«Καί ἐνανθρωπήσαντα».

῾Η θεία ἐνανθρώπηση εἶναι γεγονός πραγματικό καί ἀναντίρρητο. ῾Ο Λόγος τοῦ Θεοῦ «ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν», «ὤφθη ἐπί τῆς γῆς καί τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη». ῾Η ἀπειρόσοφη λυτρωτική βουλή τοῦ Θεοῦ, τό σχέδιο τῆς «θείας περί τόν ἄνθρωπον οἰκονομίας», τό «ἀποκεκρυμμένον καί σεσιγημένον»151 μυστήριο, τώρα, στόν καθαρότατο ναό τοῦ Κυρίου, στό ἱερό «θησαύρισμα τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ», λαμβάνει σάρκα καί ὀστᾶ, γίνεται γεγονός ἱστορικόν. ῾Η ἱστορία δέχεται μέσα της τό ὑπεριστορικό καί αἰώνιο, μεταχαλκεύεται στούς αἰώνιους ρυθμούς τοῦ Θεοῦ. Καί λίγα μέν μποροῦμε νά κατανοήσουμε ἀπό τό μέγιστο αὐτό θαῦμα· ὅμως τό νιώθουμε ν᾿ ἀναδεύει βαθιά τίς καρδιές μας, νά κατακλύζει τό ζωτικό χῶρο τῆς ψυχῆς μας, νά μεταπλάθει μυστικά τήν ὕπαρξή μας στό ἀπερινόητο θαῦμα τῆς τριαδικῆς δόξας καί εὐλογίας!

῾Η σύνθεση τοῦ ἑνός προσώπου τοῦ Χριστοῦ ἀποτελεῖ τό χρυσό κέντρο τοῦ χριστολογικοῦ δόγματος, πού ἀποτελεῖ τή βάση κατανοήσεως τοῦ ὅλου μυστηρίου τοῦ Χριστοῦ. Τά κεντρικότερα σημεῖα του εἶναι τά ἀκόλουθα.

α) Οἱ δύο φύσεις τοῦ Χριστοῦ.

Στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ ὑπάρχουν ὑποστατικά ἑνωμένες δύο πλήρεις καί ἀκέραιες φύσεις, ἡ φύση τοῦ Θεοῦ καί ἡ φύση τοῦ ἀνθρώπου. Μέ τήν ἕνωση αὐτή ὁ Χριστός ἀναδεικνύεται Θεάνθρωπος. ῎Οχι δηλαδή μονάχα Θεός οὔτε μονάχα ἄνθρωπος· οὔτε πάλι λίγο Θεός καί λίγο ἄνθρωπος, ἀλλά τέλειος Θεός καί τέλειος ἄνθρωπος ὁ αὐτός. ῎Αν μιά φύση ἀπουσιάζει ἤ εἶναι ἐλλιπής, τό ἔργο τῆς σωτηρίας στό ὁποῖον ἀποσκοποῦσε ἡ σάρκωση τοῦ Λόγου, καθίσταται ἀδύνατον. Αὐτός δέ εἶναι καί ὁ λόγος στόν ὁποῖον ἀπέβλεπε ἡ ᾿Εκκλησία, τονίζοντας μέ τόσο πάθος τήν ὕπαρξη, τήν πληρότητα καί τήν ἀκεραιότητα τῶν δύο φύσεων τοῦ Χριστοῦ.

1) ῾Ο Χριστός εἶναι τέλειος Θεός. Εἶναι τό δεύτερο πρόσωπο τῆς ἁγίας Τριάδος, τό ὁποῖον, ὅταν ἦλθε «τό πλήρωμα τοῦ χρόνου» ἔκλινε τούς οὐρανούς καί κατέβηκε στή γῆ, ἑνώνοντας στό πρόσωπό του τή φύση τοῦ Θεοῦ μέ τή φύση τοῦ ἀνθρώπου. ῾Η Γραφή πιστώνει πανηγυρικά τήν ἀλήθεια αὐτή. ᾿Από τό πλῆθος τῶν μαρτυριῶν της θά ἀναφέρουμε ἐπιλεκτικά μονάχα λίγες. ῎Ετσι ὁ Χριστός φέρεται ὑπάρχων προτοῦ ἀκόμη γεννηθεῖ ὁ ᾿Αβραάμ152. Εἶναι «ἀπαύγασμα τῆς δόξης καί χαρακτήρ τῆς ὑποστάσεως τοῦ Πατρός, φέρων τε τά πάντα τῷ ρήματι τῆς δυνάμεως αὐτοῦ...»153. ῾Υπῆρχεν «ἐν ἀρχῇ» πρός τόν Θεό καί ἦταν καί ὁ ἴδιος Θεός154. Κατονομάζεται Θεός ἐνάρθρως· «῾Ο Κύριός μου καί ὁ Θεός μου»155. Εἶναι ὁ μεγάλος Θεός καί σωτήρ τῶν ἀνθρώπων156· ὁ «ἐπί πάντων Θεός»157. Εἶναι «ἴσος τῷ Θεῷ», ἄν καί πῆρε δούλου μορφή καί ταπεινώθηκε σέ σχῆμα ἀνθρώπινο158. Δέν εἶναι ἀνάγκη νά ἀναφέρουμε καί τίς πολλές ἄλλες μαρτυρίες στίς ὁποῖες τονίζεται ἡ μεταφυσική ἰδιότητα τοῦ Χριστοῦ καί ἐξαίρεται ἡ κοινότητα ἰδιωμάτων, τιμῆς καί ἀξιώματος μεταξύ Πατρός καί Υἱοῦ καθώς καί τό σωτήριο ἔργο του, τή νίκη κατά τῶν διαβολικῶν δυνάμεων καί τήν κατάργηση τοῦ θανάτου, τά ὁποῖα μόνον ὡς παντοδύναμος Θεός μποροῦσε νά ἐπιτελέσει, ὡς μεσσίας καί λυτρωτής τοῦ κόσμου159.

