῾Η θυσία τῆς Εὐχαριστίας προσφέρεται στήν ᾿Εκκλησία «εἰς ἀνάμνησιν»385 τοῦ θανάτου τοῦ Χριστοῦ. Δέν εἶναι ὅμως μία συμβολική ἀναπαράσταση τοῦ θανάτου τοῦ Κυρίου. Εἶναι ἀναπαράσταση ἀληθινή τῆς σταυρικῆς θυσίας τοῦ Σωτῆρος. ῾Η θυσία τῆς Εὐχαριστίας πού τελέστηκε στό Μυστικό Δεῖπνο τῆς Πέμπτης, παραμονῆς τοῦ ἑβραϊκοῦ Πάσχα, στά ῾Ιεροσόλυμα, ἦταν πρόληψη τῆς μεγάλης θυσίας πού θά γινόταν σέ λίγες ὧρες στό Γολγοθᾶ. Κατ᾿ αὐτήν ὁ Σωτήρ εὐλόγησε ξεχωριστά τόν ἄρτο καί τόν οἶνο (χωρισμός σώματος καί αἵματος πού γίνεται σέ κάθε θυσία) καί ἐτεμάχισε τόν ἄρτο, τόν ὁποῖο διένειμε στούς μαθητές πρός μετάληψη.

῾Η διαφορά τῆς θυσίας τῆς θείας Εὐχαριστίας ἀπό τή θυσία τοῦ σταυροῦ εἶναι στά ἀκόλουθα σημεῖα·

α) Στό σκοπό πού ἔχει κάθε μία ἀπ᾿ αὐτές. ῾Η θυσία τοῦ σταυροῦ ἔγινε διά τήν κατάργηση τῆς φθορᾶς καί τοῦ θανάτου, πού ἦσαν ἀποτέλεσμα τῆς ἁμαρτίας τῶν ἀνθρώπων, καί τήν ἐξιλέωση τοῦ ἁμαρτωλοῦ κόσμου ἐνώπιον τοῦ παναγίου Θεοῦ. ῾Η θυσία τῆς Εὐχαριστίας διαιωνίζει στήν ᾿Εκκλησία τή μεγάλη σταυρική θυσία, ἐφαρμόζουσα τά ἀγαθά ἐκείνης σέ ὅσους πιστεύουν στόν Κύριο καί δέχονται μέ ἀφοσίωση καί ἀγάπη τό πρόσωπο καί τό λυτρωτικό ἔργο του.

β) ῾Η θυσία τοῦ σταυροῦ ἔγινεν «ἅπαξ διά παντός» (μιά γιά πάντα) ὑπέρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς. ᾿Αντίθετα, ἡ θυσία τῆς Εὐχαριστίας ἐπαναλαμβάνεται διαρκῶς σέ ὅλα τά πλάτη καί τά μήκη τῆς γῆς ὅπου ὑπάρχει ᾿Εκκλησία, σέ κάθε θεία Λειτουργία της. Μέ τήν ἐπανάληψη αὐτή διαιωνίζεται στόν κόσμο ἡ ἱλαστήρια θυσία τοῦ Χριστοῦ, ὥστε οἱ πιστοί νά καρπώνονται τά ἀγαθά ἐκείνης.

γ) ᾿Ενῶ ἡ σταυρική θυσία ἦταν «ἐν αἵματι» (αἱματηρή), ἡ θυσία τῆς Εὐχαριστίας εἶναι ἀναίμακτη. Γίνεται δηλαδή χωρίς νά χυθεῖ τό πανάγιον αἷμα τοῦ Κυρίου.

῾Η σημασία τῆς Εὐχαριστίας ὡς θυσίας εἶναι πολύ μεγάλη διά τή ζωή γενικά τῆς ᾿Εκκλησίας. Οἱ πιστοί, παράλληλα μέ τήν ἕνωσή τους μέ τόν Χριστό διά τῆς κοινωνίας τῶν ἀχράντων μυστηρίων, στή θυσία τοῦ Χριστοῦ πού ἐπαναλαμβάνεται ἀναίμακτα στήν ᾿Εκκλησία, ζοῦν τά λυτρωτικά ἀγαθά τοῦ σταυροῦ, δεχόμενοι τήν εὐλογία πού ἀενάως ἀπορρέει ἀπό τήν ἄπειρη ἀξιομισθία τοῦ λυτρωτικοῦ πάθους τοῦ Σωτῆρος.

