Στό γάμο πού πρέπει νά γίνεται ἐλεύθερα καί χωρίς τίς ὅποιες σκοπιμότητες, ἐπέρχεται μέ τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ ἀλληλοσυμπλήρωση τῶν συζύγων. Σ᾿ αὐτό ἀκριβῶς ἀποσκοποῦσε καί ἡ εἰς ἄρρεν καί θῆλυ δημιουργία τοῦ πρώτου ἀνθρώπου ἀπό τόν Θεό. Κατά τή διήγηση τῆς Γραφῆς ὁ Θεός ἐδημιούργησε πρῶτον τόν ἄνδρα, τόν ᾿Αδάμ. Σύντομα ὅμως διαπίστωσε (ἀνθρωποπαθής ἡ ἔκφραση), ὅτι δέν ἦταν καλό νά μένει μόνος ὁ πρωτόπλαστος. ῾Η μοναξιά βάρυνε, ὡς φαίνεται, καί σ᾿ αὐτόν ἀκόμα τόν Παράδεισο! ῾Ο Θεός ἐπέβαλε ἔκσταση (ἐκοίμισε) τόν ᾿Αδάμ, πῆρε μέρος ἀπό τήν πλευρά του καί ἐμόρφωσε τήν Εὔα, τήν πρώτη γυναῖκα, πλάσμα πολύ ὄμορφο καί θελκτικό. ῾Ο ᾿Αδάμ μόλις τήν εἶδε συγκινήθηκε καί ἔνιωσε ξαφνικά νά μπαίνει στόν ὁλοκληρωμένο ρυθμό τῆς ὑπάρξεως καί τῆς ζωῆς του. Εἶδε καί κατενόησε τή φύση του στή γνήσια καθολική της διάσταση. ῾Η ἀνθρωπομορφική διήγηση τῆς Γραφῆς390 γύρω ἀπό τήν πλάση τοῦ ἀνθρώπου εἶναι πολύ διδακτική. Μᾶς διδάσκει ὅτι τά δύο φύλα εἶναι θελημένα ἀπό τόν Θεό. Εἶναι ἀλληλοσυνεχόμενα. Τό ἕνα βγαίνει ἀπό τό ἄλλο. ᾿Αρχικά ἡ Εὔα ἀπό τήν πλευρά τοῦ ᾿Αδάμ καί στή συνέχεια κάθε ἄνθρωπος ἀπό τή μήτρα τῆς γυναίκας. Τά φύλα ἔχουν ἀνάγκη τό ἕνα τό ἄλλο γιά τήν ψυχοσωματική τους συμπλήρωση καί ἀρτίωση. Οἱ ἰδιαιτερότητες τοῦ ἑνός ἀναπληρώνουν τυχόν ἐλλείψεις καί ἰδιομορφίες τοῦ ἄλλου. ῎Ετσι δημιουργεῖται μία ἁρμονική ἀλληλοσυμπληρωτική ἕνωση, στήν ὁποίαν ἡ ἰδέα τοῦ ἀνθρώπου ἀπηχεῖται ὅπως τή θέλησε ὁ Θεός. ῾Ο ἕνας μέσα στόν ἄλλο, μία βαθιά καί τέλεια διαπροσωπική σχέση, αὐτή εἶναι ἡ πραγματική ἰδέα τοῦ ἀνθρώπου. Στό μυστήριο τοῦ γάμου ἡ ἕνωση αὐτή εὐλογεῖται ἀπό τόν Θεό, γίνεται ἕνωση μυστηριακή, στήν ὁποίαν ὁμιλεῖ μέ τή χάρη του τό Πνεῦμα τό ἅγιον. Οἱ σύζυγοι λαμβάνουν δύναμη νά κατανοήσουν ὁ ἕνας τόν ἄλλο, νά μοιράζονται ἰσότιμα τά βάρη τοῦ γαμικοῦ ζυγοῦ, νά βοηθᾶ ὁ ἕνας τόν ἄλλο καί οἱ δύο μαζί νά μάχονται τίς ἀντιξοότητες τοῦ βίου, νά ἀντιμετωπίζουν ἀπό κοινοῦ τά πολλά προβλήματα τῆς συζυγικῆς ζωῆς, νά γελᾶνε μαζί καί νά κλαῖνε καί μέ ὁμόνοια καί συμψυχία νά δουλεύουν, ὥστε νά πετύχουν τούς ὑψηλούς στόχους αὐτοῦ πού τούς χάρισε καί τούς εὐλόγησεν ὁ Θεός391.