2) ῾Ο Χριστός εἶναι καί τέλειος ἄνθρωπος. Εἶχεν ὅλα τά συστατικά στοιχεῖα τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως, σῶμα δηλαδή καί ψυχή. Τά στοιχεῖα αὐτά ἦσαν πλασμένα ἀπό τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, ἡ μέν ψυχή ἄμεσα, τό δέ σῶμα ἔμμεσα ἐκ τῶν ἁγνῶν αἱμάτων τῆς Παρθένου. Τά δύο αὐτά στοιχεῖα ἑνώθηκαν μεταξύ τους καί ἀπετέλεσαν τήν ἀνθρωπότητα τοῦ Κυρίου κατά τή στιγμή τοῦ ἀγγελικοῦ ἀσπασμοῦ, ὅταν δηλαδή τό Πνεῦμα τό ἅγιο ἐπεσκίασε τή μήτρα τῆς Πανάγνου.

῾Η ψυχή τοῦ Κυρίου ἦταν οὐσία ἄϋλη καί νοερά, ὅπως οἱ ψυχές ὅλων τῶν ἄλλων ἀνθρώπων. ῏Ηταν καθαρή καί πάλλευκη. Μέ τήν ἕνωσή της μέ τό σῶμα, πού καί αὐτό ἦταν καθαρό καί πάλλευκο, καμιά κηλῖδα δέν ἀπέσπασε ἀπό τόν προγονικό ρύπο τοῦ ᾿Αδάμ. Τό προπατορικόν ἁμάρτημα δέν εἶχε σχέση μέ τόν Υἱόν τοῦ Θεοῦ καί τῆς Παρθένου. ῾Ο Χριστός δέν γνώρισε γέννηση φυσική, διά τῆς ὁποίας μεταδίδεται κληρονομικῶς τό ἁμάρτημα τοῦ προπάτορα. Εἶχε μέν τή φύση τοῦ ᾿Αδάμ, ἦταν δηλαδή πραγματικός ἄνθρωπος, δέν ἦταν ὅμως «ἐξ ᾿Αδάμ», δηλ. δέν καταγόταν ἀπό τόν ᾿Αδάμ. ῎Ετσι τίποτε τό μεμπτόν δέν ἀπέσπασε ἀπό τό γενάρχη, μιά καί ἡ φύση του καμιά συνοχή γενετική δέν εἶχε μέ τή φύση ἐκείνου.

