Στήν ᾿Ορθόδοξη Καθολική ᾿Εκκλησία ὑψίστη πνευματική καί διοικητική ἀρχή εἶναι ἡ Οἰκουμενική Σύνοδος. Σ᾿ αὐτή συνέρχονται ὅλοι οἱ ἐπίσκοποι τῆς ᾿Εκκλησίας καί λαμβάνουν ἀποφάσεις σέ κρίσιμα θέματα πού ἀπασχολοῦν τό πλήρωμα καί τό πνευματικό ἔργο της. Στήν Οἰκουμενική Σύνοδο συνέρχεται ὁλόκληρη ἡ ᾿Εκκλησία στό πρόσωπο τῶν κατά τόπους ἐπισκόπων της. ῾Η Οἰκ. Σύνοδος εἶναι ἀλάθητη στό μέτρο πού ἀλάθητη εἶναι ἡ ᾿Εκκλησία τήν ὁποίαν ἐκπροσωπεῖ, ἡ ὁποία μέ τή σειρά της εἶναι ἀλάθητη στό μέτρο πού ἀλάθητη εἶναι ἡ ἀόρατη κεφαλή της, ὁ Χριστός. ῾Η ἀλάθητη φωνή τῆς Οἰκ. Συνόδου λειτουργεῖ ἐν Πνεύματι ἁγίῳ, τό ὁποῖον ἐμπνέει καί κατευθύνει τήν ᾿Εκκλησίαν «εἰς πᾶσαν τήν ἀλήθειαν»327. ῾Η Οἰκ. Σύνοδος εἶναι ἀλάθητη στή λήψη καί διατύπωση τῶν δογματικῶν καθορισμῶν της. Τό Πνεῦμα τό ἅγιον ἐμπνέει καί φωτίζει τούς συνοδικούς, προφυλάσσον αὐτούς ἀπό κάθε πλάνη στή λήψη καί διατύπωση τῶν δογματικῶν της ὅρων. ῾Η διαδικασία αὐτή δέν εἶναι διαδικασία μηχανική καί μαγική, ἀλλά διεξάγεται ἐλεύθερα, κατόπιν πολλῶν συζητήσεων ἐκ μέρους τῶν συνοδικῶν, οἱ ὁποῖοι διατηροῦν ἀκέραιη τήν ἐλευθερία τους καί χρησιμοποιοῦν ὁ καθένας τό περιεχόμενο τῆς προσωπικῆς του μορφώσεως. Οἱ δογματικοί ὅροι τῶν Συνόδων εἶναι μνημεῖα αἰώνια καί ἀμετακίνητα, δεσμεύοντα ἀπολύτως τήν πίστη καί τή συνείδηση τῆς ᾿Εκκλησίας, ἡ ἀθέτηση τῶν ὁποίων συνιστᾶ αἵρεση καί στέρηση τῆς αἰώνιας ζωῆς. Παράλληλα πρός τούς δογματικούς ὅρους, ἡ Οἰκ. Σύνοδος διατυπώνει καί κανόνες πού ρυθμίζουν ζητήματα ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἐκκλησιαστικῆς τάξεως καί ζωῆς. ῾Υπάρχουν βέβαια καί κανόνες δογματικοί. ῞Οπως οἱ δογματικοί ὅροι ἔτσι καί οἱ κανόνες τῶν Συνόδων λαμβάνονται ἐν Πνεύματι ἁγίῳ, ἔχουν ὕψιστο κῦρος καί ἡ τήρησή τους εἶναι δεσμευτική διά τό πλήρωμα τῆς ᾿Εκκλησίας. Παρά ταῦτα, ἄν παραστεῖ ἀνάγκη καί τό ἀπαιτοῦν οἱ πνευματικές ἀνάγκες τῆς ᾿Εκκλησίας, μποροῦν νά τροποποιηθοῦν καί νά καταργηθοῦν (ὁρισμένοι φυσικά ἀπ᾿ αὐτούς) πάλιν ὅμως ἀπό Σύνοδο Οἰκουμενική καί ἐπ᾿ οὐδενί λόγῳ ἀπό μεμονωμένους ἤ καί εὐρύτερους συλλογικούς ἐκκλησιαστικούς φορεῖς (ἐπίσκοπος ἤ ἐπίσκοποι, τοπική σύνοδος κ.ἄ.).

