«Καί παθόντα καί ταφέντα».

Τό πάθος καί ἡ ταφή τοῦ Κυρίου ἀποτελοῦν τό ἐπιστέγασμα τῆς ἄφατης «κενώσεως» τοῦ Λόγου. Στά γεγονότα αὐτά κατέληξε μία ζωή ντυμένη στήν ταπείνωση, ὁ πόνος καί ἡ ὀδύνη τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ στήν πιό πικρή στιγμή τοῦ ἀνθρώπου, στή ζωή τοῦ πλάσματος τή ζυμωμένη μέ τόση κακοπάθεια.

Τό πάθος τοῦ Κυρίου ἦταν πάθος πραγματικό. Δέν ἦταν φασμαγωγία, ἐπίφαση πάθους, ὅπως ὑποστήριζαν οἱ Γνωστικοί216. ῾Ο Υἱός τοῦ Θεοῦ ἔπαθε «σαρκί», δηλαδή στήν ἀναληφθεῖσα σάρκα του. Δέν ἔπαθε φυσικά ἡ θεία του φύση, ἡ ὁποία ἦταν ἀπαθής καί ἄφθαρτη. Τό πάθος ὑπέστη ἡ ἀνθρώπινη, πού ἦταν φύση τρεπτή καί ἀλλοιωτή. ῞Οπως ὅμως ἐπανειλημμένα ἐτονίσαμε, τό πάθος τῆς ἀνθρώπινης φύσεως τό ἔκανε δικό του ὁ Θεός στό ἀΐδιο πρόσωπο τοῦ Λόγου. ᾿Επάνω στό σταυρό ἔπαθε ὁ Χριστός ὄχι ὡς ἄνθρωπος ψιλός (κακοδοξία τοῦ Νεστορίου), ἀλλ᾿ ὡς Θεάνθρωπος. Μέ τήν ἔννοιαν αὐτή τό πάθος τοῦ ἀνθρώπου ἦταν καί πάθος τοῦ Θεοῦ. ῾Ο Λόγος ἔπαθε πραγματικά καί ἀπέθανε στήν ἀναληφθεῖσα σάρκα του. Μυστήριο βέβαια μέγα καί ἀνεξιχνίαστο, προσιτό μονάχα στή θεωμένη πίστη καί ταπείνωση.

Στό σταυρό κορυφώθηκε ὁ πόνος καί ἡ ὀδύνη τοῦ Θεανθρώπου. Πόνος ἀναίτιος καί ἅγιος, διότι τίποτε δέν χρεωστοῦσε ὁ Θεάνθρωπος στήν ἁμαρτία, τῆς ὁποίας γέννημα ὑπῆρξεν ὁ πόνος τῆς πεσμένης φύσεως. ῏Ηταν πόνος πού γεύτηκε ἑκούσια ὁ ἀναμάρτητος, παίρνοντας ἀπάνω του τόν πόνον ὅλων τῶν ἁμαρτωλῶν ἀνθρώπων. Μέ τόν τρόπο αὐτό μεταμορφώθηκε ὁ πόνος τῆς φθαρμένης φύσεως, ἐνοφθαλμιζόμενος στόν πόνο τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. ῎Εκτοτε κάθε πόνος πού γίνεται στό ὄνομα τοῦ Κυρίου εἶναι πόνος λυτρωτικός καί σωτήριος. Λυώνει τήν ἁμαρτία μέ τή φωτιά τῆς θεανθρωπότητος.

