Εἶναι οἱ σατανικές δυνάμεις πού μάχονται ἀσταμάτητα τό ἔργο τοῦ Θεοῦ καί ἡ ἐλευθέρα βούληση τῶν ἀνθρώπων, πού ἔχει τή δυνατότητα ν᾿ ἀποκρούει τίς σωτήριες βουλές τοῦ Πλάστη. ῾Ο Θεός σέβεται τή βούληση τῶν ὄντων τήν ὁποίαν ἔπλασε ἐλεύθερη, καί σέ καμιά περίπτωση δέν παρεμβαίνει αὐθαίρετα γιά νά τήν ἀνακόψει ἤ νά τήν καταργήσει. Τήν ἀφήνει νά ἐξελίσσεται ἀβίαστα, ἔστω καί ἄν ἀντιφέρεται πρός τό δικό του θέλημα. ᾿Εν πάσῃ ὅμως περιπτώσει, οὔτε ἡ σατανική δύναμη οὔτε ἡ ἐλευθέρα βούληση τῶν ἀνθρώπων εἶναι σέ θέση νά βλάψουν τό σχέδιο τῆς θείας πρόνοιας ἀναφορικά μέ τόν κόσμο καί τόν ἄνθρωπο. ῾Ο Θεός ἀνέχεται ἁπλῶς τήν ἐκδήλωση τῶν δυνάμεων αὐτῶν, τήν ὁποίαν ὅμως –ἔστω καί ἀρνητικά– χρησιμοποιεῖ ὡς πάνσοφος πλάστης γιά τήν ἐκπλήρωση τῶν περί κόσμου καί τῶν ἀνθρώπων σχεδίων του. ῾Ο Θεός σέ ὅλες τίς περιπτώσεις δέν παύει νά εἶναι παντοκράτωρ, κύριος τῆς κτίσεως καί ἐξουσιαστής τοῦ παντός, ὁ ὁποῖος τελικά θά συντρίψει τίς ἀντίξοες δυνάμεις67, πού στόν κόσμον αὐτόν ἀντιμάχονται τίς βουλές καί τό ἔργο του.

«Ποιητήν οὐρανοῦ καί γῆς ὁρατῶν τε πάντων καί ἀοράτων».

῾Ο φυσικός κόσμος ἀποτελεῖ ὀντότητα πραγματικήν. Δέν εἶναι σκιῶδες ἀπείκασμα ἑνός ἄλλου τελειότερου πνευματικοῦ κόσμου, ὁ ὁποῖος εἶναι καί ὁ μόνος ὑπαρκτός καί πραγματικός (ἰδεολογικός πνευματοκρατισμός) οὔτε εἶναι διακόσμηση ὕλης προϋφεστώσης (Πλατωνισμός), οὔτε πάλιν εἶναι προϊόν μιᾶς δεύτερης κακῆς ἀρχῆς, ἑνός θεοῦ κατώτερου καί κακοῦ (Γνωστικισμός), ἀλλ᾿ οὔτε εἶναι αὐθύπαρκτος καί αὐθυπόστατος ἐπέχων θέσιν θεοῦ (Πανθεϊσμός) ἤ, τέλος, εἶναι προϊόν ἐξελίξεως ἤ τύχης (ὑλισμός)· ἀλλ᾿ εἶναι κάτι πού πραγματικά ὑπάρχει, ἔχει θετικήν ἀξία καί ὑπηρετεῖ ἕνα σκοπό. ῾Ο κόσμος εἶναι χειροτέχνημα, πλαστούργημα τοῦ Θεοῦ. Δέν ὑπάρχει ἀϊδίως, ἀλλ᾿ ἔχει πίσω του ποιητικό αἴτιο, τόν δημιουργό καί Πλάστη του68. Αὐτή τήν ἔννοιαν ἄλλωστε ἔχει καί ἡ ἰδέα τῆς δημιουργίας. Δημιουργῶ σημαίνει φέρω κάτι στό εἶναι, πού προηγουμένως δέν ὑπῆρχε. Δημιουργία δέν εἶναι μετάπλαση τῆς ὕλης ἀπό μιά μορφή σέ ἄλλη, ἀλλ᾿ ἐξ ὑπαρχῆς πλάση, εἴσοδος στό εἶναι αὐτοῦ πού τέως ἦταν ἀνύπαρκτο. Εἶναι πλάση «ἐξ οὐκ ὄντων69», ἐκ τοῦ μηδενός (ὸἷ ὃἂ῍ἂ῝῏). Πῶς γίνεται βέβαια αὐτό, ἀδυνατοῦμε νά συλλάβουμε μέ τό ἀδύνατο μυαλό μας. Τί νά σημαίνει ἄραγε τό μηδέν ἀπό τό ὁποῖο προέρχεται ὁ κόσμος; Εἶναι πλάσμα τῆς φαντασίας μας; ῎Αν δέ πραγματικά ὑπάρχει –ἡ ἀντίφαση στό συλλογισμό εἶναι ἐμφανής– θά ἔχει ἀνάγκη καί αὐτό δημιουργίας κ.ο.κ.