Τό κῦρος τῶν Οἰκ. Συνόδων ἐξασφαλίζει ἡ παρουσία σ᾿ αὐτές ὁλόκληρης τῆς ᾿Εκκλησίας καί ἡ ἀπόφαση πού λαμβάνεται ἐν Πνεύματι ἁγίῳ. Εἶναι δέ φυσικό νά μήν εἶναι ἄσχετη πρός τοῦτο καί ἡ τοποθέτηση τοῦ λαοῦ, ὁ ὁποῖος, ὡς σῶμα Χριστοῦ καί ἐμφορούμενος ἀπό τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, δέν ἀποδέχεται στατικά καί παθητικά τίς ἀποφάσεις τῶν Συνόδων, ἀλλ᾿ ἀντιδρᾶ σ᾿ αὐτές σύμφωνα μέ τό πνεῦμα τῆς ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως τῆς ὁποίας εἶναι ἐκφραστής, καί ὡς φρουρός τῆς πατροπαράδοτής του πίστεως. Τό ἔργο τοῦ λαοῦ εἶναι ἐκ τῶν ὑστέρων ἐπιδοκιμαστικό ἤ ἀποδοκιμαστικό τῆς ἀλήθειας τῆς Οἰκ. Συνόδου. ᾿Αποφαίνεται δηλαδή ὁ λαός ἄν οἱ ἀποφάσεις μιᾶς Συνόδου ἐλήφθησαν πραγματικά ἐν Πνεύματι ἁγίῳ ἤ ὄχι. Διότι μία Σύνοδος, σέ ὁποιαδήποτε μορφή της, δέν παύει νά εἶναι ἄθροιση ἀνθρώπων μέ ἀτέλειες καί πάθη, στήν ὁποία καμιά φορά νά μήν πνέει τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, ἀλλά τό ἀντίθεο πνεῦμα τῆς πλάνης, νά πρυτανεύουν δέ σ᾿ αὐτήν κριτήρια κοσμικά, ἰδιοτέλειες καί σκοπιμότητες ξένες τοῦ πνεύματος τοῦ Εὐαγγελίου καί τῶν πραγματικῶν σκοπῶν τῆς ᾿Εκκλησίας. Τίς ἀποφάσεις μιᾶς τέτοιας συνόδου θά τίς ἀπορρίψει τό πλήρωμα τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ ὡς νεόπλασμα στό σῶμα τῆς ᾿Εκκλησίας του, ὅπως ἔκανε στήν περίπτωση τῆς ἑνωτικῆς ψευδοσυνόδου Φερράρας - Φλωρεντίας (1438-1439).