῾Η ψυχή τοῦ Χριστοῦ ἦταν πλήρης καί τέλεια ἀνθρώπινη ψυχή. ῏Ηταν ἔλλογη, νοητική καί θελητική, ἔχουσα ὅλα τά στοιχεῖα τῆς θείας εἰκόνος, πού ἔχει κάθε ἄλλη ἀνθρώπινη ψυχή, θεωμένα ὅμως στήν ἀπερινόητη τῶν δύο φύσεων συνδρομή. ῎Εφερε δέ καί τά ἀδιάβλητα πάθη τῆς φύσεως, ὅλες δηλαδή τίς κινήσεις καί ἐκδηλώσεις της (συναισθήματα, ἐπιθυμίες κ.λπ.), οἱ ὁποῖες ὅμως δέν ἦσαν ἐφάμαρτες, δέν προερχόντουσαν ἀπό φυσική ἐμπάθεια, ὅπως συμβαίνει στή φύση τῶν ἄλλων ἁμαρτωλῶν ἀνθρώπων. Παράλληλα εἶχε καί ὅλες τίς ἀδιάβλητες ἀνάγκες τοῦ σώματος ὁ Χριστός. Τοῦτο ἀποτελεῖ μυριόλεκτο δίδαγμα τῆς Γραφῆς. ῎Ετσι πεινοῦσε (ὅπως στήν ἔρημο μετά τόν πειρασμό160 καί ὅταν ἦλθε στή συκή, ζητώντας καρπό νά φάγει161). Διψοῦσε ἐπίσης (δίψασε στό φρέαρ τοῦ ᾿Ιακώβ κοντά στήν πόλη Συχάρ, ζητώντας νερό ἀπό τή Σαμαρείτιδα162 καί πάνω στό σταυρό, ἀπό τήν κάκωση τοῦ μαρτυρικοῦ πάθους του163). Οἱ συμπολίτες του τόν ἔβλεπαν συχνά νά τρώγει καί νά πίνει καί μάλιστα τόν κατηγοροῦσαν γι᾿ αὐτό164. ῎Ενιωθε σωματικό κάματον ἀπό τίς μακρινές ὁδοιπορίες165. Εἶχεν ἀνάγκην ἀπό ὕπνο (κοιμόταν ἀτάραχος στό πλοῖο, τήν ὥρα πού οἱ μαθητές κινδύνευαν νά πνιγοῦν166). Παράλληλα, ἐξεδήλωνε καί ψυχικά συναισθήματα. Στό θάνατο τοῦ φίλου του Λαζάρου, ὅταν εἶδε τήν ἀδελφή του Μαρία καί τούς ᾿Ιουδαίους νά κλαῖνε, ἔνιωσε μεγάλη συγκίνηση167 καί κατέβαλε προσπάθεια νά μή ἐκσπάσει σέ λυγμούς. ῞Ομως ἐδάκρυσε168. Περαιτέρω ἔνιωσε ἀγανάκτηση, ὅταν ἀντίκρυσε τή βεβήλωση τοῦ οἴκου τοῦ Πατρός του169. ᾿Από τόν ψυχικό πόνο καί τήν ἀγωνία του κατά τή διάρκεια τῆς προσευχῆς του στόν κῆπο τῆς Γεθσημανῆ, ὁ ἱδρώς του ἔσταζε σάν θρόμβος αἵματος170. ῎Ενιωσε ὅλη τήν ἀδυναμία τῆς φύσεως καί τήν ὀδύνη στό σταυρικό πάθος του καί παραπονέθηκε στόν Πατέρα γιατί τάχα τόν ἐγκατέλειψε171. Τέλος μέ κραυγή ἰσχυρή καί μέ δάκρυα παρακαλοῦσε τόν Πατέρα του νά τόν σώσει ἀπό τό θάνατο, εἰσακουσθείς σ᾿ αὐτό καί μαθών ἀπό τά παθήματά του τήν ὑπακοή172. ῞Ολα αὐτά ἐκφράζουν τήν πληρότητα τῆς φύσεως πού ἀνέλαβεν ὁ Σωτήρ μέ τήν ὁποίαν μποροῦσε νά σώσει τήν πεσμένη ἀνθρώπινη φύση, τῆς ὁποίας ὅμως τήν πληρότητα πολλοί αἱρετικοί ἀπό παλαιά δέν ἔπαψαν ν᾿ ἀμφισβητοῦν.

Τό σῶμα τοῦ Κυρίου ἦταν σῶμα ὑλικό. Δέν ἦταν φανταστικό ἤ αἰθέριο, σῶμα σχηματικά μόνον ἀνθρώπινο. Περιβαλλόταν καί αὐτό, ὅπως καί τά λοιπά ἀνθρώπινα σώματα, ἀπό τήν παχύτητα τῆς ὕλης. ῏Ηταν σῶμα περιγραπτό, περιοριζόμενο στό φυσικό χῶρο, παθητό καί φθαρτό. Καί ἦταν μέν σῶμα θεωμένον ἐξ ἄκρας συλλήψεως· αὐτό ὅμως δέν τοῦ παρεῖχε ἰδιότητες ξένες πρός τή φυσικότητά του, ὅπως τό ἀπαθές καί τό ἄφθαρτο. Σέ ἐναντία περίπτωση, θά εἴχαμε μιά πελώρια ἀντίφαση· σῶμα δηλαδή, πού, ὡς ἄφθαρτο, θά ἦταν ἀδύνατο νά πάθει καί νά ἀποθάνει, ἐνῶ ἀκριβῶς τό ἀντίθετο ἀποτελοῦσε τόν προορισμό του, τό πάθος καί ὁ θάνατος ὑπέρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς. Τό πάθος καί τή φθαρτότητα ἀπέβαλε τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ μετά τήν ᾿Ανάστασή του. ῎Ετσι, ἐλεύθερο ἀπό τά ὑλικά δεσμά, μποροῦσε, «κεκλεισμένων τῶν θυρῶν», νά ἐμφανιστεῖ στούς μαθητές καί κοῦφο ν᾿ ἀναληφθεῖ στούς οὐρανούς, παρά τό νόμο τῆς βαρύτητος τῶν σωμάτων. Μετά τήν ἀνάστασή του εἰσῆλθε στό στάδιο τῆς ἀδιάφθορης δόξας.