«Πορευθέντες μαθητεύσατε...»
Κ. Φ. Καλαφάτη
Μυστήριον Μέγα και Παράδοξον,
Αθήνα 2002, εκδ. Ιεράς Συνόδου, σελ. 396
Δεύτερο μισό του 15 ου αι. 36Χ38 εκ.
Αθήνα, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Λ. 403, Σ. Λ. 344
Στην παράσταση εικονογραφείται η κατά Ματθαίον περικοπή (κθ ΄, 19): Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνη. Το σπάνιο αυτό και μοναδικό ίσως ως αυτοτελές σε εικόνα θέμα, περιγράφει την τελευταία επί γης εμφάνιση του Ιησού στους μαθητές του.
Στο κέντρο της σκηνής ο Χριστός, όρθιος και μετωπικός, πατεί σε χρυσοκόσμητο υποπόδιο και υψώνοντας τα χέρια, στα οποία φαίνονται τα σημάδια των ήλων, ευλογεί τους δώδεκα μαθητές του. Μπροστά από κτίρια και τείχος με επάλξεις, οι απόστολοι, σε μικρότερη κλίμακα, στέκονται πίσω από τον Κύριο σε δύο ομάδες, δεξιά και αριστερά, απορώντας για την επί γης εμφάνισή του.
Η όλη εκτέλεση είναι λεπτή με μικρογραφημένες τις μορφές των αποστόλων. Με αξιοσημείωτη λεπτομέρεια έχουν ζωγραφιστεί τα πρόσωπα. Τα χρώματα που κυριαρχούν είναι το πράσινο και το κεραμυδί. Ο προπλασμός των προσώπων και των γυμνών μερών είναι καστανός, τα σαρκώματα έχουν γίνει σε ανοιχτό τόνου ρόδινου, με ζωηρές ενιαίες πινελιές.
Η εικονογραφία του θέματος εντοπίζεται σε βυζαντινές τοιχογραφίες και χειρόγραφα με επιγραφές: «Ἡ Εὐλόγησις» και «Ἡ Προσκύνησις». Το 15 ο αιώνα τα δύο θέματα «Πορευθέντες μαθητεύσατε» και «Εἰρήνη ὑμῖν» απαντούν συνδυασμένα σε επιστύλιο τέμπλου στην Κύπρο. Αργότερα η παράσταση του «Πορευθέντες...» αποδίδεται μικρογραφημένη σε εικόνα της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου, που φιλοτέχνησε ο κρητικός ζωγράφος Μιχαήλ Δαμασκηνός το 1591 (Walter 1991-92, σ. 211, εικ. 3).
Τεχνοτροπικά και εικονογραφικά στοιχεία συνδέουν τη σπάνια αυτή παράσταση με τα εκφραστικά μέσα του κρητικού ζωγράφου Ανδρέα Ρίτζου. Από τα επιμέρους χαρακτηριστικά αυτής της σχέσης είναι η διάταξη της πτυχολογίας, το πλάσιμο των προσώπων και η πραότητα της έκφρασης (Εικόνες κρητικής τέχνης 1993, αριθ. 208, σ. 560) |