Εἶναι πραγματικά πολύ μεγάλη ἡ τιμή διά τόν ἄνθρωπο νά παρίσταται –ὅπως ὁ ᾿Ιωάννης καί οἱ εὐσεβεῖς γυναῖκες– μάρτυρας τοῦ σωτηρίου πάθους τοῦ Χριστοῦ, πού ἐπαναλαμβάνεται σέ κάθε θεία Λειτουργία τῆς ᾿Εκκλησίας μας. ᾿Από τήν ἄποψη αὐτή κατανοεῖ κανείς καί τή μεγάλη σημασία τοῦ ἐκκλησιασμοῦ. ῞Οταν ἐκκλησιάζεται ὁ πιστός δέν παρακολουθεῖ ἁπλά μίαν ἐκκλησιαστική τελετή, ἀλλά ζεῖ ἀληθινά στό ρυθμό τοῦ σωτηρίου πάθους τοῦ Χριστοῦ. Γίνεται δέκτης τῆς εὐδοκίας τοῦ Θεοῦ πού καρφώθηκε πάνω στό σταυρό, γιά νά βγάλει ἀπό τή φύση μας τό πικρό φαρμάκι τῆς φθορᾶς. Ζεῖ στήν ὅλη του ὑπόσταση τή χρηστότητα τοῦ πλαστουργοῦ του, πού πέθανε γιά νά λυτρώσει τό πλάσμα του ἀπό τή νέκρωση τῆς ἁμαρτίας. ῾Υπάρχει ἄραγε μεγαλύτερος τίτλος τιμῆς διά τόν εὐτελῆ ἄνθρωπο; Καί ὅμως αὐτός, ἕνα κινούμενο ὀξύμωρο, ἐξακολουθεῖ νά ζεῖ μακριά ἀπό τό ναό, ἀποξενωμένος ἀπό τή μεγάλη χρηστότητα καί εὐλογία! Νεκρωμένος στά πονηρά ἔργα του καί ἐγκλωβισμένος στή ραστώνη καί τήν ἀδιαφορία του, προσπερνᾶ τήν πηγή τῆς ζωῆς, ἀνυποψίαστος ὅτι μέ τόν τρόπο αὐτό χάνει ὅ,τι πολυτιμότερο μπορεῖ νά ἔχει, τό νόημα τῆς ὑπάρξεώς του. Διότι ὁ χριστιανός πού ἀπό ἀδιαφορία δέν ἐκκλησιάζεται, ἔχει χάσει τή σημασία τῆς χριστιανικῆς του κλήσεως, παραπαίων στά σκοτάδια τῆς πνευματικῆς ἀγνωσίας καί ἀποτυφλώσεως. Φυσικά, κάνοντες λόγο περί ἐκκλησιασμοῦ, ἐννοοῦμε τόν πραγματικόν ἐκκλησιασμό, πού γίνεται μέ φωτισμένη συνείδηση, καί ὄχι τίς ἄλλες σκοπιμότητες πού ὑπαγορεύουν τή συμβατική παρουσία του στό ναό.

ε) ῾Ο γάμος.

Εἶναι τό μυστήριο τῆς φύσεως καί τῆς χάριτος.