῾Η ᾿Εκκλησία εἶναι ἡ πνευματική οἰκογένεια, τό ἀληθινό σπίτι τοῦ ἀνθρώπου. Στή θεανθρώπινη δόμησή της, ὡς σῶμα Χριστοῦ, παρέχει στόν ἄνθρωπο πατέρα στοργικό πού ἀγαπᾶ περιπαθῶς τά παιδιά του, τά φροντίζει καί τά προστατεύει σέ ὅλες τίς στιγμές τῆς ζωῆς τους. Παρέχει μάνα πού τόν πονάει καί τόν περιβάλλει μέ τήν ἀγάπη της, τόν ἀναγεννᾶ καί τόν τρέφει μέ τό μητρικό γάλα της (τή θεία χάρη πού ξεχειλίζει ἀπό τούς θεϋπόστατους ἁρμούς της), θεραπεύει τίς πληγές καί τίς ἀρρώστιες του (πού προξενεῖ ἡ ἁμαρτία), νοηματοδοτεῖ τή ζωή του, τονώνει τήν πίστη του, φτερώνει τήν ἐλπίδα του καί τόν κάνει νικητή τοῦ θανάτου. Στήν ᾿Εκκλησία ἔχει ἀδελφούς ὁ πιστός, πού εἶναι γεννημένοι ἀπό τήν ἴδια πνευματική μήτρα καί κυλᾶ στίς φλέβες τους τό ἴδιο αἷμα πού χύθηκε ἐπάνω στό σταυρό, μέ τούς ὁποίους πιασμένος χέρι χέρι δίνει τή μάχη ἐναντίον τοῦ διαβόλου καί τῶν σκοτεινῶν δυνάμεων τῆς ἁμαρτίας. ῎Εχει σ᾿ αὐτήν οὐράνιο Παράκλητο, τό Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, πού μαλακώνει καί γλυκαίνει τόν πόνο του, τόν παρηγορεῖ στίς κρίσιμες ὧρες του, ψιθυρίζοντας στήν ψυχή του ὅτι ἔχει πατέρα του τόν Θεόν (᾿Αββᾶ ὁ Πατήρ). ῎Εχει πατέρες καί διδασκάλους πού μεριμνοῦν γιά τήν πνευματική πρόοδο καί τή σωτηρία του. ᾿Αλλά καί ὡς τόπος λατρείας ἡ ᾿Εκκλησία (ἡ ἐκκλησιά) εἶναι τό σπίτι τοῦ ἀνθρώπου ἀλλά καί τοῦ Θεοῦ. Εἶναι τό σπίτι τοῦ Θεοῦ κυριολεκτικά, γιατί σ᾿ αὐτό κατοικεῖ πραγματικά ὁ Θεός στά καθαγιασμένα δῶρα τοῦ ἄρτου καί τοῦ οἴνου (σῶμα καί αἷμα Χριστοῦ), πού φυλάσσονται μόνιμα σ᾿ αὐτό. Εἶναι δέ καί σπίτι τοῦ ἀνθρώπου, διότι γι᾿ αὐτόν ὑπάρχει, νά τόν δέχεται στό χῶρο της, νά τόν εὐλογεῖ καί νά τόν ἁγιάζει. Γι᾿ αὐτό πρέπει ν᾿ ἀγαπᾶ τήν ἐκκλησία του ὁ πιστός, στόν ἴδιο –ἴσως καί μεγαλύτερο βαθμό– πού ἀγαπᾶ τό δικό του σπίτι, νά εἶναι δεμένος μαζί της ὄχι περιστασιακά σέ κάποιες κρίσιμες καί κορυφαῖες φάσεις τῆς ζωῆς του, ἀλλά νά εἶναι ζυμωμένος μέ ὅλη της τήν ὑπόσταση καί ὅλη τή ζωή της, νά μετέχει στή θεία λατρεία καί τό πνευματικό ἔργο της. ῾Η ᾿Εκκλησία εἶναι ἡ δεύτερη οἰκογένεια τοῦ πιστοῦ, τό σπίτι του τό αἰώνιο καί ἀκατάλυτο.

῾Η ᾿Εκκλησία ὅμως δέν εἶναι μονάχα πνευματική μητέρα τῶν πιστῶν, ἀλλά καί τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι Χριστομάνα. Γεννᾶ καί τρέφει τόν Χριστό. Μέ ποιά ἔννοια; Μέ τήν ἔννοιαν ὅτι γεννᾶ καί ἀναγεννᾶ τό σῶμα του, τούς πιστούς, πού εἶναι μέλη Χριστοῦ καί δικά της μέλη. Μέ τό ἱερό βάπτισμα γεννᾶ πολλούς «χριστούς», δίνει ὑπόσταση στή σάρκα τοῦ Σωτῆρος γιά τήν ὁποίαν ὁ ἴδιος ἀπέθανε. ῾Ο Χριστός ἐγέννησε τήν ᾿Εκκλησία καί ἡ ᾿Εκκλησία γεννᾶ διηνεκῶς τόν Χριστό! ῎Ω θαῦμα τῆς ἀπερινόητης ἀγάπης καί σοφίας τοῦ Θεοῦ! ῎Ω περιχώρηση θεία καί ἀνθρώπινη πόσο ψηλά μᾶς ἀνεβάζεις, μᾶς φέρεις κοντά στούς ἀγγέλους, μᾶς κάνεις μικρούς θεούς!