Τό σταυρικό πάθος τοῦ Κυρίου εἶχε σάν συνέπεια τήν κατάργηση τοῦ θανάτου. Μέ τό θάνατό του ὁ Σωτήρ ἐπάτησε τό θάνατο. «Θανάτῳ θάνατον πατήσας», ψάλλει πανηγυρικά ἡ ᾿Εκκλησία μας. Γιατί ἦταν ὁ θάνατος τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, πού, καί σάν Υἱός ἀνθρώπου, οὐδέν ὄφειλε στό θάνατο. Τό πικρό σῶμα τῆς ἁμαρτίας πού ἔσταζε φθορά ἀπό τότε πού στήν ᾿Εδέμ χάλασε ἡ πρωτόκτιστη φύση, ἐρχόμενο σέ ἐπαφή μέ τό θάνατο τῆς ἀφθαρσίας καί τῆς ἀθανασίας (κατανοοῦμε φυσικά τή σημασία τοῦ ὀξύμωρου αὐτοῦ σχήματος), ἔχασε τή σημασία του, ἀπέβαλε τό πικρό δηλητήριό του, νικήθηκε κατά κράτος καί ὁ θάνατος πῆρε μία ὁλότελα καινούργια μορφή στόν ὠκεανό τῆς ἀνακαινίσεως τῶν πάντων. ῎Εγινε θάνατος ἀθάνατος, θάνατος ἄφθαρτος, ἀναστημένος θάνατος!

Στό σταυρό ὁ Θεάνθρωπος συνάντησε τόν ἄνθρωπο, τόν κατακομματιασμένο ἀπό τά ἄγρια κτυπήματα τοῦ ἐχθροῦ, τόν ψυχορραγοῦντα στήν ἐρήμωση καί τήν ἐγκατάλειψη217, τοῦ ἔπλυνε στοργικά τίς πληγές μέ τό δικό του αἷμα, τοῦ ἔδεσε τά τραύματα μέ τά δικά του τρυπημένα χέρια, τοῦ ἔδωσε νά θηλάσει τή ζωή ἀπό τή δική του τρυπημένη σάρκα, τοῦ ἔστεψε τήν κεφαλή μέ τό δικό του ἀκάνθινο στεφάνι καί τόν ἔκανε πλάσμα ὄμορφο καί ὡραῖο, μεταγγίζοντάς του τή δική του λυτρωτική κακοπάθεια καί ἀμορφία.

Στήν ἀντινομία τοῦ μαρτυρικοῦ πάθους τοῦ Χριστοῦ βρίσκει ἡ φύση τή λύση τοῦ ὑπαρξιακοῦ της δράματος, πού ἄρχισε νά γράφεται μέ τήν ἀποστασία τοῦ πρώτου ἀνθρώπου ἀπό τόν Θεό. ῾Η πρώτη ἐκείνη ἀντινομία τῆς ᾿Εδέμ θεραπεύεται στή δεύτερη μεγάλη ἀντινομία τοῦ σταυροῦ· ἡ ἀντινομία τοῦ ἀνθρώπου στήν ἀντινομία τοῦ Θεανθρώπου. ῾Ο Γολγοθᾶς νίκησε τήν ᾿Εδέμ, γιατί σ᾿ αὐτόν δέν ἦταν μία φύση μονάχη, παλεύοντας τήν κακότητα καί τήν ἀγριάδα τῆς ἁμαρτίας· ἦσαν δύο φύσεις κραταιές καί θεοδύναμες, ἡ θεοφόρητη σάρκα τοῦ Χριστοῦ καί ἡ ὑπόσταση τοῦ Θεοῦ Λόγου, δεμένες σέ μία ἕνωση ἀδιάσπαστη καί ἀδιαχώριστη. ῎Ετσι πού ὁ ἐχθρός στή σύγκρουση στό σταυρό νά μήν ἔχει καμιά ἀπολύτως δυνατότητα σωτηρίας καί διαφυγῆς. ῾Ο διάβολος στό σταυρό συνάντησε μεταμφιεσμένο τόν Υἱόν τοῦ Θεοῦ, προσέκρουσε στό ἂὃὴ῏ὼὃἂὦ῏ τῆς θείας φύσεως ντυμένης τή σάρκα τοῦ Υἱοῦ τῆς Παρθένου. Καί μή ἔχοντας αἴσθηση τοῦ ἐγχειρήματός του, τόλμησε νά πλήξει τόν κενωθέντα Λόγον! Νά κτυπήσει ἐκεῖνον πάνω στόν ὁποῖο καμιά δέν εἶχε ἐξουσία. Νά πλήξει τόν ἀναμάρτητο! ᾿Ανοίχθηκε στή μάχη καί ἔχασε τά πάντα. Γιατί ἀπό τόν φαινομενικά ἀδύναμον ἄνθρωπο, τόν κρεμασμένον ἀπό τό ξύλο τῆς ἀτιμίας, ἐκπορεύονταν οἱ κεραυνοί τῆς θείας δικαιοσύνης καί ὀργῆς, πού ἔπληξαν ἀμείλικτα στήν καρδιά της τή σατανική δυναστεία του. ῾Η κένωση τοῦ Λόγου ἐκένωσε τό διάβολο ἀπό τήν ἰσχύ καί τήν ἐξουσία του καί γέμισε τόν ἄνθρωπο μέ Θεό. ῾Ο θάνατος τοῦ Θεοῦ ἐθανάτωσε τό θάνατο. ῎Ω ἀντινομία λυτρωτική καί σωτήρια! Πόσο πυρπολεῖς τήν καρδιά τῆς ᾿Ορθοδοξίας, γεμίζεις μέ ὀξυγόνο αἰσιοδοξίας καί χαρᾶς τούς πνευματικούς θαλάμους της, ἀφθαρτίζεις τή χριστοποιημένη σάρκα της!