῾Η ἕνωση ἀνδρός καί γυναικός πού συνιστᾶ τό γάμο, εἶναι πράξη μέσα στή φύση, τήν ὁποίαν ἐθέσπισεν ὁ Θεός, δημιουργώντας τόν ἄνθρωπο. ῞Οταν δηλαδή ἔπλασε τό πρῶτο ἀνθρώπινο ζεῦγος, τό εὐλόγησε καί διέταξε τή γαμική του ἕνωση, ὥστε νά αὐξάνονται καί νά πληθύνονται οἱ ἄνθρωποι πάνω στή γῆ386. ῾Η γαμική ἕνωση ἀνήκει στή φυσική τάξη τῆς δημιουργίας, εἶναι κάτι θελημένο ἀπό τόν Θεό. ῾Η θεωρία ὅτι ὁ πολλαπλασιασμός τοῦ γένους θά γινόταν μέ ἕναν ἄλλο πνευματικότερο τρόπο καί ὄχι μέ τόν τρόπο τῆς φυσικῆς ἀναπαραγωγῆς (ὑπόβαθρο τῆς θεωρίας εἶναι ἡ ἰδέα ὅτι στήν πρώτη φάση τῆς δημιουργίας του ὁ ἄνθρωπος ἦταν ὄν πνευματικό καί ὅτι τό ὑλικό σῶμα, οἱ δερμάτινοι χιτῶνες, προστέθηκαν ἀργότερα, ἀποτελοῦντες τή δεύτερη φάση τῆς ζωῆς του πού ὑπαγόρευσε ἡ πτώση στήν ἁμαρτία) καί ὅτι ἡ διάκριση τῶν φύλων μαζί μέ τή φυσική σχέση τους θεσπίστηκαν τάχα ἐν ὄψει τῆς πτώσεως τῶν πρωτοπλάστων τήν ὁποίαν προεῖδεν ὁ Θεός, εἶναι θεωρία ἄκρως ἰδεαλιστική, ἡ ὁποία δέν ἀνταποκρίνεται στή φυσική ἀλήθεια τοῦ γάμου. ᾿Επειδή ὅμως ἡ γαμική σχέση τῶν ἀνθρώπων ἐκτροχιάστηκε μετά τήν πτώση μαζί μέ ὁλόκληρη τή φύση καί περιῆλθε στήν ἀρρωστημένη σφαίρα τῆς ἁμαρτίας, ὁ Κύριος, στήν ἐπιθυμία του νά ἁγιάσει τήν πεσμένη φύση σέ ὅλες τίς ἀναφορές καί ἐκδηλώσεις της, δέν παρέλειψε νά ἁγιάσει καί τό φυσικό τοῦ γάμου δεσμό, πού εἶναι τόσο σημαντικός στήν οἰκονομία ζωῆς τῶν ἀνθρωπίνων πλασμάτων του. ῾Ο ἁγιασμός καί ἡ ἐξύψωση τῆς γαμικῆς σχέσεως γίνεται στό ἱερό μυστήριο τοῦ γάμου, τό ὁποῖο συνέστησεν ὁ Σωτήρ. Σ᾿ αὐτόν ἡ φυσική ἕνωση τελεῖ ὑπό τήν ἐπήρεια τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ, ξεφεύγει ἀπό τόν ἀρρωστημένο κύκλο τῆς πεσμένης φύσεως πού φέρει τό στοιχεῖο τῆς φθορᾶς, ἐπανέρχεται στή φυσιολογική της καθαρότητα, ἐξυψώνεται καί ἁγιάζεται.

῞Οτι ὁ δεσμός τοῦ γάμου εἶναι κάτι θελημένο ἀπό τόν Θεό, φαίνεται ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ Κύριος τόν τίμησε μέ τήν παρουσία του στό γάμο τῆς Κανᾶ387, ὅπου ἔκανε καί τό πρῶτο θαῦμα του μετατρέποντας τό νερό σέ κρασί καί ἐπικροτώντας ἔτσι τή χαρά πού νιώθουν οἱ ἄνθρωποι, διασκεδάζοντας στίς κορυφαῖες στιγμές τῆς ζωῆς τους. ῾Ο ᾿Απ. Παῦλος στήν ἕνωση ἀνδρός καί γυναικός προσδίδει χαρακτῆρα μυστηριακό σέ βάση χριστολογική - ἐκκλησιολογική388. Στό μυστήριο τοῦ γάμου ὁ ἄνδρας ἑνώνεται μέ τή γυναῖκα τόσο βαθιά καί τόσο ἐσωτερικά, ὅσο βαθιά καί ἐσωτερικά ἑνώθηκε ὁ Χριστός μέ τήν πνευματική νύμφη του, τήν ᾿Εκκλησία. ῾Επομένως ὁ γάμος δέν εἶναι μία ἁπλῆ συμβατική πράξη σάν κι αὐτές πού τελοῦν οἱ ἄνθρωποι, ἀλλ᾿ εἶναι μυστήριο, δηλαδή θεσμός πού ἔχει θεία τήν προέλευση καί βρίσκεται στήν ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ, κάτω ἀπό τή ροπή τῆς χάριτος καί τῆς εὐλογίας του. Εἶναι θεσμός κτισμένος στήν ἱερότητα τοῦ Θεοῦ, ἀνοιχτός στήν εὐλογία τοῦ ἁγ. Πνεύματος, θεσμός μυστηριακός τῆς ᾿Εκκλησίας, πού εἶναι ἡ ταμιοῦχος τῆς σωζούσης χάριτος τοῦ Θεοῦ. ῞Οταν κανείς ἔχει ὑπόψει του αὐτά καί τά πιστεύει βαθιά στήν ψυχή του, πόσο γελοῖα –ἀλήθεια– τοῦ φαίνονται τά καμώματα τῶν ἀνθρώπων περί γάμου δῆθεν πολιτικοῦ ἤ ἐλεύθερης συμβιώσεως τῶν φύλων! Καί εἶναι φυσικά δικαίωμα τοῦ καθενός νά φρονεῖ καί νά λέγει ὅ,τι νομίζει· δικαίωμά του μόνο δέν εἶναι νά ἰσχυρίζεται, ὅτι μέ αὐτά πού ἀποδέχεται καί διαλαλεῖ μπορεῖ νά εἶναι συγχρόνως καί γνήσιος χριστιανός!