Φυσικά ὁ κόσμος ὁ προερχόμενος ἐκ τοῦ μηδενός δέν εἶναι μετέωρος καί ξεκάρφωτος. Δέν στηρίζεται σ᾿ ἕνα τίποτε, γιατί κι αὐτός δέν θά εἶχε δική του οὐσιαστική ὑπόσταση. ῾Ο κόσμος ἀποτελεῖ θετική πραγματικότητα, στηριζόμενος σέ ἀκλόνητο βάθρο ὀντολογικό. Τό βάθρο αὐτό εἶναι ὁ Θεός. Τό μεταφυσικό στήριγμα τοῦ κόσμου εἶναι ἡ βουλή τοῦ Θεοῦ70, ἡ δημιουργική του θεία ἐνέργεια. Στή θεία ἀκτῖνα ὑπάρχουν ἀσάλευτα οἱ καταβολές τοῦ σύμπαντος, οἱ λόγοι τῶν κτισμάτων. ῾Ο κόσμος ὑπάρχει γιατί εἶναι θελημένος ἀπό τόν Θεό. ῾Ο Θεός ἀγαπᾶ καί θέλει τά ὄντα πού ἔπλασε. ῾Επομένως τά πλάσματά του δέν μπορεῖ νά εἶναι κακά, γιατί ὁ ἔσχατος λόγος τους εἶναι ἀπήχημα τῆς θείας βουλήσεως πού εἶναι ἀγαθή, στό μέτρο πού ἀγαθός εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Θεός. ῾Επομένως ὁ κόσμος ἔχει ἀξία θετική, ὡς ἐντεταγμένος στή δημιουργική ἐνέργεια τοῦ πλάστη του καί ἔχει νά ἐπιτελέσει ἕνα συγκεκριμένο σκοπό. Δέν εἶναι ἑπομένως κάτι ἄσκοπο καί τυχαῖο, ἀλλ᾿ ἕνα θετικά καί σκόπιμα ὀργανωμένο ὅλον, τό ὁποῖον εἶναι ἄξιο τοῦ σεβασμοῦ καί τῆς ἀγάπης μας71.

῾Ο κόσμος πλάστηκε ἀπό τόν Θεό εἴτε ἀθρόον, μέ μιά ἄμεσή του προσταγή, εἴτε –τό ὀρθότερο– σταδιακά σέ ἕξι μέρες (= μεγάλα χρονικά διαστήματα), ἀκολουθώντας πορεία μεταβάσεως ἀπό τά κατώτερα καί ἁπλούστερα ὄντα στά ἀνώτερα καί συνθετότερα, πράγμα πού στίς βασικές του γραμμές συμφωνεῖ μέ τά πορίσματα τῆς φυσικῆς ἐπιστήμης. Τήν ἕβδομη ἡμέρα ὁ Θεός, ἀφοῦ ἤδη συμπληρώθηκε ἡ δημιουργία, κατέπαυσε (ξεκουράστηκε) ἐκ τῶν ἔργων του72. ῾Ο σαββατισμός αὐτός δέν ἔχει τήν ἔννοια πραγματικῆς ξεκουράσεως τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος ὡς πνεῦμα ἄϋλο δέν ὑπόκειται σέ καταστάσεις φυσικές, δέν νοιώθει κάματο ὥστε νά ἔχει ἀνάγκην ἀναπαύσεως. Εἶναι μᾶλλον ἔκφραση ἀνθρωποπαθής, σάν κι αὐτές πού συχνά χρησιμοποιεῖ ἡ Γραφή, γιά νά δηλωθεῖ ἡ εὐαρέσκεια τοῦ Θεοῦ γιά τά ἔργα τῶν χειρῶν του πού πλάστηκαν «καλά λίαν»73, σύμφωνα δηλαδή μέ τή δική του πάνσοφη βουλή καί μέ τό σχέδιο τῆς δημιουργικῆς του θείας ἐνέργειας.