Στό σταυρικό θάνατο τοῦ Χριστοῦ ἀκολούθησε ἡ ταφή του, σημεῖο καί αὐτό τῆς ἀλήθειας τοῦ θανάτου του. Μέριμνα γιά τήν ταφή τοῦ νεκροῦ σώματος ἔλαβαν οἱ κρυφοί μαθητές, ὁ ᾿Ιωσήφ ὁ ἀπό ᾿Αριμαθαίας καί ὁ Νικόδημος. Τό σῶμα ἐνταφιάστηκε πρόχειρα σέ μνημεῖο καινό «λελατομημένον ἐκ πέτρας»218, στό ὁποῖο κανένας ἄλλος προηγουμένως δέν εἶχεν ἐνταφιαστεῖ.

Στό μνῆμα τό πανακήρατο σῶμα τοῦ Χριστοῦ ἔμεινε τρεῖς μέρες καί τρεῖς νύχτες. Δέν γνώρισε διαφθορά, γιατί ἦταν σῶμα θεοχώρητο καί θεοδύναμο. Μετά τό χωρισμό του ἀπό τήν ψυχή, ἡ θεότητα δέν τό ἐγκατέλειψε· καί τοῦτο γιατί –ὡς πολλάκις ἐτονίσαμε– ἡ ἕνωση τῶν φύσεων στόν Χριστόν ἦταν ἀδιάσπαστη καί ἀδιαχώριστη. Αὐτό πού προσέλαβεν ὁ Χριστός τό ἔδεσε τόσο στενά μέ τή θεότητά του, ὥστε οὐδέποτε ἐπρόκειτο εἰς τό ἑξῆς νά τό ἐγκαταλείψει. Μετά τήν ᾿Ανάσταση τοῦ Λυτρωτῆ τό ἀφθαρτοποιημένο σῶμα του, ἑνωμένο καί πάλι μέ τήν ἀθάνατη ψυχή του, ἔμελλε νά ἐγκαθιδρυθεῖ αἰώνια καί ἀδιάστατα στούς μακαρίους κόλπους τῆς Τριάδος στήν ἀπεραντοσύνη τῆς θείας βασιλείας.

Στόν τάφον ὁ Σωτήρ ἐτέλεσε αἰώνιο σαββατισμό, πού ἦταν ὁ δεύτερος μετά τόν πρῶτο τῆς δημιουργίας. ῞Οπως ὁ Θεός, μετά τό πέρας τοῦ δημιουργικοῦ ἔργου του ἐτέλεσε, τήν ἕβδομη ἡμέρα, τόν πρῶτο σαββατισμό, κατέπαυσε δηλαδή ἐκ τῶν ἔργων του, ἰδών ὅτι ὅσα πλάστηκαν ἦσαν «καλά λίαν», ἔτσι καί ὁ Χριστός τέλεσε στό μνῆμα δεύτερο αἰώνιο σαββατισμό, ξεκουράστηκε ἀπό τό λυτρωτικό ἔργο του, τό ὁποῖον εἶδε ὅτι ἦταν καλό, σύμφωνο μέ τήν προαιώνια δημιουργική βουλή τοῦ Πατρός.

