῆς τῶν περισωθέντων πραγμάτων,πρός τόν Μητροπολίτη Νικομηδείας.

5.Ἀρχεῖο Ἱερᾶς Συνόδου, Φάκελος Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, Διάφορα (1922).

6. Τῶν ἐν Νικομηδείᾳ καέντων.

7. Ἀρχεῖο Ἱερᾶς Συνόδου,Φάκελος Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, Διάφορα (1922). Τά ὑπόλοιπα πράγματα, πού ἀναφέρονται στό ἀντίγραφο τοῦ Πρακτικοῦ καταγραφῆς ἦσαν:

Αον. Κιβώτιον ὑπ’ ἀριθμ. 1 περιέχον τά ἑξῆς:

1^ον. Δέμα δύο Εὐαγγέλια, 1 ποτήριον, 1 δισκάριον, 1 ἀστερίσκον, 1 λαβήν, 1 ἁγ. Λόγχην καί ἕναν σταυρόν ἁγιασμοῦ ξύλινον περιβεβλημένον διά μετάλου μετά θήκης.

2^ον. Δέμα περιέχον διάφορα ἀφιερώματα ἀργυρά κεφαλάς Ἁγίων καί ἀργυρούς σταυρούς 2, χεῖρας 2 καί ἕν δεμάτιον περιέχον μικρά ἀφιερώματα ἀργυρά, 1 ἁγίαν ζώνην μέ πόρπας ἀργυράς, 1 κανδύλιον ἀργυροῦν, 1 κάλυμα ἁγίου ποτηρίου καί 4 τεμάχια ἐπιμάνικα.

3^ον. Δέμα περιέχον, 1 ἀστερίσκον, 4 ἐπιτραχείλια (τά 2 ἐφθαρμένα) 10 ἱερά καλύμματα ἁγίου ποτηρίου, 4 καλύμματα ἀέρος καί 1 φελόνιον ἐφθαρμένον.

4^ον. Δέμα περιέχον, δύο ἅγια ποτήρια, μίαν λαβήν, μίαν ἱερατικήν ζώνην, δύο καλύμματα ἁγίων ποτηρίων καί ἕν φελόνιον.

5^ον. Δέμα περιέχον 3 λευκά καλύμματα ἁγίας Τραπέζης καί 3 μαῦρα.

6^ον. Δέμα περιέχον 4 ἐπιτραχείλια, 2 πλεκτά καλύμματα ἁγ. Τραπέζης, 2 φελόνια χρυσοκέντητα, 1 στιχάριον, 2 ζώνας χρυσοκεντήτους (μία ἐξ αὐτῶν φέρει δύο πόρπας ἀργυράς), 4 ἐπιμάνικα χρυσοκέντητα, 1 στιχάριον μεταξωτόν, 1 στιχάριον λινομέταξον, 1 φελόνιον λινομέταξον 1 στιχάριον κοινόν, 2 σταυρούς ἐπαργυρομένους, 2 δοχεῖα κενά ἁγ. Μύρου ἐκ λευκοσιδέρου.

Βον. Κιβώτιον ὑπ’ ἀριθ. 2, περιέχον τά ἑξῆς:

2 σταυρούς ἑξαπτερύγων, 4 ἑξαπτέρυγα ἐξ ἀρζαντοῦ ἀργυρᾶ φέροντα πλαίσιον ἀργυροῦν τά δύο, 1 τραπεζομάνδηλον πλεκτόν καί 1 δέμα περιέχον ἕν ἅγιον ποτήριον ἀργυροῦν, ἕν δισκάριον, μίαν λόγχην, μίαν λαβήν, ἕναν ἀστερίκσον (ἀργυρᾶ) πέντε ἱερά καλύμματα ἀέρος, δύο στιχάρια λινά, ἕν φελόνιον, ἕν ἐπιτραχήλιον καί ἐπιμάνικα χρυσοκέντητα, μίαν ἁγίαν ζώνην χρυσοκέντητην, καί ἕτερον ἱερόν ἄμφιον ἀγνώστου ὀνομασίας, δύο ράσα μικρά παιδικά, δύο κώδικας καί ἕν ἀρχεῖον Ἁγ. Παντελεήμονος.