῾Ο κόσμος ἀποτελεῖ ἕνα κλειστό παναρμόνιο ὅλο, γεμάτο κάλλος καί ὀμορφιά, στό ὁποῖον ἀνακλᾶται ἡ πανσοφία τοῦ δημιουργοῦ του. ῎Εχει τίς ποικιλίες τῶν μορφῶν του, τίς δυνάμεις καί τούς νόμους του. Παρ᾿ ὅλον ὅτι ὁ ἀνθρώπινος νοῦς ἀνιχνεύει τούς νόμους αὐτούς καί ἔχει εἰσχωρήσει βαθιά στήν κατανόηση τῆς οὐσίας τοῦ κόσμου, ὁ κόσμος ἐξακολουθεῖ νά τηρεῖ ἐπίζηλα τά μυστικά του, τά ὁποῖα γνωρίζει μονάχα ὁ Θεός. Τήν ὀντολογική δυνατότητα τοῦ κόσμου συνιστᾶ ἡ θεία παντοδυναμία. Μόνο ἕνα ὄν παντοδύναμο μπορεῖ νά καλέσει 74 στό εἶναι ὄντα τά ὁποῖα προηγουμένως δέν ὑπῆρχαν. Αὐτό φυσικά εἶναι ἀνήκουστο στήν πεπερασμένη φύση μας, τῆς ὁποίας ἡ δύναμη εἶναι σχετική καί ἡ ὁποία μπορεῖ μέν νά μορφοποιεῖ τήν ὕλη, νά τῆς δίνει δικά της σχήματα καί δικούς της ρυθμούς, νά κατασκευάζει πράγματα κινοῦντα τό θαυμασμό, ὄχι ὅμως καί νά καλεῖ στό εἶναι ὄντα τέως μή ὑπάρχοντα. ῾Ο Θεός ἔπλασε τά ὄντα μέ ἕνα παντοκρατορικό λόγο του, μέ μιά παντοδύναμή του προσταγή. «Εἶπε καί ἐγένετο». Παράλληλα, τή δυνατότητα τῆς τόσον ἁρμονικῆς καί σκόπιμης συγκροτήσεως τοῦ παντός παρέχει ἡ θεία πανσοφία75. Μόνο ἕνα ὄν πάνσοφο, ἕνας νοῦς ἄπειρος καί ἀπειροτέλειος, μπορεῖ ν᾿ ἀποτυπώσει στό πλάσμα του τήν ἔκπαγλη αὐτή ὀμορφιά καί ἁρμονικότητα πού εἶναι διάχυτες τόσο στό μακρόκοσμο ὅσο –καί κυρίως– στό μικρόκοσμο, ὁ ὁποῖος προκαλεῖ δέος καί συγκίνηση καί κινεῖ τή γλώσσα μας σέ ἀνύμνηση τῆς μεγαλωσύνης καί τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ!

Τά πεποιημένα ὄντα τό Σύμβολο τῆς Πίστεως διακρίνει εἰς ὁρατά καί ἀόρατα. Στά πρῶτα ὑπάγονται τά φυσικά κτίσματα καί ἐν μέρει ὁ ἄνθρωπος. Λέγομεν ἐν μέρει, γιατί αὐτός, ὡς ὄν δισυπόστατο, παράλληλα μέ τό ὑλικό σῶμα ἔχει καί τήν ἄϋλη ψυχή του. Εἶναι ὄντα ὑλικά καί αἰσθητά. Μποροῦν νά ὑποπέσουν στήν ἐξωτερική αἴσθηση καί νά γίνουν ἀντικείμενον ἐπιστημονικῆς μελέτης καί πειραματικῆς ἔρευνας. ῾Η ὕπαρξη τῶν κτισμάτων αὐτῶν βρίσκεται πέρα ἀπό κάθε ἀμφισβήτηση. Εἶναι ἀναγκαίως ἀποδεκτή.