Στό γάμο, τέλος, διαιωνίζεται τό ἀνθρώπινο γένος μέχρι συντελείας τῶν αἰώνων. ῾Ο γάμος εἶναι ἡ φύτρα τῆς ζωῆς. Σ᾿ αὐτόν γεννῶνται παιδιά, ἄνθρωποι «κατ᾿ εἰκόνα καί ὁμοίωσιν» Θεοῦ392. ῾Η μητρότητα καί ἡ πατρότητα εἶναι ὕψιστο λειτούργημα καί ὑπέρτατο δῶρο τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο. Γεννώντας παιδιά ὁ ἄνθρωπος γίνεται συνδημιουργός Θεοῦ. ῾Η παιδοποιία, ὅταν δέν περιορίζεται στό στενό βιολογικό κύκλο της, ἀλλά προχωρεῖ ἐνσυνείδητα στό προσωπικό πεδίο τοῦ χρέους καί τῆς εὐθύνης στή διαμόρφωση ἀληθινῶν ἀνθρώπων ἐκεῖ ὅπου πνέει ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ, εἶναι κορυφαῖο λειτούργημα, στό ἔδαφος τοῦ ὁποίου ἡ ἰδέα τοῦ ἀνθρώπου πετυχαίνει τίς πλήρεις καί ὁλοκληρωμένες διαστάσεις της. Τό παιδί εἶναι ὑψηλή ἀπότιση χρέους πρός τή ζωή καί τό δημιουργό, ἐνῶ συγχρόνως εἶναι καί συνδετικός κρίκος μεταξύ τῶν γονέων, τῶν ὁποίων σφυρηλατεῖ τήν ἑνότητα καί τήν ἀγάπη. Φυσικά ἡ παιδοποιία δέν ἀκολουθεῖ πάντοτε στή γαμική ἕνωση τῶν φύλων. ῾Υπάρχουν πολλά ἄξια ζευγάρια τά ὁποῖα εἶναι ἄκαρπα, δέν ἔχουν τήν εὐτυχία νά δοῦν καί ν᾿ ἀπολαύσουν καρπόν ἀπό τά σπλάχνα τους. Αὐτό βέβαια δέν ζημιώνει τήν ὁλοκληρία τοῦ γάμου τους, σκοπός τοῦ ὁποίου δέν εἶναι μόνον ἡ γέννηση παιδιῶν. Εἶναι φυσικά καί αὐτό ἕνας ἀπό τούς κορυφαίους τοῦ γάμου σκοπούς, ὄχι ὅμως καί ὁ μόνος. Μπορεῖ νά μήν ὑπάρχουν παιδιά, κι ὡστόσο ὁ γάμος νά εἶναι κατά πάντα ἄξιος καί καλός. ᾿Εκεῖνο πού εἶναι ἐπίμεπτον εἶναι νά ὑπάρχει μέν ἡ δυνατότητα γεννήσεως παιδιῶν, κι ὅμως οἱ σύζυγοι ν᾿ ἀποφεύγουν ἐγωϊστικά τήν πλήρωση τοῦ μεγάλου αὐτοῦ χρέους, ἁμαρτάνοντας τόσο στόν Θεόν ὅσο καί στή φύση.

῾Ο γάμος, ὡς θεοσύστατος θεσμός, εἶναι καί ἀδιάλυτος. Εἶναι ἕνωση ἰσόβια. ῞Οπως δέ ὁ Χριστός εἶναι ἀδιάλυτα ἑνωμένος μέ τήν ᾿Εκκλησία του, ἔτσι καί ἡ γαμική συζυγία εἶναι κοινωνία καί σχέση ἀδιάλυτη. ῾Η ἑνότητα τοῦ γάμου ἔχει μεταφυσική μυστηριακή θεμελίωση. Γι᾿ αὐτό καί ἀπαγορεύεται ἡ διάλυσή της. Αὐτό πού ὁ Θεός μέ τή χάρη του ἔδεσε δέν μπορεῖ ἄνθρωπος νά κόβει καί νά διαλύει393. Μόνον ὁ θάνατος εἶναι ὁ φυσικός λύτης τοῦ γάμου. ᾿Επειδή ὅμως μία τόσο ἰδανική καί μεγάλη σύζευξη παρουσιάζει ρωγμές στήν καθημερινότητα τῆς ζωῆς, στήν ὁποίαν πολλές φορές κυριαρχοῦν πάθη καί δημιουργοῦνται καταστάσεις ἀφόρητες, ὁ φύσει ἀδιάλυτος τοῦ γάμου δεσμός μπορεῖ, μπροστά στήν ἀδήριτη ἀνάγκη τῶν πραγμάτων, νά διαλυθεῖ καί νά καταστραφεῖ. ῾Ο Κύριος ὡς λόγον διαζυγίου ἀνεγνώρισε μόνο τήν πορνεία394, ἡ ὁποία καταστρέφει τήν πίστη καί τή βαθιά ψυχοσωματική ἑνότητα τῶν συζύγων. ᾿Αλλά καί σ᾿ αὐτήν ἀκόμη τήν περίπτωση, ἡ πορνεία συνιστᾶ δικαίωμα μόνον καί ὄχι καθῆκον διαλύσεως τοῦ γάμου ἀπό τή μεριά τοῦ προσβαλλόμενου μέλους, τό ὁποῖο μπορεῖ, ἄν θέλει, νά διατηρήσει τό γάμο του καί μετά τήν προσβολή πού τοῦ ἔγινε. ῾Η Δυτική ᾿Εκκλησία ἀντίθετα κανένα λόγο διαζυγίου δέν ἀναγνωρίζει, οὔτε κάν τήν πορνεία. ᾿Επιτρέπει μόνον τόν χωρισμό τῶν συζύγων ἀπό κοίτης καί τραπέζης (δηλαδή νά μή κοιμοῦνται καί νά μή τρώγουν μαζί). ῾Ο πιστός, τέλος, μπορεῖ νά συνάψει καί τρίτο γάμο, σέ καμιά ὅμως περίπτωση τέταρτο. Γιά τά κωλύματα τοῦ γάμου καθώς καί γιά τούς λόγους διαζυγίου, κάνει λόγο τό Κανονικό Δίκαιο τῆς ᾿Εκκλησίας.