Στό γάμο ἁγιάζεται –ὅπως εἴπαμε– ὁ φυσικός τοῦ γάμου δεσμός. Τό σέξ λαμβάνει τήν πρέπουσα καί σωστή θέση του σ᾿ αὐτόν. Νομιμοποιεῖται ἡ ἱκανοποίηση τῆς σαρκικῆς ἐπιθυμίας καί ὁρμῆς, πού τόσο ἔντονα διεμπυρίζουν τή φύση τῶν ἀνθρώπων. ᾿Ορθῶς ἐλέχθη ὅτι ὁ γάμος εἶναι «φάρμακον ἐπιθυμίας», ἡ ἱκανοποίηση τῆς ὁποίας ἔξω ἀπ᾿ αὐτόν εἶναι ἐπίμεπτη, ὡς λειτουργοῦσα στό πλέγμα τῆς ἁμαρτωλότητος τῆς μεταπτωτικῆς φύσεως. ῎Ετσι ὅλες οἱ ἐξωγαμικές ἱκανοποιήσεις τῆς σαρκικῆς ὁρμῆς (πορνεία, μοιχεία, ἐλεύθερος ἔρωτας κ.λπ.), ὅπως καί οἱ κάθε λογεῖς παρεκτροπές καί ἀνωμαλίες καταδικάζονται ἀπό τό νόμο τοῦ Θεοῦ, ὡς ἀσέβεια καί παραφθορά τοῦ σώματος, τό ὁποῖο λυτρώθηκε μέ τό αἷμα τοῦ Κυρίου καί ὡς τέτοιο ἔγινε ναός τοῦ Πνεύματος τοῦ Θεοῦ, σκεῦος τιμημένο καί ἄξιο389. Πρέπει ὅμως νά σημειωθεῖ, ὅτι καί στό γάμο ἡ ἱκανοποίηση τῆς σαρκικῆς ὁρμῆς δέν εἶναι κάτι τό ἀπολελυμένο καί ἄσχετο, ἀλλά κάτι πού πρέπει νά ἐναρμονίζεται πρός τήν ἱερότητα γενικά τῆς γαμικῆς σχέσεως. ῎Ετσι πρέπει νά καταδικαστοῦν τόσον ἡ ἀκραία τοποθέτηση πού θεωρεῖ ἁμαρτία τόν ἔρωτα τῶν συζύγων στόν γάμο, ὅσο καί ἡ ἄλλη ἰδέα ὅτι στό γάμο ἐπιτρέπεται ἡ ἀποχαλίνωση τοῦ ἐρωτικοῦ ἐνστίκτου, ἡ κατάχρηση στήν ἐρωτική σχέση καί οἱ πάσης φύσεως σαρκικές ἀνωμαλίες καί διαστροφές. ῾Η σχέση πρέπει νά εἶναι φυσιολογική καί λελογισμένη, ἀπόρροια τῆς ἀγάπης καί τῆς βαθιᾶς ψυχοσωματικῆς ἑνώσεως τῶν συζύγων, ἡ ὁποία σέ τελική ἀνάλυση πρέπει νά εἶναι ὁ κύριος ρυθμιστής στήν τόσο σημαντική περιοχή τῶν ἀνθρωπίνων σχέσεων.