Τά δεύτερα εἶναι οἱ ἄϋλες φύσεις τῶν πνευμάτων, οἱ ἄγγελοι καί οἱ δαίμονες. Εἶναι ὄντα ἐλεύθερα τῆς πυκνότητος τῆς ὕλης. ῾Ο ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά τά δεῖ μέ τούς σωματικούς του ὀφθαλμούς. Εἶναι ἀθέατα καί ἀόρατα. Φυσικά ὑπάρχουν καί ἀγγελοφάνειες. Στίς περιπτώσεις ὅμως αὐτές δέν καθίσταται ὁρατή ἡ ἄϋλη φύση τῶν ἀγγέλων, ἀλλά γίνεται μία ἐμφάνιση, τό πνεῦμα λαμβάνει προσωρινά ἐξωτερική περιγραπτή μορφή, προκειμένου νά ἐμφανιστεῖ στόν ἄνθρωπο, ἐκτελώντας τό θέλημα τοῦ Θεοῦ76. Οἱ ἄγγελοι δέν μποροῦν νά ἐκτιμηθοῦν μέ τά μέτρα τῶν φυσικῶν αἰσθήσεων, γι᾿ αὐτό καί ἡ ἀποδοχή τους δέν εἶναι ἀναγκαστική. Τήν ὕπαρξή τους τή δέχονται μόνον ἐκεῖνοι πού πιστεύουν στόν Θεό καί στά ἄϋλα πνευματικά ὄντα.

Οἱ ἄγγελοι εἶναι πλάσματα τοῦ Θεοῦ ἐκ τοῦ μηδενός, ὅπως καί τά ὑπόλοιπα δημιουργήματα. Πλάστηκαν δέ πρῶτοι, δηλαδή πρίν ἀπό τή δημιουργία τοῦ ὑλικοῦ κόσμου. Εἶναι καί αὐτοί προϊόντα τῆς ἐλευθέρας θείας βουλῆς, ὄντα θελημένα ἀπό τόν Θεό. Τό ὀντολογικό τους ὑπόβαθρο εἶναι, σέ ἴσο μέτρο μέ τά λοιπά κτίσματα, ἡ ἄκτιστη δημιουργική θεία ἐνέργεια. Τοῦτο τούς προσδίδει μεγάλη ἀξία καί δύναμη. Εἶναι ὄντα θεοδύναμα καί θεόμορφα.

Οἱ ἄγγελοι, ὡς ἄϋλα πνευματικά ὄντα, ὡς ἐλεύθεροι ὑλικῶν σωμάτων, εἶναι ἀπαλλαγμένοι φυσικῶν ἀναγκῶν, ὅπως ἡ πεῖνα, ἡ δίψα, ὁ κάματος, ἡ ἀνάπαυση, ὁ ὕπνος κ.τ.ὅ. ῎Αν δέ στή Γραφή φέρονται ἐνίοτε νά τρώγουν καί νά πίνουν, αὐτό γίνεται προσωρινά καί «κατ᾿ οἰκονομίαν», δηλαδή ὅσο χρόνο εἶναι ἐντεταλμένοι στήν ἐκπλήρωση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ. ᾿Επίσης δέν ἔχουν ἀνάγκη διαιωνίσεως τοῦ εἴδους τους77. Δέν ἔχουν διάκριση φύλου καί εἶναι ἄγνωστη σ᾿ αὐτούς ἡ ἀνάγκη καί ἡ ἐπιθυμία τοῦ γάμου. ῾Ο ἀριθμός τους δόθηκε ἀπό τόν Θεό «ἐφ᾿ ἅπαξ» κατά τή στιγμή τῆς δημιουργίας τους.