῾Η ᾿Εκκλησία, τέλος, ὡς ἵδρυμα θεανθρώπινο, εἶναι αἰώνια καί ἀκατάλυτη. Οἱ πύλες τοῦ ῞Αδη δέν μποροῦν νά τή σκεπάσουν328. Μένει ἀδιάφθαρτη εἰς τόν αἰῶνα, ὅπως καί ὁ ἀρχηγός της, νικώντας τό θάνατο, μένει ἄφθαρτος εἰς τόν αἰῶνα. Καμία δύναμη δέν μπορεῖ νά καταλύσει τή θεοδυναμία της. Καί ἐνδέχεται μέν νά δοκιμάζει ἀνελέητα τήν κακουργία τοῦ κόσμου τούτου, νά δέχεται τίς λυσσαλέες ἐπιθέσεις τῶν δυνάμεων τοῦ σκότους. Μπορεῖ ὁ διάβολος νά τήν πλήττει μέ μανία. ῞Ομως νά ἡττηθεῖ καί νά καταλυθεῖ εἶναι ἀδύνατο. Γιατί στούς ἁρμούς της ὑπάρχει ἡ θεότητα, στά θεμέλιά της ἀνάβει ἡ φωτιά τοῦ Θεοῦ καί τό ὅλο σῶμα της φλογίζεται ἀπό τήν πίστη στή θεότητα τοῦ ἱδρυτῆ της, στή μακάρια ὁμολογία329 πού ἀναμόρφωσε τή γῆ. ῾Η ᾿Εκκλησία προώρισται νά νικᾶ στή δραματική διαπάλη της μέ τίς σκοτεινές ἀντίχριστες δυνάμεις, πού μάταια μάχονται νά τήν ἐξαφανίσουν. Εἶναι χτισμένη στό βράχο τῆς πίστεως πού καλύπτει γῆ καί οὐρανούς!

Οἱ ἰδιότητες τῆς ᾿Εκκλησίας, ὅπως τίς καταγράφει τό ἱερό Σύμβολο τῆς ᾿Εκκλησίας, εἶναι –ὅπως εἴδαμε– τέσσερις· ἡ ἑνότητα, ἡ ἁγιότητα, ἡ καθολικότητα καί ἡ ἀποστολικότητα. ῎Ας τίς δοῦμε λεπτομερέστερα.

α) ῾Ενότητα.

῞Οπως ἕνας εἶναι ὁ Κύριος ᾿Ιησοῦς Χριστός, ἔτσι μία εἶναι καί ἡ ᾿Εκκλησία πού ἵδρυσε, ἕνα τό μυστικό καί ἄχραντο σῶμα του. Δέν μπορεῖ νά ἔχει πολλά σώματα ὁ Χριστός. Πολυσωματία σέ μία πληθυντική καί παράλληλη σχέση εἶναι κάτι τό ἀντιφατικό στήν ἔννοια τῆς ᾿Εκκλησίας, πού σημαίνει ἑνότητα, κλήση στή μία κοινωνία Θεοῦ καί ἀνθρώπων. ῾Ο Χριστός μίαν ᾿Εκκλησία θέλησε καί ἵδρυσεν ἐπί τῆς γῆς μέ τό «ἐφ᾿ ἅπαξ» λυτρωτικό ἔργο του, καί ὄχι πολλές. Πολλότητα ἐκκλησιῶν σέ βάση διαφορότητος ὁμολογιακῆς εἶναι ἀναίρεση τῆς ᾿Εκκλησίας. Αὐτό εἶναι ἀκριβῶς τό ἐπίτευγμα τῶν αἱρέσεων, νά διασποῦν τήν ἑνότητα τῆς ᾿Εκκλησίας καί νά ξεσχίζουν τόν ἄρραφο χιτῶνα τοῦ Χριστοῦ. ῾Η ὕπαρξη πολλῶν σήμερα «ἐκκλησιῶν» σέ βάση διαφορότητος ὁμολογιακῆς, δέν εἶναι κάτι τό θελημένο ἀπό τόν Χριστό· εἶναι προϊόν τῆς ἁμαρτίας τῶν ἀνθρώπων. Τά αἱρετικά ἐκκλησιολογικά κατασκευάσματα δέν μποροῦν νά ἔχουν σχέση μέ τή μία ᾿Εκκλησία πού ἵδρυσεν ὁ Κύριος. Εἶναι μορφώματα ξένα, πού βρίσκονται στό ἔλεος καί τήν οἰκονομία τοῦ Θεοῦ.