Γον. Κιβώτιον ὑπ’ ἀριθ. 3 περιέχον:

Ἱερά ἄμφια Ἀρχιέρεως, ἕν στιχάριονλευκόν καί ἕτερον λινομέταξον, τέσσαρα φελόνια χρυσοκέντητα, δύο ἐπιτραχήλια, τρεῖς ζώνας χρυσοκεντήτους (μία ἐξ αὐτῶν φέρει πόρπας ἀργυράς) τρία καλύμματα ἀέρος, μικόν κάλυμμα προσκομιδῆς καί προσόψιον, ἕξ καλύμματα ἁγίου ποτρίου καί μίαν λαβήν ἀργυρᾶν.

Δον. Κιβώτιον ὑπ’ἀριθ. 4, περιέχον:

Δέκα ἑπτά κορῶνας ἀργυράς εἰκόνων, τέσσαρα ἀφιερώματα ἀργυρά, ἕν θυμιατηριον ἀργυροῦν, δύο δοχεῖα ἀνθονέρου ἀργυρᾶ, τρεῖς δίσκοι ἀργυροί, εἷς σταυρός ἀργυροῦς, ἕν στιχάριον λινομέταξον, ἕν φελόνιον χρυσοκέντητον, ἕν κάλυμμα ἀέρος χρυσοκέντητον, δύο καλύμματα ἁγίων ποτηρίων, μία ζώνη χρυσοκέντητος καί ἕν κάλυμμα ἁγίας Τραπέζης.

Εον. Κιβώτιον ὑπ’ ἀριθ. 5, περιέχον τά ἑξῆς:

Τέσσαρα ἐπιτραχήλια ἐφθαρμένα, ἕν ἀρτοφόριον ἀργυροῦν, ἕτερον τοιοῦτον μέγα ἀργυροῦν, ἕν δισκάριον, μίαν λαβήν ἀργυράν, μίαν λόγχην, ἕξ ἐφθαρμένα ἐπιμανίκια, δύο εἰκόνας ἀργυράς Ἁγίου Παντελεήμονος (ἡ μία ἐξ αὐτῶν περιέχουσα διάφορα ἀφιερώματα σφραγισμένη διά κλείθρου), μιά φιάλη μεγάλη ἁγιασμοῦ, δύο ζώνας ἐφθαρμένας(ἡ μία ἐξ αὐτῶν φέρει πόρπας ἀργυράς), δέκα καλύμματα ἁγίου ποτηρίου (τρία ἐφθαρμένα ἐκ λινοῦ ὑφάσματος), τρία καλύμματα ἀέρος χρυσοκέντητα, 2 Εὐαγγέλια χρυσόδετα, δύο ἅγια ποτήρια ἀργυρά, ἕν τραπεζομάνδηλον ἐκ βελούδου φέρον τό ὄνοα Δημήτριος Σοφιανός, ἕτερον τραπεζομάνδηλον ἁγίας Τραπέζης φέρον γύρον ἐκ βελούδου ἕν κάλυμμα προσκυνηταρίου ἐκ μετάξης, πέντε φελόνια (τά δύο ἐξ αὐτῶν χρυσοκέντητα) τρία στιχάρια ἐκ λινοῦ ὑφάσματος ἕν ἐπιγονάτιον, μίαν ζώνην, ἕν φελόνιον λευκόν, ἕν ἐπιτραχήλιον λευκόν, τρία τραπεζομάνδηλα Ἁγίας Τραπέζης λευκά, ἕν τραπεζομάνδηλον μικρόν ἐξ ὑφάσματος, τρία καλύμματα λευκά δικτυωτά, ἕν κεντητόν δι’ εἰκόνας, πέντε τραπεζομάνδηλα λευκά (τό ἕν ἐξ ὑφάσματος σατέν) δύο καλύμματα μικρά προσκυνηταρίου λευκά (μεταξωτά), δύο παραπετάσμτα θύρας πένθιμα, ἕν κάλύμμα πένθιμον Ἁγίας Τραπέζης, ἕν ἐπιτραχήλιον, ἕν κάλυμμα ἀέρος πένθιμον, μαξιλαροθήκην.