῾Η ᾿Ορθόδοξη ᾿Εκκλησία ἀναγνωρίζει τούς λεγόμενους μικτούς γάμους, δηλαδή ἐπιτρέπει τή σύζευξη ὀρθοδόξου μέλους της μέ μή ὀρθόδοξο χριστιανό, ρωμαιοκαθολικό ἤ προτεστάντη. Οἱ γάμοι μέ ἀλλοθρήσκους ἀπαγορεύονται. Τούς μικτούς γάμους ἡ ᾿Εκκλησία μας ἐπιτρέπει «κατ᾿ οἰκονομίαν», διά νά διευκολύνει τή ζωή τῶν τέκνων της, τά ὁποῖα ζοῦν κυρίως σέ ξένες χῶρες καί εἶναι ἐνδεχόμενο νά κάνουν γνωριμίες καί νά συνάπτουν δεσμούς μέ ἑτεροδόξους. Στίς περιπτώσεις αὐτές ἡ ᾿Εκκλησία ἀποκλίνει ἀπό τή δογματική της ἀκρίβεια, ἐπιτρέποντας σέ κάποιον πού δέν εἶναι μέλος της νά μετέχει σέ δικό της μυστήριο, πρᾶγμα φυσικά ὄχι εὐχάριστο. Βέβαια ὡς ὅρος τελέσεως τῶν γάμων αὐτῶν ἀπαιτεῖται ἡ ὑποχρέωση τοῦ ὀρθοδόξου μέλους νά τελέσει τό μυστήριο κατά τό τυπικό τῆς ᾿Ορθ. ᾿Εκκλησίας καί νά ἀναθρέψει τά παιδιά πού ἐνδεχόμενα θά γεννηθοῦν, σύμφωνα μέ τό ὀρθόδοξο δόγμα καί τίς ὀρθόδοξες παραδόσεις. Τό ἴδιο ὅμως πρᾶγμα ἀπαιτεῖ καί ἡ Ρωμαιοκαθολική ᾿Εκκλησία. Εἶναι φανερόν ὅτι τήν πρακτική τῶν μικτῶν γάμων, ὡς ἀνάγκη καί πρόβλημα ποιμαντικό, δημιουργοῦν οἱ δυσκολίες τῆς σύγχρονης ζωῆς καί οἱ πολλές ἀδυναμίες τῶν ἀνθρώπων.

Οἱ Προτεστάντες, τέλος, ἀπορρίπτουν –σύμφωνα μέ τίς ἐκκλησιολογικές τους ἀρχές– τό γάμο ὡς μυστήριο ἐκκλησιαστικό. ῾Ο πολιτικός γάμος εἶναι ἐπινόηση δική τους, ἕνα συμβόλαιο κοινωνικό, τό ὁποῖο μέ ὅση εὐκολία συνάπτεται, μέ ἄλλη τόση καί διαλύεται, πληρουμένων φυσικά τῶν ἀπαιτήσεων τοῦ νόμου. ῞Ομως ἕνα τέτοιο θεσμό, κατάφωρα ξένο πρός τήν ὀρθόδοξη πίστη καί παράδοση, νά υἱοθετεῖ κράτος συμπαγῶς ὀρθόδοξο –ὅπως τό δικό μας– εἶναι κάτι τό ἐντελῶς ἀκατανόητο καί ἀπαράδεκτο!