᾿Απέμενε φυσικά ἡ τελειωτική φάση τοῦ λυτρωτικοῦ ἔργου τοῦ Χριστοῦ, ἡ πανηγυρική ἐκπόρθηση τῆς φθορᾶς καί τοῦ θανάτου, τήν ὁποίαν ἐπραγματοποίησε στόν ῞Αδη, εὐθύς μετά τόν ἀποχωρισμό της ἀπό τό ὑλικό σῶμα ἡ λογική ψυχή τοῦ ᾿Ιησοῦ. ᾿Από τή στιγμή αὐτή φθάνει στό ἀποκορύφωμά του τό βασιλικό λυτρωτικό ἀξίωμα τοῦ Κυρίου. Γιατί στόν ῞Αδη δέν κατέβηκε ὁ Χριστός σάν ἕνας φαινομενικά ἀδύνατος ἄνθρωπος, ὅπως φαινόταν στό σταυρό, ἀλλά σάν κραταιός ἐκπορθητής, σάν βασιλιάς κραταιός καί δυνατός, συντρίβοντας στή ζωαρχική παλάμη του τά κλεῖθρα τῆς φθορᾶς καί σπάζοντας τούς σκουργιασμένους μοχλούς καί τίς ἀμπάρες τοῦ θανάτου. ῾Η ψυχή τοῦ Χριστοῦ ἦταν καί αὐτή θεοχώρητη καί θεοδύναμη, ὡς ἀδιάσπαστα ἑνωμένη μέ τή θεότητα. Κατεβαίνοντας, λοιπόν, ἐκεῖ, ἔπληξε μέ τήν ἀστραπή τῆς θεότητός του στήν καρδιά του τό σκοτεινό βασίλειο τοῦ ῞Αδη, ὁ ὁποῖος μή φέροντας στά σπλάχνα του τή φωτιά τοῦ Θεοῦ, ἐξήμεσε ὅλες τίς ψυχές τῶν νεκρῶν, πού κρατοῦσε φυλακισμένες στά ἀνήλια βάθη του. ῾Η θεοδύναμη ψυχή τοῦ Κυρίου προκάλεσε ἀναστάτωση στό ἀδηφάγο στομάχι τῆς φθορᾶς, τό ὁποῖο δέν μπόρεσε νά κρατήσει τό μακάβριο περιεχόμενό του. ᾿Απέδωσε τούς νεκρούς ἡ κοιλιά τοῦ ῞Αδη, εὐθύς ὡς ἀντίκρυσε στά βάθη της τό βασιλέα τῆς δόξης.

Παράλληλα ὁ Σωτήρ, ἀσκώντας στόν ῞Αδη τό βασιλικό καί τό προφητικό του ἀξίωμα, κήρυξε στούς ἀπ᾿ αἰῶνος νεκρούς «λύτρωσιν ἀψευδῆ», τή σωστική τοῦ εὐαγγελικοῦ λόγου ἀλήθεια. Ποιά ἦταν ἡ φύση τῆς διδασκαλίας αὐτῆς, ποιοί καί πόσοι τή δέχτηκαν καί λυτρώθηκαν ἀπό τό σκοτεινό χωρίο τοῦ θανάτου, δέν γνωρίζουμε. ῞Οπως παραμένει πάντοτε προβληματική ἡ ἀποδοχή σωτηρίας στόν ῞Αδη, ὅπου δέν ὑπάρχει μετάνοια, ἡ ὁποία εἶναι ἡ ἀπαραίτητη συνθήκη τῆς σωτηρίας. Τό βέβαιο εἶναι, ὅτι δέν σώθηκαν ὅλοι στό σκοτεινό καταγώγιο τοῦ θανάτου. ῾Υπῆρξαν καί ἐκεῖνοι πού δέν πίστευσαν στό Λυτρωτή καί δέν δέχτηκαν τή λυτρωτική του ἀλήθεια.

προηγούμενη  επόμενη