ΣΤον. Κιβώτιον ὑπ’ἀριθ. 6, περιέχον τά ἑξῆς:

Δέκα μηνιαῖα βιβλία ἐκκλησιαστικά καινουργῆ, δύο Εὐαγγέλια παλαιά καί ἕτερον, ἄνευ ἀργυροῦ δεσίματος, δύο βιβλία παρακλητικῆς, δύο κώδικα, δέκα ἑπτά μηνιαῖα βιβλία, ἕν πεντηκοστάριον, ἕν τυπικόν, ἕν τυπικόν, ἕν ἱερατικόν, ἕν προσκομιδῆς, ἕν λειτουργίας, ἕν ψαλτήριον, ἕν ψαλτήριον, ἕν ὡρολόγιον, δύο σταυρούς ἀργυροδέτους καί ἕτερον φυλντισόδετον, πέντε μικρά ἀργυρά ἀφιερώματα, τρία ζεύγη ἐπιμάνικα, πέντε ταινίας ἐξ ὑφάσμαος, ἕν δοχεῖον ἐκ μολύβδου φέρον ἐντός ἅγιον μῦρον και ἕν μικρόν ψαλιδάκι, ἑπτά καλύμματα (τά πέντε χρυσοκέντητα μεταξωτά καί δύο ἐξ ὑφάσματος κλάρας καί τέσσαρας ζώνας αὐτῶν ἐξ ἰδίου ὑφάσματος, ἕξ ἐπιτραχήλια (τό ἕν ἐξ αὐτῶν μεταξωτόν χρυσοκέντητον καί τά ἕτερα μεταξωτά), ἕν στιχάριον λινόν καί ἕν τοιοτῦτον μεταξωτόν, τέσσαρα φελώνια (ἕν μεταξωκέντητον, ἕν ἐκ βελούδου, ἕν ἐκ Περσικοῦ ὑφάσματος καί ἕν μεταξωτόν παλαιόν), μίαν ζώνην ἐκ βελούδου φέρουσαν δύο πόρπας ἀργυράς, ἕν ἀντιμήνσιον, ἕν κάλυμμα μεταξωτόν εἰκόνος, ἕν κάλυμμα λινόν εἰκόνος, εἷς δίσκος ἐκ λευκοσιδήρου, ἕν δισκάριον ὀρειχάλκινον, ἕξ δίσκοι ἐκ χαλκοῦ, ἐἷς γῦρος Ἁγίας Τραπέζης μαλλινοβάμβακος, δύο θύρας ἱερᾶς Πύλης ἐκ Περσικοῦ ὑφάσματος καί ἑτέρας ἐκ βελούδου καί ἕν προσόψιον καλύπτον τά περιεχόμενα.

Ηον. Δύο κιβώτια κλειδωμένα (μή ἀνοιγέντα παρ’ ἡμῶν) φέροντα τήν ἐπιγραφήν Ἱερά Ἄμφια καί ἀνήκοντα πιθανῶς εἰς ΧΙ´ Μεραρχίαν.

Θον. Δύο μεγάλας εἰκόνας Ἁγίου Παντελεήμονος περιτετυλιγμένας διά μεταξωτοῦ ἡ μία καί ἡ ἑτέρα διά λινοῦ ὑφάσματος, ἡ μέν ἀργυρᾶ, ἡ δέ ἐπίχρυσος, 2 πλαίσια εἰκόνων φερουσῶν προσόψεις Παναγίας μετά καλυμμάτων, μία θήκη περιέχουσα δύο ἀστέρας καί ἕνα σταυρόν ἑξαπτερύγων ἐξ ἀργύρου καί μετάλλου λευκοῦ, ἕν ἁγιασματάριον, μίαν εἰκόνα φέρουσα τόν Ἅγιον Γρηγόριον κεκαλυμένη διά λινοῦ ὑφάσματος καί ἕν δοχεῖον περιέχον ἅγιον μῦρον ἐκ λευκοῦ σιδήρου.

Ἐν Πριγκήπῳ τῇ 26ῃ Ἰουνίου 1921

Ὁ παραλαβών καί καταγράψας

(ὑπογρ.) Ν. Νιχᾶς.

