Η φιλοξενία του Αβραάμ

Καλλιόπη-Φαίδρα Καλαφάτη

Μυστήριον Μέγα και Παράδοξον,
Αθήνα 2002, εκδ. Ιεράς Συνόδου, σελ. 264
15 ος αι. 97Χ72 εκ.

Αθήνα, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Τ. 90

Στην εικόνα παριστάνεται η σκηνή του γεύματος που παρέθεσε ο Αβραάμ στους τρεις αγγέλους κοντά στην δρυν του Μαμβρή (Γεν. 18, 1-15). Πρόκειται για συμβολική απόδοση της Αγίας Τριάδος, όπως διαμηνύεται και από την επιγραφή στο χρυσό βάθος στο επάνω τμήμα της εικόνας: Η ΕΝ ΤΗ C ΚΗΝΗ ΤΟΥ ΑΒΡΑΑΜ ΤΗ C ΖΩΑΡΧΙΚΗ C ΤΡΙΑΔΟ C ΦΑΝΕΡΩ CIC . Είναι ένα από τα ελάχιστα θέματα της Παλαιάς Διαθήκης, που, λόγω του εννοιολογικού του περιεχομένου του, κατέχει ιδιαίτερη θέση στην εικονογραφία από τους παλαιοχριστιανικούς ήδη χρόνους έως και τη μεταβυζαντινή περίοδο (Χαραλάμπους- Μουρίκη 1962-63, σ. 87).

Στην εικόνα του Βυζαντινού Μουσείου οι τρεις άγγελοι παριστάνονται καθισμένοι γύρω από τραπέζι με σκεύη και εδέσματα. Πίσω ο Αβραάμ και η Σάρα περιποιούνται τους φιλοξενούμενους. Δύο μακρόστενα κτίρια στις άκρες και δύο δένδρα κλείνουν τη σκηνή.

Ευγένεια και λεπτότητα χαρακτηρίζει τις μορφές, οι άγγελοι αποδίδονται με ελληνιστική χάρη και η ισορροπημένη και λιτή σύνθεση φορτίζεται από το δογματικό περιεχόμενό της. Η παράσταση ακολουθεί τύπο που διαμορφώθηκε την παλαιολόγεια περίοδο σε εικόνες, τοιχογραφίες και χειρόγραφα, άμεσα συνδεδεμένα με κωνσταντινουπολίτικα εργαστήρια (Χαραλάμπους- Μουρίκη 1962-63, σ. 89).

Τεχνοτροπικά στοιχεία επιτρέπουν την απόδοση της εικόνας μας στην πρώιμη κρητική ζωγραφική, με πολύ έντονες τις μνήμες των παλαιολόγειων έργων ( Αχειμάστου - Ποταμιάνου 1998, σ. 118, συνομιλία με το Θείον 1998, σ. 135-136).