 

Ἀποσκευαί Μητροπολίτου Νικομηδείας

Δύο δέματα (μπόγοι) μέ εἴδη ὕπνου καί τάπητος.

Δύο κάσας παραδοθεῖσαι ἡμῖν καρφωμέναι καί μή ἀνοιγεῖσαι μέ σκεύη τραπέζης.

Ἕξ κιβώτια κλειδωμένα.

 

Ἐν Πριγκήπῳ τῇ 26^η Ἰουνίου 1921

“O παραλαβών καί καταγράψας

(ὑπογρ.) Δυσανάγνωστος

 

8. Ὁ Μητροπολίτης Νικομηδείας Ἀλέξανδρος Ρηγόπουλος γεννήθηκε στήν Ἀνδριανούπολη τό ἔτος 1851. Σπούδασε τά θεολογικά γράμματα στήν Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης καί ὑπηρέτησε, ἐπί διετία, ὡς ἱεροκήρυξ στήν περιοχή τῆς Μακεδονίας. Τό 1881 χειροτονήθηκε Βοηθός Ἐπίσκοπος τοῦ Μητροπολίτου Βοδενῶν. Τό1891 ἐξελέγη Μητροπολίτης Βάρνης, ἀλλά δέν ἔγινε δεκτός ἀπό τούς Βουλγάρους. Τό ἴδιο ἔτος μετετέθη στήν Μητρόπολη Πελαγονίας καί τό 1895 ἐκλήθη νά ποιμάνη τήν Μητρόπολη Νεοκαισαρείας. Τά 1903 ἐξελέγη Μητροπλίτης Θεσσαλονίκης . Ἀπό τή θέση αυτή, τό 1910, προήχθη στήν Γεροντική Μητρόπολη Νικομηδείας. «Χθές ἐγένοντο ἐν τῷ σεπτῷ πατριαρχικῷ ναῷ αἱ κανονικαί ψῆφοι ἐπί τῇ ἱερᾷ Μητροπόλει Νικομηδείας, χηρευούσῃ ἕνεκα τῆς παραιτήσεως τοῦ Σεβ.Μητροπολίτου κ. Φιλοθέου. Ἐκ τῶν τεθέντων συνυποψηφίων παριερ. μητροπολιτῶν Θεσσαλονίκης κ. Ἀλεξάνδρου, Τραπεζοῦντος κ. Κωνσταντίνου καί Κασσανδρείας κ. Εἰρηναίου, προεκρίθη Μητροπολίτης Νικομηδείας ἀναδειχθείς ὁ σεβ. Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, ποιμαίνων τήν ἐπαρχίαν ταύτην ἀπό ἑπτά ἐτῶν» ( Ε. Α. τόμος 34, ἔτος Λ -ΛΑ, 1910, σελ. 357 ). Ἀπό τήν ἕδρα του ἀνεχώρησε τό 1921, μετά τήν ἐκκένωση τῆς πόλεως κατά τόν Ἑλληνοτουρκικό πόλεμο. Ὑπῆρξε ὁ τελευταῖος Μητροπολίτης Νικομηδείας. Ἐκοιμήθη στίς 27 Ἰουνίου 1928.

9. Βλ. ὑποσ. 1.

10. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΝΑΥΤΙΚΩΝ

Διεύθυνσις Διοικ. Ὑπηρεσίας -Τμῆμα Προσωπικοῦ

Ἐν Ἀθήναις τῇ 18 Νοεμβρίου 1922

ἀριθ. πρωτ. 62535 -11523

Διαβιβάζεται πρός τόν Ἀρχηγόν τοῦ Στόλου, ὅπως ἐξετάσῃ καί ἀναφέρῃ ἡμῖν σχετικῶς.

Ὁ Ὑπουργός

Κ. Βούλγαρης

11. ΑΡΧΗΓΟΣ ΤΟΥ ΣΤΟΛΟΥ -ἀριθ.. πρωτ. 2533

Ἐπαναφέρεται πρός τό Ὑπουργεῖον Ναυτικῶν, Διεύθυνσιν Ὑπηρεσίας ΤμῆμαΠροσωπικοῦ, τό ὁποῖον ἔχομεν τήν τιμήν νά πληροφορήσωμεν ὅτι τά ἐκ τοῦ «Κιλκίς « παραληφθέντα κιβώτια μέ σκεύη καί λοιπά τιμαλφῆ τοῦ Μητροπολίτου Νικομηδείας περεδόθησαν τήν 14^ην Ὀκτωβρίου ἐ.ἔ. εἰς τά Γραφεῖα τῆς Ἱερᾶς Συνόδου ἐν Ἀθήναις ἐπί ἀποδείξει, ἀπό τήν ὑπηρεσία τοῦ Θωρηκτοῦ « ΑΒΕΡΩΦ «.

Εὐπειθέστατος

ὁ Ἀρχηγός

(ὑπογρ. δυσανάγνωστος)

12. Τόμος Πρακτικῶν Δ.Ι.Σ., 1921 -1927, Περίοδος Ο´, Συνεδρία ΙΖ´, Ἡμέρα Τετάρτη, 19 Ὀκτωβρίου 1922, σελ. 112. Δέν εἶναι ἡ πρώτη φορά, κατά τήν περίοδο αὐτή, πού ἡ Σύνοδος παρακαλεῖται νά φροντίση γιά τήν διάσωση καί τακτοποίηση ἱερῶν πραγμάτων και ἐκκλησιστικῶν εἰδῶν, τά ὁποῖα προέρχονται ἀπό τίς Ἐκκλησίες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καί τῶν ἄλλων περιοχῶν. Αὐτό προκύπτει ἀπό διάφορα ἔγγραφα τοῦ Ἀρχέιου τῆς Ἱερᾶς Συνόδου.

13. ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΕΠΙ ΤΩΝ ΝΑΥΤΙΚΩΝ

Διεύθυνσις Διοικητικῆς Ὑπηρεσίας

Τμῆμα Προσωπικοῦ -Γραφεῖον Διοικήσεως

Ἀριθ. Πρωτ. 64000 –11823

 

Ἐν Ἀθήναις τῇ 28 Νοεμβρίου 1922

Πρός

τήν Ἱεράν Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλαδος

Ἔχομεν τήν τιμήν νά σᾶς διαβιβάσωμεν ἐγκλείστως, τήν ὑπ’ ἀριθ. 2535 ἐ.ἔ. ἀναφοράν τοῦ Ἀρχηγοῦτοῦ Στόλου, μετά τῆς ὑποβαλλομένης διά ταύτης ἀναφορᾶς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Νικομηδείας, ὅπως λαβητε γνῶσιν καί εὐαρεστηθῆτε νά ἐνεργήσητε ἐπί τοῦ προκειμένου τά δέοντα συνεννούμενοι μετά τῆς ἐν λόγῳ Μητροπόλεως.

Ὁ Ὑπουργός.

Κ. Βούλγαρης,

14. Ἀρχεῖο Ἱερᾶς Συνόδου, Φάκελος Οἱκουμενικοῦ Πατριαρχείου, Διάφορα (1922).

15. Βλ. ὑποσημ. 13.

16. Τόμος Πρακτικῶν Δ.Ι.Σ. (1921 -1972), Περίοδος Ο´, Συνεδρία ΙΗ´, Ἡμέρα Παρασκευή, 21 Ὀκτωβρίου 1922, σελ. 114.

17. Ἔγγραφον 47616 -19922. Ἀρχεῖο Ἱερᾶς Συνόδου, Φάκελος Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, Διάφορα (1922).

18. Ἀρχεῖο Ἱερᾶς Συνόδου, Φάκελος Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, Διάφορα 1922, Ἀναφορά 1^ης Δεκεμβρίου 1922, Ἀρχιμ. Γερμανοῦ Ρουμπάνη πρός τήνἹερά Σύνοδο, καί Πρωτόκολο παραδόσεως καί παραλαβῆς, Τομ. Πρακτικῶν Δ.Ι.Σ., (1921 -1927), Περίοδος Ο´, Συνεδρία ΛΓ´, ἡμέρα Παρασκευή, 2 Δεκεμβρίου 1922, σελ. 133.

 π. Α.Χ.